장음표시 사용
321쪽
aia , crimen laesae maiestatis; 3. inter dolosa, culposa, et casualia; ista infamant , e. g. homicidium dolosum et proaereticum ; illa contemtum pariunt, et leuis notae maculam, e. g. si medicus ob homicidium culposum damnatus sit; haec nec cum infamia , nec cum contemtu coniuncta sunt , e. g. homicidium casuale , moderamea iuculpatae tutelae. Prudentiae tamen legislatoriae est famae parce. re, quantum fieri potest, nam I. ita multa sunt inidonea rei publicae membra ; I. ita spes emendationis praeciditur; 3. ita totae familiae . et maxime innocentes coniuges liberique perpindirectum
Denique quaeritur. an si plex existimatio alicui inuito possit eripi 'Id recte negat auctor; nam I. ea semper nascitur ex factis turpibus, sue iure naturae , siue legibus ciuilibus prohibitis; deficiente ergo huius modi facto , tamquam caussa, cessat effectus ; a. ne Princeps quidem posset, si vel maxime vellci , innocenti et nullius criminis conuicto famam eripere; nam sama est benigna aliorum se citentia vel iudicium de nostris actionibus ; in Opinionem autem hominum et iudicium nihil licet Principi, quia pertinet ad intellectum. Hinc quum Praetor ob metum , qui cadit in virum constantem lse restitutionem in integrum daturum promiserit, excipit tamen casum , si quis iniecerit metum infamiae, L. 8. g. 2. D. de Bis , qui uot. infant. ex ea ratione, quod has minas exsequi non possit priuatus, ac ne Princeps quidem, si alteri hic murus aheneus est, . Nil rensire jibi, nulla pallescere culpa.Si tamen dicendum quoa res est, merito haec exceptio noa debet attendit quamuis enim nemo possit alterum vere infamem facere, potest tamen eum calumniando maxima adscere ignominia3C. g. minatur quis,innocentissimo, se effecturum, ut intam is fiat. 9uia principis laeserit maiestatem; potest hic sane virtuti sciae se inuoluere, et has minas contemnere; sed vereri tamen debet. ne rapiatur in vincula, ne dirae quaestiones de eo habeantur. Quod sane ignominiosum est ex opinione hominum, si vel maxime absoluatur. f. II. MProgredimur ad alteram partem de existimatione Arten a, cuius
Consideratur I. natura, L II. a. fundamenta, s. Ia-Il. 3. Uecitas
322쪽
Intensita exisimatio est valor personae , qui secundum merita cuiusque et virtutes, vel alia eximia, quae habet, vel intenditur,
Halor personae. Et quidem talis, qui dat praerogatiuam praealtis; unde a simplice dimeri, cuius effectus tantum est, ne quis pro infami habeatur; simplicis ergo effectus est negativus, inten.: uae postiuus, qui se exserit in honore, praecedentia, titulis, cet. Merita et irtutes. ) Haec prima caussa; sic in ligni honore persequimur homines fortes, prudentes, doctos, maxime si hene meriti sint de re publica, speciminaque virtutis insignia ediderint. Alia eximia. Nam saepe et merita , et Virtutes desunt, et tamen aliis quis praeiertur, quia eximii quid habet, e. g. splendo reni natalium , opes vltra sortem priuati. Intenditur vel remittitur. γ Quamuis enim statum suum quis retinere postit. decrestentibus etiam meritis, valori tamen eius mulis tum decedit ; hinc Ncro, quum exacto quinquennio imperii primo in quaevis sagitia et opprobria praeceps ruciet, existimationem intensivam paullatitan amisit.
Quum itaque effectus huius existimationis intensiuae sit MoNon rquaeritur, quid sit ' Resp. honor est benignum de alterius virtute
et actionibus iudicium. Venerationem enim habet, inquit PLIMus, qui via eminet. Iam vero aut pauci de actionibus nostris Lehi gne iudicant, aut multi , aut omnes et primo casu honor ille vocatur LAus, altero FAMA, ultimo GLORIA.
Hinc vanum suit Veterum somnium de honore immortali; m ritur enim gloria quotidie, quoties moritur homo, quia in hominis opinione conlistit ; vera virtus non quaerit honorem , sed inuenit , eum non adsectatur, sed allectam et veluti pedissequam
Iam de fundamentis existimationis intensivae, quae sunt duorum generum: alia producunt aptitudinem tantum, vel ius imperfectum, alia ius stricte dictum persectum. Aptitudinem producunt, quaecumque digna sunt honore, eius tamen possessionem vel quas nobis non tradunt, c. g. vir dcictus et prudens dignus est, qui consulatur, vel alia dignitate fungatur, nec tamen illa semper actu fruitur; habet ergo ob prudentiam tantum ius imperfectum ; a. ius producit, e. g. electio, in qua quis Cm-
323쪽
ne punctum tulit ; fi quis Consul eligitur , ei erit ius persectum et stricte dictum.
f. IS. Fundamenta existimationis intensuae impersecta sunt omnia, quae excellunt, siue vera bona sint, siue adparentia. Quum enim honor consistat in opinione hominum ; optato au'tem hominum non semper rectam rationem, sed etiam saepe adfoctias pro norma habeat, potest et ea magni facere . quae non sunt vere bona, immo manifesto mala. Hinc I. genuina iundamenta, ob quae quis dignus honore videri potest, sunt perspicacia mentis, ingenium, doctrina, prudentia,
magnitudo animi, eloquentia mascula. fortitudo, res gestae, cet. Haec enim Omnia merito venerantur homines, quia praeclara et humano generi utilia sunt; a. ea, quae cum virtute coniuncta prosunt, et Venerationem merentur, seiuncta potius contemtum pariant. Sic laude digna nobilitas, forma egregia , opum amplitudo , itinera in terras longinquas facta; ast haec omnia nihili, si virtus delit; et tamen haec pro fundamento honoris et existimationis intensiuae habentur; immo aliquando honorantur 3. quaedam vitia; tam male aliquando homines ponunt calculum , e. g. Auctor est CARPZOv. in Praxi erimia. sua aetate in quibusdam aulis maximi fieri solitos esse homines bibaces , quos venerationis caussa politicos vocarint; et quis ignoret , fulisse tempora , quibus magno honore fruerentur homines pugnaces.
f. 1ε Haec omnia tantum ius imperfectum tribuunt; nam ideo non semper quis fruitur honoribus, quia iis dignus est prae aliis, sed ob alias caussas, de quibus hic quaeritur. Dicimus noti ideo honoribuq aliquem frui, quod iis dignus sit; nam I. anceps et difficile est iudicium , quis omnibus dignior ; Ferunt Alexandrum M. morientem interrogatum, quem successorem
designet ' respondisse, dignissimum; id ad liquidum numquam Per
ductum , sed gladio decisum est; a. quamuis etiam quis una re emineat , potest tamen alteri competitori messe aliud, quod aeque prae- Clarum, immo praeclarius habetur; e. g. Scipione tempori s belli Punici permulti fuere seniores in rebus ciuilibus experientissimi, isertes, et doctiores; sed quia non opus erat sene rerum ciuili iam pe
324쪽
riis, erudito, sed sorti et magnanimo Imperatore . is competitoriis bus omnibus a Romanis praeterebatur. Contra ius perfectum ad honorem seu existimationem intensia uam tribuunt non nisi tria e I. Imeerium ἔ naturaliter enim superior est, qui imperat, inferior, qui paret ἔ a. Pactum, quo et electio pertinet ; hinc superior omnibus Polonis est Rex Boloniae, quia electus ; sussicit vero et pactum tacitum, quod ex diuturno usu et patientia praesumitur ; e. g. Imperator fruitur praerogatiua, quamuis nullum forte pactum proprie dictum vel expressum intercesserit ; 3. Lex in statu ciuili e quo pertinent leges de praecedentia latae, quae suum cuique locum assignant.
Ex his, si quis aliquid pro se allesare potest, ius imperfectum habet honorem quemdam sibi vindicandi. Sed iam quoque de effectu existimationis intensivae tum in
statu naturali , tam in statu ciuili. Quod ad naturalem statum attinet, notum est , quanta animorum contentione de προεδρυία certent maximi Principes et Res publicae , adeo ut saepe res ad vim et iurgia redierit. Notum est , quid ea de re inter Hispanos et Gallos actum sit in Anglia , ubi legatus Gallicus locum ante Hispalium adfectans ab hoc ita cohibitus est, ut lora equorum inciderentur. Cons. ZUANT ZIG. in
Quaeritur ergo, quae fundamenta pro se allegare si Dant ' Recensuit illa auctor ; sunt illa I. Antiquitas regni ; seda non sequitur ; id antiquius est , ergo praestantius ; b plerumque, quae de antiquitate nimia adseruntur, fabulas sapiunt, veluti quae Historici Scottiet S Axo GRAΜHATi Cus de antiquissimis Scotiae et Daniae Regibus adserunt ;a. Amplitudo et potentia regni ; sed a hie quoque deficit consequentia , hoc amplum , ergo reliquis praeferendum ; h saepe et modicum regnum ob rectum regimen amplissimo quouis potentius est ; sic Macedonicum Persarum Imperium: destruxit ; c ita barbari reliquis omnibus praeferendi erunt. 3. Qualitas potestatis, e. g. quod quis sine limitatione et restrictione imperat ; sed a forma rerum publicarum est arbitraria ςhγ supra docuimus , nullam alteri praeferendam . quia omnes et commoda sua et incommoda habeant ; c ita quoque barbari iure minereii Prael. Pussendos.
325쪽
prae reliquis omnibus praerogatiuam sibi vindicabunt. q. Splendor titulorum ; at saepe a P tituli admodum vani, α
. Costois Persarum Regis, qui se stat rem solis appellauito; hodie
urcae Sullanuin salutant dominum mundi, Omniumque populorum, cet. b hi sunt arbitrarii , et pro imperantium ad icctu laepe mutantur ; e. g. Russi principem suum olim vocabant Craar, id est, Regem ;/n4m in bibliis Rusticis et David Rex Israelitarum vocatur Obaar David 3 suit tempus, quum ab exteris reciperet titulum :Gros - Furst Ar Reu sen ; hodie imperatoris axioma gerunt ; qui iaque Imperans potest in regno suo que ircumque titulum zdsumere. quamuis non semper cogere possit exteros, ut eumdem illi honorem tribuant.
Quum ergo haec omnia vana sint , quaeritur an dentur ondamenta matris solidat Resp. I. in statu naturali omnes Ecque sunt liberi , omnes independentes , ergo Omnes aequales , ergo nemo alteri praeserenduS. a. Potest tamen ex post facto contingere, ut cui preterogatiua competat ratione alterius: quum enim praerogativa vel existimatio inteni tua, ceu ad superiorem paragraphum notauimus , vel nascatur ex in perio, vel ex lege, vcl ex pacto: satis patct, duos priores. modos huc non quadrare; imperans enim in imperantem nullum
habet imperium; nec in statu naturali cominu nis est legi lator, qui singulis imperantibus locum ad lignare possit ergo superest. 3. Pactum; si ita ergo conuenit inter principes, ut unus alteri
praeteratur, standum est ista conuentione.
Tale pactam porcst est e vel expressum, ut unus loco alteri cessurum expressis verbis promittat, quamuis haec fortassis sint rarissi ina; vel tacita, quae ex diuturno Vsu et patientia colliguntur. Ita imperatori Romano Germanico per tot saecula praerogatiuam nemo dubiam reddidit, adeoque recte coli gitur, pacto et consensu tacito ei a reliquis concessam esses. I 6.
In statu ciuili res minus est dubia, ibi enim omnia fundamen ta existimationis intensivae, quae ius persectum tribuunt , locum
Est in re publica I. Imperium; ergo quicumque alteri quovis modo praeest , imperium in eum exercet, alle gaudet et νοεδ α e. g. magistratus et ministri prae ciuibus rc liquis; duces et ossiciales
326쪽
belliei prae militibus; pater prae filio ; maritus prae Uxore, cet. a. Lex ; Imperans enim potest et solet cuiuis Iocum pro lubitu adsignare; ubi quidem a principis est, merita cuiusque status conis siderare , et prout utilis ille est rei publicae, ita ei adsignare locum; sed b) cviis quoque est, adquiescere in loco sibi a principe adsignato, eumque prudenter ornare. 3. Pactum; quaeritur vero , au et pacto quis locum priorem sibi stipulari missis in re publicat distingue inter casus, ubi σνοεδρία lege certa est definita, et ubi lex dosicit, vel dubia est, et princeps rem decidere nolit; priore casu pacto ciuium non est locus, a ) quia contra legem non licet pactici, et h) res cum magno praeiudicio successorum esset coniuncta ; posteriore casu nulla est ratio, cur pacto res decidi nequeat, et huius modi exempla passim exstant.
V Idimus, quid summo imperanti in voLvNTATEM , quid in v
TAH, ac porro qu;d in Ex IsTlΜATlo NEM ciuium liceat; iam dispiciendum, quid liceat in eorum BONA. Ius eero Imperanti in bona ciuitate contenta esse, patet I. ex natura ciuitatis; in re publica debet esse unio virium; ad vires vel maxime pertinent hona seu pecunia, rerum gerendarum neruus, ergo ea unienda, et Imperanti in eam est ius; I. a maiori ad minus argumentando; quum enim et in vitam et famam imperanti ius
iit , si id exigat rei publicae salus, quidni in opes. Id quale iit, ostensurus auctor distinguit civitates, ubi bona abs summis imperantibus in ciues profecta sunt, ct ubi ea ciues sibi propria industria quaesiuerunt; priore casu ius hoc imperantis absol tum esse putat, posteriore restrictum. Sed prior I. casus fingi nequit. Errat ergo HoBBES lus, de cine, cap. I 6. A. I s. dum statuit, ciuium prinatorum dominium excludere quidem conciues, non autem Imperantes ; exemplo filii fa-
327쪽
milias; a. proprietatem omnium bonorum penes solum imperantem esse non requirit rei publicae finis; 3. regna despotica, ubi Rex
dominus omnium bonorum ciuitate contentorum , vel in cala.
initate publica exstiterunt, veluti in Aegypto sub Iosepho in sun
Ina annonae caritate, Vel per vim apertam, aut ob seruile subditoriam ingenium nata sunt. Iure autem gentium Imperanti soli rerum omnium dominium tribui nequit. Itaque dicendum, bona quaedam esse I. priuata, et quemque ciuem posse rerum suarum dominum esse , at principi tamen in bona illa, cuiuscumque in dominio sint, ius triplex competere: I. ut pestis de usu bonorum illorum leges praescribCre crinitas, A. a. a. ut i lis posit tributa et vectigalia imponere, f. 3. 3. ut possit in ca n restatis exercere dominium eminens , f. q. q. quaedam e contrario barna ciuitate contenta cie; II. ) publica, de. quibus, S. I. 6.
Primum ius summi Imperantis consistit in potestate Deo ferendi
circa bouorum usum ; quum enim unio virium necessaria ait in republica, vires autem v mri non possint, si prodigan ur turpiter. cor sequens est, ut Imperantis sit prohibere, ne prodigantur, quod si per leges. Hinc Imperator S. a. D l. de his, qui sunt stii, vel alter vir. dicit e expedit rei publicae, ne quis re sua male utatur. Huc viro pertinent. I. Leges, quae prohibent, ne bona ad extraneos perueniant,e. g. pro limita importatio mercium exportatio pecuniae, item quoe, rerum, quae manufacturis nostris ii veruire possunt. a. Loges, quae ad conseruationem familiarum pertinent; e. Tne quis de bonis auitis testetur, uti Hamburi, Groningae; ut cognatis sit ius retractus.
3. Leges sumtuariae; prohibita mutatio formae vestium. eq. Leges lusibus oppositae. 3. Leges oppositae prodigis, irsque, qui soro cedant. 6. Leges de restricta alienatione, oppignoratione. cet. 7. De modo possessionum, quibus legibus opus est, a) quoties magistratus pleraque ad se trahunt; Lex Thoria. bὶ quoties bona ecclesiis donantur immodice; ius amortizationis. Hinc et in Catholicorum prouinciis eius modi leges ex stant, ut ecesesiae et monasseria non ampliuo adquirere possint bona immobilia. Sund
328쪽
Sunt etiam quaedam leges, quae indirecte faciunt ad bona ciuium conseruanda amplificandaque, nempe I. quaecumque ad fi rem commerciorum et artium opificiorumque aliquid conserunt ; a. quaecumque inhibent res sumtuosas et parum necessarias, Veluti itinera et eeregrinationes in terras exicras, 3. quaecumque lites et iurgia ciuium cohibent, cet.
Alterum est Au imponendi vectigalia et tributa. LIV. XXX. - Tantum ex publicis malis Iemimus, quantum ad priuatas res Pertinet, nec in eis quidquam acrius, quam pecuniae damnum simulat. Hoc ius r. in se iusti stimum est et vij uniendae enim in re publica sunt vi- .res , β θ bonis quiete fruuntur subditi beneficio rei publicae et Imperantis ; ergo et aliquid ad Imperantium et rei publicae con
seruationem contribuere tenentur.
a. Non babutendum est hoc iure ; abutitur autem Imperans , si ἀ proportionem non seruet in quantitate et qualitate honorum , e. g. agrorum I β oncra imponat rebus non structuosis, uti supra habuimus exempla vectigalium umbrae , aeri , urinae, ct latrinis
impositorum ; γ oneret res immodice, ut subditi nullum fructum
3. Hinc in plerisque rebus publicis olim id ius indicendi tributa non absolute relinquebatur principis arbitrio ; sed de vectigalibuqet tributis consultabatur in Comitiis r hinc vocabantur Gaben , Beten, quasi tamquam dona et precario darentur. Quin ne administratio quidem aerarii soli principi relinquebatur, scd ea simul era: penes Ordines rei publicae , quod et hodie num in multis regnis et principatibus oblermatur. In Anglia administratio quidem relinquitur Regi, sed ita, ut rationes reddat ordinibus. g. q. Tertium ius est domisium eminens ; inuidiosum vocabulum. Est autem ius summi imperantis, quo ei licet bonis priuatorum vii νquoties id exigit rei publicae necessitas. Primus hoc incute aula GROTivs, sed ita, ut sufficere putarit 'tilitatem rei publicae, quamuis necessitas non urgeret; ex eo principio Zeelandi Marchionatum Veram et Vlissingam sbi vindicant pquia hoc utile futurum sit rei publicae. At BoECLERV1, cuius ea
329쪽
3II LIB. II. CAP. XV. DE POTESTATE
de re exstat singularis differtatio, hoc merito refellit, idque ius eleganter comparat facto Achabi , qui Nabothis vineam concupi
cebat, ut inde sibi hortum adornaret. Potius ergo dominium emineus his limitibus circumscribendum, I. vi necellitas hoc exigat; ea non habet legem; et quum imperanti tune ius sit in ipsam ciuiam vitam , multo magis ius erit iis eorum bona; a. ut ei, qui inde detrimentum pallus est , satisfiat a reliquis ciuibus. Quum enim alter prae altero praegrauari non debeat , facile patet, ei, qui praegrauatur, deberi satisfactionem et indemnitatem, nisi omnes eadem necessias stringat. II nc locus. est huius dominii eminentis exercitio, T. si landus occupandas , et castra ibi ac munimenta construantur; a. si res subditorum de uastandae, ne hostibus cedant ; S. si naues auseruntur, ad milites transportandos ; si pabulatum exeunt milites iii agros riuatorum; s. si in obsidionibus priuatorum agri occupantur, ar bores caeduntur I 6. si urgente iame granaria priuatoriam reclu
f. s. II. Iam ad bona publiea. Res publica est persona moralis; est
ergo veluti persona , adeoque possidet bona, quae Vocantur POpali , vel publica , quasi populica,
Ea diuiduntur ab auctore in aerarium et Ucum, rectius in aerarium , fiscum, et patrimonium principis. Differunt I. ratione finis; aerarium destinatum est usibus rei publicae; fiscus sustentationi principis; patrimonium familiae principis , e. g. vi et apparaagiati in posterum aliquid accipiant bonorum immobilium; a. ratione iurium ; in aerario princeps habet administrationem, non tameta semper priuatiue et solitarie; iri fisco usumfructum; iii patrimonio dominium. Hinc olim Romae aerario praeerant Praefecti aerarii, fisco Procuratores Caesarum , Patrimonio Comites rerum priuatarum , quorum saepe mentio sit ita iure nostro; 3. ratione attributorum; res immobiles aerarii et sis ei sunt inalienabiles, patrimoniam alienabile. Hinc semper damnatae leges agrariae, seu cie agro publico diuidendo, de quibus celeberrimus BuRMANNus in Di uert. de vectigalibus populi Rom. Semper visum , reuocari posse domantalia ab antecessoribus alienata: ius ira se non iniustum, quamuis in hypothesi saepe accenseantur bonis domanialibus, quae talia non sint.
330쪽
S. 6. Subiungit auctor quaestionem , an i sum reinum polisit alienari r Drumguendum , an regnum sit patrimoniale , an usu fructuarium rillud alienari potest . hoc non potest nisi consensu populi; i. quia princeps in eius modi regnis non habet plus iuris, quarii ipsi a po-lpulo concessum ; id ius autem ei non concesum; a. electa est personae vel familiae qualitas; ergo alius imperans inuitis ciuibus non
obtrudendus. Nec interest, totum regnum, an eios pars alienetur, nam et
tunc. Onus in reliquos incumbit : sed posterius habet exceptionem , si ex nece: state pacis ineundae caussa sat alienatio partis regni ρ 'tunc etiam quum finem velint subditi , nempe pacem, velle etiam debent media ; hinc non a musta luit alienatio Minorcae, Gibraltaris , facta ab Hispanis in Anglos ; prouinciarum quarumdam et Urbium Suecacarum in Rusios, Da nos, cet. ' Denique vii Imperans alienare nequit regnum vel regni partem: ita nec abrumpere se debet pars altera inuita ; id enim pro renellione estet habendum, e. g. Corsi subducere se volebant iniustili me rei publicae Genuensum. Attamen nec hic necessitatem habere legem sicile patet: hincti licitis partem avellit, etiam haec iure praeitat homagium.
C A P UT XVI. DE BELLO ET PACE.
Iditer iura maiestatis, de quibus adhuc ex instituto amam, est etiam
ivs BEL Ll ET PACis, idque adeo magni momenti, ut GROTius adeo totum aus gentium publicum uniuersale ius helli et pacis vocarat , atque ita Inscripserit opus suum incomparabile.
Agitur hoc capite 1. de missilia belli, S.I- q. a. de modo be tum gerent , A. F-ir. 3. de adqui sitionibus per bellam, ρ. Ia-Iq. q.
de eontrario belli, id est, de pace , f. is . ad M. De iustitia belli duo quaeri possunt : I. an in genere bellum geri i