장음표시 사용
311쪽
quis ex ignorantia et praecipitantia peccarit , e. g. Ionathan degustando mel; s. saepe ipsa peccantium multitudo veniam extorisquet , uti in tumultibus, seditionibus , bellis ciuilibus, ubi tamen interest rei publicae, saltem faces et tubas poena, dare. At quamuis non denegandum sit imperantia ius aggratiandi: non tamen ei locus est , ii poena iuris diu:ni sit: hinc quaeritur, an et poena homicidii possit remittit Qui praeceptum diuinum esse censetit illud Genes VIIII. 6. qui hominis sanguinem fuderit , i titiinuicem Ianguis per hominem fundatur , id merito negant ; adfirmant Vero, qui id pro praedictione habent ; nec improbabilis est haee
sententia, I. quia tum nondum erant res publicae; a. quia non
imperative dicitur: eius languis e funditor; sed in futuro : eius I. anguis essundetur quia tamen a saltem patres samilias tum erant cainpita et imperantes familiae, qui et poenam capitalem instigere poterant, b) tota fere lex diuina in futuro conceeta: nou habebis Deos
alienos coram me, cet. tutior est sententia vulgaris. Vid. tamen THON Asti Disi de iure aggratiandi principis euangelici in causis homicidii. Sequitur quarta pars capitis de poenarum aestimatione, quae duplicem usum habet; r. in prudentia legislatoria; ne Imperans acri res poenas statuat, quam iustum est , etiam in delicta leuiora; a. in prudentia iudiciali; quoties poena arbitraria statuta est; tunc enim iudicantium et de iure respondentium est, poenam aequam nec iusto acriorem , nec nimis tamen lenem statuere. In aestimanda ergo Poena respicitur I. ad obiectum; quo enim illud nobilius est et pretiosus, eo maior poena obtinet; non ta men hoc primarium momentum , nam simul semper considerandum, an nobile illud obiectum vere. laesum sit, et an laesio illa coniuncta cum detrimento rei publicae, e. g. blasphemia , periurium merito grauiter puniuntur, at.grauior tamen solet esse poena laesae maiestatis humanae; a. damnum redundans in rem publicam; sic homicidium simplex capite punitur, surtum laqueo, latrocinium rota. desertio laqueo; 3. prauitas intentionis, e. g. si quis homicidium deliberato animo suscepit, vel proditionis et occultandi de- Iicti caussa; q. si accesserint circumstantiae asgrauantes; e. g. Rriae xitur a quis i filius occidit patrem , mater infantem , coniux Con 8. 16.
312쪽
iugem; b quid' plures occidit grassator; tune adhibentur forcipes candentes, quasi poenarum superpondium ; c 'bi ' occisus quis in templo, inter sacra ; d) quibus auxiliis p est homicidium proditorium ; e cvr ' occidit quis voluptatis , rapinae, Occultandi delicti causia ; f quomodo ' veneno , omni adhibita crudelitate; g
quando Z ad quam circumstantiam praecipue respicitur in procuratione abortus punienda, an nimirum partus fuerit vitalis, nec ners. 37.
At quaeritur , quomodo intestigendum sit axioma e poenam δε-bere e e delicio proportionatam' id non intelligendum I. de obiecto solo delicti ; si enim semper requireretur aequalitas ratione o lecti , sola poena talionis deberet obtinere ; at ea Obtinere nequir, a) quia saepe talioni locus non est, e . g. fur furatus est Io .
ipsi saepe eripi ne IO. quidem possunt, b quia saepe non potest in
talionis poena Obseruari aequalitas , e. g. selopeio quis vulnerauit Titium, sed ita ut nec de vita, nec de integritate membrorum periclitetur; an simile illi vulnus selopeio infligi poterit ' sic etiam
excusari non posset, grauiorem esse poenam laedentis maiestatem humanam , quam diuinam , furis, quam homicidae ; sed a. de effectu, quem delictum habet in re publica: quo magis enim delictum turbat rei publicae tranquillitatem, eo seuerius puniendum ; inde grauasi ima poena statuta erat in ruptores aggerum Nili. Secundum haec principia I. poena statuenda a summo Imperante vel ordinaria, Vel arbitraria; a. ea exasperanda, si delictum frequentius ; abigeatus poena grauius in Iberia vel Hispania puniebatur ; scopelli inus apud Arabes ; 3. iudicis non est poenam vel intendere, vel minuere, vel remittere, sed legum normam eam in rem sequi. g. I 8.
Quin dici potest principem, non autem iudicem vel magistratum ) posse atrociorem vel leniorem poenam duabus personis idem delictum admittentibus statuere. Est enim malum passonis; id iudicatur ex sensu ; sensus mali non omnibus iidem , ergo nec poena in Omnibus eadem esse potest , e. g. mulcta Io. imperialium poena erit
Titio pauperi, non Luctatio Neratio diuiti ι fustigatio/mediocris poena erit homini infami et nullius existimationis, at maxima vi
313쪽
so honesto vel nobili, vel in dignitate constituto; hine toto in Io D. de poen. diversae conditionis hominibus diuersae poenae diaetantur , e. g. honestioribus deportatio, vilioribus mortis suppliesum. Obiici possit, hanc esse personarum acceptionem, quam Deus grauiter prohibeat ῖ Resp. negando, ea enim est I. quando unus ex duobus , qui in pari reatu sunt, absoluitur, alter condemnatur, si iudex ' 4
Dat veniam corvis , vexat erasura eorumbas;
itemque a. si poena inaequalis diuersis personis infligitur; hic vero neutrum fit; nam et uterque punitur, et aequalis utriusquo poena est quoad sensum, quamuis non sit eadem in specie. Haec vero ratio est, cur tam multae in iure nostro sint poenae arbitr*riae, vel iudicantium religioni et arbitrio relictae , qui nimiru'sine consideratione personarum vix possunt definiri. S
Ea occasione auctor progreditur ad delicta uniuersitatum, qua ritque , quid iuris D, s uniuersias 1οιο inperia riuili subsecta, a nam si libera sit, bello, non poenae, locus eu , istictum admiseris' I. Posse uniuersitatem peccantem puniri, probatur inde, quo4 omnia requisita poenae adsint; nam a potest uniuersitas admitteWre malum actionis, e. g. pagos et oppida incendere, pacem purblicam frangere , delinquentibus receptum dare, cet. b λ potest se tire malum pinionis, e. g. vi deleatur, ut priuilesiis priuetur, ut pecuniae iam ma mulctetur, cet. c habet superiorem . Cuilis contemplatione Pro persona habetur, ergo potest puniri. Quia tamen ita facile contingere potest , ut poena. Vniuersit iis etiam singulos innocentes premat, distinguendum I. an per tu multum pars plebis deliquerit, nam tunc uniuersitas puniri nequit , sed tumultuantes; magistratus vero est, seuere id vindicare, nisi ipse V lit se delicti participem facere; a. an ciues quid fecerint iussu ma- stratus ὸ tunc magistratus est caussa moralis, et quidem principa i , ac proinde iste puniendus acrius; Vniuersitas vero tamquam caussa minus principalis leniore poena adficienda; 3. an denique tota uniuersitas her modum conlpirationis delictum admiserit, quod fieri solet in ciuitatibus democratice administratis ; tunc una Volun. Da, ma Persona, adeoque recte uniuersitas tota punitur, Obside
314쪽
In omnibus tamen his casibus merito humanitatis eatenus hah tur ratio, I. ut qui duces et faces fuerunt, praecipue puniantur, reliquis ob multitudinem peccantium gratia sat delicti; a. ut pa catur feminis, pueris, infantibus, nec ii directe puniantur; 3. ut magis de sutura coercitione , quam de praeteriti delicti poena cogitetur; hinc prudentillimi principes tumultuantes ciuitates non exhauserunt ciui bus , sed condatis munimentis in officio in posterum retinere studuerunt, cet. e. g. Carolus V. ita puniuit Gandauum ; q. ut horum delictorum poena non exigatur a posteris , nisi quatenus et ipsi delictum continuant, vel damni reparationem denegant.
Superest ultima pars capitis, an qris alieni delicti poenam ferre debeat ρ Voeamus alienum delietum . cuius ipsi nec caussa moralis sumus, nec physica r hine ob delictum non alienum , sed pro rium puniuntur, I. qui mandant, compellunt, incitant alicis ad de- inquendum, a. qui participant de delicto, 3. qui delinquentibu&receptum dant. Ad nos ergo et similes haec quaestio non pertinet, sed de iis tantum agitur, qui nullo modo delicti caussae fuerunt, nec morales, nec physicae ; hos ergo directe puniri non posse, ex doctrina de imputatione patet; non sunt auctores actionis , ergo actio non imputatur; imputare est declarare, aliquem escctum ac Nonis ferre debere, ergo hi non debent serre essectum actionis; effectus actionis est poena, ergo hi non debent puniri, ergo nota probanda est lex illa dura l. s. C ad IN. Iul. maies. At id verum est directe: per indirectum enim contingere potest
ut poena et in innocentes redundet I. per imperiectionem rerum humanarum, e. g. si parentes puniantur, neri non potest, quin in-eommodum simul sentiant liberi, quamuis id magistratus non intei
dat ; a. propter obligationem spontaneam , e. g. si quis pro delinquente ad iudicatum solui se obstrinxit, quoci seri potest in caussis non capitalibus) , reo aufugiente ipse mulctatur, non quia deliquit, sed quia solutionem mulctae in se suscepit. Illud triste est, quod uno ex familia ponito totius familiae existimatio peties itetur. Sed id neque a lege, neque a magistratu est, sed ex vana opinione hominum , quam coercere deberent Imperantes; seri enim id posse, Angliae docet exemplum, ubi salua semper est illustrium familiarum existimatio , si vel misime unus vel alter ex illa poenas delicti de
315쪽
C AP UT XIIII. DE EXISTΙΜATIONE.
V Idimus hactenus, quid Imperanti iuris sit in hominum volu tates; quibus leges potest praescribere . eap. Ia.); quid illi liceat in vitam ipsam hominis, cap. I 3. Iam de eiusdem potest
te in existimationem, famam, et honorem ciuium , quae cum Vita
Pari palsa ambulare videntur, hoc capite agitur; et quidem expenditur ι. quid fit exi matio ' ρ. I. a. quotuplex illa ' f. a. 3. quid riseris si circa aesimationem simplicem'. S. 3-IO. q. quid circa intenjuam ' S. H-I6. I. Exsιmatio quid sit, patet ex definitione: est ea valor Personarum in Vita communi, secundum quem aliis vel pares, vel digni res, vel viliores iudicantur. V thr. Quemadmodum enim res, prout reliquis utiliores, rariores, praestantiores sunt, ita pretium habere dicuntur: ita et personae, prout moraliter, vel ciuiliter, vel physice aliquid praerogatiuae habent, reliquis existimatione antecellunt, e. g. virtute praediti, Viri docti et prucientes, ingeniosi. Quod ergo in rebus est pretium, id in hominibus est existimatio, utrumque eri valor quidam.
In vita communi. Si enim non in societate viveret homo, nulla
esset existimatio ; quia tunc nec aequiparari aliis , nec anteferri , nec postponi posset. Hel stares , vel digniores, vel villares. Est hie effectus existimationis: quum enim omnis valor requirat mensuram, Vel comparati nem , quae hic est comparatio hominis cum homine, quemadmo dum in auro comparatio auri cum pondere, necessario sequitur , ut
vel alter altero dignior, vel vilior, vel aequalis habeatur. 2Ceterum supra habuimus caput singulare de agnoscenda hominum aequalitate; si ergo omnes homines sunt aequales , quomodo alter a tero dignior, vel vilior haberi potest Z Resp. aut hominem cori sidero quoad officia iuris naturae, tunc omnes sunt aequales. e. g. Titium aedere, occidere , expilare, defraudare non possum , qui elet Vir limnestus; at non magis eam iniuriam facere possum Iro , qui est me dicus a Diuitigod by Corale
316쪽
dicus , nulliusque existimationis ; hinc leno apud TERENT ivri, Adelph. II. I. 3 . Sy.
Laeno sum, fateor, pernicies communis adolescentium e Periurus, pejiis: tameu tibi a me nuta orta es iniuria; aut hominem considero ratione morum et meritorum, tunc omnino alter praestantior, vel vilior, e. g. si comparemus Catonem et Clodium, Ciceronem et Catilinam. f. I.
II. Existimatio illa vel est simplex, vel intensita; illa et fama ;hhec etiam &κor adpellatur. Simplex est , quando quis ob vitam honestam pro idoneo membro humani generis vel ciuitatis habetur; intensima, quando quis ob bene merita aliis in re publica vel societate humana praefertur. Differentia manifesta est, nam I. simplicis fundamentum est, si ruis nihil mali secit; intensivae, si prae reliquis bene fecit, et bene e re publica meritus est; a. illam habere possunt omnes , hanc pauci tantum
Iuppiter, et praesans evexit ad aethera virtus ;3. illa opponitur infamiae, haec contemtui vel statui plebeio. Vt ra-que iterum considerari potest, quatenus est vel in statu naturali, vel quatenus in statu ciuili reperitur: sic e. g. Imperatori Rom. German. a Resibus praerogatiua conceditur, quum alias in statu naturali omnes tint aequales; haec intensiva est existimatio. Tartarorum Regis, ut et Algiriensium , Tunetanorum , Tripolitanorum fama vacillat ob latrocinia et piraticam; haec ad existimationem smplicem pertinent. Et tamen hi omnes vivunt inter se in statu naturali ; de statu ciuili ne quidem dubitari potest, in eo diuersam esse hominum existimationem. 6, 3 III. Iam primum de simplici agit auctor , et quidem quatenus consideratur I. iu statu naturali, 3-6. a. in statu ciuill, s. T-IO. Quum simplex pro fundamento habeat, si quis nihil mali fe-Cerit , s. a. male autem faciat, qui contra leges facit; in statu denique naturali nullae sint leges praeter ius naturae: consequens
317쪽
est, ut in eo consistat existimatio simplex in statu naturali,'si quis
nihil contra ius naturae faciat. Hinc diximus laborare existimationem Tartarorum, Algiriensium, cet. quod latrocinium et piraticam faciant, quae iuri naturae repugnant. Vbi ergo tale nihil populo potest exprobrari, salua eius esse censetur existimatio. Itaque I . non statim existimatione carere dicitur populus, qai contra consuetudines gentium facit, si illa in iure naturae non habeat fundamentum ; stolide ergo CICERO in Orat. pro Flaceo Iudaicam gentem pro infami habet, quod Deos et sacra reliquarum gentium contemnat. Ita dici non poterat Ponti sex Innocentius violasse ius gentium, quum legatis concedere nollet ius abii, id enim
ex iure naturae non descendit a. non magis existimatio deneganda populis, qui minus elegantiae vitae et doctrinae student ; hine stolidum fuit Graecorum de barbaris iudicium, quasi ideo natio
plane omnis existimationis esset expers, quod Graeco more non vivat; quum plures barbari Graecis multo humaniores, castiores,
frugaliores fuerint; de hac porro existimatione simplici in statu naturali quaeritur I. quando interra si ' s. q. a. quando deminuatur tS- S. S. quando consumatur Z S. 6.
Bitegra est, quamdiu quis nitito enormi facinore contra ius naturae et gentium dolo malo admisio alios laesit. Quum enim in statu naturali existimatio simplex pro fundamento habeat ius naturae et gentium : sequitur, ut nullo exstante contra illud admisso facinore ea existimatio salua sit. Dicimus vero I. facinus esse debere enorme et apertum ; nam lapsus humano generi communes non statim hanc existimationem laedunt; e. g. Augustus quoque suis vitiis laborabat iuri naturae aduersis, e. g. ambitione et dominandi libidine, adulteriis, cet. quia tamen nullum eius facinus enorme patescebat, salua ac integra crateius existimatio.
a. Dolo malo admissum; nam si quid ex errore vel praecipitantia stat, non statim existimatio haec perimitur, modo sequatur poenitentia et satisfactio; sic Abimelech non ideo amittebat existimationem, quod Saram Abrahami uxorem ex ignorantia domum duxerat. 3. cito alii laesi; si ergo eo facto nemo laedatur, non id o mittit existimationem; e. g Tiberius tam largiter se inuitabas in
conuiuiis, ut pro Claudio Tiberio Nerone Caldius Biberius Mero, dicere- Dissilirco by Coos
318쪽
diceretur; ideo tamen non excidebat existimatione, quia ebrius neminem laedebat. At laborat fama Alexandri M. quod ebrius Cliatum occidit, urbes incendit, veluti Persepolin. Quum ergo in st tu naturali nullo admisso iacinore enormi salua sit.existimatio simis plex , facile patet origo regulae : Quilibet praesumisuis bonus, donee
probetur contrarium; contrarium enim non aliter probari potest, quam probato facinore aliquo enormi. Sed regula haec aeque in statu ciuili, quam in naturali valet, adeoque ab auctore ad hunc
locum non satis commode refertur.
Si scimus, quamdiu salua et integra sit existimatio, non obscurum esse potest, quomodo deminuatur si scilicet ab eo , qui in si
tu naturali vivit, unum vel alterum factum enorme aduersus ius naturae et gentium admittatur . nam I. tunc nemo cum eius modi
homine tuto in societate Viuere potest; semper erit periculum , ne, qui semel malus fuit, semper talis sit ; a. sequitur id ex regula contrariorum, si enim integra est existimatio nullo tali facinore admisso ; deminui eam oportet, admisso tali facinore , multoque magis eo frequenter admisso. Posset quis existimare, plano consumi tunc existimationem e sed non consumitur statim , si sequatur poenitentia et satisfactio ; haec enim purgat dolum malum , sine quo existimatio non laeditur ahine quum Carthaginienses pacem cum Romanis abrupissent, et Saguntum delessent, legatos misere Romani, qui satisfactionem peterent ; ea praestita et famam seruassent et rem publicam ; sed denegata illa adeo consumta existimatio, ut passim in prouerbium
abierint et Punica fides, Poemi foedifragi, cet. S. 6.
Denique in statu naturali plane consumitur existimatio I. vitae genere et instituto directe spectante ad aliorum detrimentum a quin sic plane fit, ut nemo cum his pacem colere possit. Auctor huc refert in maiore opere libr. VIII. cap q. s. lenones, fures δsed hi raro in statu naturali vivunt ; potius eo pertinent Arabes, Tartari latrocinantes ,.Asri piraticam facientes ; I. qui satisfactionem offerunt, sed ita, ut ab illo instituto discedere nolint; se saepe quidem naues captas restituunt Afri, maxime ubi maiorem vim ti-
319쪽
ment, sed piraticam tamen nihilominus facere pergunt ; hine e rum existimatio eo ipso non reparatur. Ceterum effectus huius infamiae in statu naturali est , a. quod tempore pacis in aulis et ab extraneis principibus eo honore non perfruuntur, quo aliae res publicae : hinc legatis Tartarorum et Afrorum parum honoris exhibetur ; a.- quod in bello iura et te. ges victoriae mitioris vix aduersus illos obseruantur ; 3. quod foedera nulla cum istis pangantur, nisi in odium tertii ; q. quod fides non habetur, nisi obsides dent, vel alio genere cautionisse obstringant.
Iam de existimatione simplice intra ciuitatem ; eius fundame tum non est tantum ius naturae , sed et leges ciuiles, quippe qui ciues aeque obstringuntur, ac iure naturae ; quidquid ergo leges ciuiles prohibent, vel expresse , poenam infamiae comminando cvel tacite, statuendo poenam corporis adflictivam famosam, id in famia notat ; e. g. si vidua intra annum luctus nubat ; si quis obfurtum iustibus caeditur. sItaque recte definitar existimatis in sum elusii, quando quis ita secundum mores et Ieses ciuitatis vivit, ut pro idoneo guttatis membro habeatur ; differt ergo a statu naturali, I. quod ibi res eitur tantum ad ius naturae ; hic tantum ad ius ciuile ; a quod eius effectus sit , ut quis pro idoneo membro generis humam habeatur, hic pro idoneo membro ciuitatis ; e. g. qui ita scenam prodibant mercede conducti , ideo non desinebant esse membra idonea generis humani , sed non erant amplius idonea membra ciuitatis Romanae. Haec infamia recte diuiditur in iuris et facti t r. illa contrahiatur per factum legi prohibitiuae aduersum, e. g. per furtum ; haec per facta honestorum virorum iudicio turpia I e. g. per. vitam di Glutam ; a. illa non reparatur , nisi per restitutionem 1 mae a principe factam ; haec sola emendatione ; exemplum The
mistoclis apud CORN. NEPOT. in eius vis. eap. 7. De ea quaeritur a. quomodo deficiat et consumatur Z s. 8. 9. a. an inuito eripi possit hare exis am I s. IO. - -
Deficere existimationem in statu civili obseruat auctor vel dires Mum, vel per deliciam. ς
320쪽
Po statum siue natura non turpem, e. g. per seruitutem I siue
natura turpem . E. g. per latrocinium , cet.
Sed quamuis seruitus contemtum pariat, pro infami sus tamen haberi nequeunt serui ; non quidem credebatur eorum testimonio nisi tortura confirmato ; sed id durissimum. Nos generaliter teneamus, vitae genus , quod nihil in se naturaliter turpe habet, contemtum quidem parere posse , non infamiam, ob definitionem existimationis simplicis, quam paullo ante dedimus ; hinc frustra infamibus accensentur spurii , castratores suum, i i ctores , cet. Aliud de statu in se turpi, is enim nihil est, nisi delictum continuatum , adeoque,existimatio cum eo consistere nequit. Neque obstat, quod inter se seruent iustitiam , quod de suribus et latronibus Aegyptiacis testatur HELIODORus, libr. V. Non enim est virtus, ubi non aequalis est actionum omnium cum lege conuenientia. Sed quaeritur, an isi hom es iure communi privemur ' Resp. aut leges eos usu iuris communis excludunt , aut non : si prius,
ne tolerari quidem in re publica debent ; tantum abest, ut iuris communis ciuilis fauorabilis sint participes, posteriore eius omnino sunt participes. Hinc stulta decisio Metelli, quam tamen laudat VALER. MAXIM. VII. 7. qui Vecillo lenoni bonorum possessionem negabat , quod leno esset, quum tamen lenones publice tolerarent Romani. Stolida decisio Aemilii Consulis , qui ideo rescidit possessionem Genucio Sacerdoti Bonae Deae datam, quod Eunuchus esset, quum tamen alii sacerdotium hoc non conferrent aliis , quam exsectis. Contra sapientius Praetor negauit, se actionem iniuriarum daturum et , qui domum colludentibus aleatoribus praebuerat, L. I. D. de aleator. Reprehendunt hoc nonnulli, sed parum memores, non impunem fuisse hanc iniuriam, sed tantum satisfactionem priuatam negatam esse huic patrifamilias. f. s. Ob delictum etiam deficit existimario simplex, sed non tamen ob omne, id enim inhumanum esset, et rei publicae noxium, L. I. C. de mod mulit. Ses dii linguendum, I. inter leuia et enormia; ob illa enim fama hominum non iactanda, e. g. si quis inuito abstulerit titustum panis; a. inter ea, quae iuri naturae et communi tranquillitati re- Pugnant; prioris generis infamant, e. g. latrocinia , furta, adulte