장음표시 사용
41쪽
d DR V E N D t T i D NED. Thom. propterea quod ignorantia in huius. modi non excusat a toto, licet a tanto excuset; Sca conscientia insuper, licet erronea ligat. Tantoq; magis cauendus est error, & ignorantia vitanda ubi damnum, ac proximi praei udicium interuenit, huemadmodum in usuri pestilentissimo v tio contingit. In quo prolabuntur 'itaimpluri- mi impudenti licentia, propterea qtiod legibus ei uilibus permittatur . Quidam vero h aniunt,& in mediam lucem offendunt, existimates, usur inpositivo tantum iure prohiberi, non autem naturali iuri aduersam esse. Alij vero iure diuino olissiliebreis concessam fuisse impie volunt. Ignoranter autem Deum cum illis super hoc vitio dispen
asse effutiunt. Sed que, ad ciuiles leges spectati ut in re tam graui breuiter aliquid digrediendo perstringamus) Animaduertendum est , quod licet tam ex responsis iurisconsultorum vi l. lecta. 3 E. si cert. pet.& l. placuit. E de V sur. quam ex legibus Imperatorum. l. Eos. C. de Ysur. & per totum usure permittantur,quod & D. Thom. approbat 2 2.q. 8 .ar. I.ad 3. &in opusc. de Usur. cap. . &' alij quamplurimi, hoc autem non tanquam liciatum permittitur (esset enim heresis) sed ad maius
vitandum malum, sicut & meretricia ad vitanda adulteria tollerantur. Qiiemadmodum enim in xuriabita nec auaritia potest humanis legibus omnino extingui. Animaduertant vlterius, ad hunci sensum ciuiles leges usuras permittere, quia eas 6snon puniunt, neque in usurarios animaduertunt Inon tamen denegat actionem in iudicio ad repetendum ,
42쪽
tendum . neque etiam ad soluendas iniquas usuis e ret ras cogi prout dicunt Caietanus & Sotus, quinde verbis ciuilis legis clare ostenditur. Sic enim habetur l. 3. C. te Vtur. Quauis usurae fenebris pecuniae (verba legis sut) citra vinculti stipulationis peti no possint,vbi patet, no cocedi petitione usura-,cru in iudicio,sequitur lex,tame ex pacti couentione neque ut indebitq repetuntur. in quibus verbis videtur,quod lex non det actionem repetendi in iudicio, nempe quod qui soluit usuras eas repet g re possit. In Clement. autem de usuris, exCommunicatur officiales, qui impediunt volentes usuras, quas soluerunt repetere. Vnde Bariolus in I: Cuctos populos C. de summa Trin. optime dixit quod lege ciuili peti non possunt usurae,ut usu ,' ied ut interesse ratione mori. Non obstat autem
huiusmodi legis ciuilis permissio iuri Canonicorg o Permittendo nanq; eas , no ob id licitas affirmat; esset enim heresis contra Clement. de Vsur. Nam itus ciuile no ita animaduertit in usurarios,quemadmodum lex canonica & ius ecclesiasticii, quod ri multis eos poenis afficit, ut infamia, priuatione communionis altaris, ecclesiastica sepultura, &quod nullus sacerdos eorum oblationes recipiat,
sic aliis. de quibus vide apud Sylv. ver b. Vsur. O Non obstat etiam id quod Baldum torquebat, quod Iustinianus in l. l. Cunctos populos praec pit omnes populos sibi subiectos in religione versari, quam D. Petrus Apostolus Romanis traduderat, & tamen usuras permisit, permissio siquidem usurarum nullatenus fidei repugnat, quia A nou
43쪽
DE, VENDITIONEi 1 non propter hoc dicitur eas esse licitas . Vnde ruis dis valde est Baldi interprqtatio, dum dixit Iustianianum prqcepisse teneri fidem Trinitatis, sed norespectu aliorum articulorum,qui ad salutem aniniae requiruntur . Indigna prosecto' tanto viroi , responsio. Nam imperator praecepit omnes ver-' sati in religione Ecclesi* Roman liquet non solum fidem Sanctissimae Trinitatis, sed & omnia alia dogmata fidei, includit, & etiam illa quae ad b t . nos mores spectant. Non obstat quoque quod ' Iustinianus quattuor admisit Concilia, inter quae est Nicenum Concilium in quo usurae prohibemtur, prout habetur in Novellis Constit. Stat enim prohibitio, & illarum permissio .EQuapropter ridicula est solutio dicentium quod Concilium loquitur de Clericis, & de regularibus non de laicis,atque aliis. Relicitur etiam interprqtatio C uarr. aientis Iustinianum iaci prohibuisse id quod i , Concilium prohibuit, imo prohibuit licet permi-' serit. Quis enim ignorat loge diuersam esse actione legis iussoriam ela inhibitoriam,a permissoria 3 Animaduertant tertio loco hi qui usurariam
nequitia legis ciuilis velamine obtegere moliuntur, quod apud antiquos usurarum usurae, seu renouatio usurarum, quq dicebatur anatocismus ,
is seu mαλνντοκια , de quibus Cita meminit lib. s. ad Attic. epistola ultima, At lib. b. epist. 3 . nunqualegibus ciuilibus permisse fuerunt,sed summo rugore prohibitq.l placuit. ff. de Vsur.& C. de Usur. 1 ut nullo , in qua subditur, modo usurarum ustitae a debitore exigantur. Hodie tamen adeo apud
44쪽
AIn T E M P v s. shomines grassatur auaritia dc lucri cupiditas, ut usurarum usure semper in infinitum augeantur, quousque reddatur sors principalis , & qui hoc reprthendit quasi ridiculus exhibitatur atque ex si ploditur. Anima litertant quarto loco usurarum moderationem per Iustinianu statuta in d. l. Eos.
Nam centesimam usuram,quae omnium maxima
erat permisit in pecunia traiectitia, & nautico fenore. cum quis tortis periculum in se suscipiebat, besses vero idest octa tia pars centesimae a quolibet mercatore, siue negociatore exigi poterat, semisIes vero hoc est dimidia celesinat quibussibet indifferenter. At trientes, nempe quarta pars in contraehibus illustrium virorum taxatae fuerunt. Pro quo notandum est, centesimam istam non tagnificare ysuram illam quae in anno sorti equaturict prout male accepit glo. dist. I. c. Quoniam. Sed erat centesima pars sortis singulis me sibiis aucta, ita quod centum mensibus duplam sortem reddebat, adeo quod singulis annis obueniebat duodecim ex centu,& ab hac centesima, quae erat Asquae erat integra usura denominabantur reliqVae, ut deunx quod erat undecim, dextans, decem,dodrans nouem , bes octo , septum e septem, semis sex , Quicunx quinque, Triens quattuor, Quadrans tria, Sextans duo , Vncia vero unum.
Pro quibus legendus est. Socin. Budeus, Ac Alci sus in l. si heres S.Item. H. ad Legem Falc. Vndeao constat his temporibus licetiorem esse usurarum rabiem, cum plusquam duodecim pro centenario lucrari velint. Volunt tamen aliqui usuras illas
45쪽
ro D e VENDiTIONE, i las legales excedere eas huius temporis in hoc, . quoniam, in illis debitor poterat per creditorem cogi ad restitutionem sortis , in nostris autem no potest cogi. Sed ex hac parte nostrae excedunt allas, quia nostrae in infinitum protendi possint, sed legalis non potest duplum excedere. Vnde fit compensatio. Nam quia creditor non potest petere,ideo non poterant usurae in infinitum protendi. Econtra autem, quia in potestate est non creditoris,sed debitoris reddere sortem, ideo reddiatus potest in infinitum currere donec redimatur . Dicunt ulterius quod simpliciter loque doleuior est nostra, quia illa limitatio ad duplum non est in teleuamentu debitorum, sed potius in compulsionem illorum, quia creditores non patiuntur pecuniam suam sterilem, unde compellent debutores ad reddendam duplam sortem, at in nostra
nunquam cogi possunt debitores. Sed quicquid modo sit de huiusmodi comparationibus, de quibus nihil censeo, neque moror,dicam ego in preMsenti libenter quod semper mente mecum tenui,& ab aliquibus peritis postmodum comprobatu 11 fuisse animaduerti. Quod usurq legibus olim ciuilibus permissis non sunt usurae proprie dicita,
qtue scilicet malum & peccatum sonant, utpote contra legem, tum naturalem,tum diuina ut paulo mox dicetur, & possunt dici usurae lucratoriae, quae officij gratia propter lucrum exercentur,sederant usurae poenales, seu punitoriae, quoniam in
poenam morae non solia entium exigebantur, vel erant compensatoriae ratione damni emergentis,
46쪽
re hoc apertissime habere in l. Cum quidam. s. si pupillo. Q. de Usur. ubi sie habetur. Vsurae non propter lucrum petentium, sed propter moram non ibi uentium infliguntur. Sed quia harum usurarum nimia licentia excellerat, ideo fuit adhib- ta moderatio a Iustiniano in d. Eos. Nec obstat quod l. Lucius,&l. Publius,& LQuintus fi Depositi dicitur, quod absque mora depositarius cogi debet soluere deponenti. Nam lex illa procedit in deposito, quod reddi debet in eadem specie, unde tunc exurgit usura punitoria, quia ossicio iudi cis propter clesie tam tuncavsurae debentur, non autem, quando deponens concedit, ut deposit rius in usum isuum conuertat id quod deponit,
quia tunc. tum ratione mori de Dentur usura .. Vnde non conceditur, neque permittitur lucrato
ita usura lege ciuili. Quo vero attinet ad legem diuinam; permissio fuit in lege veteri usurarum, iuxta illud .eNon fenerabis fratri tuo ad usuram, sed alieno De ut.1 . licet quidam ut Conradus q. is 2 . velint tunc Deum dispensasIe. Sed hoc esh t ignorantia magna dispensatio ius , quae prosecto locum habere non potest in his quae cotra legem ' et naturae sunt,& quq intraneam hanent malitiam , aqua spoliari non est possibile, prout pulchre
ostendit Caiet. I E. q. IUO. ar. . . Nec valet dic
re uod quia Deus Iudeis terram gentilium concesserat, ideo permisit usuras ab eis accipere. iurexta illud Ambrosij & habereti . q. . Ab illo exige usura, cui merito nocere desideras . Tum quia non fuisset dispensatio, sed donatio icut quando e
47쪽
xa DE VENDITIONE hqbreis aegyptiorum vasa donauit . : Tum quia
non est credendum Deum usuras alienorum iu- deis concessisse. Nam eandem usuram permisit illis, ut acciperent ab alienis, quam prohibuit, ut acciperent 1 fratribus, constat autem, quod haec erat contra ius naturae, ergo & illa fuit contra ius naturae, ac propterea non concessa, sed permissa tantum . Ulterius terra gentilium iudeis donata non fuit nisi utraque ripa Iordanis, quae centum& sexaginta mille passiis longitudine patebat. t titudine vero sexaginta, sed a quibuscunque etiaremotissimis gentibus poterant usuras impune accipere, non ergo fuit concessio illa peculiaris. Verbum autem Ambrosij non pro regula,sed proa consilio accipiendum est. Sic. Ab illo usuram exige, cui merito nocere desideras, ergo sicut nulli nocere desiderare debes, ita 1 nullo debes usuras petere. At secluso omni iure scripto tam diuiano, quam humano, si solam naturam ducem sectamur, usura vitium est turpissimum, & contraa 8 naturam a philosopho libro Ethicorum asseriatur. Quoci 1 D. Thom. validissima ratione conuincitu 2. q. T8.iar. i. qui sane ex principiis iuris naturalis absque alio reii elato lumine, probat usuram esse peccatum, eo quod in illa aut idebis venditur, aut venditur suod vendi no potest, nempe usus rei,quae ipso usu consumitur, qui s ne a re,quq venditur minime distinguitur. An autem speciatim in Evangelio usura prohibeatur rarum iudicio meo refert, sat enim est illo dec ogi praecepto prohiberi. Non surtum facies.
48쪽
AniT E M P .v s.cI is verbum siquidem illud Luc. c. quod in ore omnium vellaturi. Mutuum date nihil inde sperantes si ad literam inspiciamus,est consilium no p rq ceptum ibi etenim Christus persectionem cnri-3 stianam edocebat. Loquiturergo ibi non de spe usurarii lucri, in quo sensu sub praecepto cadit, sed de spe, que ponitur in homine,alicuius etiam honest*recompssationis, quasi dicere velit. Non debemus mutuum dare, vel quodcuque bonum facere propter spem holnivis, sed propter spem Dei,ut pulchre exponit D.Th. ahq 8.ar. I .ad . i . Quod ii quis afferat. Alex. 3 . in c. Quia & c. Superco. de Usur. dicetem usuram prohiberi utriusque testamenti paginis. Respondetur quod utique
per quandam extensione verbum illud & accommodatur contra usurq vitium affertur,& quidem optime arguendo a fortiori . Si etenim Christus prohibuit tanquam consiliuin ne quis ex mutuo
beneficium aliquod speret gratuitum, alioqui licitum, multo amplius prohibet, si quis ex mutuo aliquid speret tanquam debitum pacto vel explicito vel .implicito, & spe etiam interna animi absq; vlla conuentione. Atque ita egregie exponit Sotus quicquid alij senserint. Nam D.Thom.
conclusionem illam in ar. I. ex eo tex. minime
probauit, sed ex visceribus naturalis iuris eam deprompsit.
49쪽
vmiiciuntur nonnullae solutiones, quae adii propositam quanioneus darippiseum Cap. IIII.
i Luremue aens ab inuito cessare debet. et Lucrum res alis habet locum quando debitor ectin mora. I by i, amismi et Elim metris Riguis due D.Thom.de lucro cessante, O dam
Lucrum cesscsilicitum quatenus reducitur ad damnum emergens. s Lucrum cessans Uuris viam apreine videtur.5 Doctores antiqui lucrum cessans damnarunt.
et Venditio ad tempuri non iustificatur propter peri
8 Neque propter futuras expensas, quas timet
o Creditor non potest in pactum deducere expensas: qu. is faciet in exigendo a debitore,licet easpossit exigere. at o Vendere pluris expectata solatione licet,quando venditor erat seruatumd . lir Intellectus c. In ciuitate,dic. Lauigati de Gur.
NO N est autem probandus modus, seu ratio illa, qua multi praelatam ad tempus venditionem saluare existimat, ob lucrum nepe, quod venditori cessat, qui cum futuram ad tempus soli: tioncm expectet lucrari interim non potest. Nam
50쪽
Nam reuera lucrum non cessat nisi ab inuito Qui enim absque vi,vel fraude ultro vendit, non diciatur illi lucrum cessare, nisi ad hunc sensum quia scilicet non lucratur, non autem impeditur ii lucro ab emptore. Praeterea tunc lucrum cessana lacum habet, cum debitor est in mora soluendo , quod in proposito non contingit, cum solutionis tempus pedeat, ut habetur L lecta E. si certum peta
Vnde D. Anc. 2. p. Tit. I. cap. 3. s. . negat aperte tiacere ratione lucri cessantis rei prqtium augero.Quanquam scio Caietanum plurimum ladorare 22. q. 8.ar. a. ut lucrum cessans saluet, ut si quis inuoluntarie quasi, ut necessitatem patienti occurrat, pecuniam 1 negociationis statu dimoueat dc illi mutuet. Quod sane Soto minus probatur.
Sed ut dicam quod in hac re semper credidi. Si
lucrum cessans proprie & formaliter sumitur, quatenus a damno emergente distinguitur in pactum deduci non p5licuius ratio est, quia damnue merges dicit rem in actu, eo quod actu ipso quis damnum sentit,est enim amissio rei pris entis, a que ideo iure in patim cadit. At lucrum cecsans dicit rem in potentia, cum sit amissio rei futurae,idcirco non deducitur in pactum. Quapropter sapientissime D.Tho m. ra. q.T8.ar. 2. in fol. primi argumenti duas uniuersales regulas absq;s vlla exceptione simpliciter constituit. Prima est, quod damnum emergens ex mutuo licet expetem re ab illo cui mutuatur, quia nullus ex benefici . mutui debet damnum incurrere. Altera est. Lu- , Crum cessans ex hoc quod de pecunia non poteste quis