장음표시 사용
51쪽
praemii supplici vere an secus, nihil ad hoc tempus; sed ea si
sequamur, nullam unquam rem dicendo expedire possimus.
Quae huc transcribenda existimavimus, ut animadve teretur, harum rationum extrema eam, quae de illa angustior si sapientis η definitione primum proserebatur,
quasi implicari ex quo efficitur, totam hanc de Stoicis disputationem hoc maxime contineri, quod ii cum in suo disserendi genere, tum in bonis malisque definiendis vel a sensibus et ab auribus vulgi abhorreant quod ipsum quanquam de universa philosophia Antonius dicebat in sua disputatione, qua eam Oratori percipiendam e SSe negabat i), tamen idem exemplis et formulis, quibus tunculo batur satis indicabat id de Stoicis verissime dici posse nunc igitur illi Antonii argumentationi suam maximam vim subtrahi intelligimus, cum Crassus eos philoSophOS,
quorum doctrina avitae consuetudine et ab hominum moribus maxime repugnet, propter hanc ipsam cauSamrejiciat. Exclusis ita et Stoicis et Epicureis duae eripateticorum Academicorumque familiae remanebant: sed Academicorum per uniti nominis perpetuitatem duas fuisse sententias Crassus animadvertit. De eis autom quiu veteri Academiae , praefuerunt, Speusippo et Xenocrate, qui Platonem audierant, et qui XenocratemΡOlemone et Crantore D. Cicero per Crassi personam illud dumtaxat
affirmat, quod ipse ab Antiocho 2 acceperat, si nihil ab
Aristotele, qui una audierat latonem, eo magno opere dissensisse s 3); neque Sane una causa erat, cur de illa si vetere Academia , plura hoc loco dicerentur, quippe quam ampridem intermissam et exstinctam, e quidem tempore quo Crassus loquens inducitur ), Antiochus idem, quem modo nominavimus, nondum restituisset :nam thilo, quem eo tempore Academiae coryphaeum
1 Deir. I, 219. Cf. Supra cap. I, P. 13. 2 Νobilissimo Academiae philosopho, quem Atheni audierat circa annum 676. s. Brut 315. 3 Deir. III, 2. Ita quidem docuisse Antiochum apparet ex libro Vae Finib., M Acad. prior. ΙΙ, 136-137, - etc. 4 Anno videlicet 663 91 ante Chr. , neque ante anuum 666 Antiochus a Philone aperte discessisse videtur Cl. Aead prior. ΙΙ, 11).
52쪽
- 40 fuisse Crassus ipse in eodem sermon indicat 1 , eam recentiorem sententiam fere sequebatur cujus et auctor Arcesilas ei fautor postea Carneades e novam Academiam smaxime illustraverant. Quorum quidem alterum si eximio quodam lepore dicendi usum esse , sicut ferebatur 2 Crassus memorat alterum si divina quadam celeritato ingenii dicendique copia , fuisse a multis, qui eum Vel Athenis vel Romae audiissent, se accepisse testatur 3) u Hanc igitur Carneadiam aut illam Aristoteliam vim Crassus statuit S se comprehendendam ei, qui illam praeclaram ei eximiam Speciem Oratoris perfecti , quam se intueri CraSSus non semel significat, sibi proposuerit Neque vero multo secus de philosophorum familiis judicantem Antonium ipsum in secundo libro jam audiebamus qui, cum ad oratoris instruendi rationem ires illos clarissimos philosophos referret 5 , quos ad senatum legatos Athenienso de suis rebus miserant, Diogenem Stoicum propter ejus si exile aridum, conciSum ac minutum sermonis genus is dimittebat Critolaum vero Peripateticum et maxime Carneadem oratoris studio prodesse potuisse salebatur. - Sed quid sibi velit ei quo tendat haec earum philosophiarum commendatio, eujus propriae ratione neque statim prolatae neque nisi mullis adventiciis rebus implicata in ipsa Crassi disputatione inveniuntur, accuratius introspiciendum est IIAc primum de ea ratione quaeramUS, quae quanquam a Crasso praeteriri videtur, tamen propter Epicureorum Stoicorumque comparationem in diSceptatione versatur. Nam, ut Epicureis Stoicisque ad instruendi oratoris com-
53쪽
- 41 moditatem relatis suae utrisque doctrinae, quamvis diversa - de sapiente et de rebus bonis atque malis objectae sunt, propterea quod alteri sapientem a republica sit ab omni officio civili amovirent, alterorum autem praecepta Sive rebus sive Verbi a civitatum moribus et avitae consuetudine abhorrerent, italeripateticos eisque adjuncios veteres Academicos optimosis scientiae civilis praeceptores, atque OSdem in Sui praeceptis moderatos temperatosque fuisse Sati constabat novae autem Academiae vim in disputando Arcesilus et Carneades eo maxime intendisse ferebantur, ut controversiam inistrΡeripateticos et Stoicos institutam, et a eripateticis
quidem mollius tractatam 1 - disceptarent 2 . Sed
tamen ipsi eripatetici do sapiente et de relinenda affectuum mediocritate ea docebant 3 , quae ab ejus oratoris, quem quaereret, officio repugnare Ciceronem non fugit: si quidem non temere Antonium suum ita loquentem fecit,
ut non modo illam a Stoicis commendatam παθειαv, Sed etiam hancΡeripateticorum μεetριοπαθεια ab Oratori conci-landorum Vel maxime animorum munere abhorrere indiearet . . Quod si igitur ejus generi praeceptorum, quae
ad ηθικη pertinerent, rati maxime habenda SSei, - cum
Cicero haec tria oratori efficienda esse semper latuerii, ut doceretur is, apud quem dicatur, ut delectaretur, ut moveretur vehementius η 5 , - ei oratoris officio quod ipse ait si partitione tertium, genere maximum n 8Se 6 , per Peripateticos magis sane quam per Stoicos, sed non plane tamen licebat satisfieri. Neque vero hoc solum nOS
admonet, ut a doctrinarum moralium comparatione ad ratione alius generi rem, de qua quaerimuS, traduca
1 Cf. De Finib. III 41. 2 Cs Tuscul. IV, 6. Et curn Zenone quidem maxime Arcesilas certamen sibi insutilisse dicitur Acad. poster. I, 44, - Sicut Carneades cum Stoicis bellum gessisse, De Finib. II, 42. 3 cf. Tuscul GV Acad. prior HI, 135 etc. s4 Cs. De Or. I, 220. Vide supra, p. 13 n. 8.l5 Cs Bi tit. 18M; et paSsim. 6 Sic loquitur in Bruto 198 cf. Orat. 128.
54쪽
Nam quod Ciceroni placuit ipsi Crassi disputationi hoc
inserere, Sapienter sentiendi et ornate dicendi scientiam a Socrate ita separatam esse ut non jam iidem velut antea, vivendi praeceptores atque dicendi essent, sed alii sapere, alii dicere studiosos docerent l), - hac angustiore Sane talis divortii desinitione non adeo deceptus St, ut eum fugeret, de propria oratori arte si non solum meliora, Sed etiam plura Aristotelem heophrastum ille quam Omnes
dicendi magistros scripsisse s 2 . Neque vero Stoicorum principes minus studiose quam ipsos eripateticos de rhetorica scripsisse a Quintiliano 3 accepimus sed has Cleanthis et Chrysippi de si arte rhetorica , Scriptione S,
de quibus M. Τullius postea in quarto de Finibus libro 4
sic judicavit, u si quis obmutescere concupisceret, nihil aliud eum legere debere , - idem in suis de Oratore libris non immerito omittere Videtur, niSi quod CraSSuS, ante quam Stoicos dimittat, hanc eis se gratiam habere fatetur, e quod soli ex omnibus philosophis eloquentiam virtutem ac sapientiam esse dixerint s 5 et quidem, dum hi oratorem nisi qui saltiens SSei, SSe neminem contendebant 6 , eloquentiam autem, quae sapiente digna esset, ad quamdam dialecticae similitudinem convortere debebant, eam ipsam rationem illa sane Socraticare ronia spoliatam repetere videbantur, qua in Gorgia Socrates omnem eloquentiam ad ipsam veri justique scientiam.
veritalis ministram justitiaeque effectricem iredigebat 7 -
qua ratione, quamvis invitus - neque ultra, quam quod respectu morum vitaeque poStulabat, Aristoteles ille Peripateticorum princeps in suis u Rhetoricis is deflexerat nam, cum eloquentiae caput in probationibus
in eo scilicet, quod Cicero docendi officium appellaviti
1 Cs. De Or. ΙΙΙ, 7 et 61 ac s. Supra, cap. II, p. 32-33. 2 Ita loquentem Scaevolam Iacit, De Or. 1, 43, cui Crassus hoc sere concedit 55 s etiam De Or. III, 141; II, 133, 160. 3 Cl. Instit. Orat. LII, 1, 15 et ibid. II, 17,2). 4 De Finib. IV, a Cicero ipse ita loquitur . 5 Cs. Deir. III, 65.
6 Ita loquentem Stoicum Mnesarchum Antonius audiisse se ait, Deir. I, 83. I Cf. supra noStrum cap. 11 g 2.
55쪽
- 43 ponebat, ium eam partem, quae ad affectus iraeiandos pertinet, si non ut legitimam, at certe ut hominum cor
ruptioni respondentem in ariem admisera qua de re quia ita judicaverat, idcirco fori dicendi artem despexisse Ciceroni visus est 2 quod autem ad oeendum
attinet, idem oratorem eum esse Volebai, qui in utramque partem rem propositam tractare posset non ut is in veris causis alterutrum sine discrimine sophistarum more saceret, sed ut contrariorum argumentorum vim perspexisse sic assuefactus ad defendendam meliorem causam aptior
esset a). Et vero, quia mos ab ipso Aristotele institutus
per ejus sectatore permansisset, ut haec in utramque pariem Xercitatio ad eas univerSi generi quaestiones,
quaSθεσεις appellabant, adhiberetur 4 , idcirco Ρeripateticorum disciplinam ad efficiondam dicendi copiam vel maxime adcommodata ira fuisse Cicero aliis otiam locis postea judicavit 5 haec certe ipsa per se exercitatio quam apte ad oratorem informandum pertineat, in ipsis de Oratore libris tum significat, cum per Crassum suum indicat, multos locos 6), quibus omnis oratio civili maxime ornari possit I) eis si ancipitibus disputationibus η contineri u in
quibus de universo genere in utramque partem disseri copiose liceat . Atque eodem ipsa ratio altinet, cur Carneadia vis Aristoteliae a Crasso adjungatur. Nam sane ArceSilas, dum instituitu non quid ipse sentiret ostendere, Sed Ontra id, quod quisque se sentire dixisset, disputare , illud
si V. ivst Rhet. IIl l urat et v eto ἀκροατου λοχθηρία s). Cf. Ε. Ηavet, si tuae surria Rhetorique re Aristote . Paris, 1846 p. 29-31 . 2 is Deir. Il 160 π ... ad dicendi artem, quam ille deSpiciebat. . . s ;III, 14 De Odi . I, 4. - on dicimus, jure Ciceronem id judicavisse, sed rem vel ab aliis acceptam sic, ut explicamus, interpretatum
56쪽
- 44 ipsum a Socraticis sermonibus repetiisse a Crasso dicitur sod illud Socraticum disserendi genus Arcesilas eo immutavisse videtur quod Socrates minutarum interrogatiuncularum subtilitato potius uteretur 2ὶ Arcesilas vero orationem perpetuam libentius adhibuerit 3 hanc certe ab Arcesila institutam contra omne, quod propositum esset, disserendi rationem Carneades majore etiam copiose ornateque dicendi facultate illustraverat i). eamque praestantissimo eloquentiae exemplo commendatam sectatoribus suis tradiderat. Itaque Antonius eo loco
quem modo memoravimus 5 . ubi de tribus illis philosophis Atheniensium apud senatum legalis loquitur dum Critolao eripatetico propter radii Aristotelis inventa
plus quam Diogeni Stoico adoratoris usum tribuit - non injuria ponebat inter Critolaum eumdem et Carneadem hanc differenti.m, quod alter ad oratorii studii utilitatem praecepta Sane afferret alterius ver ipsa si vis incredibilis dicondi ei atrietas , oratori maxime si pianda esset 6 . Atque, ut parem dicendi facultatem Carneadis discipuli non assecuti essent 7 , ipse certe philosophandi modus ad exercendam eloquentiam maxime accommodatus per eos remanebat 8 quam quidem duplicem Carneadiae disciplinae vim exprimens Philo recentior Academiae antistes propriam rhetorum exercitui ionem cum philoso-
1 Cs Deir. III, quanquam id sui Socraticum maxime o De FinibHI, 2. 2 . Potius u dicimus, non unice ; nam et in multis dialogis praeclara longiorum orationum exempla sunt et in dialogo, qui Sophistes inscribitur p. la D), ipse Socrates optionem inter orationem perpetuam et interrogatiunculas roponit. Et sane Cicero, quanquam suam Platonicae eloquentiae admirationem non semel significavit, Oratorem non nisi ad vigentes aetate Sua philosophias convertebat. 3 Quanquam patiebatur id quod postea non remansit eum, qui audiebant, quoad poterant sententiam suam defendere De Finib. II, ). 4 Cf. care. prior. II, 60 u . . nisi tanta in Arcesila, multo major etiam in Carneade et copia rerum et dicendi vis suisset. 9 5 Cf. supra, p. 40 6 Cf. De Oi . II, 160-161. I Quanquam inter eos nonnulli, velut Charmadas, eloquentia et ipsi
praestiterunt. 8 o saltem tempore quo adolescente Cicerone Crassus loquens inducitur. Cf. supra, p. 39, . .
57쪽
- 45 phorum praeceptis alterni scholis unxisse a Cicerone
III Sic tenemus praecipuam rationem, cur ad oratoriam institutionemΡeripatetici atque Academici simul a Crasso Ciceronis interprete reservati sint Ad rem nimirum, de qua quaerimus, minime referebat, Carneadiam philoso phandi rationem a eripatetica ita discessisse, ut illud si de omnibus rebus in utramque partem dicere δε apud Peripateticos nonnisi Mercitationis causa atque fere extra ipsam eorum doctrinam institutum esset, cademici oro ad hunc modum re contra Omne propositum disserendi is summam fere ipsius philosophiae rationem redegissent ad oratoriam prosecto disciplinam in utroque genere eadem fere virtus 2 non temere ponebatur. Atque dum ad ejusmodi maxime utilitatem Crassus ea convertere Videtur, quae de philosophia ad oratorium
usum cognoscenda primum exposuerat, plane eVaneScere
intelligimus illud, quod maxime ab Antonio objρcium erat 3ὶ non ita multum spatii dicendi studiosis concedi, ut philosophorum scholis id temporis impertiant, quod
propriis oratoris eaeercitationibus potius tribuendum sit :qui nimieripateticis aut Academicis se tradiderit, eum per eaeercitatiouem oratori utilissimam ipsos locos, quos a se petendos esse omnes philosophi contendani, tractare ita discentem videmus, ui ne apud philosophos quidem propria illius operarii , ad quem Antonius oratorem redigebat, institutio interrumpatur. - RurSum autem per Crassi orationem vel maxime percipimus, cur talis utilitas ab hoc doctorum genere praestari non posse exiStimetur, qui suam et dicendi artem i, minutis quidem prae-
58쪽
ceptis pleriamque instructam, ab omni certe philosophiae humanitate separatam radant ij quippe qui eam sane divisionem a philosophis 2 inductam assumpserint,
ut omnis i oratio civili η aut ad finitam ceriis temporibus ac reis controversiam aut ad infinitam de omni genere quaestionem referatur, sed iidem hoc infinitum quaestionum genus utantummodo in prima arte iradenda nominen et oratoris esse dicant, ejus autem neque Vim neque naturam nec parte nec genera proponant, ut praeteriri
omnino fuerit satius quam allacium deseri s 3ὶ in quo quantum inepte rhetores fecissent, Cicero per ipsum tonium docuit in secundo libro demonstrantem et omnes
controversias ad uniVersi generi vim ei naturam referri 5 n, sicut in tertio per Crassum confirmat, si ea orationes ornatissima esse, quae latissime vagentur ei a privata ac singulari controversia se ad universi generis vim explicandam conferant ei convertant 6 s. Dum igitur sic explicat oratorem si in uni VerSOraim generum infinitis disceptationibus exercitatum 7 n esse debere, duplici quasi ratione Crassum ea repetentem VidemuS, quae de conjuncta apud antiquos diiunctaque a Socrate dicendi sentiendique doctrina ante disseruit 8): non modo
1 Quae cur in rhetores latinos maxime cadant, Crassus explicat, IlI,
93-94, dum in eosdem propter hanc ipsam causam a se censore animad-Versum esse dicit.
2 Peripatilicis videlicet aut Academicis cs. Deir. III, 109. 3 De Or. III, H CI. II, 8ὶ cum contra ipsarum v causarum, id est
finitarum certis temporibus ac rei temporibus controversiarum cognitionem exercitationemque celebratam esse η Cicero animadVertat. 4 Cf. Deor. II TM 133-139. In libro ue inventione I, 8, Hermagorae amentia is contra in eo reprehenditur, quod is utrumque quaestionumismitarum et infinitarum genus oratori attribuerit hoc scilicet loco Cicero eorum rhetorum quorum OStea si artem cirrisam ab ipso videmus, Opi nionem et morem, ut X eorum Schola recenS, sequitur Et qUidem, quatenus ipsam hujus generis quaestionum tractationem istori Cicero postea re adjunxerit, inseriore loco indicabimus in cap. IV partis II, p. 114ὶ nunc quaerimuS, quatenus earum tractatio ad oratoriam institutionem eaeea citationis causa pertinere Ciceroni visa sit.
5 Deir. IlI, 133 -is ibid. II, 64-68. 6 Deir. III, 120. Qua videlicet ratione ductus Crassus causas finitas atque quaestiones infiniti generis in eadem divisione conjungere videtur. LI. Deir. I, 139 uin utraque autem ... et IlI, 111-118. I Deir. III, 125. 8 Cf. supra, noStrum cap. II,4 3.
59쪽
enim, quia et ejusmodi disceptationum a teriam 1 ii qui
dicendi magistros se prosleantur dimiserint neque rursusu iam sit acris acies in naturis hominum et ingeniis, ut re tantas quisquam nisi monstratas possit videre 2 ii, idcirco ea, quae non aliunde sumi possint, a philosophis sumenda esse fatetur 3 , ita quidem, ut orator haec tanquam amiSSamis possessionem, recuperare sibi videatur, atque u ubicumque constiterit, consistere in suo 5 M; sed ipsam in contrarias partes disserendi Mercitationem, quam duarum, quas commendat, philosophiarum propriamnunc videri dicit, hanc commemoratu apud antiquos fuisse eorum, a quibus omnis de rebus forensibus dicendi ratio et copia peteretur 6, quod autem talia in nullos alios de illisis antiquis is aptius quam in sophistas caderent, qui Gorgiam ejusque aemulos ita, ut diximus T). laudabat, is non multum curaro debuit. Et vero, ut in nonnullis rebus haec Crassi disputatio temeritatis cujusdam facile convinci possit, summa certe rationis ab eodem explicatae non ineleganter sic concluditur cum Peripatetici et cademici ad oratoriam institutionem utiles eo maxime dici videantur, quod adhibenda ad scientiam eivilem hac in utramque partem disserendi eaeercitatione 8 aliquam imaginem eorum retulerint qui eidem vivendi atque dicendi praeceptores ante fuisseni 9 . tu in oratorem eorum disciplina in majorum suorum quasi regno 10 restitutum illam pristinam si dicendi intelligendique societatem Hys in sella renovaturum esse, ut idem ancipitem oratoris etphilosophi speciem repraesonis tu rus sit 12 .
alienas possessiones. s et Antonius, I, 218 Cf. Supra, P. 19 : ... neque ut sua possedisse sed ut aliena libasse is .
i5 Deir. II. 124, 6 Deir. III, 10 .i cs. Supra nostrum cap. II,43, p. 33. 8 is De Or. ΙΙΙ, 109 et 10 . 9 De Or. III, 7, 59, 26. Cf. supra nostrum M. II. 2. 10 Sic omitur Catulus, Deir. III, 126. 11 Sic loquitur Crassus, Deir. ΙΙΙ, Ἱ3. 12 Ita Crassus disputationem suam concludit, Deir. III, 142: unc,
60쪽
Iamnunc perspici potest, quomodo in libris de Oratore inscriptis ea, quae de philosophiae utilitate primum ponebantur, ad certarum philosophiarum commendationem conversa sint. Nec vero mirabimur in eo libro, qui Orator
inscribitur. - ubi de universa philosophia eamdem fore atque in illis de Oratore libris sententiam, vel novis
rationibus auctam, agnovimus alteram quaeStionis partem quasi obscuratam et fere omissam esse. Cumonim do hujus libri rationem. ullius aperte professus Sit,
Se nussa praecepta ponere, neque enim id suscepisse, sed excellentis eloquentiae speciem et Ormam adumbrare, neque, quibus rebus ea pararetur, eaeponere, sed qualis sibi esse videretur , 2), haud profeci exspectandum erat, eum, dum Summam Oratoris ὀέα describendam sibi proponit, ad explicandam Xercitationis virtutem quasi descensurum esse Quanquam de Aristoteliae exercitationis utilitate ipsam sententiam per Crassum explicatam repetere videtur, dum admonet. Oratorem, si non illum Vulgarem, Sed hunc excellentem, a proprii personis et temporibus semper, Si poSSit, avocaturum Sse contrOVersiam ii, animadvertitque simul, si in hac quaestione, quae propriis personis et temporibus ad universi generis orationem traducia θέσια appellatur Aristotelem adulescenteS non ad philosophorum morem tenuiter disserendi, sed ad copiam rhetorum in utramque partem, ut ornatius et uberius dici posset, exercuisse s 3). Quod autem in exponenda dialecticae cognoscendae utilitate, , quam ratio
sive qui Volet, eum philosophum, qui copiam nobis rerum orationisque tradat, per me appellet oratorem licet; sive hunc oratorem, quem ego dico sapientiam junctam habere eloquentia, philosophum appellare malet,