Quantum philosophiae studio ad augendam dicendi facultatem Cicero tribuerit

61쪽

nem in illis de Oratore libris praeterierat 1), - Stoicos, quos cum per Antonium tum per Crassum dimitto bai 2ὶ, Ρeripateticis ita adjungere videtur, ut dialecticorum cognitions vel ab illa, antiqua η Aristotelia scilicet vel ab hac Chrysippi disciplina oratori petendam esse censeat 3),

non idcirco negat ab oratori u copia magis repugnare Stoicorum is spinosius , disserendi genus quod quidem si non satis in Oratore, at certe in eo libro, quem Bruttιm inscriptum statim ante ediderat, plane significavit.

Neque enim temere in hoc libro, postquam deis Stoicis , ut dicit i), oratoribus, Rutilio Scauro, deque eorum dicendi genere disseruit 5 Brutum ii exclamantem facit 6 Quam hoc idem in nostris contingere intelligo si quod in Graecis, ut omnes sere Stoici prudentissimi in i disserendo sint et id arte faciant sintque architecti paeneu verborum, iidem traducti a disputando ad dicendum si inopes reperiantur. .. nam ipse Bruto, Catonem quidem, avunculum Suum excipienti Ty- sic respondei: Non Brute. Sine causa, propterea quod istorum in diau lecticis omnis cura consumitur vagum illud orationisu et fusum et multiplex non adhibetur genu ; tuus autem si avunculuS, quemadmodum scis, habet a Stoicis id, quod si ab illis petendum fuit sed dicere didici a dicendi ma-u giStri eorumque more Se exercuit . . . t 8 . Atque haec adjicit, quae cum Sententiae per Crassum explicatae plane respondere, tum eam ad subtiliorem etiam desinitionem adducere videntur

Quod si omnia a philosophis essent petenda, Peripateticorum institutis commodius ingeretur oratio quo magi tuum, Brute, judicium probo, qui eorum philosophorum Sectam SecutUSAES, UO-rum in doctrina atque praeceptis disserendi ratio conjungitur cum suavitate dicendi et copia quanquam ea ipsaleripateticorum Aca-

l es supra nostrum cap. I, p. 21. 2 De Or II, 160 III, 65-66 Cf. Supra, p. 39-40 . 3 Orat. 115. 4 Cl. Brut. 116. 5 et 6 Brut. 110-117, 118. I . In quo persectissimo Stoico summam eloquentiam non desiderare

se ait.

62쪽

demicorumque consuetudo in ratione dicendi talis est, ut ne per l-cere oratorem possit ipsa per sese nec sine ea orator esse perfectus nam, ut Stoicorum astrictior est oratio aliquantoque contractior, quam aures populi requirunt, sic illorum liberior et latior, quam patitur consuetudo judiciorum et Ori ...

Neque enim Cicero, dum in tortio de Oratore libro Stoico propter eorum exilem jejunamque disserendi subtilitatem ejiciebat 1), idcirco ipsum eripateticorum Academicorumque genus ad u forensem conientionem omnino traducendum esse significabat sed hoc dumtaxat admonebat, per horum utrorumque maxime exercitationem Oratorem ea u rerum orationisque copia 2 instrui posse, quam deinceps ad si causarum contentiones 3 s et adu forenses nervos a, ipse accommoduluru eSSel. Quod autem et in Brrato , - Academiam veterem in qua

Brutus eruditus erat 5 cum Ρeripateticis, ut solet, conjungen S, - ΟVam omnino misit neque in Oratore ad Aristoteliam, quam commemorat 6 , si in utramque partem exercitationem, adjungit illam Carneadiam si contra Omne, quodcumque propositum esset, disserendi I s. - id ad quamdam temporum rationem maxime posse referri videtur Carneadia enim sententia, quum ille Crassus a Cice

rone inductus per hilonem adhuc vigere videbat 8 ne

que ea Antiocho veteris Academiae restauratori tam mature forsitan cessisset, ui Cicero Vel pS tempore, quo per Crassi personam sic loquebatur, omni patrocinio eam carere videret 9 J, tum certe, cum Brutum et Oratorem scribebat, ab Antiocheis partibus oppressa, et propemodum

. Cf. ieir. III, 80;-Ι, 81. 5 Ab Antiocho renovata. Cf. Brut. 120 332, 315. 6 Orat. 46 124. s. Supra, p. 8. 7 Deir. III, 80 ipsius tamen Carneadis auctoritatem in definienda propria elocutionis vi Cicero in Oratore 32 proseri, ut doceat, quanti eam faciat. i8 Deir. III, 10. 9 uuanquam non multi Philonis sectatores post eum nominari Os- sunt, praeter illum Heraclitum Tyrium, de quo mentio fit Acad. prior. II, 11. Cf. Ε. Zeller, p. design.ὶ

63쪽

orba in ipsa Graecia i s acta erat quam disciplinam

cum et dimissam revocare 2 u se paulo post professus sit, tum Vel maxime re demonstravit, et cum hoc philosophiae genere, quod ipS Sequeretur, magnam esSe Oratori socie

Iam vero in eis libris, quos ad hanc philosophandi rationem composuit, per ipsam singularum philosophiarum explicationem non semel in occasionem incidit, ut in eis ad oratoris rationem similiter atque antea reserendis vel acutiora notaret. Velut Epicureorum genus et minime aptum ad dicendum sibi videri significat non modo ob eam causam - quam in tertio de Oratore libro 5 solam asserebat quod illi ab omni officio civili vel etiam virili repugnent, Sed etiam propterea quod ipsius Epicuri exemplum secuti et orationis ornamenta neglegant 6 et ipsam si disserendi elegantiam , contemnant 7 . Academiae vero oratoriam excellentiam maxime amplificans invenitur initio quarti de Fliabus libri 8), ubi Stoicis a Catone laudatis eripateticos veteresque Academicos opponit quos quidem non modo ad oratoriae institutionis, sed etiam ad moralis doctrinae rationem eum in ipsa Crassi sui disputatione jam ita conjungentem vidimus 9 , ad eorumque dicendi virtutes exprimendas ipsam fere summi oratoris definiendi formulam, quam in suo Oratore modo protulerat, repetere videtur

1 Ipse Cicero ita loquitur, De at deor. I, H; nam quod eam jam pridem relictam s esse quidam dicebant CL ibid. 6ὶ id ipsum a Cicerone refellitur. 2 Cs Acad. prior Il l . 3 Sicut loquitur Cicero, De Fato 3. 4 Sicut dicit in Bruto 1 31 de T. Albucio, si persecto picureo , Ιο-

5 63 4 cs. Supra, Di, p. 38. 6 Cl. De Finib. I, 14. I in De Finib. II, 27, et passim. 8 De Fini , V, cap. 2 sqq. l9 Deir. III, I, cs. Supra, p. 39.

64쪽

Quam multa illi de re publica scripserunt, quam multa de legibus quam multa non solum praecepta in artibus, sed etiam exempla in orationibus bene dicendi reliquerunti rimum enim ipsa illa, quae subtiliter disserenda erant, polite apteque dixerunt tum desinientes tum partientes, ut vestri etiam 1 in sed vos squalidius illorum vides quam niteat orati, Deinde ea, quae requirebant orationem Ornatam et gravem, quam magnifice Sunt dicta ab illis, quam splendide de justitia, de temperantia, de sortitudine, de amicitia, de aetate degenda de philosophia, de capessenda re publica, hominum nec spina vellentium, ut Stoici, nec Ossa nudantium, Sed eorum, qui grandia ornate vellent, enucleate minora dicere 2)...

Sic praecipuam Academiae ad oratorem instituendum commendationem in eo poni videmus, quod ab Academicorum principibus disserendi non dialectice solum, sed

etiam oratorie praecepi - et exempla Simul - traderentur . 3), cum contra Stoici anguste disserendi arte sane

eminuissent quam ob causam dialectici ci potissimum

dicti erant ), sed iidem disputandi subii lilai copiose

dicendi exercitationem non adjunxissent Nec vero . vl

lius, quia in hoc ipso quarto de Finibus libro 5 do Stoicis

hanc Carneadis opinionem 6 sibi assumit, si in omni hac

quaestione, quae de bonis et malis appelletur, non esse inter Stoicos et eripateticos rerum di Screpantiam, Sed, verborum , idcirco ab ea ratione demovetur, quam per Crassi personam in Stoicos propter eorum de bonis et malis sententiam intenderat I cum enim in oratore verba maxime pectentur, illa a Stoicis tentata si veteris philosophiae correctio 8 η - ut nomina rerum tantummodo commulaverit mihilominu ea existimatur, si quae omnino aditum nullum habere possit in iurbem, in forum,

1 Cicero Catonem Stoicorrum defensorem alloquitur. 2 Sic legimus scriptum in Orat. 100-101 is erit igitur eloquens, qui

poterit parva summisse, modica temperate, magna graViter dicere... n

3 Eadem sere eodem modo dicuntur de Academia a Pisone in libro De Finib. V, 10, - atque etiam in Partit orator. 139. . Cf. Orat. 114 Partit orat , 139. 5 C s. cap. 24qq. 6 Ut apparet ex lib. De Finib. III 41; eamdem sere opinionem Antiochus, in ipsa Academia si Stoicorum adstipulator Cf. Acad. pri. II, 6 in tutatu erat. 7 Deir. IΙl, 66 atque I, 218 is supra, p. 39. 8 Sic loquitur Cicero De Finib. IV, 21. Cf. Acad. poster. I, 35.

65쪽

rum sententiae ad usum popularem et civilem quodammodo accommodarentur hunc enim Catonem, - cujus

dicendi facultatem tanquam singularem in Stoico homine neque sane a Stoicorum disciplina accepiam 2 in Bruto

laudabat in v Παραδοξω D prooemio commemoraVit, u in Senatu locos graves ex philosophia tractare solitum esse abhorrentes ab usu forensi et publico is, sed adhibitis oratoriis ornamentis hoc tamen consecutum SSe ut ea, quae non Sane probarentur in Vulgia S, etiam populo

probabilia dicendo fierent 3 . t Vero, dum ipsa stoica verborum acerbitas aut rejiciebatur aut certe dicendi ornamentis quasi in volui obtundebatur, extenuabatur etiam id ipsum, quo omnem Stoicorum a eripateticis discrepantiam Cicero referri volebat quod quidem ita fuisse ipse Cicero significat in quarto de Finibus, ubi, quae de verborum ab usu populari abhorrenitum inanitate )Caioni Stoicorum patrono objicit, ea huc convertit, quod si ista philosophia communi more in foro loquatur, in libellis suo 5 neque igitur temere in secundo libro

Epicureorum sententiiS, qua ne Suo quidem sectatores in publicos conventu proferre u Suro esse contendit,

opponebat illa, quae Ρeripatetici, quae Stoici dicunt 6 ἡ

proinde quasi utrorumque sententiae conjuncte ad usum forensem proserri et possent et Solerent. Nec vero ad nostram scriptionem refert, Ciceronem de Stoicorum a

linis. De Finib. IV, 21. 2 Sed si a dicendi magistris , naturam Sane adjuVantibuS. Cf. Brut., 119 cs supra, p. 49). 3 Ipsa Tulliana Verba excerpimu ex Parausae prooemio 1-3. 4 Sicut dicit De Fini , IV, 23. - Adu condemnandam istam verborum inanitatem n Cicero hoc loco utitur ipsiu Panaetii su Stoicorum principis, , ut dicitur De Divinat. I, 6 II, a exemplo, qui alio loco De Fin. IV, 79 dicitur veterum Stoicorum si tristitiam atque asperitatem fugisse nec acerbitatem sententiarum nec di,Serendi Spina probavisse . Cf. de eodem v ad usum popularem atque civilem de republica disserente , De Lesib., III, 14. 5 De Finio. IV, 22. 6 De Finib., II, 46 Cs Tusc. III, 51.

66쪽

- Ρoripaloticis dissensione non item semper judicavissc atque aliquando ad Stoicos ut philosophum magis inclinavisse propter hoc ipsum, quod per eos potissimum i in philosophi gravitate aliquid grandius diceretur quam in vulgi opinione stultorumque turba 1 η ut orator certe, ab ea commendanda Academiae ratione, quae ad tradi iam copiose dicendi artem - eamque ne a subtilitate quidem disserendi alienam, - pertinebat, nunquam deStitisse videtur.

67쪽

Summa rationis hactenus eaepositae repetitur atque eoncluditur.

Dum ea, quae M. Tullius de singulis philosophiis ad dicendi utilitatem relatis in suis de Oratore libris per

Crassi praesertim personam disseruerat, per eos libros quo postea Scripsit, persequimur, - ipsam perspeximus constantissimam eamdemque certissimam rationem, quo omnis haec Tussiana philosophiae ad eloquentiam adjunctio spectare Videtur. Neque enim sine causa ille Crassus a Cicerone inductus - ut in ea sermoni parte, quae ad copiose ornateque dicendi explicationem reser-Vata est, quaestionem de universa philosophia prius institutam repetiturus et ad ceriam variarum philosoph iarum selectionem traducturus est, mi primum opinioni O-rum adversatur, si qui tanquam ab animo corpus sic a sententiis verba seiungunt 1 M. Nam quod idem in hae ipsa disputation statuit u summam laudem eloquentiae esse amplificare rem mando 2 n ejusmodi profecto amplificationem a se commendari satis significat, quae non si verborum volubilitate inani 3 n, sed si rerum copia verborum copiam gignente 4 s efficiatur ex quo intelligi

potest, oratorem ad eas ornate copioseque dicendi virtutes, in quibus maxima laus eloquentiae contineatur 5). Opropius et commodius accessurum esse, quod in ea ma-

68쪽

teria, quae ei subjecia sit in omnibus videlicet, quae ad hominum vitam pertineant l), et rerum copiam s ab ipsis philosophis repetierit. Dum autem philosophiae ad dicendum utilitatem sic comprehendit, non immerito M. I ullius dicendi studiosis eos potissimum philosophos designabat,

a quibus eisdem, Simul atque rerum copia ipsa dicendi suavitas et copia 2 per assiduam exercitationem traderetur. Nec vero haec Academicorum eripateticorumque

exercitatio eo solum commendabatur, quod per eam Otissimum orator hoc consequi posset, ui et rerum abundantiam a ratio polita et ornata quasi sponte sua sequeretur 3 sed eadem ad eos ipsos locos pertinebat, quorum facili tractatione res, a propria ac definita hominis ac

temporis ad communem quaestionem universi generis traducta dilatari ei amplificari ornando I maxime

posset nam quod in ejusmodi locis orationi inserendis

Cicero admonet 6 Oratorem suum g non Peripateticorum more, sed aliquanto nervosius is dicturum SSe,

hoc ipso satis significat, hanc u elegantem ab Aristotele constitutam exercitationem ad eloquentiam vel forensem quam proxime accedere sibi videri. Nec vero fortuito incidit, ui oracio demonstrationis nostrae quasi curriculo ad eam ipsam rationem reducamur, quam de locis e philosophia ad oratorium usum arcessendis allatam primum notabamus quippe cum alio etiam modo agnosci possit, hujus potisSimum rationis

momento a summa philosophiae cognoscendae necessitate ad Peripateticorum Academicorumque electionem quaeStionem traductum esse. Nam in ejusmodi utilitate, quae in pernoscendis hominum naturis ad tractandos eorum unimos ponebatur, nullam causam prolatam Vidimu S, cur certae disciplinae aliis anteferrentur, - et quidem, cum ad eam rem ipsam propter se considerandam Cicero e

69쪽

- 57 contulit, tum Stoicos maxime commendavit, tanquam in partiendis et definiendis et describendis animi perivrb tionibus acutissime versantes l) in ea autem utilitate, quae ad cognoscendam dialecticam spectaret, ab ipso

Tullio Stoicosieripateticis ita adjunctos vidimus 2),

ut hujus rationis momento picurei soli, tanquam dialecticae negligentes, excludi videantur. - Neque rurSus temere effectum est, ut ad demonstrandam philosophiae utilitatem plurimum ei rationi tributum sit ex qua maxime appareat, quantum Mercifatio 3 doctrinae juncta ad efficiendam eloquentiam valeat cum contra ad tractandos hominum affectus Vel ad assequendam argumen iandi subtilitatem, etsi ars non sit inutilis, tamen natura potissimum duce, praesertim accedente usu forenSi, Orator utatur quod videlicet in hanc sententiam a Charmada aperte disputatum Cicero reserebat idem quamvis tacitus - ipse expertus significavit. Et quidem, quantum in talibus rationibus a Platone repetendi neque eis sane nisi ab ejusdem sublimitate deflexis Cicero oratoriae laudis amplificandae studio concesserit, ex eo suspicari licet, quod ab ea contentione inter philosophos et oratores instituta ipsa in illis de Oratore libris explicata disceptatio proficisci ad eamque saepius reduci videtur atque illa ulliana adjungenda oratori philosophiae ostentatio in vanum quiddam recidere fortasse existimanda esset, nisi ea ratio accessisset, quam ad 4 HO-corum s in dicendo persaepe incidentium tractationem per ceriarum philoSOphiarum commendationem Spectare vidimus quae quidem ratio quam apte ad ipsum Ciceronis genus dicendi pertinuerit, ei jam nunc perspici potuit et per secundam nos irae Scriptionis partem expli

1 Cf. TuscuL, IV cap. 4qq. 2 Inimi. 114 Cf. supra, p. 9 , quoniam hanc de dialectica cognoscetida rationem in Oratore demum Cicer protulit Cf. Supra p. 21j. 3 videlicet, quae apud eripateticos cademicosque celebrabatur Cs. De Finib. IV, 10 AEtsi ingeniis magnis praediti quidam uicena eo

piam sine ratione consequuntur, ara tamen est dux certior quam natura. i. Per Antonii personam, Deir , I, 90. Cs. Supra, P. 25 n. 3.)