장음표시 사용
101쪽
aliqui hoc modo,Mam estae int cauta que Nati Parent 1pis,cto opus consentanee sibi fieri ostenidunt Non manifestae,sunt quae non ex seipsis, se' per signa deprehenduntur. quemadmodum ob
sturae, quae neque ex seipsis noscuntur, neque eae aliis.pro tempore obscurae sun quae detects qui dem ex seipsis apparent, sed & adiacentes corpo l ribus per signa cognoscunt. Aut hoc modo. Proli tempore obscurae,sint eae quς. sent aliquandiu, t ac rursiis uenire sim sensiim ualent. Ita Notatio,est pernotam, uel pernotas, seul signa perceptio. uel Notatio, est simu quod rem l minus patentem quampiam declarat . Signum,l est rei quae contingere debet dignotio. nonnullit hoc pacto, Signum, est id , quo cognito aliud 1
quod ignotum nobis erat deprehenditur. Affe Aum indicans,signum,es notatio interiorum,exteriorum4.Praenotio,eorum qus euenire debent
scientia est. aut praenotio, est praestirequae sint cori Pori euentura . Prognosticum, seu praenotionisi signum, est ex quo noscitur futurum. Praedictio, i est futuri praecognitio praenunciatio . . Patho gnomonicum simum, est id ex quo affectus di gnoscitur. Concursis, quam Graeci uocant syn dromen, est congressus symptomatum. Sympto ma , est accetarium affectus . Auxiliaria signa,ssint ea ex quibus curationis, quae in ipsis obser uata est, commonemur. Auxilium, seu remediaum, est quod hominibus utilitatis gratia admo uemus, eae quantitate, qualitate, Ordine, atque coccasione compositum. Curatio, est ordo auxialiorum consequentiam habentium. uel opportu
nitas , re tempus muneris praeclare obeundi : uel temporis commoditas in qua opem ferimus laborantibus. Indicatiuum signum, est quod primas sibi uendicat in minus manifesti alicuius conse i quentis deprehensione, idem bonum est. Sug l gerens memoriae signum, est, ut aiunt empirici,
res quae apparet, atque ex antegressa obseruatio ne innotescit,utilis rei quae cognoscitur ad memoriam reuocandae. Prssentium praesentia signa sint Pathognomonica omnia, id est affectuum indi l cativa. haec enim cum fiunt atque adint, adsinti perinde &affectus: cum cessant, morbi quoque soluuntur. Praesentia praeteritorum int signa, ut at facti prius ulceris cicatrix. Praesentia futurorum, ut cadauerosa facies mortis. Praeterita autem sint Praeteritorum signa, ut cum remissio a declina tione, deferbuisse morbum significat. Praeterita praesentium,ut esse ab aspide demorim, inter exit tialia censeri. ssent qui hoc modo dicant. Praesen ria praesentium, ut tenue intestinum uulneratumi esse, perniciosis adnumerari Praeterita futuro
i rum, ut confiacto contritoque osse callum con i trahendum . ei namque oportet callum obducit dum ad pristinum statum redit. nonnulli uero sic, i Praeterita futurorum,ut de capite dempto osse ci
catricem sequuturam. Superuenientia praesenti l unt,ut in senibus sauciatum periclitari ex uulnere.
t Superuenientia uero seccedentium, ut eX uulne
re covulsio. non enimuiuit praeterea is quem coni uulsio excepit.
π Febris, est innati caloris declinatio adstatum qui praeter naturam si pulsibus quo uelle
mentioribus, ac crebrioribus redditis vel Febris est cordis arteriarum , caliditas praeter naturam, uitalem firmitatem laedens. aliqui ec hoc modo. J lFebris, est redundantia caliditatis morbota sese efferentis cum pulsitum id genus mutatione, Uilfiequetiores, uehementiores , euadant. quidam autem s1GFebris, est naturalis spiritus intemperi es ad calidiorem ac sicciorem statum degeneras
Febris continens, est ea quae nec noctu nec inter
diu intermittit, nequeJ remissiones inferens, nCque accessiones. Causiis id est febris ardens.est se; hris quae cum feruore multo fit, nullam. requiam corpori praebet, linguam assiccat, denigrat, fiuidae desiderium affert. Pemphingodes febris, est quς per caloris intensionem pustulas in corpore, quae Graecis phlyctides dicuntur, generat.Li Pyria febris, est ea in qua extrema, &siperficies
refrigerantur, uritur profundum,eXcretiolies de tinentur, aspera sitientibus lingua est, pulsus par uus atque obscurus: quasi calor se intro receperit. Fluxuosa, seu fluens est febris,quae cum alui fluo re,ispe uero oc uomitibus perfiigerationem in
fertisubitam . uirium deiectionem,cum siti,&insemnia,S pulsiium paruitate. Adstricta febris,c5traria est fluviolae,excretiones non importa pulses magnos seruat, longiore spatio temporis cor pus emaciat. I steriodes,hoc est auruginosa febrisi
ea est quae similem galgulo aui, quam Graeci icte
ron uocant, colorem molitur,iecur in siiblime a
tolli linguam assicca cutem foedam atm horribillem reddit. Pestilens, est quae cum multa calidita lte sitim in extinguibilem inuehit Γ bilis omnis g lneris uomitusJ foetidas alui excretiones ac uiri llentas, paludium graveolentiae sint quae excer lnuntur similia, urinas multas, ac tetri odoris,put ius paruos, obscurosque inducit. 1gnaua est se hris quae cum capitis grauitate prouenit, uel san guinis per nares eruptiGes, uel excretiois sippressionem affert,aut necessariam corporis collapsio nem ac contractionem. Horrida , est quae habet admistam rigori caliditate, pulsus adeo infirmos,ilut ne ad tactum quidem usq; perueniant, sed in
tro recesserint. hac detentis uenter tumefactus
murmurat: lingua humida admodu est,quae quiddam acescenti simile habet, quo ueluti saliuaci cumluitur. Typus, est intensionuremissionum. ordine sirccedens redditio. uel hoc pacto,Typus, est affectionis tempus, cui re accessio ec remissio ordinata contingit Periodus, siue circuitus,est te Pus in morbis, ex intensione re remissione consi
stens. Quotidiana febris, est quae singulis diebus noctibus . parte plurima eiusdem remporis innotescit.Tertiana,est quae uno die, uel nocte una af fligit, sequente intermittit, tertio repetit.Quarta na,est quae uno die, uel una nocte inclarescit, de inde biduum intermittit, aut noctes duas, quarto recrudescit Hemitritae uel latine, si uerbum de
102쪽
uerbo exprimas,semitertiana, est ea quam nos ex ueteris magistri sententia qui in primo Epidemiarum acutam frerem eam dixit, haud prorsus qui
dem intermittere , caeterum diem Unum aut no
diem leuiorem inferre,alterum grauiore amrma mus.qUt autem a methodo sibi denominationem Mendicant, paruam hemitrilsam duabus constare intermissionibus putauerunt. Errabundae febres, uocantur quae no praefinite,nec recito ordine, sed incerto statu proueniunt. tai Diastole, es: elatio,ac uelut consurrectio cordis, Scarteriarum, & cerebri,eius. membra narum, in longitudinem,latitudinem,profunditatem , , sensibilis tactui. Systole, est contractio, ait collapses, qui sensum quidem nil mouesic
terum cosentanea ratione,ac consequentia deprehenditur. Palpitatio,es: elatio ec submissio cedentis corporis nec renitetis, qus fit a spiritu,nec per vetuo durat, sed certis cietur temporibus. alij sic Palpitatio, est elatio & submissio musculosorum coxporum, quae a spiritu emcitur, nec semper fit, sed statis temporibus. Pulsus magnus, est qui fit arteria multum sese in longitudinem & profunditatem ac latitudinem diducente. Paruus, est quil cotra in minimum spacium longitudinis,profvn i ditatis latitudiniscue assurgente arteria perficitur. JHedius, est qui his ambobus interiacet secudum i longitudinem ac circularem dimensim,nimiruml circumferentia quoque digitis sese ad proportio i nem offerete. Plenus pulsus, est is quilub tactumi cadit distentus adeo, ut ipsa quidem crassior fa-l Oa uideatur arreriae tunica, maxime uero quod i intra eam clauditur, humidius uniuersem, ac cor
i pulentius deprehedetur. Inanis est pulsus,in quot tum ipsius amplexus arteriae gracilis omnino, ami pullosusQ est, infusa quoque materia uis perce Ptibilis, atque exilis adeo, ut siquis etiam digitos
imprimat, inanis occurrat apprehesio. Durus,est εn quo neruosa, ut quilpiam dixerit, arteria uide
vir, ac rigida, & tensiis qui sebest spiritus, quo fit
uti Rus uim quandam repercutiendi habeat Mollis, duro contrarius, nem pe qui arteria remissam,
mollemq; obtine ac spiritum qui inest exolutum ictumi leniorem. Humidus, est qui mollis, ut re contenta in eo substantia mitis sit, & humiditate quadam tae ui occurrat. Siccus pulsus, ita est ut absumpta sit humiditas, oc siccae atque aeriae exhalationi permista. Vehemens , est qui remo tum strenuum ciet, ec ictum ingerit uiolentum. Obscurus, qui & uiribus est exoletis, & plagam infirmiore adigit. Medius, est qui proportionem quandam inter utrunm horum seruat. Celer, quihreuem concisamch diastolen habet ac systolem Pulsus ordo, est respectus quidam in magnitudian uel uehementia, uel rhythmo, uel alio quopia discrimine.Ordinis priuatio,est si tus instabilitas in pulsibus diuersa. alii hoc modo. Ordine carens est pulsus, qui in percussi'nibus quibusdam modo crebrior est,modo rarior. Aequalitas, est parilitas in pulsuum dimerentiis quibuslam. Inaequa
litas, est imparilitas pulsuum in quibusdam disti
rentns, quae ipsis petitsibi: accidunt in ucto
ita, Inaequalis pulsus, est in quo nunc uehemen tiores fiunt ictus, nunc uix sentiuntur. ruris alii
sic,Inaequalis est pulsus, qui arteriae parte quadam altior sub tactum cadit, id , perflata ea atque am
Pliata: parte uero alia,quasi angustior eadem fiat, Pro capedinis quantitate, uehementia inaequalis existit: tanquam parte quadam arteriae uiolentios em elationem faciat, quadam uero submissam,atque infirmiorem.Herophileus Bacchius, ythmus,inquit,est motus,in temporibus certum ob
tinens ordinem, Zeno autem Herophileus dixit, Rhythmus,est ordo eorum temporum,in quibus amplificatur arteris,collatus ad ea in quibUs con trahuntur. rectius hoc modo finias, Rhythmus, Partium temporis proportio est, quae quendam ad pulsus inter ipses habent respectum. Hetero rhythmum pulsum vocamus, qui alterius aetatis hahet rhythmum. Pararhythmum uero, eum qui quadantenus ad aetatem in qua consideratur pro
per accedit, habet rhythmum, sed non eum qui illi id est aetati illius peculiari conueniat. Trem ius pulsus,est qui ictum refert no aequabilem, nec minime uacillantem, sed perinde quasi uibretur. Obliquatus, est qui non constituta in rectum arteria praeter situm editur. inurus,esta situ: nempe
quia, cum partes arteriae superiores in arctum eo guntur,inferiores contra, ibi quidem dilatescunt amplius,superius autem contrahuntur. Graeci coplures μυου es ἰοντα appellant, cum ab ictu maioreada fio sequentes per subtractionem iugi decre
mento minores peraguntur. nominantur θί hac ratione myuri, cum essiciuntur pulsus ex frequentibus rariores. uocatur re myurus, ubi a celeri in tardiorem demutatur. Dicrotus, seu bis feriens, est cum recessio, quae creditur, arteriae non peris
dia obitur, sed cunctatur. id , pro siubductionis, aut inhibiti spiritus quantitate,dein repetitio per sed a debitae fit contra Rionis. Arachnoides,id est
araneae speciem referes,sive aranealis, paruus est, ac breuis aurae agitatu movetur. Intermittens, esto perficiendis contra stionibus distentionibuslpulsus unius arteria tempus omittit, quidam ita. Intermittens est pulsus, in quo distentionem non ad id um unu duntaxat,sed ad duos, uel tres quo que arteria facit dimissam. Intercidens, est cum inter duos ictus qui ordine proprio inserutur ' ictus medius intercurrit. Deficiens pulsus uocatur, in quo non ad duos tantum arteria , sed ad tres etia,
et ad plures ictus immobilis perseuerat. alii hunc in modum, Deficiens, est qui a magnitudine inci
Pies ac uehemetia,magis ac magis subinde minuitur . talis , quoad ullam habet magnitudinem, Grecis myurizon nominatur. ubi autem sese sub miserit, ac minor factus ad minus declinauerit,deficiens nuncupatur.Caprizans est pulsus,ubi arteria, cum se distendisse apparuerit, nec fuerit om nino distenta, ad alium percussum, priusquam corractionis uisionem praebeat, praecipitantius transiliit , decunda autem fuit percussio facta ueli mentior. Recurrens, est qui ad quantum excuse
103쪽
FIN IT po NE xit magnod1ms aut uin emetis,in alijs rursiis ad tantundem recurrit. Formicas, est paruus, inanis,fiequens,obscurus, omniis ad extremu deduehus aut hoc modo,FOrmicans, est in quo circa digitos arteriae incumbetes imago ueluti formicae fit am hulantis:quamobre 8c paruus is est,& obscurus. N I L Phrenitis, est mentis delirium cum febre acuta,ac noccorum collectu. 6c mentis emotio. 5 huius impeditio pulsuum. 8 sapiendi oblivio. uel offensa praecordiorum breuis cum tremore, re uocis obscuritate,cti a maligna febre,maxima ex pari te facta manuum contrectatione. Lethargus, est j delatio in Qmnu non facile excitabilis, quae cum coloris uitio, flatuoso indemate, nec sine ipsa li rum quo* solidarum partium,ac pulsifici spiritus llaguore prouenit, fere in debili febre, ac maligna. fiunt uero lethargi partim affecto principio, par tim abscessu. Angina ea quae synanche a caerscis dicitur, est affectus colli acutus, dissicilis, qui aegro
tu angit praefocatione. aut ita, Synanche,est phl gmon aliis extra colla, ut partes tumescant, alijs intra tonsillas, ut simul partes quoque assiciantur respirationis,&aegra spiratio consequatur. Con il uulsio, est affect us, qui neruis, ac musculis accidit, lcum modo corpus totum,modo pars eius uolun li ratis iniussu trahitur. Tetanus, est extentio,siAio bl in corpore neruorum omnium, oc musculora. uel
l hunc in modum,Tetanus, est couulsio in rectum,l cum collum, ac maxillae trahuntur, dentes cohael rent, net annuere collum potest, ne p renuere.
l Emprosthotonus, est cum trahitur collum, ac re ct tro flecti non ualet. Opisthotonus,est cum retroli trahitur; ne* deflecti in partem anteriore potest i Comitialis morbus, est oppressio mentis senseriol rum ..is qui affligitur concidit repente, et , insili
l per accidit, ut spuma per os emeraturi Calochus,l est cum sensu priuatur anima, corpus , Omne u lut gelu obrigescit. Catochi tria genera sunt, m niculosum,lethargo adiacens:altera uigilans: cur adest Teianus: re quae praefocatio uuluae appella tur tertium genus est catochi, quod phreniticum i no inerudite quis nominauerita fit enim ex mistis
i inter se morbis catocho oc phrenitide: quemadmodum Sc Typhomania, quae uel delirus letharagus, uel lethargicum delirium est. Apoplexia, tal detentio mentis cum ereptione sensuum, re corat Poris resolutione item Apoplexia, abolitio estit in neruis omnibus sensius oc motus. uel Apople ii xia sensus motusq priuatio in toto corpore est cst principalium offensione actionum. conflatur autem a Digido humore praecipuos cerebri uentri culos consertim opplente. J Apoplexia porro at Paraplexia,uta toto pars,differt.apoplecticinanque prorsus et para plectici si intiparaplectici ueroi non omnino reapoplectici. differat quot eo sani mente paraplectic re luis parte una corpo ris sunt,aut pluribus apopleetici,ct his,& mente, e toto.parapte si ici demum dicuntur, quibus de
i xtrae tantum partes, aut sinistrae re lutione ela
guescunt. Peripneumonia,est phlegmone pulmonis cum febre acuta,& spirandi dissicultate: rubes
autem re in ipsis aegrotantibus malae. Pleuritis, est dolor lateris, ac iccingentis membranae, usq3 ad clauiculam, ec siimmum humerum, ec scapulam
Pertinens,cum febre acuta,minimech intermittente, non sine dolore pungente,simul Sc horrore, spirationis dissicultate, tussi. Cardiaca assiectio, est innati roboris labefactatio, Sc langon fit ple runque conflictante ore uentriculi ct stomacho, cum sudorum immodica ui. sunt qui cardia, id est corde phlegmone laborante fieri affectum puta
uerint:ato ob hanc uirium exolutionem quod uenit malum, cardiacam uel affectionem, uel syn Copen nominarint.Inflatio, est cum spiritus comoestor genitus in stomacho detinet, ipsum. 5c cum
eo uentriculum distendit: quo sit, ut dispensatio Praepediatur alimenti. Cholera, est affectus pera cuius , ac grauis, quae per uomitus in catarrhum, id est defluxum protinus hominem defert, aut ex alui profluuio 8c multa excretione in tormin a
que non multo post in id genus febres, quales in intestinorum dissicultatibus fiunt, atque in mali gnas ablegat. aut sic, Cholera, in acutus affectus cum uomitibus biliosis multis, alui. deiectioni Bus,suris quoque se contrahentibus,ac stigescen uel tibus extremitatibus. fiunt in his aegris pulsust minores,obscuriores .. Ιleus, seu latina figura uolluuius,est phlegmone intestinorum, quo malo ne i flatus intia, nec deiectiones transinittuntur, to imina sequuntur ualentia, cruciatus. intolerabi lies. Aurigo,seu morbus regius,arquatusu est biallis refusio in cutem, quo fit ut superficies tinga tu lutea , fiat, oc uitietur cutis. albae quoque per aluum deiectiones fiunt eo morbo anctis. Insania, est alienatio mentis, euariatioch a communi hominum ritu, ac sanorum moribus, sine febre.
Melancholia, est assie Rus qui mentem laedit, non
sine graui tristitia, atque auersione a rebus cha rissimis fit sine febre.nonnullis uero eorum,si atrahitis accesserit multa, stomachum usque adeo in festat,ut & evomata simul mens hoc modo uiatietur. Cephalaea, est affectio, quae per quosdam circuitus intolerabilem capitis dolorem affert: quocirca 8c aures senant, oc rubent ocuIi, ac pro minent : simul uero distenduntur re ipsis aegrotis uenae seontis, re rubor in facie est. Hetero crania, est ubi modo in parte sinistra capitis,modo in dextra dolor accidit, ac quando intensiones, inter dum remissiones infert. Scotomatici, id est uerti ginosi appellantur,quibus obtenebrationes con tingui, uidetur. ijs circumferri caput, 8c lucis in
certi ac uagi in tenebris splendores oculis obuer sari Catarrhus,id est defluxus,est multorum dela tio humoru per palati foramina, adeo ut cum ii morum excretione, etiam spiritus qui simul excer initur nitu quenda essiciat. Hydrophobos,idis
laquae reformidatio, est affectus ex canis mori r hie furentis.fit cum potus auersione, couulsione,
distetione.his uero oc delirium stiperuenit. Bul limos,id est ingens fames,assieci io est,in qua fit cia hi inquisitio ex paruis interuallis. qui hac detinentur,res luunx, cocidunt,decolores. fiunt. pe
104쪽
l is et . FINITIONES l MEDICAE E sq. li stigescunt iis extrema corporis. torquetur stoma- Astat. Hydrops ascites, id est utricularius, est in quoi chus.uix . pulis percipitur. Phagedaena,est con- l uenter,Sc scrotum, cruraq; intumescunt, superio i stitutio,in qua multum appetentes cibum, firmen i res aute partes extenuantur Sc graciles fiunt. Hy- li tesch immodicum,non ipsissim retinent, sed ubi ele drops tympanias, es: cum in uentre spiritus plus cerint, rursiis appetunt. Tabes, est ulceratio pul- inuenitur, humoris minus, ac si quis pulsauerit,m lmonis,uel thoracis,uel faucium,ut 8c tussicula,oc nus exauditur. Nephtitis, est renum phlegmonet debiles comitentur febres, oc corpus conficiaturi cum dolore uehementi, quandom uero θc urinaellest enim tabes,phthisis a Grecis comuniter dicta, dissicili transitu,in qua fibrosa quaedam,uel arenol omnis diminutio corporis,ac colliquatio. ea uero sa cum modico sanguine excernuntur. Lithiasis,l quam phthoen proprio uocabulo appellant, cor id est calcularis morbus, est calculi generatio ini Poris cosumptio ex ulcere ac demolitio est. dicta uesica,per quem urinae excretio prohibetur. alios Graecis est phthisis a uerbo ψθωων, quod est dimi modo.Lithiasis,est affectus qui distetiones affert nui. Dispnoichmi in quibus spiritus, uelut per uesicae. simul uero & imus uenter distenditur,neci angustas uias actus,eliditur expiratur .. Asthma, raro ad praeputium ea distentio peruenitissipera li est affectus, qui ualentem conatum in respiran cedunt ijs re urinae suppressiones: ut1m cum pro i do, dissicultatem. importat, simulin sedere alia B uectus lapis uias excrementi intercluserit. Stra i quos cogit ac reirgere. Iocinorosi, sinat quos is guria, id est urinae stillicidium, est excretio urinael coris dolor comitatur diuturnus cum tumore, oc guttatim destillantis. Ischuria,ab luta prorsiis mi duritia,ec corporis colore malo. iperuenit tis se rinae suppressio est,quae periculu affert. Octo portl hris ardens, Zc lingua exarescit. Scirrho affectum ro modis inhibetur urina,phlegmone,scirrho,sant iecur est,cum circa ipsum tumor adest durus, oc tal guinis conglobatione, resolutione, calculi proci l Oui renitens, nec dolorificus. Lienosi, sunt qui dentia, renum consentrio affectu, ulceratione,l hus cotra Raphlegmone lienes ad naturae statumi calculari morbo.Fiunt in renibus calculi,quando non redeunt,nec phlegmone liberantur; sed per in corporibus illis humoru cratarum copia cum manet ipsis duritia, quapropter oc flusionibus febrili caliditate coierit. uel aliter, Generantur lcalculi in renibus, ubi collecta in iis cum propo ltionali febre crastarum humorum copia fuerit,aqua sirperastati ad calculi transeunt generationeJGonorrhoea, id est geniturae profluuium, est ex miό est alui diuturna sine phlegmone & ulceratio cretio seminis morbum importans,cum quo tabene.Coeliaca affectio,est alui fluxio non recens,sed c scit corpus,decolpratur .fit malum hoc Hasbrum ldiuturna, cum torminibus, multisc, excretioniis seminalium roboresbluto adeo, ut quodammo hus,corpore simul marcescente.Dysenteria,id est dolanguentes' semen haudquaquam retineant.
intestinorum dissicultas, est intestinorum exulce- Satyriasis,est affectus cum genitalis membri ten ratio cum phlegmone, oc cruentorum , faeci. si tigine, simul se tendentibus eius particulis. sunt milium strigmentorum secretione, non sine alui, quibus 8c seminis eiaculatio cum uoluptate fiat. lintestinorum . morsu,ac cruciatu. Tonesmus,est hi uero mente exturbantur. Ischias, est coxendia laffectio,ad partes inferiores rectum. ipsum in i cis dolor diuturnus, nec selutu facilis. aut sicilichitestimim pertinens,in qua impetus, cupiditates p as,est morbus ualidum dolorem coxae per circui desidendi plures, paucae uero excretiones fianti tum inferens,qui dolor uel usis ad poplitem,& sir uel ut alii,Tsneimus,est resi intestini mordica ram descendat. Arthritis,id est articularis morbustio, quam bilios, acres , humores faciunt, cum est phlegmonestabilis, Circa articulos consistens, murrectione crebra, cupiditatec, egerendi, tam dolorem F ingerens uehemente: neruis nimirum etsi exigua excernantur. J LGenteria, id est leuor Patientibus. Podagra, est affectus qui circa pedes intestinorum, est dysenteriar magna ex parte cois oritur, dolorem mouet,patientibus neruis,id lmesa medius,quando,ob factas exulceribus cica D aliis cum ardore, alijs cum algore. ParaIysis, hoc ltrices, q)issioribus, levigatioribus, indolentioria est re Iulio, assieetus est quo uoluntarius motus lhusq; redditis intestimis, necesse est ut cibi, prius offend uriis circa partes,aut partem aliquam fit. lquam assumpti concoquantur, Ocyus ad excretio i l perficitur autem neruis musculis. aGAD. Sc lnes decurrant, uti*impromiscui, incocti, quales j lotyrbe,quasi cruris turbam uel perturbationem ingesti fuere. Γ alii uero sic, I senteria, est tota si l l dicas, species est resblutionis, quaere sambu mul, celerrima. transmissio ciborum, cum tales lare homo non potest, & latus alias in rectum, sexcretistini, quales deuorati J Colica affecti est quandoque sinistrum in dextrum, nonnunquam constitutio plenioris intestini diuturna,in qua spa dextrum in sinistrum circumfert, interdum quo ciis temporis interiesis cruciatus intolerabiles, que pedem non attollit, sed attrahit, uelut ij qui dissicultates respirandi, si idores, perfrictiones. magnos cliuos ascendunt. Perosis, est oblaesito, ladoriuntur. Hydropis,id est aquae intercutem spe priuatio,impedimentum ue naturalis functionis, cies ea,quae anasarca, id est per carnem dicitur, est aut alicuius mutilatio particulae. Lepra, est cutis lcum c PUS totum intumuit ordemate, atque h. l l mutatio in habitu qui praeter natura sit:cum aspolmore circumluitur, peruertuntur oc aegrotis p l l ritate, oc pruritibus, doloribus*, nonnunqua re denda,ciborum appetitus tollitur,ct febris comi squamis decidentibus, interim secus, plures haec lPer morbos itifestatur,re color ipsis corporis per mutatur nativus. Scirrhus est Iienis, cum maior lien, oc durus admodum, tumoredistentiassen titur. Diarrhoea, id est profluuium, copiosi or flu l
105쪽
FINITIONE set1am corporis partes depatatur: Elephas est affectus quin cutem crassam,at 3 maequab1lem reddit, liuor adest rum cut1, tum oculorum albis, exeduntur partes manuum,ac pedum si immae, ex quibus sanies liuida,ac foetida emanat petigo,esst sum mae cinis asperitas cum multa prurigine. X i ii Medicinae duae fiant partes summae: comtemplatio,&a filo.antecedit actionem cotemplatio:siquidem considerare prius aliquid conuenit, ita , deinde agere. nam praeceptio ratione con stans,exercendorum operum principium est. Partes medicinae quin y sunt,quas Sc species quidamnUncuparunt: naturae indagatris, cognitrixam ei uum,uictus institutri materialis,curatrix.Indagatrix naturae, est quae circa contemplatione uer satur regetis nos ac moderantis naturae. Atac tuu
cognitri quae id quod praeter naturam est dignc scendum suscipit. Victus institutri quae in fanis
atque aegrotantibus uictu inducendo meditatur. Materialis, quae circa materiam se habet corpora nostro medentem. Curatrix autem, quae circa sa nitatis deperditae reuocationem,ei Q restitutio
X I i H Fit phlegmone in utero cum summi uentris,ati v inguinum cruciat ac febribus, qua & sinciput laborat,& tendonia contractio adest, ec oculorum dolor. Abscessus tunc est in utero, cum in tensi is est dolori pulsat ., usim ad imum uentre, &inguina,ac lumbos pertingit, ex febres adoriuntur. Vterina suffocatio, est affectus per recurim
i uteri, correptae ea corruunt, uociSch impotes red
duntur, quare nec manifesta 's amplius respiratio fit, Sc eleuantur hypochondria, pulsus quo φ ob scurus habetur,ac tardus. Muliebris fluxus,est humorum delatio per uterum ad multu tempus per durans,quam eius facit excretio. Albus fluxus,esti cum alba sint quae eXcernuntur, apparent rumo res in facie, partes quot sim oculis intumestunt, nonnullis uero Zc uenter, & crura. Fulvus estflu mus,cum subfulua excretio demanat, dolorest in lumbis nascunt,at inguinibus.Fluxus ruber est, quando tale id manet quod excernitur, qualis sanguis iugulatae recens uictimae apparet, excidunt
sanguinis globuli,dolor habet,ec ardor ac stridor, laborant quo ipsa pudenda,&imus uenter. Ni ger fluxus, est cum nigrae excretiones re corporis Perspirationes prodeunt, re in pudenda dolor in cumbit,et extenuantur mulieres.Erysipelas,id est ignis sacer in utero est, ubi is perinde assicitur do lore,at ii qui intolerabiliter ab igne uruntur, a dorc, ille in quibusdam alias ad alios uteri locostrasininat. Scieroma, id est duricies,tumor est duriustulus, qui in parte uuluae aliqua naseitur, fit pPleru* ex phlegmonis quae diu permansere.Sci rhus in utero, affectio est in eius aliqua parte, ut
si duricies renitens, tumens, inaequaliS, magnach ex parte uacas dolore. Carcinoma in utero, est tu mor sine ulceratione,inaequalis,uerrucosiuS.
gd est uelut in haculos coagmetatio, dichophyla, quasi bifurcatio quassati atrophia id est alimenti sensus priuatio,ariditas, canicies, fluxio, Mope eia, Ophiasis. Rhopalosis, concretio est immo rum pilorum indivisibilis, qui etiam non amplius crescant Quassatio,est catus inaequabilis pilorum non dissimilis iis quae abstidit forpex. Atrophia,
est gracilitas eorum nimia, qui nec amplius auge scant.Ariditas,lanuginosa eorundem superficies est,puluere conspersis adsimilis. Canicies,est pilorum ante legitimam aetatem comutatio in album Fluxio,est pilorum defluuium,qus tabescentibus magna eX parte, at 3 ex diuturno morbo conualescentibus euenit. Alopecia,est cum color albidior redditur,qua mutatione diu durante pili radicitus decidunt. Ophiasis,mutatio est coloris antedictat PTOXima, caeterv ad maiore quamin illa pilorum densitatem, cum tortuosa nudatione. xv I Fracturarum ocἐo in capite sunt differen
tis: rhogme,id est fissura uel rima,eccope,id est ex cisio, engissima, id est propinquatio, ecplasma, id
est expressio,camarotis,quasi cameratio, apost parm smus quasi dedolatio, thiasina, id est contu 1io,apechema,ac si re nitum dicas. Quidam con lusione non admittunt:&apechema fissurs subq-ciunt. Rhogme, est ossis interruptio per supersi ciem recta,ec uel angusta,uel lata.Eccope,diuisio est caluae, qua os offensum refractum est. Engi ma, perlusio est ossis, cum pars affecta in prostin dum descedit, ac super illaestim os corruit. Ecpie in caluae in multas partes diuisio est, ita ut simul fractae ossis partes in imum decubuerint,acmem branam innixu siro premant. Aposceparnismus, abscissio est ossis, cum eius pars decussa Uulnerando fuerit. Camaxosis, est ossis perruptio, cum ex utram restactum parte similem camerae id est for nici figuram acceperiL Apechema, diremptio est ossis superficiaria,uel etiam profunda in partibus ictus oppositis.Contusio,est recessio caluae in profundum sine fiactura. fit in puerili potissimu aeta te. planius uero quod dicimus intelliges, si quod in stanneis accidit uasis contemplaberis. XVII Tres circa oculos fiat affectus:phlegmonae, fluxus, Ulcerationes. Vicerationum in oculis disterentis sunt argemon,id est albor.nephelion, hoc est nubecula.epicauma, hoc est inustum. bo thrion,id est foveola phlyictis,id est pustula,albu LO,carbunculus. myocephalum, id est muscae ca Puti suppuratio, seu unguis. staphyloma, id est . Ua.haec cum percussu eueniunt, sine eo ulceratio nis affectus hi sunt. mydriasis, id est occaecatio quasi ferramento candente administrata. tabes, trophia. nyctalops quasi luscioscitas.suffusio glaucoma.re lutio.myopiasis quasi conniventia.strahismus.pterygiu,id est pinnula.encathis,id est tu herculuinangulare. procidetia chemosis.cofussio. Est ergo phlegmone, tumor circa oculos, qui curubore et caliditate multa,et motu dissicili ac pun 'ctionibus gignit .FIuxus, est tenuiu delatio humorum qua cohibere nequeaS, non ex nostra uolun late prouenies. Viceratio, est ruptio circa cornea 'tunica,quae uel ex ici uel ex strenua phlegmone orit. Argemon, est ulceratio, quae in nigro oculita alba l
106쪽
1s7 FINITIONE MEDICgE is salba apparet, in albo autem sit rubra. Nubecula, est caligo,uel superficiaria ulceratio in nigro.Epi cauma, est uelut ex igne crustulosa ulceratio, quae nigro aduenit,nec permaner. Foueola,est cauum ulcuS, ac purum in nigro. Pustula, est abscessus in nigro,humore continens cum phlegmone,& fl xu. Albino, cicatrix est crassa, ec profunda, ulceri inducta. Myocephalum, est exigua uueae tunicae. Porxecti' in nigro, mustae capiti similis, per ulce rationem facta. Carbuculus, est crustulosa ceu eae igne ulceratiocum pastione,ct fluxu,interdu quoque bubonibus, re febre. Suppuratio, uel ui guis, est collectio puris in nigro cum phlegmone secundum iridem,ungui consimilis.Confusio,ru Ptio est tunicarum quae in profundo sunt, aliquando eX percussu, interdum spontina, cum proiusione humorum,&pupillae alteratione.Mydriasis,facultatis alteratio uisoriae est, turbatis humoribus. Tabes, est pupillae diminutio cum obscuratione Atrophia,est paruitas totius oculi,oc pupilis cum ossuscatione. Nyctalops,est affectus oculoru sine conspicua causa. usii autem sic habentibus euenit,
ut interdiu non cernant, noctu uero conspiciant. Glaucoma,est naturalium humorum in faucum
Colorem mutatio. Staphyloma,est quod in pupiliae loco cosurgit acino uuae simile.Procidentia,es cuni ab ictu aliquo uiolento, aut strangulatione, cum continua febre,uel capitis dolore pxolapsus oculus fuerit.Myopiasis,est affectio ab ortu cotracta, qua propinqua cernimus, remota uel parum, uel nihil omnino. Strabisinus, oculi musculorum non omnium, sed aliquoru resolutio est,ob quam causam uel sursum,uel deorsum,uel in latera nuut oculi. Hippus, id est equus, assectio est a genera tione prodies,quainstabiles fiunt oculi ac semper mouentur, utim motu sustinentes in concussit, Sciremore assiduo consistentem. hanc affectionem ι ππον, id est equu uocauit Hippocrates. affectus autem est oculum firmantis musculi,qui uiserij basim instrumenti complexus est. Chemosis, elatio est ambietis oculum membranae, quae alba quo PMPPellatur,a ectus chemae carni persimilis. Circa genas angulos. oculorum hi contrahuntur assie ctus.scabies.phthiriasis, id est pedicularis morb'. crithe,id est hordeoli1.chalaza,lithiasis.id est morbus calcularis. trichiasis, id est pilaris affectus. aD predo. lagophthalmon,id est leporinus oculus. e Oropion ceu inversio.inceas, quasi rivulus. anchlIops staphyloma. Scabies,est summaru genarum, angulorum4 erosio cum pruritu, quam acerrima Bucilio progignit. Phthiriasis,est scabies circa pal Pebrarum radices, qus squamas furfuri similes di mittit. Chalaza, obulus est in gena,milii magni tudine,a similitudine grandinis sic vocata.eadem quom est lithiasis. Hordeolum, est humoris con cretio circa genam, oblongior, hordeum referes. Aspredo,est duritia,& asperitas insqualis,qus in itra genas oritur.Rhoeas,esst angulorum carnis ab
si imptio, ob quam causam effluit lachryma. Triachiasis, casus est genarum,insitorumch iis pilorum generaxio praeter naturam. Tres trichiaseos diu A
nulli & dystichian,id est duplicem ordinem super
inuehunc Est autem dysichia alterius pilorum ordinis in genae margine exortus praeter naturam. Encahthis, est exuperantia carnis in magno angulo. Anchilops, tumor in angulo magno consit gens ait humoris collectionem habens, non perforatus,aut conuio foramine.dictus est anchilops quod prope oculum sit. OpS enim oculus est, an chi uero prope.Suffusio, est concretio aqiIostlimmoriS, quae Visum magis minus ue impedit. differt suffusio a glaucomate,tum quod concretio sit lisc ldiluti humoris, glaucoma uero, naturalium mutatio humorum in caesium colore:tum quod in glaucomate haud prorsus,in suffusi one aliquantulum
cernant Hydatis,id est aqvula,substratae superiori gens pinguedinis augmentum est, qua fluunt prs iter naturam oculi. Lagophthalmia, est cum sepe trior adeo retrahitur gena, ut oculum,dum claudia itur,totum non contegat Pinnula, corporis eXcrescentia est, quae corneae tunicae inhaerestit. Ectro lpion, est suppululatio carnis in gena,quae genam lipsam sua grauitate foras conuertit.causa est genae leuertendae uel caro adnastens, uel re lutio, uel cum cicatrix inducitur. Ptilosis, est defluuium palpebrarii acerrimo fluxu eius rei auctore. Staphy Ioma, est nigri tunicae extensio cum inflammatio, lne,acino uuae similis. XVI II Sarcoma,est carnis in naribus prster naturam auctio. Est uero ec Polypus quoddam sarta j coma,porro die us polypus est a polypis piscib' nam ut illi multas habent propagines, molles psunt, at augentur, ita is quom affectus. Differt sarcoma a polypo magni tudine,& structura.Ozgna,est ulceratio in naribus profunda, tetri odoris, at p halitum emittens Parotides,abscessus secun dum aures sunt,hos nonnulli Diosturos appella runt. succedunt magna ex parte febribus, alip ab lais liberant. Leuce, corporis in album colore mu- ltatio est praeternatura. Herpes, est ulcus quod eπhilis redundantia sit,et depastionem facit. Athero lm est tunica neruosa quae humore pulti similem continet Steatoma,est auctio pinguedinis aliqua lin parte praeter naturam cogesta.Pros tess,id est lRPPensio,longiorum est membranarum ad uicina lloca applicatio. Aneurisma,id est dilatatio, ueno si vasculi relaxatio est,aut dispersio spiritualis ma- lteriae siub carne, per dissultationem sese diffunden ltis, distribuentis .. Hypost hagma, extra superficiem est, persimile vibici. Ganglium, congloba- ltio est nerui prsternaturam, quae in unum corpuS lcoaluit. Aphtha, superficiaria es: ulceratio quae in lore gignitur. uisitur autem haec in puerulis poticsimum ulceratio. Phlegmone, est tumor cum ru
bore & duritia, pulsatiles afferens dolores: dicta
quod affectus ea locus hoc est uratur.ἰ .
aut tumor dolens, ac renitens, cum rubore, citra
febrem. Erysipelas, id est ignis sacer, est rubedos lcum ignita inflammation febres interdum,dOIOres. inferens. suel ignis sacer, est tumor rubenS, idolorificus, qui a bilioso singuine generationem
107쪽
putrefaelo sanguine tumor ulcerosus. J Vacua mus uel uentae sectione, uel cucurbitula, uel hir dine,ac similibus. Sanguine detrahimus ob mul tam plenitudine: praesertim* ubi ipsum affectus aue rem esse suspicabimur.Detra Rionis cuiusla
het tutior praeferenda: grauis,medicinae purga tis oblatione declinanda est. Cucurbitula utimur ad locoria colusionem. Hirudinem admouemUS, ubi assediti locum tenuiter aperire est opus. Sci rhus, est tumor corporis cum duritia, & pondere,
S motus,ac sensi is dissicultate. Abscessus, est cor Poru eX phlegmone in pus transmutatio. Coloboma, id est mutilatio, defectus particulae est in par te aliqua corporis.Tofus, est sebstantia calloti,dc renitens.Hydrocephalon,est humoris aquosi,aut faeculenti sanguinis colle io in parte corporum aliqua eorum quae caput cocinnant. Syrin id est fistula, tubulus est callosus, angustus, oblongus, interdum etiam obliquus, os habens cui cicatrinobduci nequit, per quod humor certis teporibus tenuis excernitur.Duae fistularum differetis sunt: caecae,quae ostulum in profundo, sinum ad superficiem habentioccultae, quae re os,& sinum obtinet in profundo. Certon,id est favus,itacus est steque aia habens foramina, ex quibus humor melli simi lis excernitu Phagedaena,est ulcus quod propinqua θc adiacetia erodit.Carcinoma,est tumor ma lignus,praedurus,sine ulcere,vel Ulceratus: a cara cro animali dictus, quem Graeci κ ρκινον uocant.
Dionysisci,simi osseae eminentiae, quae prope tem
Pora nascuntur.dicuntur autem cornua,detorto a
cornigeris animalibus nomine. Teredo, pertusto est ossis ex corruptione. affectui nomen ab acci
dentibus foraminibus clatii est, quae a Graecis, Uuματα appellantur: quasi quidam existat.
Aden,id est glandula, uolutio sicca quaedam re
carnosa est,uel Carnosa coglomeratio.Strum C
ro est sicca, quae nec facile seluitur. Bronchocele,
quasi dicas, gutturis rame tumor est gutturi ad
nascens, differti ab eo qui in scroto progignitur. Ancyle,affectio est tendonii circa collu,uel articulos,qua functio impedit. Exomphalos,id est pro cideris umbilicus, prominentia est umbilici diuersis de causis proueniens. Gynaecomasthon, id est
muliebris mamina, subiectae mammis pinguedia rnis auctio est praeter naturam. In contectu est ab scessiis,cum Corporu quae sunt in profundo,aut uiscerum in pus fit mutatio. Acrochordon genus
quoddam est id uerrucarii dolens exortus estor
hicularis,angustam. obtinens basim. Phygetionid est panus,abstestiis est nascens in ingulae. Epi
ploomphalon,omenti est in umbilicum decursus. Hydromphalo, coitio in umbilico est lenti humoris, qui sub tunica quot interdum continetur. Poromphalon,est cocretio tofi in umbilico. Sarcom lphalon,incrementu carnis prster natura est in umbilico, uel mitis, uel malignae. Pneumomphalon, dilatatio est umbilici. Hypospadias est affectus in quo glans colis attracta est. Thymus, asperae
nia extuberatio est, quae similis circa genitale, ac
Ald te oritur.Lspodermus id est transIato ad mor hum nomine )apella, assectus est tegentis glan dem pelliculae. mimosis est quum praeput 3 pelliacula glandem tegit, adeo ut distrahi non amplius possit. Phimi duo discrimina sunt. uel enim ex na tura fit,uel postea gignitur, ulceratione antegres.sa. Paraphimosis, est cum denudato glandis ne
uo pxspuitu induci amplius nequit.Rhagas,id est scissura, fissum uri diuitio est lissa obtinens callo
indurata.Circucisio uel circusectio, latio est cutis glande obtegentis. Haemorrhois, relaxatio est vasorum quae sedem cotexunt.dicta cise vas
u οωτue ρειν, id est Q sangitis per eam fluat. Differentiae quint haemorrhoida sunt:a magnitudine,
multitudin figura,loco, costitutione.a magnitu ' dine,cu aliae paruae sint,aliae magnae, aliae mediae. a
multitudine, cu pilures in alijs, in quibusda pauciores consistant. a figura, ψ nonnullae angusta,quae
da lata sint basi.a loco,quado aliquae in ano, quaedam in sphinctere,id est strictore mustulo, aliae in recto sunt intestino.a constitutione, quoniam alis mites sunt,esiae malignae. Condyloma quasi dicas nodus,est extuberatio,qus cum phlegmone in rugosa contrahente. se ani parte consurgit. XIX Tres circa scrotum fiunt affectus, ramex, scabies,detritio. Tumores in scroto consistun hydrocele,enterocele,hydrenterocele,cyrices P TOcele,epiplocele,entero iplocele, id est hemia seuramex aquae, intestini, aquae ec intestini, uariacis,loKomenti,intestini atm omenti. drocele,c lenti humoris in parte scroti collectio eu.Entero cele fit, intestino in alterum locum paulatim, uel semel delapsb. Enteroceles cauta sunt, lacessens
quidem,intensio, uel ictus. continens autem, it rata huius extensio, aut ruptio. Hydrenteroces
est delapsus intestini ac lenti humoris collectio in scroto.GrQcele, est dilatatio amplificatioc, quo
rundam, aut omnium quae testem alunt vasorum.
Hygrociricele, id est aquosus s1mul 8c uarico sus ramex, est dilatatio testem nutricantium uas rum&lenti humoris in scroti aliqua parte colle ctio. Epiplocele,lapsus omenti est in partem scro ti. Enteroepiplocele, in scroti partem casus inte stini est at* omenti. Cele, id est ramex tumor est qui dictorum aliquod continet. omnis enim ina scroto tumor cele Graecis, Latinis rameX nunc
paturiCrypsorchis, id est testiculi occultatio, testiculi,uel testiculorum recessio est. Rhacosis,id est detritio, multa scroti extensio est. Pseriasis, id est scabies, duritia scroti est cum intensa prurigine,
quando uero re ulceratione. Gangraena, est corporis mutatio a naturali cuiusque habitu in ali num,atque mortificatio cum ulceratione, uel clitra hanc. gignitur autem uel plethora antegres sa,vel dum mortificatio fit: aut phlegmone ex chirurgi imperitia. Os est, ut Plato arbitratur, me dulla quae a calido spissatur: ex quorundam au tem medicorum sententia, terrena concretio, ocsblida, & sensus expers, ac sanguinis. Commune chartilaginis re unguis est sensu carere, atque inoaequale esse. caeterum chartilago imago est ossis siepissime
108쪽
superficies ossis fuerit, aut cutis concretio dura dc sicca. Hermaphroditus, complexus est masculini sexus ac foemine simul etiam Utrom genitale pro Prium obtinente. Dracunculas est ulcus quod a Parte propinqua ad ipsim nerui deIatione habet:
dictus Q neruus mouendo corpore in ulcus rece
dat, in eow occultetur. Clavus, est ulcus in pedis
Planta orbiculatum,quod callum contraxit. XX Semen, ut Plato, ac Diocles autumant, ex cerebro, &dorsi medulla excernitur. Ut aute Pr,
Nagoras,atin Democritus, praeterea & Hippocrates censent,ex toto corpore.Democritus quidem
l ait, Homines unus erit, & homo omnes. Hippo Crates uero,genitura,inquit, undich a corpore de manat a sanis sana,a morbosis morbosa. Seme,esti secundu Stoicos, quod cum spiritu, & anima, sedi ueluti non pars ab animali dimittituri ut autem o
l pinio fert Asclepiadis,genitivus humo qui inue
j j nereis congressibus excernitur. Illud quaestione li exagitatum est,utrum foemina perinde ac mas se i men depromataetenim eade Veneris libidine u matur foemina in Qem. obnoxia est morbis:ac plal ne eX coniectione seminariis meatibus praedital esse ostenditur. Maximu quoin id conferendi se i minis testimonia est, quod similes matribus pro creentur liberi Porro coferri ipsim testis est Hip Pocrates, qui in libro De infantis natura, Si profe cta,inquit,ab ambobus genitura in mulieris locis manet, primu quidem una miscetur: utpote non quiescente muliere: concalescendo. colligitur, ac crassescit, dein spiritum concipit. Ditari a g nitura seme, quod hoc in seminariis meatibus sit quidam uero quod iam est excretum id esse semeuoluntigenituram autem,semen nondum conco
ictum.at nos, ut Aselepiades dicit, semen quot in ijs esse, qui generare non adhuc possunt definiui
mus. Infoecunditatis duplex causa est: quaru est .ra uir0,mulieri altera debeturiet utrao multiplex. . nam tamina in causa est, si perfingidum uteru,uel Praepingue habeat mas uero,cu spado fiterit testi culis orbatus,aut alio quouis morbo laborauerit. παI Non inpars uterum gerentis quod gestaturin utero : aut certe ipsb intereunte, grauidam ΑΠΟΦ interire necessario oportebat, uel partu edito Igdi integris functionibus obeundis:quasi pars et quaipsius corpus priuatum est desit. Alimento
perfruitur istus, per secundas id excipiens attra hens .:caeterum non per os,sed per umbilicum a litur. Foetu quidam animal esse, quidam non esse prodiderunt animal este ipsum illi coieetauere ex motu: quandoquidem mouetur ex istus: aissi ut senties animal in matris uoluptatibus oblectatur,
laetaturq;. in angoribus autem contrahitur at cogitur.nulli enim sensus praeterquam animalia natura datus estqui autem non esse animal asserunt, nutriri ipsiim quidem,et augeri,ut arboreS qu Ο, non tame,ut animante' appetitionem, motum. Ex ea habere cofitentur. haud enim λIum non ci
tra electionem, sed net ex proposito mouentur: veru ut arbores Plantae. nam uentus ijs cauiam assert motionis foetibus rei citcumfusa humidi ias, ct lubricitas atq; uteri figura: qui cum implotur,tumescit in globum.est aute globus,seu spha
ra,figura in omnem motum,utpote omnis eXpershasis,natura procliuis. At Asclepiades istum ne que animal, nem non animal esse pronuciauit: sed
simile id esse dormientibus dixit. nam quo illi modo sensus obtinent, neq; iis tamen utuntur, sic quod in utero gestatur. Gignitur mas,ui nonnulli opinantur,postquam eX dextra parte auulsiim
men in uterum coniectum est ismina,cum ex si
nistra. sunt alii,qui pro seminis peculiari temper tura, a caliditate uel frigiditate fieri dixerint. nam semen calidius marem generat:frigidius scemina. Fiunt gemini,aim tergemini ut quidam arbitram tur, quoniam semen in calidum uteret detractum ac derivatum frangitur. alii ad stiperistationem
causam referunt nos uero, si in haec ambo confer ri semen fuerit inuentum, gemellos inerimus procreari.Generantur monstra, ut quidam aiunt, per declinatione obliquitatem uteri. nam quod in
aequaliter seme infundit monstra progignit quo modo Θ Iiquatum plumbum si inaequaliter defit sum sit,inaequale opus conflatur. Monstra uel per defectum, uel pex excessum tanti gignuntur permagnitudinem quae amplo, per paruitatem quae struthiocameli sint capite,per numerositatem uero qui sex constant digitis, quando etiam pluriabus. Quam ob causam septimestres partus uiuur,
octimestres minime et ita fertur, quonia numerusci octo,pa ec coniunctus,nec decretorius est:septe autem, par est numerus,ne uero coniunctus:
at p ob id decretorius. απII Conceptionis causa,est comoda uteri caliditas,recens. mensium purgatio,ac coeundi appetitus. haec enim simul congressa semen detinuere. Conformatur primum istus secunda, deinde reliqua. Costat secuda ex duabus uenis, duabus u arteriis,ct quinto Vocato uracho: seu quod istus conceptaculum sit uelut secunda,seu quod ipsi
timetum sirppeditet. Pa tus dolores, sunt spiritus
conferti impetus ad istus excurim. Descedunt mulieri menstrua, quae sanitatis gratia evacuetur: -tui autem alimentum praebeant per coc prum stippressa.ssint enim itidem tum ad Coceptionem,' tumad Iactis generationem comparata. Fit prae gnantibus pica duobus circite aut tribus isoncelptu mensibus:affecto nimiria stomacho,nondum enim uis statui stippetit consiimendi aIimenti. Piscar causa inde prodit,quod abudet materia,&sto
machus perturbatione uexetur. huiusce rei argu mentum est, quod cum incrementss acceperit scelus, tunc delabete deorsum in ipsim sanguine, ad se stomachus redit. Prodeunt in lucem quatuor H guris, siue habitibus istus: una in caput, quae λcundum natura est: tres reliquae praeter natura,ea
sint,in pedes,inlatus,in duplum. Aegri partus tribus modis fiui,pro gerentein utero, Pro eo quod geritu pro exterioribus pro gerente,duplici uri: ex animi motibus, cozelotypijS, uel moeroribus,uctatio quouis affectu detentassierit. ex1js uero
109쪽
quaead corpus attinent, cum angustis fuerit mea- Al tibus,aut prae pinguis,aut primum serta,aut praedit 'li in utero sit qui alimentu no admittat. bro eo quod j il geritur,cum moritur in utero pari ruet geminus laut monstrosus elidit. pro exterioribus, per intenti sam hyemem,aut sstum uehemente. Causam ulce li tum in utero habent interdum abstessus:nonnunt qua pessus corruptorius:quandom uero stirinus. l est. hic cum atqs diuturnus.Sarcosis in utero, est li earnis collec2ae expullulatio: quam, si magna sit,l particulatim recidere conuenit uellic ta kalpris: l suo celerius emoriat: sin parua, protinus tollere. ' XXI 11 Haemorrhagia,id est tinguinis eruptio, i effusio abundans est sanguinis,qus si magnu uul l hus sit,per largum obitur fluxum:sin angustiLpexi iaculationem:ut inuenis secandis. Differt haemor Brhagia ab harmorrhoide, Q haemorrhagia, abun- li dans effusio, uti diximus, languinis: haemorrhois autem delatio ianguinis est per dissultationem,ael D ulatim facta. Duobus modis sanguis erumpit: ldissultatione, uel ruptione. quae dissilitatione, ac lcorporis nostri uaserum erosione constat,nonia li cile sanatur. curantur aegrius arteriae quam uenae: lpartes in profundo si ijs quae seperficiem occu pant:)c quae his,aut illis uicinae magis sunt, faciliol rem, dissiciliorem ue curationem recipiunt. Sanini guinem quem non paruo negocio compestas, sis cile haec loca profundunt, temporales musculi,cel rebri membranae, palatu, columella, collum, alae, i inguin ,re id genus alia. inter homines uero, si l talem speei es, iuuenes: si habitum, prauis ameeli ct humoribus: si anni tempus, in aestate. Chymi apsel pellatio apud Hippocratem semper humoribus
corporis destinata est,ex quibus nos costituimuri
sanguine inquam, pituita, duplici bile, flava aenigra:apud Platonem uero, & Aristotelem,gustabilis qualitas quaevis nobis insita chymus,id est sa
POr nominatu sunt porro qualitates, acor, auste li ritas,acerbitas, acrimonia, selsedo, dulcedo. sic oc li Mnesitheo placet. Cotinet pars ea medicinae, quS de affectibus agit, quid Sc qualis sit um uersalis,& lquid particularis affectus,ac morbus,quid ite cau ll sa,quid signum,ct quae huius differentiae habean i tur: sunt autem hae specie compIures ) Sc qualisl affectus causarum quae morbos committunt. Iocat item explorat,quae ipsi tenent affectus. quFrimus Di enim quis affectus phrenitis, comitialis morbus, lethargus,pleuritis peripneumonia,resblutioner suorum,& similia. Sunt uero causae horum manifestae,&non manifestae,5 lacessentes,8 antecedentes,& continentes,at in uniuersum quae sit assi istus constitutio, oc in quibus corporis partibus hi affectus comperiantur.
π XII II Crisis, id est iudicatio, acuta morbi ac lceler in tempore dis lutio est. Periodus,id est cir l Galen
poris Cerebris animalem facultatem obtinet,aim huius partem principe, quae ratiocinatrix est, atqgmens. Cor uero iracudam. Administratur pariter corpus a corde & iecore. Facultas naturalis,altrix
ecaue ita est.Sumit cor aleiido,augedo. cqῬς- re,a iecore sanguinem : spiritum a pulmone, qua'
confectas, elaboratas i materias sic in uniuersum corpus transmittit.
xxv Instrumentaria, pars est chirurgiae, quae
Per restitutionem, ac consentaneam curationem
assed is praeter naturam humanis ossibus sanitate uendicat. Sunt ossa in nobis duobus modis coluncta,per articulum, & coagmentationem. Articu Ius, comissura ostium est,quae moueri natura uo IulLCoagmentatio,comissura est ossum, quae I ge naturae nequaquam mouentur. Lapsius seu Iu xatio, est ostium,quae per articulum,uel coagmentationem mouentur,extra naturam delatio. Exarticulatio,siue eluxatio, est ossis secudum naturam se habentis in alienum naturς locum ex profunda cauitate egresso.Dearticulati obseu deluxatio,est ossis euariatio, delatio ue a naturali 1oco ad eunt qui praeter naturam est Motio,est ossium perfixaram,harmohiam ue compactorum ex propria se de in naturae oppositam exturbatio: quemadmo dum ex tar diruptis osticulis aut uertebris fieri consueuit. Diductio, est mutua ossium per sui ram, re coalitu coniunctoruseparatio, atw diremptio. Restitutio,in ossis,uel ossium a loco naturae contrario ad naturalem traductio. Tenti est tra cius corporum. Mochlia, traductio est ossis, aut ossium ad naturalem locum ab eo qui praeterna turam sit. Catalasis, est ad inferna loca corporum
tractus,obitur haec partim principijS, quae tentio nis causς sunt erresione oppositis,partim transiimptione in contrarium: nempe transmissis per rota Ias principηS quae tentionem moliuntur, ac sup trius adnexis. Anatasis uero, id est tentio ad super lna loca, per traductione,intelligi ex iis potest qus de calatasi Odidimus. Distetio,est ad superha,at inferna loca corpora tractus. Exelcysinus, seu re letius forte Eisetcsmus, est dedit 'io ossis, uelocsium a superficie in profundum. Rhegma id est rupta est ossis . aut ossium traductio a profundo ad superficiem.Traductio, est diducti ossis in natura Iem locu reuocatio.Extasis, id est mentis emotio; est insania quae breui finitur. Ecplexis, id est consternatio,est emotio mentis,quae ex repentina aliqua perturbatione extrinsecus aduenit. Enthusi
asinus,id est fanatica perculsio, seu afflatio numinis, est uelut cum quidam mente in sacris f. lciendis capiuntur,si qua uiderinnaut lsi tympana,vel tibias,uel
110쪽
ARGUMENTA ch prTUM LIBRi Medicus ec Herodoti cuiusci Praefatio: Deorigine et primo usu medicinae. Homisel tres quaedam casu et experientia didicisse. Rationale medicina Asclepiadas,et inter illos praecipue Hippocrate
docuisse. Cap. x. De princi PhS medicinae tribus,nempe inuentionis,c5siitutionis,et traditionis. a. De se ictis medicoru,nempe logici S,empiricis, et methodicis, cum notis singularum. 3. Qui trium feetarum principes extiterint: et de quarta secta, quos episyntheticos uel eclecticos uocat. q. Medicina icieti ne sit an ars.. s. Quid sit medicina. 6. Partes medicinae. 7. An medicinae diuisio in quinetpartes diducta necessaria sit. 8. De elementis humanis. EXterioru corpori Spartiu appellationes. 1o. Interioru partiu anatome Ir. De ea anatomes parte quae ad ossa pertinet. Ia. Humores, spiritus, facultates naturales, sensus, animae essedius cum et sine corpore. Respirationu actio mixta. Sanitas ubi et quomodo consistat : et quomodo conseruetur. Morbi quomodo praecaueant. 13. Morhoru causae secundum Hippocrate,Erasistratu, et Asclepiade. plenitudinis et indigentiae signa. Febres quid. hrientiu signa.Febriu differentiae. 14. Morbi alii acuri,alii longi. Acutos enumerat eodem ordine, quo sta, timeos cum singuloru curationibus descripturus est. Curatio plenitudinis ac indigentia et humoru cruditatis uel acrimoniae. Auxilioru tempora A. De abstinetia triduana. Phlebotomiae tempus idoneu quod. Cibandi tepus,et quibus triduo abstinerec eniat quibus non. mentoria,cataplasmatu, et clysteria tempus, et clime, rentiae,et materia. Is. Morboru acutoru descriptio/nes cum signis et curationibus singuloru. Sunt aute isti
phrenitis,causus, synanche, pleuritis, peripneumonia cardiaca,icterus,cholera,iIeos, colica apOPlexia, tetainnus, opisthotonos, em prosiliotonos. Iis. Do longism0rbis,et singuloru curatione. Sunt aute, Cephalaea, ς0mitialis,uertigo,insania,melancholia, IetharguS, c eyza,raucedo,catarrhus, sanguinis reiectio,iabeS,apo stema in medio latere,iaheS ex pulmone uel coxendice. uel renibus: Phlegmone hepatis et lienis obiter de cu/ra quartanae 17. Hydropis differentiae tres. I8. De morbis renu. I9. De uesicae vittiso m. De morbis stomachi septe. 21. De uentriculi morbis. 22. Morhi intestinoru, dysenteria, lienteria tripIex, tenesmus, lumbrici,ascarides. 23. De ischiad podagra,arthritide. 24. Elephantialis,lichen duplex, lapra, psora; alphos albus et niger, leuce. 2s. Pharmacorti quae In tra corpus sumunt genera 1a. quae uel ab arictu, uel Iocis affectis denominant) et species singuloru. 26. Re medioru quae foris adhibentur genera undecimi et spς cies singuloru. Genera haec sunt, Diaphoretica, Sym-Peotica, Enarma, Suppurantia, Expurgantia, Explensetia, Reprimentia, Caustica, Cephalica,Otica, Ophthisi mica. praeter haec in initio capitis nominat Acopa,et Smeetica, quoru postea no amplius meminit. et . De affecti ibus oculoru. 28. De extrinsecis morbi S, qui uel ubiuis in corpore,uel in certiS tantu Iociis cotingui, a capite ad pedes nucla enumeratio. 29. De chirurgia: basisionibus quae manu curant, a capite ad pedeS, et 3o. De ossibus fractis curandis amentorudisserentiar.)De luxatis restituendisi Etrub fine pauca quaedam ad parteS denigratas ac depastas.
Pr B,Qgomodo inuenta sit medicina. i: R TIV M inuentiones uel deoli ru filiis, uel quibusda eoriai pinquis, quibus dη primi a te omne comunicarunt,tas i ci serunt acceptas. Hac igitur
iratione& Aesculapius medicinae, quam primus ab Apin
line patre institutus, hominia hus tradidisse dicitur, inuentor extitisse apparet. Porro ante illu ars medica nondu h ominibus fuit cognita,nisi . Veteres m edicamentoru 8c herba xum,qualia apud Graecos Chiron Centaurus, re ab eo eruditi heroes nouerant: ad haec quaecun
Aristeo,Melampodi, dc Polyido adscribuntur,experientia quanda habuere Apud Aegyptios sane Prster herbas, alia quo O medicamentoru rationei in usu fuisse,Homerus hunc in modu testat:Fem
l lis Aegyptus rerum medicamina mista optimal multa; simul deterrima plurima gignit. Porro exl cadauera cose ctione, quam in condiendis iis se uandisq; habere moris erat, multa etiam quae manu administrantur,apud primos medicos inuen ta esse uidentur.Quaedam dicuntur ex casis obser
vata fuisse, ut sestuses appugere, inde quod capra quaepia ex stiffusione male habens, iunco aculea to in oculli impreM,uisiim receperit. Quin oc Hy
steris usum ab ibi proseictu esse scribunt. Haec em
colli cute tanΦ clysteris utre, marina Nili.
impleta,rostro eam sib ipsi per anu immittit. Scr hit etia Herodotus historiographus, quonda ae gris per copsta expositis,illos qui iisdem aliquan
do morbis Iaborarat, referre solitos quibus unus quium ustis, sanitate recuperauerit:ati hoc modo ex multoruusia ac experimentis rem medica conflatam esse. Sed haec quidem experientia ratione uacua,nondumw rationalis fuit. Caeterum peris
ctam medicina, re omnibus numeris ab lutam; nimirum diuinam aio, Aesculapius selus inuenit. Blam uero quae inter homines uersetur, huius su cessbres Astlepiadae posteris ueluti haereditario acceptam tradiderunsimaxime Hippo ades, qui
omnibus favile praeceIluit primusq; consumma
tam apud Graecos medicinam 1n lucem protulta
Quae medicinae principias cap. I.
Principia m edicinae tria sunt, unis inuencionis, altera costitutionis, tertiuinterpretationis. Inuentionis igitur medicinae ut simpliciter dicam ue sal nu plane, citra*ratione principi operiat quemadmodu apud Aegyptios, Sc re quos omnes barbaros. In artis uero constitutione redigendae, sicut Asclepiadaru medicina, ratio reexperientia.Interpretationis, ut scribit Athenaeus uel traditionis, quemadmodu quidam dicunhini lium,naturalis est speculatio. Enimuero simplici