Tractatus ad iustas negociationes inter homines fieri consuetas summe necessarij videlicet de venditione ad tempus, diminutione praetii, ob anticipatam solutionem, cambiis, censibus, ludo, et montibus. Autore reuerendo admodum P. Magistro Thoma Bonin

81쪽

6 DE VENDITIONE lenti,aut non valenti soluere statim expectat pretitium,quo casu potest esIe locus lucro cessanti, seu damno emergenti quemadmodum, & superiu diximus in c. p. Posset quoque forte dici, quod

cum apud probatissimos Autores reperitur, i stum rei pretium ad valorem numeratae pecuniae. fore existimandum, ipsi loquuntur de illis mercia bus,quae ab artificibus illarum praetium determinatum habent, quemadmodu sunt minores merces in quibus pretia constituuntur,ut plurimum,

di quod hoc dictum, si quando reperiatur apud

illustres autores non tanta seueritate accipie dum

sit,sicut a quibusdam intelligitur, ex verbis D.Th.

superius allatis an opusculo pr*all. conuincitur, Vbi affirmans no esse usurom, si quis vendat pannos non plus quam valent secundum comune forti, plus tamen quam acciperet, si eis statim solueretur, manifes p sequitur pretium iustum non es se illud solum,quod ad numeratum de re inueniatur, alioqui nihil dixi flet D. Thom. Omnes enim

vendentes ad numeratum vendunt quantum a

cipere possunt. si ergo aliquis non vult vendere quantum potest accipere ad numeratum,clarissime cd sequitur, iuste vendi pro tempore,ut deci ratum fuit. Idem quoque colligitur ex verbis Caietani superius adductis. Ad tex. in c. Consuluit dicitur, quod loquitur in casu,quando ratione teporis pretium ultra iustum augetur, & exit iustitiae terminos,& quod hoc sit ad mentem tex. ponderentur verba illa. Qui merces suas longe maiori pretio distrahit, dicens enim longe maiori, pr*tio

82쪽

rqtio intelligit pretium valde excessivum,quodane iustitiae limites trascendit. Unde non obstat his quq dicta sunt. Ad quartam rationem respondetur, quod si candida, sinceraque intelio in ipsis

mercatoribus firmetur,nullum subest, neque sc datum,neque via usuris aperitur. Sciunt quippe optime mercatores, quando pro tempore extra

terminos iusti pr iij vendunt, neque alio magiastro docente opus habent, nisi propria conscien-3i lia,quae illis,tum iustitue,tum iniustitiae irrefragabile testimonium esse potest. Quare videant,quomodo caute ambulent,& per iustitit semitas incedant. Sciunt enim dc cognoscunt, si illi qui ab

ipsis emunt propter contra stationem emunt, aut aliqua honesta causa, an vero ut statim reuendant

multo minori pr*tio,quod scrocchum appellant, de quibus infra dicetis. Si quis autem urgeat vitandum esse in huiusmodi scandalum etiam pacsiuum,neque usuris occasionem offerendam esse. 3 3 o C quod habet Sotus, & prudenter perniciosa, ut nemo debeat eius occasiones oste re,nisi ubi patentissima ratio id euinceret, hoc autem est in praesenti rerum cursu, uti declaratum fuit,alioqui finis imponendus esset , maiori pa te mercatorum negociis, non absque publici boni, & uniuersalis commoditatis detrimento, &iactura . Res usuraria est adeo odiosa,ac

83쪽

et Tratium in venditiove ad tempus non potest augeri proportionaliter iuxta teporis auctιonem. En v M hic admonere volo, detestandum, maximeque ab hominandum esse morem illum, tum quidam rei pr(tium augere volunt, iuxta temporis auctionem proportionaliter, ut si per exemplum expectata solutione iunc ad dimidium annum aliquid plus vendant,quam ad numeratum , si annum integrum, aut longi VS tempus expectant, plus accipere velint. Hoc etenim manifestam continet iniquitatem, eo quod ratione temporis praecile fit huiusve pretij auctio . Nisorte haberetur ratio intereste damni emergentis, aut lucri cessantis propter moram debitoris in solinendo ad praefixum tempus. Attamen a principio contractus ita pacisci, ut pr*tium semper augeatur iuxta quantitate teporis logioris ad quod sit venditio in usurarum fraudem elle videtur,&scandalum iniicere . Non enim oblongius tempus licitum est, pugere pr*tium, & ante pacisci. Sed pratio in foro currenti vendendu est, siue ad viati annii, siue ad duos venditio fiati Caueant ergo mercatores ne laqueum sibi parent, putatex id licitum esse. Videant igitur ut seruent manus innoxias , ne ob insatiabilem lucri cupiditatem , iniustitiae, atque impietati locum concedant. l

84쪽

An liceat emptori anticipata solutione rei praetium diminuere. 6ap. XIIl

i In venditione ad tempus licitum hia anticipanda solutionem minus dare. Pettium minuere ob solam anticipatam solutionem non licet. 3 Emptio credituum pro minori petito apud ita nuos , turpe lucrum reputatur, licet de rigore damnari non possit. In emptione iuris habendi creditum no sit cura.3 Hoc magis tu lificatur ratione damni emergetis. o Emere mings pro expectata solutione Uursipediem habet. et Baracboli, O scrocchi damnantur. RELictvvM est modo considerare, an emptori ad tempus modo superius exposito, pacisci liceat cum debitore,ut si nunc pecunia numerata soluat, minori praetio soluat, nempe detrahendo octo,aut nouem pro quolibet centen rio, quae est praxis & consuetudo in ciuitate Florentina,& vulgo dicunt lo sconio. Et quanquam huius co tractationis veritas, ex illo principio pendet, an ex anticipata solutione licitum sit rei pr tium imminuere. quicquid tamen sit modo de hoc nam aliqua in serius mox subiiciemus) ego in hanc sententiam libenter semper i ui,ut hisc mill ni me sit illicitum. Cuius ratio (quae me mouet est . quoniam rei pr*tium in venditione ad tem-

85쪽

D DE vENDITIO pus,semper rigorosum,ac sumimum pr*sumitur, re sorte uanscendens. Vnde ex tali anticipata statutione cum preti, attenuatione,quq fit in huius. modi contractatione, pretium ipsum ad medi

critatem reducitur, ac propterea tum emptorta, tum venditoris res utiliter agitur,cum intra iustia .

tiae latitudinem praetium se contineat. Hic certe iustificandi modus praedictiim usum melior mihi videtur, quam ex altero principio (de quo tetiagimus nempe ratione anticipatae solutionis prPtium minuendo. Quod sane sic simpliciter prolatum pias ostendit aures,& usuram sapit. prout D.Thom. exacte demonstrat in pr allegato opu- a sculo Sp. adlectorem Florentinum, & habetur

etiam in c. In ciuitate de Vsur. ubi aperte costituutur, ob solam anticipatam solutionem non licere minoris soluere. Attamen usus iam inoleuit,pr sertim apud Florentin. ubi plurimi reperiuntur, qui aliorum credita pro tempore minoris emuli nempe dantes nonaginta, a tu nonagintaduo procelenario,& vulgariter appellat tuliare te deite.

Quod si tertius cc facere potest,poterit utique dc idem debitor qui ad tempus emit, ut deducit Nai uar. Man. cap. IT . num. 23O. Set infra. Et licet apud probos, atque ingenuos talis emptio credituum,

turpe quoddam lucrum existimetur a quo sane abstinendum esset, de rigore tamen damnari non potest. Nam a Caietano in sua summula, Verbo , usura cirea finem defenditur, ut sit emptio iuriss exigendi tot. V.g. mille. hinc ad annum, dando minus,quod plane ius exigendi ad annum minus valet,

86쪽

A n T E M , v s. valet, quam si modo esset aetii priuens, quod si

iusto praetio ematur non est usura, quia non est mutuum . Quam doctrinam substinet, & cono firmat. Nauar. ubi supra autoritate Innocentii. in praeall. c. In ciuitate , probat iisdem rationibus quibus & Caietanus.WAt D. Ant. a. p. Tir. I. cap. 8. s. I a. limitat hoc, ut procedat, ratione interelle

damni emergentis, ut si debitum non estet liquidum. unde timere peri tum, labor, & impense in exigendis illis mille,aut quia pecunia illa, qua

rogatu venditoris emit iam praeparatam , atque expolitam habebat, aut negociationi, aut empti

ni rei frugiturae. in quibus casibus longe iustificatior videtur huiusmodi contractus. In s. autem sequenti, in quo loquitur de illo eodem qui emit, an possit anticipando solutionem minus dare, de quo idem facit iudiciu Nauarr. ut dictum est ubi

supra,licet Caietanus in praeall. de tertio tantum loquitur videatur, magis restringere videtur comeludens, quod si debitor ex tali anticipatione solutionis, nec damnum incurrit,nec negociari cum illis est paratus, nec sta per haec cogitat, sed solum quia praeuenit tempus vult sibi retinere aut remitti, tunc est usura,& sui verba illius sanctissimi Archiprvsulis,& quidem in illo eodem debitore,qui minus ante tempus dando, debitum extinguere cupit, maior sane usurae suspitio haberi potest, quam si tertius hoc agat. Veruntamen facile conciliari possunt,ut D. Ant.& Thom. & alij. sic senserint, ut ratione temporis anticipati praecis. Set

solum minime liceat aliquid minus iusto pretio.

87쪽

Da v ENDITION Raut debito soluere,tunc enim usura est manifesta, quia tempus venditur, Ac mutuum ibi contingi cum lucro intento. Quapropter & ipse Caietanus in praeall. quando loquitur de Usura consum gente ex mutuo implicito in tertio casu, expressenabet, quod si quis debitor alicuius ad annum, , minus soluit nunc, quia anticipat solutionem, ut si debet centum, det nunc octoginta pro tota summa,sine dubio usura est,quia ex tempore solutionis anticipato lucrum reportat,haec ille. At idem Caietanus, Nauarr. &alij ubi supra non habent respectum ad teporis anticipationem, sed ad emptionem iurium, quae sane minus valent modo,quado sunt inutilia, quam si actu essent utilia, &propter alias su pradictas rationes. Quq sane doctrina cum sit clarissimorum doctorum iure r probari non potest. Dicam ego tamen,quod semper censui perdissicile contingere posse,ut in pra-xim deduci possit absque vehementi suspitione usurarum,& in illarum fraudem,nisi iustis cohonestetur conditionibus & modis, prout facit D. Ant. ubi supra. Potissimum vero suspecta redditur huiusmodi redemptio, quando debitum est adeo liquidum,& clarum, ut nemo moraliter dabitare possit; quia facillime, dc absque ullo labore impensisque exigi valeat. Vnde D. Thom. dc alij antiquiores Theologi, modum illum, ut sit emptio iuris, non videntur agnoscere,sed simpliaciter, atque uniuersaliter omnes cum c. In ciuit te, pronuntiant, atque affirmant nemini licere

ob anticipatam solutionem pridium diminuere.

88쪽

Quapropter consulerem omnes, ut ab hoc lucra- di modo abstinerent, tanquam usurae speciem habente,& forte scandalum quoque aliis praebente. g Sed damnare sic facientes non praesumo , neque audeo. Ex dictis patere potest iustitia illorum c tra uum,qui dicuntur barocholi, de quibus D. Ant. refert ubi supra F. s. Lauren. Rodulphum supra c. Consuluit de Vsur. cum. s.aliquis pecunia egens recipit , debitore hinc ad annum miniis praetiu,ut in termino anni soluat integrum pr*tiu creditori,est. n.Par ratio dubij, eo quod ille debitor anticipata solutione dando minus dat qua debeat& sic extinguit suum debitum. Eadem quippe ratione, qua Caietanus, Nauar. atque alij sauuant iustitiam illorum, qui anticipata solutione minus dant,ouia non ratione temporis, sed pro pter ius quod emunt,minus emunt,potest quoq; in his barocholis dici, nempe quod debitor ille emat minoris pratis ius exigendi 1 suo credi- tore. In idem enim redit. Attamen ab omnibus fere vituperari solent huiusmodi barocholi. De scrochis autem, loqui non libet, sunt enim impurissimi contractus omnique malignitate, ac

duplicitate pleni, prout habet Archiepiscopus in praeall. s. s. vide illum .

De et enditione cum passo retrouendendi , seu redimendi. Cap. XIIII

I venditio cum pacto retroemendi illicita . a P si fructus in sortem computentur .

89쪽

3 D Eo v EN B ITI O N R3 Pactum de retrouendendo cum petiit modicitate sufficiunt ad reddendum cotractum usurarium . Factum de retrouendendo licitum. s Factum de retrouendendo diminuit praetium. 6 Factum de retrouendendo non diminuit prstium

ultra tertiam partem. N T E QI A M vela complicemus,& hinc tra. ctationi supremam, quod aiunt manum imponamus,cum de venditione ad tempus disputatum fuerit,non erit inutile aliqua breuiter de venditione cum pacto,quod resolutiuum appellant, nempe redimedi disserere. Duobus namque modis contingere potest talis cotractus, Vno modo, euando tale paruim in emptoris voluntatem c fertur, ut ii conuentum fuerit quod si infra ce tum tempus, vel quandocunque emptori placuerit,restituta ipsa re, venditor praetium reddere teneatur , quo casu loquitur tex. in c. Illo vos, de pig. & sic dicendum esset cum pacto retroemendi, quod sane absolute cosideratum illicitum est,

atque usurarium, prout patet ex Extrauag. Martini V.& Calixti III. pro quo lege Sotum lib. c.

de Iust. dc Iur. q. s. ar. 3. Quibus nouissime acce sit constitutio Pij v. in materia censuum, de quis abunde diximus in Tractatu de Censibus. Probatur quoque iniustitia talis cotractus hac ratione. Quoniam tunc vltra sortem aliquid recipitur nepe fructus saluo capitali,quod iniquum est. Dixi absolute. Nam tolerari pollet, si fructus percepti in sortem computarentur, prout sentit Pan. in praeall.

90쪽

contractum illum usurarium elle,etiam facta conuentione de computandis fructibus in sortem , quasi inferatur, quod fructus ex natura contra-Aiis ad emptorem spectent. Nam non ob hac rationem contractus ille usurarius reputatur, sed quia emptor maiori praetio ultra summam qua emit vult reuendere,vt ibi expresse patet. Unde glo. ibi vult, huiusmodi contractum recedere natura venditionis, & potius esse pignoratilium, quia in pignore computantur fiuctus in sorte , non autem in venditione, &propterea prqsumitur usura. Altero modo contingit, ut in vendiatoris lacultate sit infra certum tempus, seu qua docunque voluerit pretium emptori restituere

restituta sibi re ab ipso emptore,& in tali casu frequenti est in usu,& apud complures suspectus habetur. Quoniam, ut videtur communis animi

conceptio, apud iuris peritos, pactum de retro- uendendo,cum praeti j modicitate,reddit contras ctum suspectum usurarium. Quidam addunt, consuetudinem emptoris in fenerando,ut scilicet solitus sit fenus exercere. Sed satis est modicitas pratij ad faciendam hanc suspitionem, ut habetur in glo.in c. Conquestus, te usuri licet consuetudo generandi inducat praesumptionem in foro

exteriori, ut habet Nauar. Man. c. I T. num. 2 T. In sinodalibus autem Constitur. Metropolitan qFlotentinae sub Leone X. determinatur, tunc viatiosum esse contractum, quando modicitas praetii excedit quartam iusti prqtii in solito iunctant,