장음표시 사용
111쪽
In rarefactione spatium majus eo, quod prilis Oeeupabat. sed
singula puncta cerae non occupant duo, aut tria puncta loci, occupabunt idem spatium , quod prius occupabanti ergo singula puncta cerae in rarefactione occupare debent duo. aut tria puncta Ioei. Confirmatur. Anima rationalis simplex. atque indi visibilis est in toto corpore: ergo est in multis punctis loci. Et tamen non
hi locatur hi locatione naturaliter impossibili : ergo quod singula puncta corporis sint in duplici puncto loci, non suadet, illa esse biis orata hi locatione naturaliter impossibili: ergo. Ad i. respondeo negando maiorem ε nam eo ipso. quod pori cerae sint magis dilatati, cera ipsa occupat majus spatium ; sed licet singula puncta . cerae occupent in rarefactione idem spatium , quod prilis oceu pa-hant, unicum scilicet punctum loci; nihilominus pori cerae subra. Teia Aione sunt magis dilatati, qu m antea et ergo lieὁt singula eeroe puncta idem oceo pent spatium, quod antea occupabant; nihil
minus cera majus spatium occupat. Ai 8. Ad a. est clara disparitas: nam locus adaequatus animae est ille , in quo constituit unum per se. Sed liehi sit in multis pun.
His loci: unicum nihilomin lis in eis omnibus constituit totuma substantiale , sive unum per se et ergo licet sit in multis punctis loci, est in unico loco adaequato. Caeterlim clim haec ratio non urgeat pro punctis indivisibilibus materiae, locus adaequatus cujusvis ex
illis punctis est unicum punctum loci, sed locus , in quo est quom vis ex illis punctis et ergo eo ipso, quod quodvis ex illis punctis e set in duplici loco, quodvis ex illis punctis ei set in dupliei ineo sibi
adaequato. Quamobrem elim ex una parte non sit fundamentum ad assignandum pro loco adaequato unius puncti indivisibili maieciae plusquam unum indivisibile loci: ct ex alia parte dicendo. po. ros corporis relaxari, quando a densitate transi ad raritatem, s ei lilis praesens videatur laevigari disseultas in eo stans , quod idem corpus occupet sub condensatione parum spatii, & sub rarefactione multum : idciteb absoluth eensendum est, locum adaequatum pun.
indivisibilis materiae esse punctum indivisibile loeir ergo fieri nequit punctum indivisibile materiae esse in dupliei puncto loci , quin sit in duplici loco sibi adaequato.
a M. Dices a. Aetem modo esse densum . modb rarum, ut contingit praevalentibus frigore. vel calore, humiditate, aut Miscitate , nec hon quando globus serreus intus excavatus solle , aut
simili alio instrumetuo ueta resarcitur , ct tamen non habet poros .
112쪽
De Rarefactione , ta Condensatione. 8s
qui vel eontrahantur in condensatione , vel explicentur in raresa. ctione . ergo condensatio non stat in praelata pororum contractio. ne . neque rarefactio in eorumdem dilatatione. 2. Caelum , juxta
Astronomos . & caelestia corpora habent aliquas partes rariores , &alias densiores. Et ibi vel non dantur poti, vel lichi dentur , non complentur aere , quipph qui corpora illa non attingiti ergo. Re. spondeo l. Adhuc exploratum non esse, quod aer suis careat poris; imb similius vero est , poros habere, qui atomis seli levissimis corpusculis, modb terreis, ut est pulvis; modbaqueis, ut sunt illa.
quibus constat ros ἔ modo mixtis compleantur , quando aer rare fit. Ex congerie namque horum corpusculorum , quibus constant vapores, halitus, sumi, caliginesque sermatur Atmosphera, quanto Disput. 3. explicabimus. Sed quidquid de hoc sit. Respondeo a.
aerem juxta rigorem philosophicum neque condensari, neque rare fieri juxta communem modum loquendi- Ratio primae partis est , quia ob rationem nostrae sententiae rarefactio naturalis in nullo alio consistit, quam in eo , quod pori corporum expandantur snam
singulas partes esse in duplici loco est ipsarum formalis bi locatio i lergo ubi non dentur pori expandendi . dari nequit rarefactio; sed per te non dantur in aere pori expandendi οῦ ergo juxta rigoremis scholasticum nequit dari rarefactio in aere. I so. At juxta communem modum loquendi dieitur aer modbaddensari, modb rarefieri, non quod idem corpus modb plus, modbminlis occupet spatii t quoniam hoc sollim poterat contingere , quaten lis singulae ipsius particulae occuparent duo puncta loci, vel quatentis ipsius pori dilatentur, & primum est naturaliter imposit hile , secundum per te supponit salsum. sed quod tempore nubilo
occupant spatium vapores terret, aut aquei longe crassiores aereo, tempore autem sereno vapores illi expellantur . apparetque clara ,& expedita regio aeris . Ad a. de corporibus caelestibus admisis . quod illa raritatem densitatemque subeant,respondeo, quod eorum ratefactio non consistit in dilatatione pororum ; caeterum non venit ad rem, quippδ in conclusione sol im loquimur de eis raresactio. nibus , quae seclim asserunt praesentem difficultatem , ni millimis quod idem eorpus modo plus, modb minlis occupet spatii. Corpora verb eaelestia hanc difficultatem non continent i nam constanter manent rara , Quae in sui conditione cum raritate sabricata suere . &eonstanter manent densa , quae densa condita suere t ut constat in
Luna easdem semper plasas habente, aut lucidas, quando Solem
113쪽
hibet e regione , aut obscuras. Unde solum concludetur non .esse de conceptu omnis raritatis tum sublunaris , tum superlunaris dilatationem pororum, quod per me verum esse licet.
Ofectiones contra nuperam Dominam .
Liae sunt in dupliei differentia , alterae generales, alterae particulares contra nostram sententiam. Ο jietes ergo i . Si cera v. g. dum rarefit occupat majus spatium , quam antea, necessarib penetraretur cum alio corpore et nam clim ante rarefactionem omnia sint occupata per corpora i non enim datur vacuum & nullum dest tua tur , necessarium est . quod cera occupet locum , in quo sit aliud corpus. proindeque cum illo penetretur. Sed hoc est naturaliter impossibile : ergo dum cera rare fit, non occupat majus spatium t ergo rarefactio non stat in productione majoris praesentiae. Hoc argumen tum durilis vexat A H. censentes, rarefactionem stare in eo , quod sngula puncta cetae occupent duo puncta loci, unde difficultati quasi cedentes respondent, numquam contingere unius corpi ris rarefactionem absque alterius condensatione , quo pronuntiato impendentem penetrationem declinant. D)fficilis solutio; nam juxta ipsam . simul ac cera incipit raru fieri imprimit impulsum in aliud corpus , ut ipsum pellat a loco, & hoc in aliud, quousque hac mutua corporum repercussione perveniamus ad aliud densitatis capax. Expeditiorem solutionem offert nostra sententia. Dum cera rarefit, clim dilatentur ipsius pori. occupant illas particulas aeris, quae ceoram ante circumdabant; Unde cedentes locum prilis occupatum , penetrationem cum cera declinant. & cerae poros eomplentes ab implexo illo impulsuum syllabo defluctunt. Haec communi modo loquendi indulgens. Quod si presse ioquam tir, cera v. g. in raresa. mone non occupat, absolute loquendo , majus spatiuin , quisna antea: nam ita extenditur ad occupandum novum spatium , ut intra se relinquat multas vacuitates. icu poros , quos occupat non cera ipse . sed aer ; quapropter tantum novi loci acquirit, quantum in se deserit i ergo stricth loquendo non occupat majus spatium , quam antea occupatione appellante supra solam ceram a sed appellante supra totum illud corpus cereum .
114쪽
Objecti ones contra nuperam Doctrinam 8
Is 2. Obiicie, a. pro sententia Scoti. Di mensio est quantitas. sed materia in condensatione habet parvam dimensionem . & in rarefactione magnam et ergo in condensatione habet parvam quantitatem. & magnam in rarefactione: ergo raresactio in eo stat, quod major producatur quantitas . Confirmatur . Extensio poscitur simpliciter a quantitatet ergo major extensio , majori quantitatet nam sicut Te habet simpliciter ad simpliciter &e. Sed in rare. factione datur major extensio et ergo. Confirmatur E. eX majore , S minore corporum extensione colligitur major , & minor quantitas ipsorum et ergo ubi datur major extensio debet dari major quantitas. Sed in ratefactione datur major extensior ergo. Ad objectionem nego maiorem . Di mensio namque non est sormaliter quantitas ipsi ; sed quantitati* effectus . Primae confirmationis consequentia mala est ε quoniam extensio. & quantitas ipsa desideratur ab anima rationali, ut haec accidentibus propriis compositi sun gatur , quin propterea major quantitas, quam habet homo in xtate vitili exigatur maiore anima rationali. Is 3. Praetere, distinguo antecedens. Extensio poscitur a sola quantitate; nego: poscitur quoque ab aliis et concedo antecedens , ct nego consequentiam. Si sola quantitas inclinaret in extensionem, transeat, majorem extensionem ex majore quantitate nascituratria fore . At non sola quantitas in extensionem propendeth namque S dilatatio potorum affert secum corporum extensionem: quapropter corpus esse magis extensum in rare iactione, majore pororum dilatatione contentum est. Ad a. distinguo antecedens et colligimus absoluth , nego antecedens: i quoniam semipalmus serriminorem extensionem . quὲm palmus aeris habet; & abs dubio majore gaudet quantitate j colligimus caeteris parthust concedo antecedens , ct nego primam consequentiam . Si duo corpora suerint aequὸ rara , aut aeque densa. & unum majorem extensionem habuerit, quam aliud , majorem quoque illud unum quantitatem habe.hit. ct hoc est colligere maiorem. aut minorem quantitatem enmajore , aut minore extensione . caeteris patibus,) Quod ii habere majorem extensionem , ex majore rarefactione provenit: & habere mainorem extensionem , ex majore densitate nascitur. tunc ex
tensio non est regula apta metiendi quantitatem. & hoc in praesentiarum contἰngit. Verum est. corpus in rarefactione majorem habere extensionem . quam sub densitate t ast hoc ex sola disparitate inter ipsam rarefactionem, S condensationi in oriundum est. Diqili od by Corale
115쪽
is 4. Iam obiectiones particulares contra nostram sententiam atticipites sunt. Aliae enim ab authoritate, aliae a ratione , ab ex perientia aliae sumiantur . objicies ergo I. Juxta Aristotelem , eadem materia numero parva est magna sub sorma aeris, nulla denub as. R mpta parte materiae; sed si materia aequὶ rarefieret in aerem per intromissionem corpusculorum aliam materiam assumeret, scilieetipsum arrena, ut rarefieret: ergo . Et confirmatur . Iuxta eumdem, corpus fit extensum magis de miniis extenso v. g. sie ut subjectum
calidum fit magis calidum i sed non fit magis calidum per additionem novae partis subjecti, sed praecish per additionem caloris et ergo neque corpus fit magis extensum per additionem novae partis corinporis, sed praecisὶ per additionem extensionis. Confirmatur a. ex D. Thoma sic aiente. Noa ergo rarefactio fit per hoc, qudd aliquae partes subintrando adveniant et vel ebndensatio per hoc, quod partes inhaerentes extrahantur. is s. Non dicimus rarefactionem stare formaliter, & immedia te in corpusculorum introductione . neque condensationem stare formaliter, & immediate in eorumdem expulsione ; sed sollim rarefactionem stare formaliter , & immediath in majore extensione ς
hanc autem majorem extensionem ex eo provenire. quod illius corporis pori relaxentur, & ne detur vacuum , occupari illos poros, vel aere. vel alio corpore facili, si propinquius sit . Igitur ad i. Di. stinguo majorem et nulla assumpta parte materiae ipsius aquae, quae rarefit . concedo majorem et nulla assumpta parte alicujus corporis; subdistinguo i ita ut haec assumptio noci sit necessaria ad rarefactio. neminego majorem et ita ut in hac assumptione non stet sol mali. ter raresisto, concedo majorem ob nuper dicta: nam si haec assumptio non daretur . aut corpus non rarefieret . aut daretur Uacuum, aut idum punctum corporis esset in duplici puncto loci. quae omnia salsa sunt, & distinguo minorem, aliam materiam assumeret 'star aquae , quae rare fit, aut quae rarefieret; negor male riam aliam extraneam aquae ἔ concedo minorem , & nego conse
is 6. Ad primam eonfirmationem distinguo majorem ly ita de.
notante similitudinem in eo, quod importat sor maliter conceptus intensionis, atque raresamonis ε concedo majoremr aliam denotante ς nego majorem . & concessa minore, nego consequyntiam.
Mens Philosophi est, rateiactionem non stare formaliter. S immediate in additione materi aer quemadmodum intenso caloris non
116쪽
Objectiones contra nuperam Doctrinam
stat ibi maliter, & immediate in additamento subjecti ealidi, &hoc est verum . ingens tamen datur discrimen inter intensionem .& raresadtionem ; illa namque neque mediath, neque immediate consistit in additione sit efiit rarefactio autem lichi non immediate , mediat si verb , atque indire di) importat stetim additionem materiae: si enim in poris corporis rari non confluerent partes aeris. vel allus corporis fluxi, aut daretur vacuum, aut pori non relaX .rentur, & utrumque est salsum; quocirca rarefactio mediate, &in directi poscit hane intromissionem . Ad a. Respondeo. Angeli- eum Doctorem in ea lectione Philosophi premere vestigia , quapropter soli im consutat sententiam illorum , qui ad rarefactionem postulabant additionem illius ejusdem corporis. quod condensaba tur . Ab hac sententia longe absumus non enim requirimus incrementum partium illius corporis, quod rarefit et sed dumtaxat,
quod pori illius distendantur, ad quod, ne detur vacuum, indirectό postulamus alius corporis spatia illa repleturi appulsum. is . Objicies a. ii ratione. Rarum est. quod sub magnis di. mensionibus parum habet materiae . Et densum, quod sub pa vis dimensionibus multum habet materiae. Sed utraque definitio esset salsa , si rarefactio, & condensatio fierent per appulsum , ct
depulsum corpuscularum . Probatur. Si rarefit cera per dictum appulsum , materia habens majorem dimensionem non est parva . sed magna: siquidem est materia cerae , ct materia corpusculorum*S E eonversb si condensatur per dictum depulsum , materia habens minorem dimensionem non est magna . sed parva et siquidem est
ola materia cerae. Facila regeritur argumentum. Per vos cera v. g. aliquando rare fit per dictum appulsum corpusculorum: ergo tunc, juxta vestrum argumentum, materia. quae est sub illa dimensione non est parva . sed magna ς ergo tunc non convenit
illi definitio rarit ergo aliquando rarefit cera, quin ipsi conveniat definitio rarit ergo rarefit, quin sit rara. Igitur respondeo distinguendo majorem ; quod sub magnis dimensionibus parum habet materiae illius, quae est, & denominatur rara; concedo maiorem. quoniam Philosophi mens praedictam definitionem tradentis est eos resellere, qui non aliter eeram rarefieri opinabantur, nisi peradditionem cerae, in parum habet materiae absoluia . & simpliciter; nego majorem: quippὶ clim eadem prorsus materia sit, quae modo rarefit, modo condensatur, si quando eondensatur es entita.
iv magna , nequit ablatutὶ, Sc simpliciter parva esse entitati-
117쪽
vh, dum rare fit. Et hac explicatione nego minorem et ad huius probationem distinguo antecedens et materia habens majorem dimensionem . S quae est. & denominatur rara , non es' parva έ nego antecedens, quia miteria quae est . atque denominatur rara, & cujus pori relaxantur non est complexum ex ceratas , ct corpusculis h sed sola cera et materia habens majorem dimensio. nem . sed quae non denominatur rara , non est parva et concedo a notecedens .& pariter explicata seeunda parte , nego consequentiam .
Is 8. objicies 3. ab experientia . Quando in selopeio pulvis formentarius incenditur occupat spatium decies majus spatio . quod occupabat antea ; sed non est unde adveniant corpuscula spatium illud replentia r ergo rarefactio ista non contingit per intromissionem corpusculorum . Minor probatur. Non possunt advenire per os stlopeti, quia potilis inde expelluntur ab igne erum. Pente . Non per foramen . quod pulveri incendendo deservit . qui p. pd adeb est angustum,nt in instanti nequeat per ipsum ingredi a debingens corpusculorum cumulus: ergo. Confirma rur alia e X perientia vasis, aut globi aerei aere reserti: sed quia hanc experientiam absolutὶ nego, i ita proponenda tu persedeo. Si argumentum ex prima illa experientia concluderet, probaret sanὶ dari vacuum intra scopleti concavitatem ε namque totus pulvis . totusque aer concavum illud spatium occupantes erumpunt. Quo ergo corpore spatium illud oceu patur Quandoquidem ais, nullum corpus ingredi posse , aut per os tubi, ut est certum, aut per foramen explodendo deserviens. Quamobrem respondeo, per soramen illud ingredi copiam aeris sufficientem impediendo, & vacuum . S praesentiarum replicationem. cujus non leve indicium est . selope tum ipsum disrumpendum fore, si soramine illo persectissime obturato nitratus accenderetur pulvist ergo ideo esset, quia, ne discerpatur . indiget aere per foramen illud ingrediente, qui in ictu oculi pote st ingredi, & ingenti conatu ingreditur ad vita
. Is 9. Respondeo E. Pulverem incensum non occupare spatium illud majus , sed flammam illam tu hi concavitatem occupantem componi eri pulvere , ct aere vicino. quem incendi capacem pulvis aec εnsus incendit. Sed instas . Si aer vicinus incenditur cedit igni: ergo pulvis accensus non imprimet impulsum in aerem Vi- inu , quod est contra experientiam . Confirmatur ἔ quando ma-gua puly eris copia incendituri, adeo vehemens impullus imprimi.
118쪽
Objectiones contra nuperam Dominam
tur aerἰ, ut saepὶ domos evertati ergo quia pulvis accensus aerem pellit , suo loco r ergo non accendit ipsum t Ergo ingens illa flani. ma ex sola materia pulveris componitur. Ad instantiam , ante. cedente omissis, nego consequentiam : namque potitis, si aliqua. tentis non cederet igni, neutiquam ab ipso dimoveretur: eur enim ingentem lapidem non pello h suo loco, nisi quia meo impulsui non cedit Ergo quod aer aliquatensis cedat pulveri aeeenso, tam longὲ abest, ut probet ab illo non moveri ; ut potitis su necessarium ad hoc ut moveatur: quapropter pulvis ille accensus aerem victoniorem , ct accendit, & movet ii suo loco, sicut dum lapidem
iacto . produco in ipso aliquid , nempe impulsum . & iplam moveo a suo loeo; sie pulvis, & producit ignem in aere vicino, ex
atomis inflammabilibus referto, & ipsum movet . Similitur respondeo ad confirmationem. i6o. Quod si adhuc credere nolis , mxsnam partem illius flammae esse aerem ipsum accensum, vel potilis corpuscula, & at mos, quibus reserta est Athmosphaera haec, in qua degimus, aecipe solutionem , quam veriorem puto. Considera/lobum . qui martello validε tundatur vershs ut latera di veristere queat . Cert δ versiis hanc occupabit spatium multb majus, quam verslis eamdem occupabat olim ; quia olim uni insistebat sui puncto . si erat in plano, vel saltem paucis aliis ; modbautem duesus in laminam , plura , Sc plura occupat puncta longitudinis . Nemph tunsione illa destruitur figura rotunda , S partes globi illius. quae locum occupabant verslis orientem , verslis oecidentem, versiis Austrum, versdsZenith , & verslis laterales Angulos coguntur occupare locum versiis longitudinem et quo circa mirum non est , quod verslis hanc materia illa R ea oecupet longὶ majus spatium , quim antea. Idem respecti νε inpraesentiarum. Unnmquodque granum pulveris, clim ante inflammatio-tionem habeat figuram, vel absolute. vel secundrini quid sphaeri eam, habet particulas occupantes locum surslim, & particulas occupantes locum dextroslim , ct alias occupantes locum sinistro-shm . Accenso illo grano , destruitur haee figura , ct clim granum illud, utpotδ undique obturatum, non habeat libertatem, nisi
vetshs selopi os, idest veralis longitudinem sciopi: inde est, quod
omnes illae particulae, quae prilis occupabant puncta spatii verslis alias differentias loci, coguntur occupare puneta loci vers lis longitudinem illam, Et rursus, cum grana sint multa, ind) prove, M a nit,
119쪽
nit . quod totum illud corpus, idest totus pulvis accensus occupet versds selopetios multb majus spatium, quam antea occupabat. Quod etiam contingeret, si Deus omnia, ct singula grana illa divisa usque ad puncta indivisibilia. quibus constant. distribueret per totum illud spatium . Quamobrem accensus ille pulvis non occupat absoluth majus i patium . quam ante; sed verslis unam . aut duas differentias loci oe .cupat, quod ante occupabat vers.s sex differentias . S venda harum laterater Angulos .
120쪽
Arduus valde est hic Tractatus, in quo immensum Infinitatis oceanum quasi redigere conamur Philosophi ad angustissimam scrobem mentis nostrae. Ex una quippe parte res infinita non solum superat mentem nostram finitam ; verum etiam est prorsus opposita illis omnibus, quorum sumus assueti ab Infantia, &. deinceps: quandoquidem haec omnia sunt finita . Ex altera parte explicaturi , disputaturi, probaturi rem hanc, debemus uti vocibus , & terminis, quibus res finitas disputamus; unde nisi in omnibus, de singulis propositionibus apprehensionem cohibeamus, appinges rei infinitae proprietates rerum finitarum, quarum species excitatur per illos terminos,seu voces: ubi jam vides involucra, quae occurrent, si rei infinitae applicare velimus proprietates rerum finitarum. Oportet novo uti vocabulario disputandi ergo rem , quae penitus est extra chorum reliquarum omnium, quibus assuevimus. Cum vero id non Iiceat, oportet saltem apprehensionem cohibere in tota hac disputatione, illamqueJudicio subjicere , non autem Praeponere; alias rixarum , ac contentionum affatim, . Veritatis parum, vel nil habebimus . Ut clarius igitur
in re adeo dissicili procedamus Disputationem hanc octo Capitibus distinctam dabimus .