De actionibus virtutis ex Sanctis Scripturis et patribus libri duo. Auctore Bernardino Rosignolio Vlmetano, Societatis Iesu theologo

321쪽

cti, Mi eas de seipsis poenas sumebant,cum in re parua peccassent, quas nos nec etiam cu grauissime labimur, iubire solemus; tales fuere S. Franciscus, Sancta Cath irina Scnensis, S multi alij, quos referunt Ecclesiasticit Historici vel propter verbum quod imprudenter excia crat,vel propter oculum inaniter coniectum,si leue aliquam leuissimam culpam in omne aetatis tempus ita seipsos acerbe castigassse, ut ad magnam admirationem k intuentes traducerent; Prudentissimi ite illi qui ad Diat boli fraudes eludendas, tentationesq; omnes propulsandas, vigilabant ipsi de nocte cum dolinirent alij. co- clauia cubiculaq; suorum diligenter lustrabant, orabat assidue, ut a se suorumq; capitibus auerterent imminetia spiritualia pericula omnia,cuiusmodi erant S. Macarius, S. DominicuS,& qui horum postea secuti sunt uestigia BP. Ignatius&alij. ist. past. Tertium Indicium. Spiritualis Prudentia est ut ita di Nuta , b cam)ingcniosa, S acuta, in proximorum pr sertim salute procuranda. Ponderat S. Gregorius exemplum Moysis, cum enim dixisset, persuadere elatis utilia melius possumus, sit prosectum eorum nobis potius quina illis profuturum dicamus, si eorum meliorationem nobis magis quam illis prosuturam dicamus, & eam magiS. nobis quam illis impendi pos utamus, adiungit. Vnde Moy ses qui regente se Deo, deserti iter aerea columna. duce pergebat, cu Obab cognatum suum agentilitatis

conuersatione velici educere, & omnipotenti Domino subiugare: Proficiscimur ad locum, quem Dominus

daturus cst nobis: Veni nobiscu, & benefaciemus tibi, quia

322쪽

sECUNDUS. quia Dominus bona promisit Israeli. Cui cum respondisset ille, non veniam tecum. sed reuertar ad terram meam in qua natus sum illico adiuta it. Noli nos relinquere, tu enim nosti, in quibus locis per desertum castra ponere debeamus,&eris Dux noster.Neq, Moysi mentem ignorantia icineris angustabat, quam dc ad prophetiae scientiam cognitio diuinitatis expanderat. quem columna exterius praeibat, quem decunctis interius per conuersationem cum Deo sedulam locutio familiaris instruebat; Sed vi telicet vir prouidus elato au' ditori colloquens solatium petiuit, ut daret, ducem eumquirebat In via,ut Dux et fieri ad vitam potuisset.Hςc S. Gregorius. Eandem Prudentiam exhibuit Dominus, cum Samaritanam ad Aquae uiuae fontem traducturus,

primus petit: Mulier da mihi bibere; S cum Zach mcxauaritiae sordibus discipulum Euangeli j facere deliberans,ait anteΣachaee festinans descende,quia hodie in domo tua, oposiet me manere. S. Chrysostomus cu ex ponit illa Apostoli uerba ad Romanos. Desidero vi- Rom dere Vos, ut aliquid impertiar vobis gratiae spiritualis ad confirmandum vos, idest simul consolati in uobis per eam,quae inuicem est,fidem vestram,atque meam. Hic ait tu expende magistri sapientiam,dixerat,ut Confirmemini,vidit id dictum graue&inuidiosum discipulis esse addiditconsolationis verbum ,sed &hoc rurius graue,non perinde tamen,ut quod prius dixerat,graue tamen,eius itaq; grauitatem, alpetitaeinqueTuccidens resecat, orationem undiq; cdulcans, acceptabilemque reddens, Don enim simpliciter dixit consolationem,

sed mutuam consolationem, ac nec sic quidem satisfa- Rr ctum

323쪽

In Acta inpoli.

3I4. . ' L, I 1 B E Rctum sibi putauit, sed de allatia,& quideira maiore id finitionem adhibuit, ctim dixit, per mutuam sidem vestram simul ac meam. Pape quan ta est haec animi hui trilitas, ostendit & se illis indigere, Commune est in quis lucrum, Mego vestra indigeo consolation C, 8e uos .itonica Hoc autem dixit, non quod illorum consolatione indigeret, absit hoc, quo enim pacto qui Ecclesiae cinlumna esset, quiq, idem & ferro & petra firmior, idem, spiritualis ille adamas, idem infinitiSi ciuitatibus. sufila eiens alieni auxilij indigens esse posset, sed ut ne oraticinem molestam increpationemq; aci Cm Icdderet .sate

tur &ipse corum se indigere consolationei postea concludit eguisse consolatione, laetitia nimirum, quam fidei illorum incremen tum adscrebat. . :., Ad Prudentiae industriam spectat& i it ud, ut quique maxime opis 4 piritualis indigent, ita illis, potissimum opitulari; Obscruat S.Chrysostolinus id suisse S. Paulo antiquissimum, inamb haec suit eius regula, ut ipse rinthijs scribit etiam ita ijs qui ultra sunt Euangeligare, videi lii Iapientiam inquit, ubi quidem Iermo Domini ac Verbum s uelat dispersium, transcurrit, ubi fuerat nullus serino Domini,diutius hqret ac uersatur, quemadmoduin&ipse scribens dicit. ita autem adnit S Eua gelizam ubi nondum erat Christus nominatus. Hanc& noster B. Xauctius perPetuo secutus est regulam, ut aliquando etiam de scipio vendendo & in scruitutem radendo cogitant , ut Euangelij causa Si S .peruaderet. Haec cademiPrudentia ordinem chari datas dictati etiam reliquis in rebus omnibus, nec dictat solum,dedi praecipit suo modo, ita usumqvdcducit Charitas inquit Apo-

324쪽

sum nuS,Communia proprijs anteponit,hoc exequitur cap. '-prudentia Traes erenda lunt silii itualla temporariis, hoc praestat prudenna ; prae ani uianam salute nec igenda sunt corporiS commoda . hoc etiam prudentiae praxe-litum est. Quid pi odest homini si unitiersum mundum blatthucrctur, animae Vcro fuaed Ctrimentum patiatur, aut quam dabit homo commutationem pro anima suλ Mi Ecel.ια serere animae tuς placens Eco. Initium sapicntiae timor Psal. ito. Domini, S: similia sexcenta, aut ratiocinationes sunt

prudenti ,aut sanctiones S scita Et quo quis'; pira lentior, eo ctiam magi S acer, perspicax in industrius semper extitit in rc bus spiritual bus sciendis. artum indicium t rudentiae sunt Rctiones ali, nam Virrum in omnium, neq, enim est prudentia Christiana perfecta, si desint aliae I irtutes. immo si uel aliarum desit una, ut ergo Viitutum singularum quasi nota est &insigne piudentia, sic vicissim actiones Virtutusingularum testes denuntiae sunt prudentiae, quare prudentia non amittitur si Acistoteli credimus, ObliuionC Libr. s. sicut ars, sed depiauatione&corruptela appCtituS,cundum inquit.&molestum circa quae uerbatur animi asscctiones, corrumpunt aestimationem atq; iudicium, non quodcunq , sed prudentiae, intellige tunc, cum deprauatae sunt aflcctiones exuperantia voluptatis,aut doloris, quam etiam ob causam men suram prudentiae col . locat b. Gregorius in actionibus aliarti Virtutum quia nimirum quan ta east cx harum momentiS intelligitur.

Magna inquit est prudentia, scd si minus est a voluptatibus temperans, minus in periculis fottis, minus in xx

325쪽

operationibus iusta profecto minus est prudens. & infra: Unusquisq; tantum prudens est, quantum temperans. in primisaute prudentiae ueIuti indices inter omnes alias Virtutes hae sunt. Prima Humilitas, huius instinctu ac ductu audit uir prudens libenter obiurg tiones, undecunq; sint, quod saepe Salomon docuit in Prouerbijs, ibi praesertim: P Ius proficit correptio apud prudentem,quam centum pIagae apud stultum.Eadem humilitate vir prudens sesse sponte ita Deo iubmittit,

ut eius prouidentiae arcana nec diiudicare,nec penetr

re velit, quod quia Baldad ilIc apud Iob fecit , ideo redarguitur prudentie plurimς. hoc est si1perbiae, ut S.Gregorius explicati omnis enim inquit,cui prudelia recta est, plurima non est, quia iuxta Pauli vocem non pIus appetit saperet, quam oporter sapere: cui uero est plui

ma, non est recta, quia dum uItra modum tenditur, in quolibet Iateret culpae declinaturo Prudentiam vero

suam pIurimam ostendun e, qui videri praealijs prudentiores appetunt. Vnde fit plerun q; vicum moderate saperCnesciunt, etiam fatua loquantur. Pro qua re ipset excessus prudentiς subiungitur, cum dicitun em docere voluisti Deum scilicet) quia enim beatum I ob flagellatum pro culpa credidit, occulium Dei iudicium quod humiliter venerari debui Q iuperba nisiis est temeIitate penetrarc H cibi, deniq; prudens si humilis est, consilium & petit libenter, &cum datur, accipit liben-rius, nec obfirmatae sententiς est aut sit iliod uetat Sapiens prudenti niti solet. quς. n. de sursum est sapientia, suadibili est Secunda prudentiae com CS Virtus

est Constantia, scriptum est enim de imprudentibus:

326쪽

Cor stultorum dissimile erit. Cor quippe sapietium scri Prou.is. bit S. Gregorius, sibimetipsis semperest umile, quia a p. Past. dum rectis persuasionibus acquiescit, constanter te in bono opere dirigit. Cor uero stultorum dissimile est, quia d si mutabilitate se uariu exhibet,numq; ide quod fuerat, manet. Hςc ibi. Tertia Virtus quam prudentia parit, est pax & charitas fraterna. Habete ait Dominus ut et ante retulimus Sal in vobis, & pacem habete inter vos. Sal quippe sine pace non est Virtutis donuait S. Gregorius, sed damnationis arguntentum. Quo enim quis'; melius sapit, eo deterius delinquit, iccirco inexcusabiliter&: multo magis merebitur supplicium, quia prudenter si voluisset, Potuit euitare peccatum..ibus quoq; recte per lacobum dicitur: Quod si gelsi Iacob 3-

amarum habetis inter uos,& contentiones sunt in corde uestro, nolite gloriari,& mendaces esse aduersus ueritatem: non est ista sapientia de scendens desursum, sed terrena, animalis, Diabolica. Quae enim de sursum cst sapientia, primum quidem pudica est, deinde pacifica, pudica videlicet, quia haste intelligit,pacifica autem, quia per clationem se minime a proximorum societ

te disiungit. Ita scripsit de cognatione prudentiq& charitatis ac pacis S. Gregorius. Accedat Quarta Virtus 3.I. Past. linguae cura;de qua idem S. Pontis ex sic et scribit. Limgua discrete frenanda est, non indissblubiliter obliganda, scriptum nanq; est: Sapiens tacebit usq; ad tempus, ut nimirum cum opportunum considerat, postposita censura silent ij, loquendo quae congruunt, in usiam se utilitatis impendat. Et rursum quoq; scriptum est:Tem feei.

pus tacendi,& tempus loquendi. Discrete quippe vidissitu

327쪽

studinuiti pens nila sum tempora: ne' aut cum gi lingua debet, per uerba in tu irex defluat aut Oim loqui utiliter poteit, semetipsam pigrὸ restringat. sini odbene Psaluusta considerans dicit Pone Domine custodiain ori meo &: ostium ci cunstantiae labiis mei . Non enim poni ori suo paricte, sed ostium stitit, quod videlicet aperitur, SI Clauditur. Vnde& nobis caui edisces duest quatenus discrete& congruo tempore vox aperiat,& ruitum congrum taciturnitas cliudat . H c S. Gr

gorius. Similiai possunt de alijs Nirtutibs exempla

Quintum Prudenti e Indicium est libenter audiresapientes, viros bonos 3c diuturna experientia doetos' imitari, in eorum dictis ac praeceptis ita acquiescer 'ac si quod assirmant, uel negant, digito ostendetent, & ut dix1t Aristoteles: Euidentibus ratiocinationibus demo Lin V δ' strarent, atq; hoc indicium quidem' est prudentiae alicuius, sed simul compendium est certissimum actutissi-lleel. s. mum ad candem prudentiam acquirendam. bi dilex ris audire ait Salomon )sapiens erissinimultitudine presbyterorum prinientium ita,& sapientiae illorum excorde coniungere, ut omnem narrationem Dei possis audire,& prouerbia laudis non effugiant a te: Et si uidetis sensatum, vigila ad eum , &gracius Ombrum illius ex-Hom. , i. tCrat peS tuu S. Quod si qui ait S. Gregorius,literas igno- ' ἔφ*in praecepta Vei legere.non ualen certe in multo rum fidelium conuersatione bona, quae imitentur, Vident. Ecce in Ecclesia voces sancti Euangeli j,atq; Apostolorum sonant, ecce exempla bene uiuentium quotidie omnium oculis opponuntur . Haec Sanctus Pater. iterati

Lib. s.

328쪽

Litstrati autemhabent praeterea infinitam libror 11 ς pellcctilein& Historicorum ', qui uitς si1nt . aagisti iicriptorum omni generis Virtuti cii ciplinae;& exemplorum, e quibui γura quςqitUrnamenta vi e actiouumq; rediarum sibi comparare possunt .: Quod si ille

ut ast Cicero, uno itinere& Vna nailrgatione percilia,

tando ae perius , & libros legendo in Asiam 'eruenit Imperator ue,sset Roma pri sectusaei militatis rudis; quae nobis spes esse debet, disciplinam Christianae pru ianti cito aesecilla ediscendi, si assidui suetimus in lectione Euangelijdibrorima A postolotum, aliorum qile

quoS tam, inultos, tam nobiles omni sapienti genere, veritate doctrinς, singularium mem pHium copia, ae

splendore Ecclesia Christi legit, laudat; Christianisque

diu noctuq; euoluendos prsbet,& pr 'cipiti quam compediario itinere ad Christiana Prudelia perueniemus, si prudelissimos viros, factissimosq; Heroas utriusq; Testamenti, antiquiores, incentioreS, Iata sui ei os,&cris qui adhuc internos superstites sunt, nostrisqi oculis obuersantur, nobis animo proponamuS, in quorum ui taS intueamur, quorum moreS actiones'; Imitemur, a

quorum cogitatis, dictis, saetis , ne latum unguem d clinem S ,i camq; demum ueram ac se lidam prudentiara istimemus, quam illi uerbis quidem ac prςcepticin i- hus magis tamen uita moribusq; expresierunt; nobis' hipreditariam eliquerupti Quod si escas homunciones nos esc&jςxiguarum: virium, n ec posta tam alte spe-,ctaix; ut pctros & Paulos abolo ut dicebamus EcclesK

329쪽

LIBER

est, ille Petrus eratὶ Nonne eiusdem naturi erant, cuius & nos)Non ne eadem via ingressi sunt hunc mundum, ita & nos Z Nonne eisdem cibis Vtebantur, atquc eunem respirabant aeremῖNonne eisdem vitae usibus agebanturὶ N5ne aliqui eorum etia coniugia experti sunt,&liberos procrearunt Z Quidam vero ipsorum etiam opifices communium artium erant. Alij vero & lapsus

perpessi sunt peccatorum. Alij in ultimum malorum Darathrum deciderunt Sed multum inquit illi grauae

acceperunt a Domino. Si quidem mortuos suscitare iuberemur ,aut oculos aperire caecorum, aut mundare

leprosos, aut claudos erigere, aut daemones eflugare, aliasque similes sanare aegritudines. Si operationum virtus quaereretur, locum haberet ista responso. Si vero vitae a nobis obseruantia, conuersationisque requiritur , & obedientiae ratio. Q ud facit ad haec ista narratio λ Et tu etiam accepisti gratiam Dei per baptismum,& participium S iritus Sancti consecutus es: etias non ad hoc ut signa faceres, sed quantum sussiceret

ad hoc ut rectς Vitae innocentiam custodires. Et ideo perditionis nostrae causae nulla est: alia, quam negligen- Lib. 1. os' tia nostra, atque desidia. hςc S.Chrysostomus,. Am-β ' so eandem causam idem suadet omnibus, ina Prou. in xime vero adolescentibus. plurimum inquit, prodest

unicuique bonis iungi, adolescentibus quoque utile, ut claros & sapientes viros sequantur. quoniam qui congreditur sapientibus , sapiens est, &qiii cohaeret imprudentibus imprudens agnoscitur. ostendimi adoloscentes eorum se imitatores esse, quibus adli seriit. Adsert deinde exempla Iosite consuetudinis cum

Moyse,

330쪽

Moyse, Loth cu Abraham, Hesisteti cu Elia. Ex Actibus

Apostolorum Mani cum Barnaba, Silae,Timothei,Titicum Paulo, dccerre hac semita pcrrexerunt ad prudentiam breui tempore multi, ex non diuturno corniictu Hilarii prudentissimus exivit Martinus, & duobus tantum mensibus Antoni j discipulus Hilarion magistruinaequauit. Quod si ex anctorum vitae riuulis, ex Christi Domini inexhaustis Diuinae sapientiae prudentiaeque Minnis sontibus quid hauriendum censebimus: lamnia mirum causa est, cur Evangelia nobis perpetuo meditari proponunt Sanisti Patres, quodlibet enim uerbum qu libet actio Christi nostrae est prudentiae forma, nostra loquendi,agendi,uiuendi, lex . Haec omnis Philosophia nostra,hoc apertum commune, perpetuum sacrosanctum Gymnasium Christianorum, in fractatu de Oratione elementa quaedam &initiaprudentiae hui posita sunt, & qua ratione ea sit indaganda breuiter ostensum.

Religionis Virtute, elusiue Actioni , s occasionibus, praesertim de Adoratione.

E Iustitia hic agere alienum esset non quidem ab ordine institutae tractationis, omportunus enim eius esset hic locus, proxime post prudentiam; sed a totius huius operis scopo, qui non est de conscientiae casibus aut locis dissicilioribus Theologiae Moralis disputare, sed simpliciter explicare eas Virtutum Actiones, quas quisque S a per