장음표시 사용
71쪽
OCENDI GENERE DI num, altero ad Dysonesti, tertio ad Aristarchuloes de comprehensiva imaginatione inscripsit: ocper Onies hos libros strenue decerta dum demo
strare conatur compraehensivam imaginationem
non esse.Ego uero nihil aliud significare arbitro1
com praeli ensibile, i cognoscibile Ne 3 aliud este
compraehedexe, Φ constanter cognoscere: Ad eorum aute proportione dici, tum copraehensione, tum copraehensivam imaginatione. Quando qui dem enim aliqua putamus nos aut uidere, aut at
dire, aut omnino sensis percipere, queadmodum in semitiis Scinsan's:aliqua uero non putamus Q lum nos uidere,sed etiam reuera videmus,aut Omnino sensia percipimus:Haec quide posteriora omnes homines, exceptis Academicis et pyxinonhs, in certa cognitione uenire putat.Que uero per somnum aut deliriu anima imaginatur, ea falsa esse.
Si ita γ hoc ipsum ita se habere concedunt, deleat de libris suis id quod isthic producAd reru cognitione nec prudenti maiore fidem habendam esse Φ insano, nec fano maiore t aegroto, nec uigilati Φ dormienti.Si uero nihil magis illis cognosci potest, Φ his qui contrario modo alia cti sunt: proferucto confusa sunt ueritatis iudicia,nel ipse praeceptor Academicus,nel discipulus ipsius iudicare
Poterit sermo es in utras poppositas partes Olatos. II Amplius uero talibus doctoribus omnino
non opus habebimus, quu possimus ipsi ea quae adiuersaru sectaru magistris scripta sunt legere, ocno minus Φ Academici scire.Et si quid apud ipsbs
obscuru fuerit, quod quide apud Chrysippii eiusmodi fuerit, Stoici doctores clarius interpretari Poterint:quod uero apud Theophrastu 8c Aristotele,Peripatetici:8 ad eunde modii de aliis. Ira re m hil reliquu fuerit quod doceat Academici, inquata sane Phavorinus asserere uidet.Veteraetenim hoc ipsum dogma erat, nullum iudicandi in strumentu homini a natura cotributum est quo conatis inter se rebus singulis, exacte cognoscet e possit:ideo.' nulla re prqnunciare uolebat,sed de omnibus semper sententia suspendebat . At uero sinaturalib.iudicandi instrumetis sensum esse, cdcesserint nobis,nihil amplius opus habebimus, tractatione in utranssi paxi sed aliud quidda exigimus Na & artifices uidelmus arte discipulis sta tim exhibere. Veru illlud ipsum aliud, Ratiocina tio est qua pleri y copulatione appellant Est autehaec ipsa cura qua artifex circa eum quem eXercet
adhibet, & animaduersio, ut in quibus ille delin
quit, ea Qtu corrigat.Similiter aut etia paedorriba luctantiu errores corrigit Et grammaticus, re inetor,et Geometra, ct Musicus eode modo docent, 'no concutientes ne* turbates discipuloru fidem,
qua in naturalib.iudicadi instrum entis habet, sed insantes ipsis quos exercet, donec singulas actiones citra delictu absbluat, tantu abest ut sitspesam sententia inducat. At illi sinit qui tum actionibus, tu sensibus,fide derogant, qui ea quae ab aliquo constanter cognoscunt contenunt Ita Carnea des ne* hoc quod omniu euidentissimis est, crodere permittit, quod scilicet magnitudines eidem
C Daequales,sint etia inter se aequa exuationes igitur quibus destruere conat tum haec, tu alia pluxima, quae tibi euidenter esse apparent ac credunLadhuc in huc usqν die superstites habemus. Sunt enia discipulis ipsius collectar,&in literas relatae. Veruselutioes nem ab illis,nem ab alio quoda posteriora Academicoru traditae sunt. Proinde etiamsi nihil aliud, libc tamen selum indicauit, quod om nes hae rationes sophismata sunt ac captiones, ct
uobis 5 discipuli quaerenda est ipsbru lutio. Im
probum equidem hoc es , non minus tamen im
Probe fecexunt, qui ipsas quide scriptis prodide
runt,nobis uero quales sint non declararunt. III Libenter aut interrogarim si adesset a uorinus,utrum iubeat me omnib. istis rationibus credere,aut cosiderare an uerae sint aut fatis. Vnu em sane,ipsium libc cosiderare cocessit.Postea ue ro omnino 1nterrogarim, An a natura omnib.ho minibus insiluis, ratioesueras a falsis discernecli, aut methodus sit et uia qugda cognoscedi utra . Si em a natura inest, quo no cosentimus inter HOS
omnes, cpsimiliter de iisdem pronuciamus Si uero methodus est aliqua, ipsam primu didicisse
oportebat. Deinde uero magistros exercere Ua
r ijs modis discipulos in plurib. exeptis, quo exes cent hi qui luctari discutiaut arte coriari a,aut aedificatoria,aut nauia fabricatoria, aut arte dicendi,
aut segessi,aut scribdd aut quiduis aliud secunduarte operari. Siquide igit quissipsa Academicoru scripsisset, qualis res est demostratio, qualis res siophisima, ct quo ipsa discernere oportet, re quo in ipsis exercerilhabuissemus sane nos, ipsesoprio rum dogmata magistros. Si uero nec, quispia de differetia mirii scripsit,nem exercuitisimile quid da facisit,ac si faber lignariuς discipulu iubeat metiri,&poderare,&dirigere, & circulsi describere: nec tame det cubitu,& libra, ct regula, re circinae
At fortastis dicet nihil tale esse in philo phia
dogmatibus.Ne 1git posthac simula te aliquid co gnoscere,neo pronuncia, net assensus retenti' ne a ueterib. Academicis inducta desere,ne glo'. riare dum gramatici opus facis,ut qui ea quς ueteres dixerui tractasti. od aut nihil sani ipsoru do ctrina habet, manifesta est intelligentia praedito. Neq; em hoc doctoris est, sed garrulitas re nugae Vnde igit spes est reliqua cognoscedae ueritatis Cui em nulla est iudicadi uera & falsa instrumenta tu de huius cognitioe desperandu est.Porro se ii Sophistae aggressi sunt docere, nullu nobis iudiciu a natura insitu esse. Quare post hoc audacter, nobis tame fortassis,inquit,sensum re intelligentia manifesta ueritatis iudicadς instrumeta esse co cesserit aliquis, qui in rationalib. inani spe upluta ri nos uelit.Quicu p uero omne spem fistulerusiqueadmoduillhfrustra nugant. Perspicuuestigi tur Phavorinu turpiter omnia sibuertere,& nihil cognosci inde esse cofiteri,unde etia priores Academici ac Pyrrhonn esse dixerunt: & simulare in discipulis iudicium permittat, quod neque ipsis
ito Quod igitur talis doctrina quancunsp ar
72쪽
31' DE OPTIMO Do 7ENDt GENERE azotem discentium, qualem uidesiceimtelligit Pha. vorinus,non selum no praestatissima sit, sed ne doctrina quide, omnino euidenter demonstratu esse arbitror.Quas uero rel1qui ossies tradunt, doctrianae quidem sunt,an aut optimae, cosideremus inlatio rursus ab iisde sumpto. Apparet em nobis hoc euidente etiamsi Sophistae Φ maxime studio haheat,ut sibήpsis neget ullum naturale iudiciu ecse. Etenim circinus depingit circulis. Cubitus diascemit longitudines quemadmodulibra grauita res. Haec aut ipse homo fabricauit,ex naturalibus organis ac iudicandi instrumetis progressus, quia hus nultu aliud antiqui' aut prsciarius habemus. Hinc itaininitiu sumere oportet Ipsa emm CS rursis dicit, , naturali iudicandi instrumeto aut cre dere quide, aut no credere possumus: Veru iudi care ipsum per aliud quidda no possumus. Quo Em alia omnia iudicant, quomodo fieri possit ut
id ab alio iudicet Credere uis oculis clare cerne
tibus, ec linguae gusi athhoc quide malu esse, illud uero ficu: anno credere is Subi jcia δέ illud . Quod uelis faciendi uoluntatem in nobis esse . Si quideigit mecum disputare uoles,no aute credis, disce dam autem uelut prster natura affecto. Ponamus Primu te no credere,nech sperare ut aliquidex me discas. Hoc em iam dicere desiui.PQnamus rursus
te credere,ct sperare futuru ut exme discas iudicare. At ego sensibit a eκ his quae euideter sensui apparentiudico,intelligibilia uero ex his quae clare intelligunt . Quandoquidem aut ex naturalibus iudicandi instrumentis, omnes artes fabricant organa,ec artificialia iudicandi instrumeta,per quae
alia quidem sibiipsis coponunt, alia uero ab aliis
coposita iudicant:ego quo p omino organa ociudicandi instrumenta,alia quide quibus ueros se mones cOfirmes,alia uero quibus eos qui ab alijsllati sunt iudices, docebo.Sic em totu habes. Etenim si quid ex ipsb euideter appareat sensu aut
intellectui,hoc no opus habet quaestione. Si uero ino tale si cognitione ex alio opus habet.Ego vii llux promitto tibi,me doci irruesie qusda, quSPro lPortione habeat ad artae organa,ex quib. id quod quaerit reperies:quaeda uero quae proportione habeant ad iudicadi instrumeta, eX quibus id quod inuentu esse putat,iudicabis.Pos . aut haec didi
Ceris,per multa exempla exercebo te,ut celeriter JARGUMENTA CAPITUM LIBRri ,siue compendit descripti, sed erudit
Cap.I. De nomine Empiricoris,&sechae ipsoru au/inoribus. II. Empirici introducunt loqueteS, De cIstitutione artis per experientia. Quid sint, Experietia, Autopsia sortuita uel cosulta: experientia imitatoria,&alia tribica.i. usu cofiri nata.Experimentalis disciplina quid.Theorematum quadruplex differentia, circa res quae uel semper, uel ut plurimu, uel ex aequo in utranssParte,uel raro euentui. Experietia singularis Menodo, eo quae. ArS ex plurimis experimetis conflat experimeta uero mul tis experientiis costituunt. De autopsiae nomine dc significatione. Obseruationis nomine Theutam abuti pro cognitione uel α. Empiricos sectae ipsoru inventores uocare
I. simul* exacte inuenias, ac iudices id qd quaerit:
ut ne*libro aliquo tibi opus fuerit post hac ad ueritatis inuentione,nem alia doctrina: θ statim cognoscere possis eos qui aliud a tuis inuetis disti pans dicunt Quemadmoduem qui recta uiam recta esse noui no opus habet alia doctrina ad de Prehendendas ac redarguendas erroneas. Sic qui recta demos rationis uia edidicit, statim simul cuhac etia erroneas cognoscit Phavorinus aut uidet ir mihi simile quidda facere,velut si quis dicat te
esse caecii,posse tame iudicare uter nostrum serdidior sit,aut candidior,no illud cogitans,quod qui id iudicaturus sit,uisum prius habere oportet. Atqui nihil interest quantu ad iudicandu attinet,aut Omnino uisum no habere,aut habere,*ipsi non I credere. Ad eundem modum, quod aliquid est quo iudicamus, ct quod eidem aequalia, etiam inister se sunt aequalia,sicut nemo permiserit asinis iudicare:itaneo hominibus,si ne hi firmam mentem habeant.Nihil enim ditari, quantum ad 1
dicandarum doctrinarii incertitudine attinet,aut ossimo notiabere aliquod iudicadi instrumentu,
aut ipsi fidem no habere Ridiculus igitur est: Phavorinus, du discipulis iudicare permittit, Ou de roget fide iudicandi instrumentis. Si em nihil est
euidens intellectu aut firmu per sin omniu rerum iudiciu perqt.Si uero est qualis oculus corpori,talis mens in anima,no tame omnibus aequaliter a
cuta:fieri potest ut uelut qui acutius uidet, adducit ad spectacula hebetius cernente, Ita etia in re c bus intelligibilib. hebetissima mete praeditus, ab his qui ia euidenter intelligibile cognouerui, ad speculatione eius adducat.Atl hoc praestat prae cepto uelut Plato ait,ec ego credo. Et striptu est a me de his amplius in tractatione de demostra i tione, quod talis quaedam sit doctrina evidens ad intelligetiam. Scriptum est etiam quomodo quis
ab elemetis Sc principiis in unaqua re progreD
siis,demonstrare maxime possit omnia, quae modo possibile sit demonstrare: non quemadmodul admirandus ille mavorinus, qui Unum integruml seripsit librum,in quo docet ne F selem esse, comi praehendi posse:& tamen alibi uelut harum reru l oblitis nobis disputationem proponit, re aliquid
constanter cognosci posse concedit, atque
γ' hoc discipulis eligere permittit.
onis Empiricae sectae,incerto,q interprete.
solet: empirian uero tota arte, qua ex autopm,historia,S c ruo ad simile transitu costare asserunt. Transitus ad simile an artis pars sit, uel usus, uel instrumentum. Qiuodq; cte hic,& historia,& obseruatio,instrumeta PO cius Φ partes artis uideane. Et q=hae omnes comuni no mine memoriae appellent.De obseruationi S uocabulo. III. De Empiricae)medicinae diuisione in indicatoria, Curatoria, resalubre: Scrursus de sub diuisioe illaru. De Herophili definitione, medicina est scietia sanoru, aegroria,& neutroru: corporu scilicet, noru sc causarum. II1I. De prima costitutione empiricae medicinae per autopsia, quae multa superuacua obseruauit, εἰ progressiucofirmatione ij eius per historia. Ruheus color sangui
73쪽
S untem quaeda cognata aut affinia morbo: quaedam signa, quae uel diagnostica uel prognostica sui, id est praesentiu aut futuroru : quaedam Curationu indicatoria. VI De obseruatione 5 memoria illoru quae semper, vel ut plurimum,uel ex aequo in utracp parte , uel nun
qua cotingunt, cu exeptis. De propriis comunis symptomatucsscursus ad effectuu dignotione distin stione. inter distinctione dc determinatione quo aliqui discer nant.) Exempla in pleuritide ει peripneumonia. De eo runde distinctioe in signis prognosticis: Ite in signis ad
curatione attinentibus, cum eκeplo an uena plethorico& pleuritico secanda. v II Empiricoru & dogmaticorum differetia,tu in rebus,tum in uocabulis quibusda. Cfuscu uulnere luxatu curno reparet. VIII De utilitate historiar,& Q Empirici ei plus aequo confidat. Menodotus quo Empiricos perconteptum Triboni/cos uocet. Quomodo historiam alii aliter definiant.. i X. Quo historia iudicada sit an fide mereat. Ea credenda esse, in quibus multi colantiunt, praesertim in rohus sensibilibus,&eκperimeto uel autopsia probati S: tito macer uentre sistat, & rhaponticu reiectissi sanguinis colarat. An credendu sit scribentiu concordiae, quino ipsi conspexerunt, sed id scribui quod singulis pro
babit euidet. Dogmatici forte credent,Empirici no, cuapparentia tni curent. Alteria uerae historiae argumen tum est a moribus εἰ eruditi Oeauthor1s. Tertiu,si quae
scribunt his fuerint similia quae prius ipsi c6speximuS, transitu ad simile uocata&Menodoti super hoc senten/tia. X De transitu a simili adsimile:&quidineo do/gmatici ab Empiricis differat. Et Q fiat in mehris, morhis,acremedr S. Ab opposito etia ad appositu transire Empiricu aliquarido,dogmaticu nunΦ. Plura de trasstu ad simile: & quaena simiIta sperare possimus,tu medi
camenta, tum nutrimetita,odore scilicet&gustu praeci Due stimilia, deinde etia color substatia,& figura. EXe plum in ulceru&dysenteriae curatione per astringetia.
In tali transitu gradus etia secundum magis ec minus obseruados esse, Ut in 1js ecia aequalitas sit, quo magis si Bhlesperemus effectu. Similia aute uident& illa quael ad similes affectus a probatis uiris laudant. Similiter
INcERTOM N E S empiricae sectae cultores cognome ab Hippocrate ductu renuentes, se ab animi
affectu denominari malue queadmodsset philo phi, quosci, in singulis haere
ant,scepticos graeconomine appellat.Ergono sicut csteri
medici Hippo cratic aut etia Asclepiade Praxa gorei, Erasistratet , itaWipsi Acronei ab Acrone primo empiricae disciplinae scriptore, uel a Crito
ne, Philistione, Serapioe cognometa traxere,qui Acrone quide iuniores,reliquis aut Empiricis uetustiores habent.Atl haec quide quantu cognomini attinet,dicta sint.In Empiricora uero doctrinasiimma cautio est, ne quis ullo pacto ab indic tione quippia inueniri opinet. nem ein ueluti Rationales medica arte indicatione simul re experimetu c0stare pRtatus:d experietis tota inniti, qua
res se habet in trasitu ad affectum uel mδbrum similat
quo maior nepe similitudo fuerit,eo plus ut speremus. In historiae iudicio maxime credendum quod&multi probati uiri dixerint,&nos experti fuerimuS: minus, quod illi quide dixerint,experietia uero nostra no.aeeesserit: minime,quod pauci asseruerint , ει uix semel alit iterum coligerit. XII Exemplis aliquot probat multa casu inueniri,&imitatione cofirmari. Sunt autenistoriae duae de duobus Elephantiacis uino epoto, in quod uiperae inciderant curatis: Tertia de philoseph qui similiter medicato uino hausto ab elephantias ad lepram deuenit: Quarta de quoda ab eode asseehu esitatis viperis sanato: ininta de Thraee quoda elephantiaco,
medicamento e viperis poto foris* illito, Aesculapio monete,curat'. Hinc se comesolum Galenus scribit ut theriaca e viperis &1ases theriacos parauerit: Et quo uiperae ut edantur parandae sint inpastillos: Quod purgatio aut uenae sectio praecedere debeant. XIII Haec
sufficere ad empirica sectae descriptione, licet alij pharaaddiderint, exepsodeclarat circa medicinae fine, quern llum Empiricus esse dicat. Citat libellum suum defi/ne medicinae. Verum Empirieum dialectica contene/re, pauca de raro loqui,mihime ambitiosum,superbii:
sed per omia ut scepticus in philosephia est, Et Q idem
excellenS in arte futuruS sit, re pleram curaturus quae alii curare non poterant, & futura praedicturus, &caei. XIIII Serapione fc Menodotu tanΦ non ueros EmrpiricoS reprehedit. Contra Menodotum se scripssse in libro in Seueru. Pyrrhonis sceptici laus,&ueri cuiusdaEmpirici sophisticas contentiones declinatis Contra Heraclidem Tarentinum dialecticaS exercitationes c mendantem. Contra Menodoti epiI0gismum: Empirici non esse sophismata soluere: haec enim qui faciunt a fundamento artis suae recedunt. Quod in commentariis suis super' heutae introductorio,illum nimis minutim ostendere docuerit principio nobis insito cosidnantiam rerum 8c discrepantia iudicandi experientia conuenire. XU. Medicina empirice constitui posse, quod AscleγPiades negarit. Experientia tamen cu ratione arti cuimplurimu prodesse. Citat 11bros suos, De therapeutica methodo, De ratione c5muni,D e Empiricoru discrepatia) Laus modestiae,reprehesto arrogatiae tum in diuer saru tum in eafunde sectarii aut artiu prolataribus.
ex eoru obseruatibne quae saepe simili modo obtigere, coflari assirmat. Hac ego tibi empirics se 'ς discipIina quae quat suest,si modo mentem adhabueris, sub compedio Aarissime colligam.Tu ire ro quae deinceps dicturus sum, tanquam ab Em
pirico dicta sistipies. 11 Medica arte no ab indicatione, ea ab exportetia tantu constituta asserimus. Experientia ue
τ' appellamus, qua a se quispia intuitu 1pse deprehenderit, sicut indicatione , qua rationis discursi rassecutus fuerit . ut ei nos sensiis ad experientia, ita ratio ad indicatione dogmaticos ducit . Alco
gnitio, quae ex intuitu habet, uel fortuita est, uescosulta. rtuita appello,qus sine humano cosilio uel casu,uel natura eventui. casu,ut si quis cui occapitiu dolore assiciat deciderit,aim inde uena recta frontis incisa, sanguinec, effusb iuuet. Natura, ut si febricitanti sanguis per nares effluxerit,statim desinat febris.Consulta ab intuitu cognitio est ire
74쪽
si quis in febre perdue sitiens,adhibendam aqua
uel mala granata edenda coactus, febrem euase rit uel in monte aliquis a serpente ictus, herbam quaecun sibi fuerit oblata,vulneri adhibere placuerit sanitatem. inderecuperauerit. Sed imita ratione experientia coparatur, ubi quispiam imi
latur quod semel, aut his, aut etiam frequenter effectum conspexerit , non ita tamen frequenter ut iam semper ex alio con quatur . sufficit nim uel plerunt uel utrovis modo, uel raro contingere.Est alia quo p Psobo, quasi iam trita ex Perientia, qua ab experimetali disciplina ductare ii artifices usi exercent. Experimentalem uero disciplinam vocamisi eorum habitum,quae ita frequenter apparuerui, ut iam inde theoremata sinicomparata,perceperimus. nunquid illa semper,
i aut plerunque,aut utrovis modo, aut raro eueniare soleant tot enim id est quatuor sitnt theorema tum differentiae,propterea & theorema vocamus habitum rei, quam faepe uiderimus, cum eum
tus oppositi distinctione, ut si sit aliquid, quod
semper contingit, sciamus eius oppositum numquam euenire: quod uero plerunt accidit, illius Oppositum,aliquando quidem,sed raro contingegere. At eius quod utrovis modo est, aequalem esse oppositi euentum,sicut illius,quod raro acci di contrarium plerunΤ apparere.Quae uero hi
ius odi disi inctionibus perspecta non habueri mus,eorum notitiam cotusam imperfectamin haheri, quae nullo pae o experimentalis disciplinae pars appellanda sitiAtm hanc Menodotus expe- crientiam particulare uocauit, tan* ex alijs experientiis singularibus non costatam,propterea pri mam 8c simplicissima esse. Nam sicut ex plurimis
experimentis tota conflatur ars, ita singula experimenta ex multis experient'S coficiuntur, quas,
quot esse oporteat uelle determinare, incidere est in ambiguam ratione, quam quidam Soritica uo cant,de qua in libro De medicinali experietia co Piotetra auimus,cum superius experientiam mid est proprio intuitu fieri dixerimus Quantu nomini attinet, apud antiquos quide saepe legimus, uero nequa*. Sed sc hic sicut in alus multis nomen usiarpantes diciamus intuitorem proprio intuitu magis operari, Φcognitione acquirere:quia tame ex hac intuitio
nis operatioe cognitio quoΦ cosequitur, placuit Empiricis propriuintitum cognitione appella re,immo n5 cognitionem tanta, sed experientia quo y nuncupaue 'quos ego nunc imitatus stiristi modo proprium rei evidentis intuitu, 8c cognil tionem, oc experientiam ex multis intuitionibus comparatam uocabo. Cur uero Empirici obser
uationis nomen cum cognitione, memoria co
fiderint,no satis compertum habeo. Nam Themitas cu prius dixisset partes medicae artis, ob quas si plerunt fine adipiscimur,pex experientiam comi Parari,quae ex proprio intuitu ex historia re comi gruo de re simili ad simile trasitu generat, postea experietiam dissiniens, quae a propria intuitione
nihil differ ita subiungit:Experientia igitur tota si v RAfro Na iri s releuidentis bbseruatita appellatur, o mem. scilicet,&comitione obseruationis nomme abusus,quam dc conseruationem vocamus , quae est actus coseruatoris. neutra uero appeIlatio secuda rectam loquedi cosuetudinem ad memoriamee cognitionem accommodari potest. At πιcta, id est exercitationem non male actionem ab ipsa experientia ductam nominarunt, res se , id est exercitatum,qui huiusmodi actionem frequeta sicut 8c ζειαπωρορ,id est expertum,qui ἐμπ-ia est experientis particeps est.Empirici uero nomead artis sectar fisae inuentores transferre malue runt.nam 5c Empirian non solli unius theorema tis cognitionem, sed totam quom medica artem nuncupauerunt,quam eri ανδψια, id est proprias a intuitione,ex historia&cogruo de re simili ad si lmilem transitu costare asseruimus,historiam qui dem proprie intuitionis enarrationem uocante transitu uero de re simili adsimilem iter ad exercitationem, sumpta scilicet similitudine ab 's, quariam per experientia compertas i. Quaeritur autem nunquid, quemadmodu existimauit Ser Pion tertia pars medicae artis sit de re simili ad mmilem trasitus,quod aperte negauit Menodotus, sed usui tantum accomodati uoluit. costat autem non idem esse uti, oc ut parte uti. Cassius Pyrrho nius illum ab usu quom abdicauit, integrum , det Iliac ipsa re uolumen conscripsit.optime uero om
nium Theutas de re simili ad similem transitu iter ad exercitatione esse iudicauit.Sicut alij instrumε jti potius ratione habere uoluerunt. Nec peius for tine historiam oc obseruatione instiumeta magis jΦ medicinae partes uocabimus, ideo recte,ut mi- ,
hi uidetur,Theutas ita de illis prodidit. Partesse dicinae ob quas finem adipiscimur, per experien
tiam nobis accedunt. fit aute experientia ex pro
Pria intuitione,historia,ec congruo de re simili ad similem transitu.ab experientia ein medicinae partes derivari assirmat: quae cu omnes inter se dita
runt,in hoc uno tamen coueniunt, omneS communi nomine memoriae appellantur: propterea rectius aliquis experientia dicet esse memoriam
eorum, quae tape di eodem modo perspecta sunti Quod si quis pro memoria obseruationem postrerit,erit experietia obseruatio eorum, quae saepe eqdem modo perspecta sunt. At si obseruatio opera itionem significet, ut loquendi usus obtinuisse ui detur, memoria uero sit impressio in anima quie
scens,possumus ambas coprehendedo dicere,ex . perientiam esse Aseruatione oc memoriam eora, lquae saepe eodemodo persipecta fiant: forte* prae stiterit Qtam ponere memoriam,cum sub illa 'ob
seruatio contineatur. net enim memorari possu .mus ea,quae saepe eodemodo perspecta sunt, nisi
Prius obseruauerimus. lIII Hactenus quantum compendio sicet de experientiae dissinitione tractauimus. Theutas a tem totam medicinam in tres partes diuisit, india lcatoriam, curatoriam, & salubrem: has uero uni uersas acquiri per propriam intuitionem, histo
riani, ec congruum de re similiadsimile transitil. -
75쪽
ΕΜ Κ, propterea qui haec tria proxima medicinae partes si esse uoluerunt,non absolute partes,sed cum addi tione partes constitutivas appellauere, ut priora illa partes finales, partium scilicet genus in duasi primas differentias dissecando, sinales θὸ constitutivas si quis tamen nominibus abuti noluerit, non has constitutivas appellabit partes,sed quaindam medicorum operagionesulte uero animi habitus,quo medicus uel indicare,uel curare, uel sal nitatem custodire potest, merito pars medicinael liqcabitur. abutantus igitur nominibus qui ubluel rint,nos in partes tres medicinam secabimus, in i dicatiuam, curativam, salubrem. Porro indicati l uani in dignotionem praesentium, refuturorum praenotionem,sicut curativam in chirurgiam, uil 'us ratione,& pharmaciam.salubrem uero qui l dari indivisam seruarunt,quidam in specie gene ri cognominem. salubrem inquam, re in Eueeti cam,id est boni habitus effectricem. alij addid i xiint praeseruatiuam,resiumptiuam, re gerocomi l cam,id est senum custoditricem.Sunt qui exratiol nis diuisione partes medicinae uenati sint. cum e l nim sicut Herophilus uolui medicina sit scientiat sanorum,segrorit,ec neutrorum,tria excogitaue
t runt,quibus singula istorum conueniunt, corpo j ra sicilice signa, & causas. nam sicuti corpora, ital sigm,Sc causas congrue sana,aegra,ct neutra nuni cupamus.licebit igitur secundum hac rationis se
i ctionem empiricam quom disciplina in suas par i tes diuideremon prohibebo tamen si quis 8 alio
ter diuidendam putarit, dummodo nullum artis il membra omittatur propterea οἱ Thetitas in print cipio libri De partibus,nihil obstat,inquit,si m l dicitiae partes in indicatiuam, carativam, di sal l hrem sectae,in alia quot membra secCntu quot fit, ut minime mirum sit, si empiricae artis alη du i as partes,alij tres,quida quatuo nonnulli quin i posuerint fortasse enim eandem omnes rei patio i nem intuentur,sed ut diuersa concipiunt, ita re dii uersa explicare necesse est.qus uero sitrationis dii uisio paulo inferius declarabitur.
M i i Costitutivae igitur medicinae partes quςl omnium utilissimae sunt, clarius ita pernoscesunt Medicus qui ab obseruatione artem effecit, seip l sum Empiricum,suam facultate Empiricam nuni cupauit: primis y temporibuS, Ut credi par est,no
l xia pariter ac innoxia, simili. modo utilia dc su
i Peruacua obseruari coeperunt,posto longo rerum His multis multa obseruantibus compertum est, i plurima inutiliter fuisse obseruata propterea si cui in principio propria rerum intuitio, ita nuchil si orica commodissima es Nos enim historia do j cetiam deprehensum esse colores in multis qui dem morbis superuacaneos, in quibusdam ueros non parum interesse. nam lippientibus coeruleus,l uiridis,nigeri, color confert,albus & splendidus
silmme aduersatur, reliqui inter utrunque ambi gunt.Eodem modo rubeus color sanguinem ex Puetibus nocet, ct ad caeteros morbos superfluus j omnino compertus est.Sicut & mesa eburnea ne
j st,an lignea,seupluata aurea'nques argenteaiuel
bre appellatur,sed penitus superuacuum non ita tamen odorem neutro modo se habere ad finita teri uel aegritudinem dixeris. ne F enim para re fert appetitius digestiuae , facultat foetida ne,an bene olentia offerantur,omnino F capiti nocent,quscun* odoratiora sunt ueluti cupressus,pOPulus,buxus,nu pxaecipue quae adhuc uirencideo nec lectos, aut fores, aut uasa ex his fieri probi mus.fugiendi enim omnes odores sim qui uel caput repleant,uel appetitu euertant,cunatura nos. doceat utilia eligenda esse,noxia uero euitanda v Ergo his ita se habetibus,necesse est,ut medicus salubria,insalubria,neutracb pex scat, nec scausas tantum tales esse, sed oc corpoxa, & signa. nihil aute refert seu pernoscere,seu scire dicam M. . sicut necpartisicem,aut doctorem artem, uel do Chrinam addiscere.parum etia interest, si inflama tionem,exempli gratia, aegritudine uel affectum appellaueris.Sympionia tamen ab aegritudine dis stinguendu est nam symptoma simplex affectus
est,cit non ex alijs conflata cogeri . sic enim late ris dolor symptoma uocatur,tussis , eodem mo-ldo,&sputu seu flauum,seu liuidam,sive cruetum fuerit,ite dissicultas anhelitus,& calor praeterna turam.quod uero ex omnibUS his coficitur aegria ludo appellatur,quae affectus quom &ualetudo i ct morbus,si libet,uocari potest :nominibus tame li utemur,quoad eius fieri poterit apud Latinos spmaxime confitetis, sin minus, his saltem de qui lolbus inter nos inuicem conuemat. Quantum luitiar praesenti institutioni attinet, symptoma sa- ltis idonee nuncupabimus simplex aliquod ineo lmodum,quod humano corpori praeter naturam accesserit sicut calorem, rumorem, inflammatio, lnem,dissicuitatem anhelitus,pulsus asperitatem, idolorem,tussim assectum uero,uel aegritudinem lconcursum qui ex his simul coficitur Periti enim iEmpirici non quecunm symptomatum aceruum lmorbum nominauere,sed concursum tantum eo lutam,quae ex longa obseruationeita simul conue- inire comperta sunt,ut pariter incipiant, augean l
siim compendii Z luciditatis gratia uno tantu no
mineoplicuere, quandom ab affecto loco nun- lBlcupatione ducentes,ut pleuritim,pera pneumones lam, quand0 3 ab aliquo symptomate, ut inflam- lmationem,furorem,n0nnuquam a similitudine, lut elephantem,cancru,quando P ab ipsomet co cursu, ut cedema, scirrhum. Symplomatuagitur quae simul incipiunt,augentu Uigent,& desinui, cognata uocari possunt quae uero plerun* conse lquuntur,avinia.Quod si eadem in concursu,ta quam signa considerentur, quaedam eoru diagno istica, quasi praesentium declarator1a uocatu quS ldam quod futura praenuncien Prognostica nuncupantu quaedam quod curatione indicent notimile indicatoria dicentur.
VI Omnes autem concursus ab obseruatione Prodidere. obseruatio enim memoria, memoria
Penetiam peperiria qua proxime ars egnaΠ
76쪽
j et x DE s V BF idum meminimus quid cu quo, quid ante quod, . quid post quod obseruauimus,at 3 id quidem uel
semper,uel plerunt uel utrovis modo, uel raro. semper,ut uulnerato corde morte sequi. plexuc , ut scammonia uentrem purgari.utrouis modo,ut percussa superiori cerebri membrana, interire hominem. raro,ut uulnerata cerebri substantia salu tem coparari Atlita ex obseruatione Zc memo ita constituta arte necessarium est proprium a comuni distinguere,quam nimis ambitiose quidam Empiricorum distin 'ionem, quidam determi
natione appellandam esse contendunt ego enimi siue hoc siue illo modo dixeris, para interesse a j bitror umodo per euidentes notiones propriua comuni separetur.quidam tamen ita rem pxaescris hunt,ut distinctionis uocabulum ad nominu dis
ferentias,determinatione autem ad res ipsas ma ΚtS couenire opinentur,sed nomina, ut re Re Ra
ι roconsulebat,spernenda sun rationsi uero solidit ras inquirenda. Proprium igitur a communi ital distinguetur, in affectua quidem dignotione, uti si cu febri acuta dissicultas anhelitus,tussis, & co Ioratum sputum apparet,et percunctetur a nobist aliquis cuius nam morbi sit iste concursus,responi debimus: pleuritidis quidem Sc peripneumoniael com Inem esse,neutrius tamen proprium. Q iod
si addatur dolor lateris pungitiuus,puIsus. aspei ritas cli tensione, hunc morbu plane pleuritidem l esse assirmabimus.at si no dolente latere, nec puli sti duro existente, impotentia spirandi adsit, nisit ceruix exigatur,sit. omnino tanta anhelandi an l gustia,ut prope suffocatione accedat,talis cocum susperipneumonia uocabitur.ita ergo inesse stuum dignotione commune a proprio distinguet.
In praenotione uero hoc modo sint nares acu tar,caui oculi,collapsa tepora,at interroget alia ,
quis,quidnam cocursiis pdnedandicemus in prol cessu quidem aegritudinis mediocre malum por i tendere,in principio uero letum minari. Ait istat quidem a tempore aegritudinu prima distinctiol est , ijs autem quae praecessere consideratur, an aeger uentris fluxu Iaborauerit,uel medicamento Purgatus fuerit,siue uigiliis,fame,aut alio euacuationis genere attritus. In signis uero ad curatiotiem attinentibus comune a proprio separatur, si quaeratur,an plectorico uena secanda sit. respode ixur enim non cuicum secanda esse,sed illi cui pleuriticus concursus acciderit,uel qui sine hoc cocursit robustus sit adolesces,atin ne hos quidem omnes.nein enim si pleuriticus concursus in sene aut infante fuerit,uena secanda est,aut in Scythia de gat aeger instante hyeme frigidissima, uel subar i detissimo coelo in summo aestatis feruore, aut certe syncopam pati assueuerit. nam nemini istoruml uenam secandam ducimusmon haec tamen sum l ciunt.Sunt enim aliae quo determinationes, uti si ad clauim dolor incubuerit,potius uenam seca mus,si ad hypochondrium declinduerit,uentremi purgandum eligimus. Talis igitur rei determi natio est,quam describentes dicunt esse oratione
1Propria a comunibus distinguente. idatame,
UR ATIO NE l nem appellare maluerunt nos autem siue dete i minatio siue distinctio uocetur,nihil interesse duel cemus, dummodo concursuum dogmatic'ru&empiricorum differentia seruetur. VII Empirici enim euidentibus,dogmatici uetro ratione magis nituntur.Pari modo dogmaticam ratio hoc ab empirica differt,q, haec euidentia re rubilia occultaru est:quae ut nomine quo*distin guerentur,ratione quidem empiricam epilogis .mum,dogmatica uero analogismum uocitauere.
Quin sc breuissimas rerum declarationes,no dis finitiones,sed descriptiones empirici appellaue runt:cu tamen nihil prohiberet rei rationem,qus ex evidentibus cosistit ita divinitione uocari,si
cut 8c dogmatici uocat eam,quae ex Occultis colligitur. Atin haec quidem est inter utros. de nominibus disicrepatia, qua oc modeste, 6c arroganter tractari licet,arrogantia tamen Nerunsp utuntur empirici. In rebus aute dogmatici oc empiarici disserui, quemadmodum in principio quo*declarauimus,q, empirici ijs tantum credant,que uel sensui pateat,uel memoris per sensum mandata sint Dogmatici uero praeter haec, illis quoque, quae ex naturali rersi consecutione per rationem acquiri solent. Sed re empiricus praeter descii ptiones, Sc determinationes,qusa sensibus sumutur,causas etia reddit, A demostrationibus nitit, quas a sensibus mutuatus est. Si enim exepli gratia interroget, quare crus cauulnere luxatu non reparat:quonia,inquit, conuulsionem inde sequi obseruatu est.hoc enim maxime caue ne aliquid unquam ex rationali consecutione,sed ex memoria,ec euidenti obseruatione semper assirment.
viii At p hoc pacto Empiricus arte suam tum coficisitum docet. in quo maxime a dogmatico differt, tum quia plurima indeterminate agi tum quia plus aequo cofidit histori qua ego no uitu Peroacu enim unius hominis uita ad omniu inuentionem sussicere nequeat,logi teporis obseruationes historia colligit,ut eius beneficio laquam eπmultis tot seculoru hominibus unus emciat eru ditissimus.Si igitur ita singula quaeque memoriae madata forent, ut cum suis distinctionibus clare
ab Empirico percipi possent,nihil ultra quaeren in dum esse quod ad ueritate artis referret Sed quoniam qui scripserui, partim cofuso experimeto nimis propense crediderut,partim etia non peris taere quae docuerusipartim dum in rationales de monstratioes incidere uererent, rudes re procula ueritate aberrates deprehesi sunt:ideo cogimurno ita facile cuilibet historiae fidem adhibere, nivPrius experimento probetur,postea adussim ac comodetur.quod quide dogmaticis non conti git, quos Menodotus per contemptum Triboni cos uocat. Antiqui em Trinone appellauere, qui in aliqua facultate logo se usu exercuerit, ut in ea
iam persectus uideri possit. Menodotus igit de ridens, Tribonicos appellat Dogmaticos, quasi
qui Tribones appellari non mereantur,cu eXpe
tietiae no credant.sed rebus occultis ignotis. sta
77쪽
deant,& historia cotemnant,qua ne legerint qui mendarunt,propterea credimus a macere uendem. roma uero &hic de h1storia longae amba trem sisti.Eodem pacto licet nos rhapontici uires ges perseruntur,nos de illa quoin immatim tra proprio intuitu nunquam experti simus, historiae lciabimus. Historiam igitur quidam esse uolue rutenunciatione eorum quae uisii percepta sunt, alii enunciatione eorum quae euideter appareat, alii enunciatioriem propriae intuitionis. caeterum omnes istae orationes uerbolenus inter se discre
Pant,re prorsiis nihil differentes, quas dialectici aequipollentes appellat,ubi sith diuersi dici ioni
hiis idem uidelicet profertur.Illas uero orationest ab his differre dicemus in quibus aliquid adncit,
quod sensum immutet, qualis eXempli gratia huiusmodi est.Historia est oratio eorinque uisu per specta stant,aut sicut perspecsta Ex additione essi l cit,ut quaeda historia possit esse falsa, cum ex nullΙl la priorum descriptionum quicqua tale sequatur: atm ex eadem additione illud quom cotinget, ut historiae duplex iudicium laturum sitialterri quot Perpenditur an quaedam uere appellanda sit hi- storia, alterum si uere ita esse concesserimus an eicimitera debeat appellari. t I x Hoc tamen nome accipiat unusquis p quel admodusibiribueri nos potius doceamuS quo
i modo historia sit iudicanda,ut postea re Re ad imi sum deduci possit.quod idem est,ac si dixerimus,l quomodo ueritatem θc falsitatem eorum quς scrit Prasunt distinguere oportea re quomodo disceri nendum flexi ne an non fieri potuerint . est enimi h quoq; no inutilis differetia,sicut Menodotust asserit Huic igitur rei toto animo aduertas obse
cro,sinens quicquid libris mandatu est historiam appellari id enim ab Ommbus fere medicis usu paePrimum uerae historie iudicatoriu secundum plerosim Empiricos est propria intuitio iudican tu. nam cum in aliquolibro scriptu quippia inue
nerimus, quod nos alias ita esse proprio intuitu Perspexerimus,ucra esse fatemur historiam. Hoc tamen iudicatoriu discipline inutile est ne yenim iea nos ex libro discere oportet, quae ante proprio intuitu cognouerimus. Sed cocordantia optimuest historis iudicatoriu finge enim d me macerem nunquam expertum esse,qui quidem arboris cor ilex est ab Arabia delatus hunc omnes quicunt lde medica materia scripserunt aluum constipare lassirmat,nunquid illis credenduerit,uel non al dendum ho quidem credendum assero, cu Om lnes ita esse coueniant.talis enim conuenientia in
sensibilibus omnino admittenda est.nam conus il nienti quae de occultis sunt raro tantam habent li certitudinem,ut de illis idem omnes prorsus con sentiant.Quod si etiam concesserimus id nonnun
quam fieri posse,ialem tamen couenientiam non admittet Empiricus.. Concordiae igitur de rebus sensibilibus certae et fideles in uita fiunt.Nos em mlicet nunqua in Cretam,Siciliam, aut Sardinia na uigauerimus, eas rame esse insulas credimus: quoniam omnes, qui eas proprio intuitu cospexere, ta esse inter conueniunCErgo cum pro coper
to habeamus de iis,quae sensu deprehedi possunt,l ubi uera sint coue re omnes quicu reali storis
tamen de eo tradiis quod eiectionibus sanguinis conferat fidem adhibemus. Est alia quom pro positio huic ualde cognata,no quidem epilogistica,sed anes isticapotius re dogmatica,an crede
dum scribentiu concordiae sit,ubi omnes coirent .unt,non quod ipsi proprio intuitu rem conspexe in seum singulis eorum probabilis admodu in sa fuerit Sunt enim aliqui no dogmatici tantum, sed empirici quo' qui edendu esse amrm ue
rint.nam sine ambiguitate cocordia manifestum signa est ueritatis.caeterum id a sequacibus epilouishai,qui est ratio eoru quae sensui patent,non ita; facile admittieConuenientia enim historis de his
tantum esse uolunt,quae euidenter apparet.Ergo i Empiricu uerae historiae iudicatorium est conuo intentia inter eos qui singula quae* proprio intui ltu obseruauere. At cocordia,quae a rei natura pro lducitur,dogmatica est. Sed praeter haec habetur aliud quo uerae historiae iudicatoriu: mores in quam re eruditio autoris,quae ab aliis eius monuimentis colligi potest.Nam si oepli gratia Hippo lcratem,Andream receseas, illum peritissimum
studiosissimum. ueritatis inuenies, huc rudem, itemeraria, prorsusi ab Hippocratis grauitate a lienae Denil alio quo instrumeto historia iudicatur,ubi quae tradutur his fuerint similia, quae lPrius proprio intuitu cognouerimus . nam* ubi lexempli gratia,sciuerimus macerem,ct rhaponti lcum adstringedi uires habere, si alia simili modo ltradantur adstringetia, facile credemus uentrem compescere,&sanguinis fluxum sistere. Menodotus tamenegauit transitum de re simili ad simi Iem esse historiae iudicatorium, sed eius quod fieri potest: si uere secum Ulta, id est usum,& ex ercitationem assumpserit, tum demum historiam quo biudicare.Sed de his paulo inferius ageturita Transitus igitur de re simili ad similem si iniseipse cosideretur,estiter ad experimentum. Iudi lj catoriis uero possibilitatis ad historia attinentis, lsicut et historia duplex est.Porro ratioalistrasitus lab Empirico differt, quod rationalis ab indican
iis rei natura innotestat,Empiricus uero ea potia
j US imitatur, quae sensu praecognita fuerint, n6 quill dem quod probabile uideatur simile a simili ge-l nerari, aut agere, aut pati.neque enim cuiuspiam lj istorum gratia transitum iaciunt. Sed quod expe li rimento cognouerinlita se inuicem habere, quael sunt similia. De simili autem ad simile transitur, lues in mebris, ut de Iacerto ad femur, de aena ad tibiam, de manu ad pedem: uel in morbis, ut defluore alui ad intestinoru dissicultatem:uel in re medijs,ut de citonio ad mespilu,quae omnia pri us experimento firmanda stat, quam doctrina certitudinem iaciant. Est quo* empiricae artis quandoch non incongrue deopposito transire ad oppositum, i stilicet similia uniuersein uanum tentata fuerint.quod quidem a dogmatico omnino alienum est Trynsitus ergo de simili ad simile es
78쪽
siue trahatur siue non trahatur ab hisi oria, ιβικω in tem de medicantentis dinunus, idem omnino αid est exercitatam experientia perficit, neo Pro pterea pollicetur,quod exquisitissime uerum
ted quatenus fieri potest inuenire profitet, quod
Probatorum hominum historiae maxime congruat. cui quidem etiam ante experietiam credimus,
non tamen transitioni de simili adsimile, nisi prius experimeto,& usu comperta fuerit. no parum aute interest, quomodo magis,aut minus aliquid futurum speremus. singula enim ex ipsa similitu dine perpendimus,quae in rebus loge diuersa ob seruaturinam quod figura, colore, mollitie, duri, ite simileest,no propterea similes exercet ad io nes:at quae odore gustu ue assimilatur, in his iam
non ninil habemus a quo similes functiones non desperemus,praesertim ubi simul odor, oc gustus iconuenerint. 4iodsi postea substantia quo 3 si
gura oc color accesserit sipes prosperi euentus ad huc magis augebitur.Porro quae gustu similia tu dicamus,non statim ab uno tantu sapore similitudo aestimada est.Sicut ab acore,adstrictione, amaritudine,dulcedine,ausi eritate,acerbitate, sal sedine,sed omnem singulorum uim exacte spectare
oportet. Aloe enim θc aeris squama utral adstringit quidem,sed absbnum medicamelosum , reddit sapore,ideo neutra malo citonio similis: pro Pterea nem edendo est non est igitur a malo cito nio, uel mespilo ad illa transeundum, nem in uri nae intestinoruml dissicultatibus talia exhibere oportet.Ubi uero ulcus ad cicatricem ducendum sit, tunc ad omnia,quae adstringendi uim habent, fetiamsi uirosa fuerint,tu tb transire possumus.EX Perimento enim compertum est multa huiusce modi uniendis ulceribus recte accommodari.
dissicultatibus aute intestinorum melius ab ed Itis ad edulia transimus.deinde si ad ea, quae edendo non sinit transituri simus, eligere oportet quS cum adstrictione nullam aliam ualidiore qualita
tem annexam habeant,prssertim amaritudinem, uel acore. Huiusinodi enim qualitates omnia ut
cera irrit re obseruata sunt,etiamsi cu adstringendi facultate iungatur. At quonia adstrictionis ue tuti differentiae queda sent austeritas et acerbitas: adsi rictoria enim qualitas in acerbis inteditur, si cui in austeris remittiturcideo si de hac qualitate ad illam transitum facies,maiore inde futuri euentus spem recte cocipies.nam si idem exquisite suerit affectus,in quo obseruatum sit citomu, uel ali
quid ita adstringentium profuisse,ad id quod moderate adstringit,quale austerum est, tuto transi tur.Si uero acerba felicius expertusfueris,rectius ad acerba permutaberis Patet igiturquomodo e
uentus rei,quae fieri potest in similiti transitu spes equalis non si t. sed ea regula sipes mesuranda est, qua similitudo maior,uel minor cognoscit. Quod uero a probatissimo uiro ad alui fluore exempli gratia laudabitur,id eis perqua simile uideri poterit,quae experimento deprehensa simi, ut 8c ante exercitatam experientiam aliquis illi fortasse tu
to confidat. At quod nem historia, nem similitu do probauerit,illi merito dissidendu est. od aude affectibus rede. mebris iudicare oportebitata transitu enim de affectu ad asse si um,uel de membro ad membrum eodem modo spes augeda uel minueda est,prout similitudo alterius ad alterum
XI Quantum uero ad historiae iudicium attinet, maioris ec minoris ratio tanti refert, ut huic
quide plane iam fides adhibenda sit,illud uix tanquam probabile admittedum.Quod enim a qua plurimis probatissimis uiris consone proditu fuerit, postea no raro a nobis ita esse copertu, ac prae
terea uerisimile si nem diserepas ab iis,qus experimeto cognouerimus:id profecto est,cui procul
dubio credere non minus ac experimeto debe
mus. At illud minus fore sperabimus quod probatissimi quide uiri Φplurimi amrmauerut,nunquatamen a nobis uisiim,ne P adeo uerisimile fueriti Multo uero adhuc minus illi credendum, quod
pauci admoduasseruerint, quodi uix semel aut iterum fuerit.
Y11 Saner illud commodissimum exemplum
est,quod nunc mihi dicendu iccurrit.Erat apud nos in Asiain pago quodam elephatiasi uir lino
xans, qui primo quidem reliquis conuiuebat, accum familiaribus uersabatur:uhi uero nonulli excosuetudine contagio maculari coeperunt, ipse' iam foetorrire horribili specie detestaeus esset, in edito loco prope pagum iuxta aquae riuulum Pa gani tabernaculum aegro habitandu struxere,cui ideinceps diarium alimentu iubministrarent.pro rimarestate circa Canis ortum colonis uicina me lientibus segetem minister odorati uini lagenam, quam attulerat prope agri marginem dimittens, abiit.Colonilabore functi cum ad pocula accecsissent,ac quidam eorum adolescens uinum in craterem funderet, ecce exanimata vipera simul col lapsa bibituros nominus abominatione Φ metu
consternauit. acipsi quidem aquam potantes, uianum aegrotanti attulerunt,humane se acturos existimantes, si tantam uiri calamitate morte redimerent,quam ex eo ueneni haustu planer futuram arbitrabantur. at ille novo quodam prorsusc, admirando eventu,st hoc ipso potu sanatus est. exciadit enim tota cutis dura oc ueluti lapidosa,non se D cus ac si cancris locustisue,aut caeteris huiusinodi crustaceis animalibus testam, qua conteguntur,
abstideris. Nec dissimile in Mysia Assisno pro
'lces a nostro municipio c6ti LVir erat praedives elephantiacus,hic ancillam suam formosam de peribat cotra illa foedum homine odio habebat, alijsin amatibus clandestine miscebat. cuius doli consciis duabus ancillis contubernalibus uteba tur,altera penui praeerat,altera celis uinariae. Ac
cesserat gger inde sibi promissa salutis spe ad quosdam calidarum aquarum fontes,ubi multa uipe
rarum uis ob squalorem ariditatem. lociscat bat.Inuini igitur lagenam parum diligenter ser uata viperairrepsit, qua cum suffocata deprehen disset ancilla,rata fore,ut odiosus dominus eo ueneno facile interiret,ccenati alacriter obtulit: eue
79쪽
nere. omissilideade,qu paulo supra de pagano . retulimus. At haec quide duo sunt experien
tiae monumenta,quae casis attulit nunc uero te
tium adiugam,quod imitatio effecit. Philosepho
cuidam multos antea annos hac ipsa aegritudine efflietim laboranti,ut iam illi mors uitae praeferenda uideretur,geminos hosce euetus cum sorte re citauissem,idem ipse etiam experiri cogitauit. ad
quod obeundum augurio quo* confirmatus rat enim augurandi peritus protinus uinu ita medicat quod parari iusserat,intrepide hausit : nec multo inde postea ex elephantiast ad lepram de
uenit. Quartus etia praeter hos omnes viperaruuenator,dum primis adhuc huius morbi incomos dis teneretur,me pro salute constituit, quem ego admonui,uiperas quas uenaretur, frustatim inci fas, &anguillaru more decoctas esitaretiat ita
per halitum aegritudo discussa est. Alium printerea diuitem uirum non nostratem, sed e media Thracia Pergamu somnio ita iubente prose ctum Aesculapius admonuit,ut medicamentu e utporis quotidie potaret,at exterius corpus illinereti ac non multo postea transiuit inlepra, deinde hac medicina,quam deus docuerat, exquisite sanatus est. Tot igitur experimetis comoti, tandem dei
quo F admonitu confirmati,certam spem conce
pimus sanandi elephantiasim medicina e u1persa confecta,quam theriaca appellant,nec minus s. Ietheriaco, quod iam uulgo confici coepi uiuis viperis cum quibusdam es 3s medicamentis in Q stili nouo combustis,Sed uiperas edendas precipimus,capitibus,caudisc, earum primo abscis sis deinde in pastillos confectas.non tamen cof stim ad haec remedia proficiscimur, sed prius cor
pus exquisite purgamus.nec raro uena secamus,
si robur ct aetas tulerint uere aute id potissime fieriad plerosi diuturnos affectus commune est. mi II Tot igitur a nobis enarrata sisnt,ut ostederemus multa casu inueniri,di imitatione confirmari. obtulit enim fortuna,ut non incomoda tan eum,sed commoda quoque ex quibus ars confici
Posset, conspicaremuri Nec longiori sermone opus habemus ad empiricae disciplinς formulam exprimendam,licet longe plura addiderint ri qui lhuiusce sectae principatum usurpavere,atin ita selhabere manifestissime declarabo.Proponatur,ut j j
passim proponi Qiet,quisita medicitis sitfinis: aa
hoc empiricu,qui proprie disciplinae modum ex quisite seruauerit,ita responsurum intelligo,quSCGn. Praeter naturam corpori humano accide rint,velle curare,quod F intelligo non uerbis,sed actionibus comprobare an uero quod acquirere
studeo integritas uel sanitas appellari debeat, uel acquisitio sanitatis,uel integritatis, uel sanari, uel integritatem adipisci,sive quod secundum natu pi ram est regere re custodire,nihil apud me refert,
dummodo quod polliceor opere ipse cofirmem, caetera sephistis facile permitto. nec 3 enim mihil in muneribus artis occupatissimo tantum ocii sul P est,ut nugis superuacuis,fabuliso disserendisi bonas horas amittam. Talem ego responsionem
Α a uero empirico sore speraueram.na si de fine me dicinae dissensiones conciliare tentaverit,dialeel, cis speculatioibus impingetur, quas euitari opor tere affirmat. id autem in eo libello distiustus ex plicauimus, qui de fine medicinae insci ibitur Sed nec idem causas ullas indagabit, quod Serapio ocMenodotus fecere.artem enim suam non rationibus,sed operibus comprobabit, omninoc, dialecticam euitabit,sine qua neo causae conclusionsi, ne*syllogisticae orationes intelligi possunt. --mo aescire dissimulabit,an aliquae sint dissensio
nes,spernet etia rationes diluere, quae euidelia imPugnare uidentur,haud ignarus sephisticas apparentias ab ipsis quo dialecticis no tam faciIe solui.praeterea sermonis multitudine longitudineo: aspernabitur,sed pauca ec raro loquetucquemadmodum Pyrrhon Scepticus facere selebat. hic e nsm desperata ueritatis inuentione, quam diu frustra quaesierat,in singulis haesitabat, nec amplius agendorum rationemqusrebat,sed euidentia se e stat,ut qualis in omnibus uitae muneribus sce Pticus,talis in medicina empiricus sit,minime su lpectus,aut ambitiosius,nel gloriae inhians, non composite ambulans,nech fucatis gestibus, sed interius exteriusi totus integer, qualemTimon ait fuisse Pyrrhonem.Non minus autem hunc admi rabuntur homines,quam Hippocratem,si operi bus magnum se in arte praestabit, melius quam xeliqui faciant, luxata emendans, re quae luxationi parata sunt,inualidiorem statum permutans, uul nera & fracturas & hulcera,& quae alq. curare nopoterant, ipse facile sanans, nec minus quae aegro euentura sunt, ante euentum profatus , re quae iam euenerint, adsunt ue, ita euenisse uel adesse sine perconctatione, aut relatione coram astam tibus expli cecimi H I His certe ossic is Hippocrates omni
um posteriorum iudicio Aesculapii gloriam ad
plus est,no quide triplicis sermonis ambages eviplicans,sicut Serapion,iaco tripodem iactans,iae Iuli Glaucias,aut decem mille uersuum libros a struem,qui deinde in alios libros dissecarent,non ille canina iracudia medicos probeince1tihmodo ἡθou M omnest quasi leones acres, modo quasi acres fatuos appellando, tum media' cos,tum philosephos omnes,qui ratione niterentur,quod impudentissime fecit Menodotus. ue rum quod in empirica disciplina Menodotus re prehensione non caruerit, quod . in his, quae ad uersus dogmaticos oblatrauit furiosae temeritatis sit accusandus,licet tibi ex comentario intellige re,quod contra eius deliramenta in Seuerum co
si ripsi. nec minus eiusde furor apparet, ubi Asclepiadi contradicit, asserens se exquisitissime scire omnia Asclepiadis documeta esse falsa, quamuis
in eisdem sitis commentarijs sexcelles am au rit se obscura minime reprehensi irum ueluti quae
tam uera, quam falsa esse possint, putat se tamen Asclepiade prorsus confecisse,necessitatem. su is assertionibus inculcat, ubi plurima si int contingentia. At Pyrrhon, quem ipse probari non erat
80쪽
hinusmodi, sed humanus admodsi pacatissimo.
animo sibi constans,nihil interim loquens, nisi v hi occasio postularet,qubd olim modestu quemdam empiricum fecisse noui, qui operibus, es non uano uerborum ambitu gloriam sibi coparabat. iErat hic quandoque pollicitus se magnam quan
clam aegritudine tum chirurgia,tum medicamen tis curaturum: cum ii iam ad secandum parare t tu interuem l alius furens medicus, qui multa ra tionum mole ostendere nitebatur hominem secari non oportere tum ille se unico uerbo a sephisis
molestiis explicaturus,Ego interim,inquit, rece do, dum uos deliberatis,utri magis credere opori rea mihine, quemdudii in artis operibus expe-l riendo cognouistis,an huic qui uos nuper tot ueri his aggressus est . erit enim uobis libera optio elii gendi qui magis placuerit, accum dici o facessit,l nec multo postea phistasinsecutus est . illius e l nim neglectis deliramentis necessarn priorem rei uocaueriit,qui operibus artem ostendebat. nedui enim phista ille,sed nec Demosi henes quidem li omnium facundissimus persiadere posset unqualhominibus,ut corporis sui curam non illis potius
committerent, quorum peritiam ex operibus col gnouissent.Attame aduersus maximum huius ari tis exornatorem Hippocratem temerarius Sera i Pion tanquam nouus Aesculapius oblatrare am
ius est: tanta impudentia, ut siros commentarios passim uideas proprηs Iaudib. refertissimos. An liquos aute uiros probatissimos, quorum monu lmeta totam arte illustrauere praeterit omnes, nec lo dignos putat qui uel minima quidem laude exornandi sin Ego uero tantum absum,ut credd con tradietiones, ct rationes istas, quibus ambiguit tes soluuiae, empiricae sectae couenire, ut arbitrer summa reprehesione dignos esse qui talia conse ctati sitiit nem enim si sibi in ea secta constare uo luerint,ad artiu c5stitutionem puta ut aliud esse necessaritae, quam sensum rerit euidentium,oc me moria:nihilominus recte admittut uim quadam in nobis esse, qua eoru quae apprehedimus consonantiam Sc repugnantia discernamus.Sed no pro Pterea Heraclides Tarentinus recte putauit hanc .
Prius exercenda,atch arte acuenda.sussicivi enim
primordia illa, ct ueluti lumina, quibus humanuingeniua primo statim ortu natura illustrauit. Vi 1 detur enim Heraclides in ea dudu exercitatus, iii
Diuidunt quidam hun cPrima pars est de illis ex quibus uenimus in notiti ad corporum,hoc est partium tum simplicium, tum com/positarum,& qui utris p accidunt affectuum. Secunda de notitia remediorum, id est instrumen/torum S pharmacorum 8c alimentoria,in summa quae cunm medicus adhibet aut fieri praecipit. Cap.I. Praefatio ad Patrophilum collaudans & ad honaS artes cohortans, cum inuectione in desidem ho/minum imperitiam. II. Artium diuisio. Omnis ars aut est conleplativa: Aut activa praetice, quae nihil post se relinquit operis: Aut effectiva,poetice, quae uel facit quod prius non erat,vel antea factum corrigit ex hoc
genere est medicina: Aut deniq) acquisitiua, elitice,ut
aetor, sicut etiam Menodotus fuit, qui praeter se lsum δέ memoria aliud tertium introducit, quocl epilogismu uocauit, at interdum omisso sensu memoria tantum posuit oc epilogismu, quemad-
modum ego in examinatione eorum quae contra j
Seueru scripsit diffusius explicaui. Quae uero pro
fitetur ipse argumeta ad alios redarguedos emplatricos no inepti tanta hominis sunt, sed etia rudis. lnei enim empiricis attinet Ophisinata seluere, l
sed Aristoteli,ct Chrysippo,reliquis* qui indisset
redi arte uersatifuerint. At quod principio illi no lbis insito consenantiam reru re discrepantiam,iu ldicandi experiemiam couenire oporteat, Theu ltas ita minutim Osi edit,ut in quibusdam sit etiam B superuacuus, quemadmodu ego in comentariis lsuper eius introductorio exquisite declaraui. l. X v Hic igitur a me libellus nunc propterea licriptus est,ut ostenderem posse aliquem empiri lce medendi arte constituere dimissa omnino ii
quisitione de rei si abstantia: Asclepiadi uero, qui lfalso probare nititur Empiricam se istam nullo sta itu firmari posse,alias longa oratio e occurri. Vari lium autem Unicuique arti constituendae cons irat,si experientia rationi adiugatur, ostensum est la me in libris therapeuticae methodi. in libro etia lam, quem De ratione communi inscripsi,declara lui unam esse rationem, quae uniuersis hominibus linsita sit ubi ostedi omnia, quae cognoscimus, uel isensu deprehensa esse, ues ratione quadam quae lc nobis ingenita est iudicandi conuenientiam re, lxum ec repugnantiam, talem , esse conuenien litae notionem, ut quaedam sit necessaria, quam o lmnes euidentissime intelligunt, qui natura inge lniosi sint, & prudentes: quaedam contingens tan lium & nulli necessitati obnoxia, erraxeo hoc lo lco plurimos homines, qui distinguere nesciant lcontingens a necessario,unde etiam dogmatico lrum discrepantia emersit. Hunc errorem, si nos llegitime cauerimus, plura quidem erunt, quae L ignorabimus propter immensam difficultatem,m lmultis tame quae modeste profitebimur,ita simul
conueniemus,sicut geometrae, arithmetici fais iciunt Ne enim ob alium quam hunc ipsum eo rorem etiam Empirici medici maxime inter se dia l3 screpant,ut in commentariis ostendi,qus de illo lrum edidi discrepantia. CONSTITUTIONE ARTIS MEDICAE. Iibrum in duas parto.
uenatoriae. III. Medicinam artem esse factivam, lius generis quae reS iam existentes reparat emendato, litat eadem hic methodus est quae in alijs factivis: scili, lcemosse singularu partium simplicium essentiam,con/ lformationem, magnitudinem, numerum, cosensum,& lusum. IIII. Simplicibus cognitis facile instrumen, taleS partes cognoscemus,in quibus duplices actiones intelligere oportet,ut per exemptu de motu cruris do fcetur: nempe primas Sc praecipuas a stiones partiu esse lsimilarium: secundo A per accidens totius organi. lV. Actionum 5 usus causam esse, certam uniuscue lius p partis magnitudinem,& coformationem, certu