장음표시 사용
301쪽
a3a LIB. II. CAp. XIII. At de in is iussibus potissimum quaestio est , anZet inra
rendum i Distnguit auctor, an factum proprium amungat, an sui
sfori re autem obsequium omnino ceneri , C H U . . tes occidere'; parendum autem est carnisici, si iubctur lententam
Etiim ue o id falsum ; si enim princeps iubeat exsequitiam de cuius iniquitate conuictus sum , I. magis Obediendu
sententiam, ceu exemplo Obstetricum Aegyptiarum pater. Nos potius respondemus , distinguendum esse inter iussa aequ ,
et itiinu 'illa absolute exsequenda . in his subdisturguendum, utrum inanis a st iniquitas, an occulta e illo casu plus Ob q; ob ut DP quam homini hoc recte obsequium praestatur m
xime ubi is oui quid facere iubetur, nec tenetur , nec potest de aequitate vel 'iniquitate iustus iudiς re Syς ς'ymβς αὐ obitati an sententia iusta sit; exsequatur ergo illam , militum g grum captum superat quaestio, bellum iustum si, nec ne At coiitra conscientiam dubiam nihil agendum ' Resp. omniat ergo agonem, si in eius arbitrio sit ; sin minus, aut agendum ,
f. I. IVs vitae et necis est ius maiestatis, quod summus Imperans exi- cente rei publicae salute etiam an vitam ciuium exercci ; neqUC enim hic nobis intelligi pronuscuam occidendi licentiam, aliqao- Posset quidem videri, hoc ius imperanti minime adserericliam , quia sim et seopo rerum publicarum Plane Vadeatur contrari m.
302쪽
snis enim rei publicae est securitas interna et externa ; nihil vero magis in tuto esse cupimus, quam vitam nostram , qua nihil est carius, ergo Imperantis erit, vitam tutam praestare, non eam erisere. Sed distingue inter finem simpliciter, et secundum quid ta-em, qui saepe ubi contrarii esse pol Iunt. e. g. snis medicinae est conseruatio vitae et sanitatis, et tamen aliquando membrum labe vel sphaceto corruptum se recidendum es, ne pars sincera trabatur. Ita simpliciter finis Imperantis est securitas ciuium ; si vero ea aliter obtineri nequeat, etiam quorumdam mors, ut tota conserue
Probari id facile potest e a quo exigitur finis , ei et media
concedenda : ab Imperante exigitur finis , securitas interna et e terna I ergo eidem etiam concedenda media ; non alia vero sunt, Iam potellas in vitam ciuium ; ergo haec Imperanti concedenda. ostremum dubio caret ; externa securitas non aliter praestatur Conseruaturque, quam per hellum s bellum sine vitae periculo geri non potest , ergo Imperans vitam ciuium potest periculo expO
Deinde securitas interna non aliter paratur, quam e medio sub latis iis , qui illam turbant et inemengabiles sunt ; indulgendum ergo principi, ut turbatores rei publicae e medio tollat, supplicii seque adficiat. Ex quo si esul patet , duplici modo Imperanti competere ius vitae et necis, I. iudirecte ; ut eos per bellum possit periculo mor tis exponere I S. a. a. directe, ut noxios possit supplicio capitali adscere, S. 3. ad M. -
Indirecte exercet princeps ius vitae et necis, dum ciues exponit periculo mortis, quod tempore belli fit ; quia enim bellum non geritur sine milite , praeliis , et violentia ; haec omnia autem cum periculo vitae coniuncta fiat, opus est potentia ciues armandi, aduersus liostem ducendi. praelia committendi, urbes oppugnandi, quae omnia sine periculo non fiunt.
Hinc Imperanti est r. ius delectum habendi vel conscribendi milites ; et quidem , ubi militia lecta est, promiscue ciues omnes, quod Deum ipsum in re publica Hebraeorum probasse videmus; Nn a ubi
303쪽
ubi mercenaria, eos, quos militiae aptiores videt, quam aliis off-ciis ; ubi tamen periculi magnitudo id suadet, nemini defugien- adum est ossicium defendendi communem rem publicam ; studiosorum laus in obsidione Groningana, Haniensi. a. militem semel lectum recte exponit periculo, veluti in stationibus periculosis collocando , in conflictum ducendo , in cuniculos mittendo ; et quidem 3. Vt pereant potius, quam stationem deserant ; sic Leoniadas cum copiis suis apud Thermopylas periit ; modo id rei publicae salus exigat ; q. ergo et fugam, et timiditatem militum tanto grauius coercere potest, quanto maiore cum periculo rei publicae ea vitia coniuncta sunt. Sed aliud est periculo exponere militem, si id exigat rei po-blicae salus ; aliud propricidium mandure ; nam I. priori casu moritur quis ex ossicio. quia miles est, vi hostis ; hic moritur extra Ossicium tamquam desperatus manu propria ; a. ibi prouidentiae diuitiae se committit , hic de prouidentia diuina desperat ; 3. itavere consulit rei publicae ad extremum halitum pugnando , hic non consulit , unius enim hominis vita pluris est;,quam iactura arcis vel nauis , q. principi ius est in vitam, non in animam hominis. Et valde dubium est , immo vix credibile, an salua pollit csse anima, quae tale consilium capit. U
Directe ius vitae et necis exercet imperans, quoties sceleratos inemendabiles supplicio capitali adficit; hinc ogit auctor I. de natura Poenarum, s. 3 - D a. earum causa et me, 9 6 - ιο. i. qu.ιenam delicta in riuitate punienda , 9. II - IS. q. quomodo feri debeat Poenae aesimatio, A. Iο - I9. I. an quis et aheni delicii poenam ferire debeat, s. a
f. q. Quid ergo poena y Retinuit auctor definitionem GROTII : poena est malum passionis , quod infligitur ob malum actionis ; s Miam supra monuimus, addendum esse : a superiore . aut definitionem esse falsissimam , quin et multos inde errores nasci; nam I. inde sequitur, iustam esse vindictam propriam , ciuium rebellionem , tu
multus; a. inde GROTius ipse hausit doctrinam absurdissimam , poenam gentis improbae esse caussam belli iustificam; adeoque populum posse alterqm bello persequi, non ob aliam caussam,
304쪽
quod delictum admiserit. Ita licere sibi putarunt Hispani, petere
Americanos, qui in se nihil admiserant , quia erant idololatrae,. barbari , quam belli caussam ipsi cordatiores Hispani detestamur ; quis Hispanos superiores constituit Americanisl vid. BuDDEi Dis. de expeditionibus cruciatis. Est ergo malum ; adeoque in eo consistere debet poena, quod delinquens pro malo reputet; hinc aeque absurda est poena relegationis furibus infiicta, quam suffocatio in aquis cancro a ciuibus , nescio cuius oppiduli, dictata. Passionis. 'Obiicitur, poenam in actione quoque consistere posse, e. g. ii quis damnetur ad operas publicas ' Res p. tunc non actio. nem esse poenam, eadem enim agunt homines innocentissimi pro diurna mercede , quos ideo puniri, non dix ris λ; sed sensionem ingratam , adeoque passionem , quae ex eo immodico labore resultat.
Insigitur. Inuito itaque poena infligenda, id est, talis, quam iareus a te amol retur, si posset ; nam alias saepe contingere videmus, ut 'damnati magna animi alacritate suppi acium subeant. Ob malum actiovis. Ergo correlata sunt delictum et poena, quae se mutuo ponunt et tollunt; ac prori de martyrum cruciatus
non fuere poenae , quia nihil deliquerant; multo minus, qui bello Occumbunt, poenam subnile dicendi sunt. A superiore. Ergo poena non est,.sed iniuria, quae infligitur ab iis, quibus ius non est Puniendi, e. g. vindicta priuata , i iudi
Itaque facile patet, a poena quam maxime differre re par tionem damni ; haee enim quidem ex delicto vel mala actione itidem naticitur, sed ex alio fundamento. Ad poenam quis obligatur, quia leges violauit, id quod vocamus reatum ; ad reparationem dan ni ob detrimentum alteri iIlatum , quod laesonem voςamus ; hi ac et vi iam alterum non tollit; potius argumentamur: ubi coniunctae sunt caussae, ibi et effectus coniunctim adesse oportet: in omni delict0 coniunctae sunt caussae, reatus et laesio; ergo et effectus coniunctim adsint necesse est, puta poena et damni reparatio.
Ex quo facile patet, poenis tantum locum esse in statu ciuili, non in naturalio ubi enim deficit superior, ibi et descit poeoa, per definitionem s. q. datam : in statu naturali deficit superior; ergo et poena diacit, scilicet humana, diuinae enim et in statu nAturali
305쪽
locum esse nemo dubitarit. Vid. GRO T. de iura beli. et pate. II, a. Itaque I. ius poenas instigendi non habet priuatus. Obiiciunt exemplum Zelotarum, cuius exemplum dedit Pineas, Numer. XVI. seqq. itemque exemplum vindicis sanguinis ; adde I. Maccab. II. 27. sed non e it quaestio, an magistratus pollit ius vindicandi priuatis permittere , quod nemo negat; et notum est, legibus etiam Romanis furem nocturnum licere occidere; sed quaestiozest, an priauatus, qua priuatus, ius puniendi habeat f.id quod omnino negandum. Cons. BuDDEt D f. de iura delotarum iu gente Ebraea g. 3lsa. I. Poenae non subiectus est populus liber, nec id ius puniendi
sibi quisquam vindicare potest. niti populus sit pars rei publicae.
Sic Israelitae in poenam adgressi sunt Beniaminitas, quia ob nefandum crimen satisfactionem negabant Iudaeis; erant enim Beniam nitae tribus et pars rei publicae Israeliticae. 3. Multo minus Rex siue a populo, siue ab extraneo puniri
potest; hinc detestandum facinus populi Anglicani Carolum I. obtruncantis, multoque magis detestandum supplicium:Conradicit Ho-henstaufii a Carolo Andegavensi inflictum, de quo singularia quaedam habent GuNDLiNGlANA , in Dig. de Guraino; iure victoriae uti potest victor, non iuris dictione. Ipsi Romani hac in re absurdi, qui Reges et duces in triumpho Guctos securi percusserunt. Atqui Israelitae reges deuictos sus. penderunt, aliisque poenis satis truculentis adfecerunt' Resp. id Deus iusserat ob idololatriam et immania crimina, quae perpetraram; quod vero Deo, supremo iudici, licet, id non statim hominibus conceditur.
Sie facile intelligitur, cur Cainum ob parricidium nemo puniuerit; vixit enim in statuλnaturali, adeoque neminem habuit superiorem. Obiiei posset. vixisse adhue Adamum, eum vero tamquam caput et principem familiae suae id crimen iure potuisse vindicaret
Sed quis credat , Cainum tantae aetatis virum adhuc in patria potestate vixisse, quae iure naturae cellat, simul ac non amplius opus est educatione.
Hactenus de natura poenarum ; sequitur earumdem Ouissa et finis, quem auctor considerat I. negatiue, qualis non sit, S. 6. I. ρο- Diste, quis sit, s. 7-IO. Finis ergo poenarum non est l. voluptas laesi, ut is animum
306쪽
et oculos pascat, quemadmodum occiso Cicerone Fuluia, Antonii uxor, linguam eius capite , quod in tau tenebat, extractam graphiis et acubus pungebat. Princeps ad nihil obstrictus est, quam quod ad salutem rei publicae pertinet: illa laesi voluptas non pertinet ad rei piiblicae si lutem; ergo ad eam laeta excitandam non tenetur: accedit, quod in se inbumanum est, ex alterius miseria et dolore
a. Nee satisfactio diuinae iustitiae, qui conceptus est theologis frequentissimus. Verum equidem est , Deum velle, ut iustitia administretur, et noxii puniantur; Verum etiam, peccare Imperantes,
qui id osticium negligunt , quin et voluntati Dei satisfacere, qui poenas noxiis pro mei ito infigunt . at falsum est, poenis satisfieri iustitiae diuinae; Nam a) iustitia Dei est insnita, ac proinde satisfactio etiam infinita requiritur, quae non alia est, quam per Christum; b haec satisfactio iam facta est , adeoque non requiritur vlterior per mortem vel supplicium delinquentis; c) pleraeque poenae sunt humanae, non a Deo sancisae; non potuisset autem non
Deus poenas singulis delictis iure uniuersali statuere, si his poenis eius iustitiae satis seret; d) si hic poenarum sinis esset, nulla omnino posset remitti, quod absonum, quum et Deus Caino gratiam iecerit poenae parricidii. Hinc merito hanc sententiam deseruit BuDDEVs , in Theot morat. Part. II. cap. q. f. 9. cautiusque loquutuS finem poenarum non esse ait satisfactionem , quae sat iustitiae diuitiae, sed satisfactionem iustitiae, quam Deus intendat; quamuis et hoc censuram mereatur, nisi id ita intelligas, magistratum, dum punit, iuste agere. S. T. Iam ergo ad genuinos poenarum sines progreditur auctor, qu rum I. est praecautio laesionum et iniuriarum; idque iterum sit tria fariam: a) quod emendatur delinquens ; qui finis praecipue intenditur poenis iuuenum , ab aliis corruptorum, ex praecipitantia, vel vehementiore adfectu peccantium; b, quod alii eius exemplo deterrentur a similibus facinoribus; homines ita. comparati sunt, ut sensionibus maxime moueantur iam singulae res ita comparatae sunt, ut diuerso respectu se tamquam botias et malas repraesentent;
delinquentes plerumque eas tibi sistunt tamquam bonas, quia vel voluptatem , vel lucrum adierunt; c malum cum iis coniunctum nec
307쪽
delinquentes, nec alii sibi ob oculos sistunt; ergo eius modi tristi
spemculo opus est, quo admoneamur alii , quam male sibi cons lant, qui extra leges vivunt. Hi ne redditur ratio, I. cur publice instigantur poenae, et non sine terribili adparatu , a. cur poena aliquando et in mortuis exso uutioni mandetur, e. g. propricidas publice per plateas trahendo, amnatos, qui poenam morte anteuertunt, mortuos in furcam tollendo , comburendo, cet. 3. immo ipsi delinquentes non amplius
oneri sunt rei publicae; quod inprimis spectandum in poenis latronum furum, sicariorum, cet. f. s. Primus finis pertinet ad utilitatem peccantium; quo sne eiusmodi poenae I. recte demandantur ipsis parentibus, dominis, maritis; eo nomine et ergastula rei publicae prosunt. At 'aliquando tamen si haec susque deque habeantur, ipse potius magistratus eas exsequitur; hinc sententia: dase dere Delinquent. διrch den Stoch Me, ster ta fer mit Ruthen tu duchtum; a. Omnes lias poetam carere debere nota infamiae, alias finis non obtinetur; effectus enim eiusmodi poenarum aut poenitentia est, et tunc finis obtinetur ; aut desperatio, tunc eo dcteriores sunt delinquentes; desperatos autemneri oportet, quibus ob infamiam nulla spes superest anteactae vitae labem virtute diuendi. Laudanda ergo prudentia militaris, quod poenae pleraeque militares, etiam satis aliquando atroces, sine nuta infamiae infliguntur. . L .f. 9. Alter finis eomparatus ad utilitatem ipsius laesi; prospicitar enim
I. eius futurae securitati, e. g. si reus damnetur ad mortem, si in ergastulis , triremibus, munimentis habeatur , vel si vires nocendi subtrahantur. Ita olim furibus marius truncabantur, quod tamen itidem crudele; rectius rebelles Vltraiecti nos coercuit Fridericus 1. Imp. apud GuNTH. in Ligur. libr. I. a. eius satisfactioni, si dimnum possit reparari , e. g. si res furtiuae apud furem reperiant i , vel si iste fateatur, quem penes latitent, cet. Ergo absurdum , quibusdam locis obtinere paroemiam : mit ride metiet man dem Richter, und bι get dem xlager; malto iniquius, res furtivas a iudice retineri pro impinsis in inquisitionem et exsequutionem factis. Inprimis vero laesi seduritati consaleiadum
308쪽
3 in delictis, quae ad tempus futurum simul pertinent , e. g. in
minis, ubi non dimittendus est e carcere reus, nisi praestita cautione de non offendendo. S. IO. At praecipuus finis est utilitas publica , ut x. vindicetur contemtus legum, qui vitari non posset, si cuiuis liceret, eas impune violare; a. exemplo moneantur ciues, non esse peccandum in leges; hinc elegans veterum loquutior exemplum statuere; exempla hic fiunt; facere aliquid insigne ; unde etiam cadauera non toti 1untur furca et rota, potius ea publicae viae vicina esse solent; quae omnia demum resoluuntur 3. in hunc generalem finem , ut seruetur securitas publica interna, ne ciuis ciuem laedat , ne alter alteri faciat iniuriam ; hinc Apostolus orandum ait pro magistratibus: ut tranquillam quietamque vitam agamus , cum omni pietate ac grauitate , r. Timoth. II, 2. vid. HOCHSTET TE Rus, de iure poenarum , sia. V. pag. qt. S. II. ζQuaeritur, quaenam delicia in riuitate punienda sint ρ Respondent nonnulli: omnia, inprimis eo pertinent paradoxa Stoicorum: omnia delicta esse paria ; sapientem non ignoscere. HORAT. Se inou. ἔ, 3. LII. Ieqq Nec viseet ratio Loe: tantumdem ut peccet, idemque , qui teneros cavles alieni fregerit horti, Et qui Meturnus Diuiιm sacra legerit: ad ιRegula , peccatis quae poenas irroget aequaa ἔNe scutiea diguum , horribili sectere flagello.
Sed id parum solidum; nam x. multa sunt delicta , eaque grauis
sima , quae ne quidem ad Imperantis iuris dictionem pertinent; e. s. quaecumque cositando admittuntur, L. I 8. D. de pom. a. si indistincte omnia delicta punienda essent, delendum esset uniuersum genus homanum; quis enim non peccat ' s. id non requirit finis, puta rei publicae securitas; sunt enim quaedam delicta, quae ad eam non pertinent, et hinc. regula: Ea demum delicta in re p. bliea punienda, quae eius securitatem turbant. Hinc auctor a poenis merito eximit r. actus mere internos:
309쪽
veluti eogitationes prauas, cupiditates, destinationes sine'effectu, a) quia latent, et b) si vel maxime per consessionem pateant, non turbant tamen rem publicam. Id tamen excep ionem patitur, si res ad actum proximum peruenerit, e. g. si venenum quis insuderit cibo , fores iam perfringere furti caussa voluerit, et impeditus sit.
Merito etiam excipiuntur a. mimitissimi lapsus, quos plerumque homines euitare ex naturae conditione nequeunt; tales sunt omnes a) praui adfectus, ira, inuidia, cet. Hos non punit magiis stratus, nisi in actum externum vitiosum erumpant; α quia poenae nullum effectum haberent, utpote quae animum non emenciant.
β quia securitas ciuis in iis non turbatur ; potius itaque tales defe-eus emendandi virtute, pietate, religione; b facta ciuilia contra legem admissa, quae quidem actionibus ciuilibus emendantur, at non puniuntur; e. g. qui pacta violat, agit contra legem, nec tamen ideo punitur, ted ad seruanda pacta adigitur; c o leuiores excessus, qui non turbant rem pxiblicam, e. g. ebrietas , Verba scurrilia, si in nullius iniuriam vergant, otium , cet. f. II. Porro 3. . excipiuntur quaedam delim, quibus impar est res publica; talia potius dissimulanda, quam frustra tentanda, ne vel mis stratus prodat impotentiam , vel salus rei publicae periclitetur 'ale Romae fuit foenebre malum , in Germania Olim dissidationes. hodie das Gesan eit - Trincisu, cet. impar autem aliquando est res Iublica, a ob formam, quia Impcrans nimis adstrictiis, ut olim mperator ; b9 ob magistratus participationem ; c) ob ipsius delicti naturam, quod Variis nominibus palliatur; e. g. non quis usuras accipit, sed reditus emit; poenam eonventionalem sibi stipulatus est. f. I Exemta porro a poena ciuili vitia animi ex communi hominum labe resultantia, qualia tria illa primaria, AΜBITIO, VOLV TAs , AVARiTIA, nam a) et haec interna sunt, quae ad Imperari tis iuris dictionem non pertinent ; h) eadem communia sunt limminibus omnibus, nec ulli mortali parcendum esset, si omnia ad tuum essent resecanda; c) in se non turbant tranquillitatem rei publicae
310쪽
blicae, e. g. si quis se putet primum omnium hominum, sequastaui illo sommo unice oblectet; superbus quidem est, quin sto. Iidillimus, sed sibi deIipit, nec ullo modo haec pertinent ad rein
publicam. Sed quamuis haec non turbent rem publicam in se, turbare tamen poHunt, si erumpunt in actus illicitos ciuibus reliquis noxios e. g. si ambitio abeat in iniurias, seditiones ; voluptates in stupra 'adulteria ἔ auaritia in furta , rapinas, Daudes, stellionatus ; tune omnino puniuntur huius modi delicta, sed non tam punitur caunsa, quam effectus. Cin eo ammaduertendum insigne discrimen inter iudieia diuina et humana : in illis magis ad animum tamquam radicem peccatorum , in his ad effectum seu actiones earumque effectus respiciture. g. qui iratri irascitur, bomacida est Deo, Imith. V. apud homines solus occidendi animus homicidam non facit, sed ipsam sequutam esse oportet hominis necem.
f. II. Aliquando contingit, ut, licet poena dignum sit facinus, prῖnceps tamen gratiam faciat poenae, seu delicti det veniam, id quod Vocant rus aggratiandi. Vbi quaeritur, 'r. An id fieri possit saluo iure naturae. Stoici negabant, Quia
qui suum cuique non tribuit, iniustus sit, adeoque et is, qui non Pumat poena dignum. Sed prius verum est, si quis aliquid alteri cenegat multo, quod aure praetendit ; poena vero nemini inuito elenegatur, eam quoque nemo praetendit. Potius argumentamur, I. Qui poenas statuere potest, easdem poteli remittere ; a. si sapiens nemini ignoscit, quod volunt Stoici, plane etiam iniusta esset remisso peccatorum, tum diuina, tum humana; atquil posterius absurdum; ergo et prius. At hoc ius om-
.' ς ςari e r. f sinis poenarum in certo casu non sit necessarius, sed remissio utilior, quam seueritas poenarum ἱ e. g. in bello rustico; a. si eximia sint delinquentis in rem publicam me .ci:,ς Hicero VS . aduersus leges peccarat, quod coniuratos eid Tet sne populi suffragus, L a. S. I 6. D. de orig. iur. sed quisttamen eo ipso seruarat rem publieam, utilius fuiss:t ei ignostere. Hinc moSRomanorum reorum eicatrices ostentandi populo in ius lauro I u spes sit emendationis, e. g. si iuuenas peccant; ε si