M. Hier. Vidae ... Dialogi de rei publicae dignitate

171쪽

rVficias ierim Romanos armis universa, π terra, σmuri suae ditionis fecisse. fuerint primi tantae urbis coinditores, Ut libet pastores, π fugitivi, peior etiam, Crfori ιor quantum Vis, in omnis convenarum mansis, adum tamen eorum ducem, ac regem propter praeclare

facta deum deo prognatum patre crediderit omnis anti quitur. Defendimus vero nihil ab eis Romano imperio adiectum, quod non optimo iure, Cr summa equitate

quae sterint. Principio quidem contempti , spretis a se

nitimis populis prae superbia renuentibus cum grate no ua fatiguinem, Cr genus per nuptias commisicere, addi ta etiam id summiste petentιbus Verbis contumacibus, atq; procacibus contumelia, eorum Virgines Vtcunqlle

ad fest istectas sibi copularunt, ne sublato foeminae Vsu, omnis Oes futurae ciuitatis funditus interiret, frustras motui essent tantae urbis fundamenta. quod quidem factum iure nature defetidere poterant, quae fetver i tenta est cuiusq; geueris per continentem sobolis procreationem construationi, communiteri; insitum est eadem natura omnibus animantib. ut habeant libidinem procreandi, cum raptas praesertim mulieres tu matri monij Iegitimam coniugationem duxerint, in societate, inquam, eas acceperint non modo ciuitatis , sed etiam fortunarum omnium, Cr liberum ipsiorum, quo nullum

vinculam arctius esse posit, nulla obaritas sanctιor. quicquid ei urbi iam opibus validae deinde aecreuit, dei euenit ipsius propiti fauore, ais propensa beneuolen tia, accedente populi φstus virtute . nam multi circum populi sese Romanorum virtuti Vltro dedidere, ut col

172쪽

tisiui, er c puni a Samnitibus oppresi, multiq- per

varius states uti . plurima praeterea er gore, creonfecere Romani bella irritatis circunquaq; initimorum animis , aegre ferentium, neq; patientium tantam molem prope res siuas consiurgere. nullum tumen bellum

ex tot ab istis Vnquam susceptum fuit non iustiomis de eau is , non summa aequitate , quae apud eos optimo tu νe sanctifime praescripta erat, be umq; gerebant, vequieti commani confulerent, Vt inquam ρια, Cr aeterna pax esset, ex nihil in posterum baberet insidiam. Re ligi, O me adeo is populus iura besti seruauit, v t nul Ium iustum duellum esse ducerent, nisi quod ante rebus repetitis denuntiatum esset, riteq- indictum, vel nolpro rebus ablatis, Vel de imperio gereretur contra eos,

a quibus ipsi prius iniuria fuissent Iacoliti, Vel qui iurier fidem , foederatq; religionum, et deos ipsos neglexis

βnt, ne quid tale ipsi postea committerent, ccterιs tardiores essent ad iniuriam. In besto quoque mouendo cut summa aequitas procul ab omni dolo mala, sta e summa erat obstruatio, ut videretitur non hostilem in modum agere ,si patri s legibus cum bosi ite, ac per grino civilem in morem domesticam rationem contra here. Ideo qui olim cunctis populis Latinis perduellis erat , ipsis placuit mitigaro Vocabulo vocari bosten,

quod nihil destri ab hossute. Nempe deos prius fempeu testes faciebant tanta cerimonia ac religione, vepropius ad suprestitionem videretur. Siquidem cum patre patrato res agebatur, tuterpositis fetialibus ora torιbM Mili, G pucιs, De eram, ex inducιarum ἐκ li

173쪽

tot verbenis, tot graminis puri, caeterarumq; ber bairum velamentis, tam multis vltro , citros repetiti rogatiotvibus, tot legibas Aleetni ritu recitatis, tot imprecatiouιbus, execrationιbuss coutra eos, qui fallare

mente agitaretit. Hinc ius seciale inductum, qaod deinde ab omnibus gertibus receptum fuit, tanqua summa equitate praescriptum, fa ct imes constitutum, quo tu hanc vis diem reges , popsti, nationesq; etιam

longinquae Utuntur. cum om ibas foedera religionum,

quibus cum hoste deuincitur fides , tancte feruabant, Vt que adeo , ut finguli nefas ducere it cum non legitimo hoste soluit sacramento puguare, ex quod aliquis temeporibus adductus hostibus 1popondisset, in eo ipso fidem

seruandam voluerunt, multiq- ideo duces hostιbus a patre patrato dediti fuere publico consilio, qui priuata ieemeritate mutra publicas rationes alιqvid cum illa pepigisse i, non ἀι qxoq, cli u iure iura Ido tenere itur aut ipsi fie pleni ad crudelisunum hostem, Vt promι- ferant, ultro re sierari ad certum, paratumq; suppliclum. aut iurati fua)ponte non redeuutes a se latu vin ciι remisi fuere, ne conditiones , pactionesq; bessicae prιuato periurio perturbarentur. maudatum quos I, teris fuit , sepiuε imperatores nostros pro Atoru helere dolo mala potuisse facile viscere, cr conficere in

xima bella, verum abstituisse , quod esse νιri probi . ac fortis ducerent eoaseqqi, quod Uesse it, virtute, coessi sq: bouestis, nou traude, aut malitia, resosq; ρmM ditores, tanquam societatis humanae communes hostes ,

174쪽

as suos in vincatis censuere deducendor . Innumerassella bic mihi memoranda essent, de populi Ro. sivi geoneris aequitate, si id in praesenti maxime agerem , qui omnia omitto, cum ad eos viros loquor, qui multa, Craud erunt, et legerunt i , quae populus omnium gentium. Victor terra , miris facinora praeclara fecit. Vnum v ero fatis existat pro omnitas argumentis Romanae CPrtain probandae, quod memoriae proditu fuit, Cuinti Fabj Labeonis arbitria senatu olιm dati Nola nis, er Neapolitanis de finibus utriusis populi iudicia publica auctoritate ab omnibus ιmprobatum, repudia tum cs, quoniam, licet speciem aliquam publicae utili tuin praeseserret, bonesto tamen, Cr aequitato recedere iudicatum fuit. Exitus quos betarnm ip*rum illis victoribus aut mites erunt, act necessari . quandoquidem, ubi de imperio decertabatur, Lentus cum victis agebant, modumq- seruabant in puniendo,

memores semper rerum humanaruru . animaduer

fum est nulli populo de hostibus mitiores placuisse poenas . plurimos enim populos armis subactos, atq; de uictos constat ab eis in societatem, atq; in civitatem etiam, Cr communionem rerum omnium Asceptos fulsese, ut Thustulanos, Aequos, Volscos, Sabinos, Hernicos, caeterosq; non parum multos tum Latinos, tum Hetru ficos, et complures alios. Nempe alia ratio erat,

v bi inter duos populos certabatur, non uter imperseret , sed uter esset. interdum eos adegit nec uas, vein victoria suae mansuetudinis paulum obliuisterentur , ficut olim contra Senones, cx Gallos, maxime contra panorum

175쪽

poenorum perfidiam Numantia , cartbagines diru tis, atq; deletis toties ab hoste superbifimo neglecta fi

de , violatus foederibuε, ac deceptis dijs. In caeteris omnibus bellis mitius semper egerunt, ut eius populi proprium, σ germanum esse videretur, quod a pru denti fimo poeta uno versu elegantistime coclusiumfuit, regere imperio populos, Parcere hubiectu, er debellare superbos. proinde socios , foederatosq; , Cr quicuns Vltro dediti recepti essent in fidem, contra vim externum pijs armis defendebant. His actum est, ut Romae videretur ipsius iustιtiae , atqi aequitatis positum esse domicilium, eos

confugiebunt exicti, reges, populi, nationes, Crcunq; inter se habebant controuersias, ut de senatus sententia finirent , portusq erat, Cy refugium omnibus gentibus Roma , ais illud vere nominari poterat non tam imperium, quani totius orbis praesidium , nostris imperatores in maxima laude ponebant, cῖm socios .

prouinciasqἶ, π gemes langinquas aequitate fide defendissent, Cr quos iusto, ac legitimo bello populositu subegissent, eis Ie plerun i perpetuo patronos , ac

defensores prestabant , illudq; patrocinium etiam ad posteros , er haeredes interdum manabat. Non ne T. Q hintius populi Ro. imperator Philippo rege, Macedonibusqj deuictis senatus auctoritate in Nemeaeorum ludorum celebritate plurima frequentia imperato tuba flentio, totam Graeciam a struitute tγrannorum ereptam libertate donauit, iustis Graecas omnis prope cμ

176쪽

berasq; ,σpenitus immunes deducto undis Romano

praesidio reliqvit, mirautιbus cunctis , eg vix creiae

tibus . esse aliquam Uum terrarum geutem , quae sua impetisa, suo labore,atq, periculo bella gereret pro alιoram libertate in regionibus longinqμιs , Valdes abe tot terne, mariss spatijs di uoms, eurareis, ac prouideret tanta ritigetitia, ne quod Vsquam iniustum esset imperium , sed Vt ubigi ius , fas, lex omnia possent. Hispono artibus, atq, Virtutibus effectum est, ut Ubiq; maximae prouinciae in tutela, ais praesidιo populi Ro . esse expeterent, atq, omnia sua eius virtuti , fidei, ac felicitati commendarent , se fies Ult tum misi, linos imperis , ac potestati sibi cerent. cumq- Vai cruriati sua voluntate eundiae fere gentes obtemperarent, Visssunt Romani, quod tu νeprendis, toto orbe terrarum Omnia omnium regua, atq; imperia ad sie transtulisse. Praeterea urget Hen ιdem, ac clamat Flaminius . in ominvinus reb. pab. er cιuilibrem congregatisnibus pes me sic babent mores, demersae sunt leges . G tγrauuorum Opiabus , atq; potentia tremefacta libertas M et, magua in oravibus ferin uitatibus secuta est pe=turbatio atq3

confusio, eas fiunt, ut ab omui, fere desitum esse V

deatur e Virtute agi, uis omnis cιuitis contundito in

gis existat hominibus imperimeuto, quam uilι υμι. ista insane ratio bominum parum coisilerate loquemum, vis, ignorantixin, qtiae fieri solent in omnibus rebus publicis inclinationes , mutationes , o temporum momeν ta , qui omitia Algenter costigit Theophrastus, et buo in m prourcc fas rei ιt. νήιemur quιdem

177쪽

I I.

publicas, que erant olim pulcberrimae, nune turpissi

mas , atq; deterrimas privripum per aetates negligentis, aut sicelere factas esse , ex Pae olim in civitatibus gere bantur bene, recte, frugaliter, Cr boneste, nunc male, praue , nequiter, turριter administrari, imperiums iu cunctis ubiq; ciuitatibus . omnibusq ferme regnis ex iustiomo, atq; optιmo intolerabile factum se, in superbiam, meratηq dominationem conuersium dole mus. Fatebor quop, Vt etiam de nostra, qui bie Au mus , sanctiore repub loquamur, quondi non tum

imperto, Cy bessica laude, summae functitatis fama, quam mirae probitatis gloria, quam omnibus egre g s artibus floruit, certe eam no babemus omnino, qua lem ego vestem , sed uix eius euanescentem umbram,πpraeclara quondam latente disciplina , morum, Cr tem porum vitio Vbigi debilitatum , dilapsam , delumbata, fractam tenemus, remissa paulatim seueritate. Effice tas quodam modo patrum virtvte. Verum nune primum mihi aliquastes oboritur posse aliquando rem in melius referri, Cy in pristinam dignitatem, ac splendorem restitui, si unquam ad quenquam Vestrum , qui hic tres adestis, vel potius ad omnes, ad alium post aliuadmirabili furesione summa tam augusti imperij, tas secrosancte auctoritatis summum eolumen dei immor

talis res humanas miserantis munere peruenerit. quod ut me adhuc uiuo eveniat; deum ipsum nuncupatis is eis etiam, atq; etiam quaeso. Haec, Cr peiora nos

178쪽

LIBER

tamen proinde nomen reipub. aut riuitatis euiquam via deri debet ita detestandum, atque tu arguis, neq; adeo projciendum, neq; obliuione sempiterna obruendum is Nec Vero eorum Uitiorum, quae tu innumerabilia alunum religiose collegisti, coniunctionem hominum eausam fuisse concedimus , Ut etiam si non in coetum eongregati essent, ab eιs non fierent peiora, ais imis maniora . Q nid porro crudelius, truculentius ue, ita agresti, barbara, atq, inculta antiquitate, quam tuD-hulosam nullo auctore innixus autumas, aetate iam olina fuisse auream, Cr iustitiam in terris tunc versatam in . aer homines falso inculcans s Falleris profecto, et ue hementer erras , si tamen ista ex animo enuntiasti, neq; aetates distinguis, sed confundis tempora, omnes istas . laudes attribuens asserae illi, rudi, atq; immani aetati, cum genus bominum esset solutum plane, aut verius

dissolutum , sine legibus, fine moribus, sine consilio,

antequam ciuilis coniunctio inter homines esset usta,qua dicta fuerunt de felicitate illorum temporum, cum priamum constitutis ciuitatibus, positisqi Vrbibus orta est respub. nam tunc poetae, quibus vehementer inniteris , iustitium inter bomines Versatam terras canunt inco luisse. ci in sicilicet Saturnus regnaret, quod aperte me morant , quem etiam primum congregandorum boni num in coetus, Cr conventicula auctorem fuisse tradunt.

Qui quis nostrae huic sententiae refragatur, legat histo ricos , qui res Romanas scribunt, Polabium c loquor enim de ijs quorum monimenta nunc extant Salustium,m T. Livium. intestiget quantis laudibus prosequantur

179쪽

-Romanae. reipub. incunabula conferentes eu forma reia pub. suae quispi tempestatis prima illa tempora rim et tutas optima moribus floreret, clim potestas omnis, ut dixi, esset in populo, infereatu summa auctoritas, co uinent imici essent maiores nostri, domi modici, milia liae, Cr in publicis muneribus amplisimi, qui quanto, minus virium, atq; opum babebant, tanto minim in i Is erat auarit . Q nod Romae contigit, idem fere mnibus ciuitatibus, Cr rebus ub. euenisse exploratum habemus. Ita enim natura humanae res sie bubent, ve-omnia initio optime constituta, progredientibus deinde talibus, hominum negligentia , animorumq: remisione in prauitatem dilabantur, paulatims optimis consue .tudinib. de via deflectentibus, dum, suauia quae sunt, prima mortales babent, nes confiulant iu posterum, cuncta fant deteriora. Videmusq; , ut ait Vιrgilius.

homnia fatis In peius ruere, ac retro sublapsa referri, Praesertim si, ut idem ubi cit poeta, humana industrita

non occurrat, adiuuet. Neq; enim Vero nos de

.fendimus respub. perennes esse, immutabiles, sempiter

nas, ιmmortales, nep ignoramus eas continenter me . re labi, nunquam eodem statu permanere. Sola

spera illa immortalis respub. coelamums augustissima, amplifima ciuitas, ad quam nobis uiuentibus ob : structus est aditus, quaeue fugit nostram aciem, et i muni oculi obtutum, in pulcherrima, et ex omni te omnium bonoru confertistina, ita prorsus est immu Mabιlis, aeternis legibus sima atq; robusta, semper eate,

180쪽

femper fui similis, procul omni morso,ac senis,nep ea

Me,i Ni labem sentit in ii qua nihil exactius, nibit per festius , nibit ammtM cogitari potest. Inferae vero plane omues , quae nobis fiunt sectabiles, hominum nititutis fundatae, ac constitutae, non modo obnoxiae furit, Vt videmus, mutationi, mobilitati, inconstan tiae , omvrq- motui , inclinationi, atq: momento subie ct.e , verum etiam interdum stirpitus convulse, atque everse intereunt, sintq: tyis etiam sua, Vt ita ego quo qtie dicam , fata Iege aeterna naturae, ut nihil humani sit siempiternum , sed pucquid existere coepit , aliquando eoe desinat, omniaq- orta intereant. quod nemo non videt, qui non sit plane i sanitate alienus. sed praecla me cognitu fuit ex cunctis tam graecarum ciuitatu rebus pnb. olim florentsimis, quam ex barbarorum opulenti is regnis, quae nihil bis attinet singula memora re , cim banc cotiditionem neq; ipse Romanorum res princeps , Cy eaput orbis terre euitare ualuerit . qua doquide cum iam nihil mortale eius armis resistere pos

fet , ipsa magnitudine, Vi, ac mole laborans sua in se ipsi mucidit , er quatim quasi labe corruens desierit . Neq; vero i fatendu est de solis ciuitatibus, rebusca

publicis, verum de v niuersa hominum inter bomines coniunctione, deq- omni bumano genere, quod interrietvsis eo insolesiit, in eamq- morum , ac V itiorum om ntum fenimam dilabitur, Vt opu3 sit maximo issi rerum omnium effictori , ac gubernatori praepotenti manu maximarum terrae partium, ac deuiq; universi orba elu utotubus , exustionibus 2 mortalium nequitiam Vbiquo