장음표시 사용
61쪽
agDE UENDITIONE licet insperata mercium copia succreuit non potest iuste extorquere expensas labores periculaq; quae ille subiit. Et vice versa, si alius industrior tuerit,aut fortunatior,eo quod contingerit in spe.
rata rerum caritas, atque inopia, poterit carius vendere etiam qodem die,qoctemque loco, etiam mercibus non in melius mutatis. Nam cum negociationis ars plurimis si fortuitis euentibus subiecta, huiusmodi certe pericula negociatores a subire debent. Quamobrem mercator sculus, qui frumenti nauim in Hispaniam asportauit , &propter magnam seu menti copiam ex aliis partibus delatam imminutum sit illius pr*tium, non
potest tuta conscientia tanti vellere,neque ad numeratum , neque ad tempus, quanti emit, etiam ut se indemnem reddat,sed comuni pr*tio, quod in foro currit vendere debet. Eademque rati Z ne , non possunt mercatores in fine nundinarum licite merces vendere expectato tempore pro eodem praetio, quo valebant numerata pecunia , , quando erat ibi emptorum copia . . Sic est de mente Conr. de Contrali. q. 6. q. s. & Soti lib. s. de Iust. Set Iure q. 2.ar. 3 .& CouarLubi supra num. .
De Triplici praetio rerum quod a Doctor,bus confli tuitur. Ov. υII.
1 Iulium praetium legittimum inuariabile. et variare iustim praetiam legittimum pereatum
62쪽
a Iustum pretium vaturale distinguitur iv in uni medum a supremun . Virtus in medio consti hi, quomodo . 3 Pretium rei Pnicum es cum latitudine. 6 Intra termiclos iusti petiis licitum es contrahere.
I Regula ad dignoscenda jusa prstia.
vs Tu M itaque rei pretium, ut summatim dia I camus illud est,quod ex peritorum,atque prudentum usu constitui solet, modo superius exposito . Quod sane pretium rei naturale dicitur, ad
i differentiam legittimi pr iij, quod in indivisibili
consistit, eo quod cum lege ipsa statuatur variari non potest, ac propterea peccatum ex suo genere mortale esset si quis pluris hoc statuto pr*tio rem suam venderet, nisi constet prStium taxatum iniustum esse, aut deceptione , aut malitia taxantium, alias pr*sumi debet iustum ni hi odicitas exa cessus excusaret a mortalia Hoc alitem,quod naturale dicimus, propterea quod iuxta rerum n turam humano usui accommodatur latitudinem habet, distinguiturq; communiter a doctoribus,' in pritium infimum medium,& supremum. visi dicamus nouem , decem, undecim. Ita docent Scottis q. d. is. q. i. D. Anton. 2.Tit i. cap. 8. F. i. Conr. de Contrae . q. s6.Caiet. in summula, verbo Venditio. Sor. lib. c. de Iust. & Iure q. 2. aris. Nauar. de poen. d. s. num. S. SP elicitur a D. Tho: ai. q.TT .ar. I .ut ibi adnotat Caietanus . Ratio luitiis distinctitanis est. Quoniam humana prudentiariuq rerum prstia costituit non potest acu rem
63쪽
ut DE VENDITIONs tangere, neque punctaliter equalitatem priiij ab tingere,sed quodam arbitrio, atque iudicio ad iulam accedit,quandoque excedendo. quandoque minus accedendo.Vnde haec tria praelia oriuntur.
. Quemadmodum Arist. lib. 2. Elnicorum cap. c. de virtute aiebat,quod in medio consistit,non pu staliter, sed prout prudens definit & iudicat . verum pro maiori huius distinctionis explicatione,
quoniam ex illa omnia pendent, animaduerten
dum est qua diligentissime, rei pretium in seipso
absolute consideratum unicum esse. Quapropter errant grauiter in hoc mercatores, existimantes tanquam certissimum, &.constantissimum rem duplici prctio consistere, altero ad numeratum,altero ad tempus, hoc enim pias aures offendit, &scandalum praestat. Nam rei pr*tium unum est' in praesenti. Sed tamen cum tali unitate, quae vii dictum est,non est unitas matematica,atque india uisibilis,mercatorum commoditas,& contrahentium effecit , ut illud unum latitudinem haberet,&distingueretur,in infimum,medium, ac supre- mum. Intra quos terminos,& limites licitum est contrahere per emptionem, ac venditionem, siue ad numeratum, siue ad tempus, prout asserunt praenominati doctores, & praeter illos Arius Pianellus Lusitanus de Resse. vend. 3 .p.cap. . nu.I .& Nauar. in Tractat. de Vsuris num. ET . Adeo quod licet merces pro tempore vendantur, dummodo contrahentes no egrediantur terminos horum pr*tiorum,iusto prqtio Venduntur. Quars ne prstia iuxta communem fori rsum pensam, da,
64쪽
da,atque extimanda sunt,ut ex supradiistis patet. Ad dignoscendum igitur si rei pr*tium inter haec rita pr*tia fixtit eu continetur, opus est inspicere,
atque attendere ad communem fori cursum, remota omni fraude, aut doli sinistra intentioneta, . Quod autem haec sit optima regula pro dignoscando iusto rei pr*tio, inde clarissime percipere possumus. Quoniam non existente monopoliorum iniquitate in ciuitate V. g. Florentina, in qua plurimi sunt mercatores pannorum laneorum si venditores,pannos suos vedere cupiunt,non pos sunt illorum piqtium adeo augere, ut emptores non inueniant. Similiter emptores nuquam em rent,si prqtium valde tenue offerrent. Necesse est igitur, ut ex natura rei,& ex usu ipso iustum prPtium constituatur , & inter illos terminos contineatur . Et hoc quod de una merce dictum est,de omnibus pariter dicendum videtur. Quanquam dispar ratio forte inueniatur in illis, quae splendorem potius,quam utilitatem faciunt, ut gemmm ,& id genus prctiosorum, in quibus potest lo-ge maius praetium augeri . At in iis,quae ad communem hominum vitam pertinent,ex communi
usu seri prctium extimandum est.
Propositi dubij resolutio. Cap. VIII.
I L icitum es carius vendere, credita pecunia PT ad numeratum insta limites iusti putii. a Verba D. Th. notabilia ad lectorem Florentini a Verba Soti notabilia.
65쪽
Is igitur praemitas, iactisque sundamentis, ita veniamus ad propositi dubij decisionem.
Dicimus ergo , quod si res agitur inter mercat res realiter , pura, sinceraque intentione, sem laque omni fraude,& dolo,ita quod mercatores nolint rem extra iustum filum proelium, modo luperius ex polito extrahere (id quod maximopere in iciendtim est prcisellianda iustitiae huius contra iis vendendi ad te myias si inquam negociuiali pacto transigit it abs que usitror, seu alterius iniustitiae vitio licite fieri potest. Quoniam ut di-l cunt Caietanus, Solus, Nauarus, & complyres
alii graui ssim i autores infra limites iusti prinj licitum est carius vendere pecunia credita quam sit venditum ad nanae rarum. Hoc idem habet
Silu. Verbo Uiura et r. I: Quin hoc apertissiatne docet D. Tlios n. in opusculo si . respondens te chori Florentino, litinis modi casum in terminis et proponenti. Vbi sic habet ad veri, si doctor factus. - Si mercatoresTusci portantes pannos de nundinis Litinati ut usque ad tempus resurrectionis expectent praetium pliis vendant pannos, quam debeant secundum commune forum,non est dii-bium esse usuram, si autem non plusquam valet, plus tamen quam acciperent si eis statim solueretur non est ulcra. Haec ille ad verbum. Idem clarissime affirmat Caietantas 22. q. T T. ar. I. ubi in fine haec verba habet. Hinc quoque fit, vi ve dat nunc soluenti per decem,qui Iolutuso ad annii non vult vendere nisi per duodecim, haec ille. Solus quoque lib. 3.de Ius . M Iure q. .ar. I . ad A. sic
66쪽
A o T κ M 3 v s. 3 asie dicit. Ratio quare potest aliquis vendere plusi quam pro pecunia numerata est necessitas ve dendi,& emendi magnam mercium copiam,quq nequit numerata pecunia vendi . haec ille. Qiipddictaim intelligendum est , dummodo veditio no exeat latitudinem iusti praetij. Nec valet dicere praeallegatum opusculum non esse D.Thom. hoc enim eadem ratione reiicitur, qua affirmatur. Sic nanque dubitare poterimus de aliis suis opusculis, atqbe tractatibus. Breuiter ergo perstringamus,atque resoluamus,quod si in tali usu vendendi pro tempore,tempus ipsum iustum rei prqtium non auget, dubio procul venditio iusta est, quoniam non venditur carius ratione temporis, id quod usurarium esset, sed rei valor intra iusti praetii terminos continetur.
aeuibus nam modis dignosci possit venditionem ad tempus iactum praetium non excedere. Cap. IX.
i In venditione ad tempus de facili linea iusiit
transilitur. 2 Uerba Couarr. notabilia. 3 Dendentes ad tempus fere omnes eodem prstis
Ex commodo quod sentit emptor non recte iustificatur venditio ad tempus pluris quam ad numeratum
67쪽
DE VENDI IONE 3 Mercatores ad numeratrem vendere nolunt, sed ad tempus 6 Vendentes ad tempus qui libentius ad numer tum venderent possunt plus vendere ratione damni emergentis. f. et Iussum rei putium est illud, quod hic di nunc im
8 Dissicile credi potest,ut mercator ad tempus ven' det pro eodem Pettio quo valet numerata po
AT quoniam in moralibus in uniuersum diis
cere non sat est, nisii ad praxim , & singularia in quibus actiones versantur doctrina applicetur, videre opere pretium est, si mercatores ad tempus vendentes doctrinae regulisque superius explicatis innituntur, an vero signum lineamque iusti pr*tis transiliant. facile si quidem est a recto' tramite iustitiae in hoc contrahendi genere diue tere, & per abrupta auaritiae incedere. Possunt autem plures rationes,seu plura ligna in medium
adduci,quibus sane probabile satis fieri potest his qui iudicio pollent in huiusmodi venditione ad
tempus, quae inter probos mercatores exercetur, qui rectam sinceramq; retinent intentionem, praetium extra iustitiae fines, ac terminosnon ex iro,
etiam si aliquanto magis soluatur, quam si ad numeratur venderetur, solutum fuisset. . .
Atque imprimis suaderi potest ex ipso usu c6muni, qui intra probos etiam contrahentes reperitur. Nam si quod communi usu statuitur 1 pra. dentibus,
68쪽
A D, T EiM P v s. 3s dentibus, absque vi dolo, atque ignorantia (quae omnia inuoluntarium efficiunt, ut docet philosophus tertio Elichorum pro iusto pr*tio habetur, quemadmodum omnes Doctores dicunt, de prhilum hoc in venditione ad tempus a coimmuni
omnium mercatorum consensu libere absque vi, dolo,& ignorantia proficiscitur,consequitur ce te iustum este pretium. Quapropter Couar.pr a citato loco num .c. habet. Don esse damnandos mercatores, qui in locis in quibus merces, ut plurimum credito venduntur potius quam ad numeratum carius vendunt quam valent res si pecunia numerata venderentur. Quoniam in his me cibus,quae ad tempus venduntur secundum communem hominum existimationem , illud prosi cho iustum prqtium censendum est , quod spectat ad pecuniam credito expectatam,quod sane propter communem hominum conuictum necessό-rium est : & propter mercium permutationem , cum non inueniantur emptores, qui pecuniam
statim soluant, hoc vero modo maximo Reipub. commodo reperiuntur. Idem asserunt Salic. in . Aut. ad haec q. & II . q. C. de Viser.& Decius consilio m. col. 8.Afferunt praeterea hanc rationem ut persuadeant venditionem ad tempus non transire iustitiam pr*tij. Nam si in ciuitate V. g. Florentina
existunt centu vendentes,centumq; pariter ementes, neque sunt monopolia, si hoc praetium, quod communiter currit in foro non estet iustum , sed excedens, utiqne aliqui villud venderent, ut me
69쪽
3 cessuas distraherent, sicque satis lucrarentur,nia hilominus omnes fere mercatores Sodem p rqtio vendunt. Quae quidem ratio non parum suadet, dummodo per viam taciti cuiusdam monopolij vendentes inter se non conueniant, ut tantum vendant, & non minuS. Probant vlterius, hunc vendendi modum non
esse cotra iustitia. Na emptori nulla fi t iniustitia, nullumque damnum,cum beneficio teporis gai deant,ac per hoc lucrari possit, adeo quod in maius ementis beneficium redundat, quam ipsius vendentis. Quapropter Salic. in praeall. Aut. dicit,quod cum venditor alteri u edit, eandem rem lucri causa contractare volenti, quod communiter inter mercatores contingit, non est usurarium aliquid amplius credero vedere,quam ad num
ratum,dummodo iusti pr*tij latitudinem non ex . cedant. Sed huic rationi statim opponi potest, quoniam & recipiens pecuniam sub usuris commodum sentit,& cum illa lucrari potest. Quod si respondeant,in acceptione pecuniae sub usuris manifestam inueniri iniquitatem, & damnum patentissimum accipientis, id quod non habet locuin proposito, ubi supponitur rei pr*tium iustum esse . replicari potest , hoc esse quod in praesentiquaeritur, ac disputatur, an in venditione, quae fit ad tempus, in qua venditur plus quam ad num ratum praetium sit iustum.
Confirmari potest adhuc iustitia praetij in tali
70쪽
ADTEMPus, bus lucrum hoc in venditione ad tempus,ut plurimum no excedere ad rationem Ocho aut decem pro centenario, Quod sane praetium non videtur nimis magnum, aut excessitium. Quin ulterius fatentur,quod si ad numeratum venderent nihil, aut parum lucrarentur. Vnde negocium reli quere cogerentur, non absque uniuersalis boni ia' ctura. Hoc idem affirmat Laur. Rodulph. in cap. Consuluit de Vsur.quem sequitur D. Anton.2.pis Tit. i.cap.3. LI. Sed hoc est,quod plurimos to quet , & conturbat . qua nam iusta ratione me
cator potens vendere ad numeratum, vult ve
dere ad tempus aliquid plus, cum tamen si ad numaeratum venderet, lucrari postet, & ex pecunia
statim accepta iterum merces easdem concere .s Vix enim huiusmodi casus tolerari potest, ut non sit nimium auari animi inditium euidens. Ni sorte excusantes se dicant,lucrum illud,quod in prqsenti soluta pecunia acciperent adeo tenuee atque exile,ut mercaturae negocium prosequi amplius minime valerent. Quod si mercatores omnes libentius ad numeratum venderent, ad periacula vitanda, dc quia easdem merces denuo, atq;iterum fabricarent, & tunc amplius lucrarentur, si pro emptorum commodo, qui paratam pecuniam non habent,plus aliquid vederent expecta-c ta solutione,quam in praetenti acciperent, credia derim huiusmodi pnetium non fore iniustum . Nam in tali casu haberi posset ratio lucri cessantis, quin & damni emergentis, quia reuera vem dens libentius numerata pecunia minus vende- et