장음표시 사용
131쪽
a tineiadi, facit coiugium. Consensus igitur promittentis tantum, etiam accedente iureiurando non facit matrimonium. Ideo supra diximus ex scholasticorusententia Consensum esse causam matrimonij, sed non totam Est enim consensus, ut illi aiunt, catl sa, ut fiat matrimonium, non ut sit Inter quem gra dum&nuptias, quae sunt secundus gradus perfici ens matrimonium, possim Varia eaque iusta, promissarum nuptiarum impedimenta incidere Mediuproinde tempus inter sponsalia & nuptias relietum est viri liparti, ut diligentius inquirant, num aliquid sit aut offeratur, quod consummationem matrimo-nh iuste impediat. Cum his no pugnat forma pactionis, qua in hoc regno uti solemus in honestis sponsa- lib. Ita enim quaeritur Vis hanc habere in uxorem ΘVis hunc habere in maritum Θι respondetur, Volo. Nam haec Voliantas intentionis est, qua animus inclinat ad futuras nuptias, non traditionis, qua alter alteri se totum tradit, ut iam Vnum sint, na habitent,&indiuiduam vitae consuetudinem retineant. Ne que his aduersatur dictum Domini: Qt , Deus coniunXit homo ne separet. Nam Christus loquitur de coniunctis legitime , qui consummato iam
matrimonio, ininum: Onainem conuenerunt. Siquidem non de repudio desponsae, sed de diuortio iustae V Xoris, interrogatus erat,4 hoc responsum dedit
Dominu S. Iam adiudices veniamus. Cum repudium permitti petitur, plus Japiens iudex ante omnia grauiter perpendat ii spiciat, quid utile sit Ecclesiae, quid commodum reipublicae, quidque faciat ad piam
132쪽
coniugum concordiam. Et contia, Quid vel Ecclesiae de Reipublicae officere, hoc est, quid Ecclesiam scandalo offendere, quidque Rempublicam laedere, quidque priuatam Vitam potest reddere molestam. His enim tribus, hoc est, Ecclesiae, Reipublicae, priuata famili e destinatur coniugium. Quare si sapiens iudex prete uiderit aliquid periculi, vel Ecclesiae, vel Reipublicar,vel priuatae familiae imminere ex coactis nuptijs, sua prudentia imminenti malo occurrat. Siquidem coacta matrimonia malos exitus habere solent. Hac regula in animis iudicum concepta, facilius fuerit quasvis repudi causas excutere, dijudicare, mona conscientia determinare. Naria cum Paulus dicit, agens de separatione coniugum ad pacem nos Vocavit Deus iudex secure hoc dictum, ut
regulam iudicij, sequi potest, praesertim cum de repudijs agitur.
Cum quaeritur repudium, aut peccatum est in consensu eorum, qui promiserunt nuptias, aut inter per sonas, post pactionem nuptiarum aliquid inter u nit, quod vel iure consummationem coniugi impedit vel utrumque contrahentium, aut alterum Lfendit. In consensu peccatur,Vel cum alteruter negat consensum, vel alioqui contra conditiones legitimi consensus, pactio de nuptijs faeta est. Quado negatur cosensus ab uno,& ab altero clam esse factus asseritur, quaerendum est, an interuenerit
133쪽
carnalis copula, nec ne Si interuenit carnalis copula, quaerendu est, an foenaina fama antea hi erit illaesa, nec ne. Si interuenit carnalis copula. fama foemi
compressae antea fuit honesta, admonendus est qui accusatur violatae fidei datae, grauiter a iudice,Vt cogitet quanti peccatum sit fidem fallere, praeser tim cum videatur confirmata esse carnali copula, forte prole. Si perstiterit reus in negando, nolim tamen ipsisn statim ab lui, propter ipsius conscientiam, cui iudex consulere debet. Nam qui clam promisit,4 copula postea consummauit promissionem, vivet in perpetuo adulterio, mala cum conscientia, si alteram, priore vivente, dux crit, etiamsi fuerit liberatus per iudicem, mendacio deceptum . Quare in hoc casu iudicarem consultum sib, sequi consilia Gregorij, qui praecipit, ut is, qui inficiatur promis
sionem factam de nuptijs,scptima cognatorum, aut aliorum honestorum Virorum manus e purget. Qilod cum fecerit, iudex illum liberum pronunciabit, in posita scortationis mulcta. Vertim sic infamis fuit foemina antea, Vel non est secuta copula, constanter negans pactioncm de nuptij interuenisse, sine iuramento liber dimittatur. Caeterum, si Vterq; fatetur consensum, a quo alter cupit discedere, examinandus est consensus, an fuerit legitimus, hoc est, licitus, honestus, iustus, liber,
Si non fuit licitus consensus, sed illicitus, ut qui factus sit contra gradus cognationis Massinitatis lege Dei prohibitos, pro nullo liabebitur. Addo etiam, Si fuit initus contra humanas leges , etsi diuortium
134쪽
tium non iuste facit tamen repudium rect secerit.
Si consensus non fuit honestus,temeiarius omnino est iudicandus, atq; adeo pro nullo habendus, etiasi iuramentum interuenit. Etsi enim graue peccatum est, non praestare, quod iurasti tamen certu est, grauius adhuc peccari, si impleas, quod temerci iura sti.Teneatur ergo regula: In malis pro millis rescindesidem. 1 stulto voto muta decrctum. Non honestuconsensum dico, qui vel petenti repudium, vel fanablia ipsius, ves ordini d dignitati congruit Deus enim vult hominem, quem ad honestatem condidit, honestatis 1 ordinis amantem esse,&vult singulos suum statuni lignitatem in timore Domini tueri&conseruare Plura de hoc genere consensus supra
Si consensus non fuit iustus, hoc est, si promissio de nuptiis ficta est contra illoru voluntatem,in qu Orti potestate sunt illi, qui paciscutu de nuptijs, potest per iudicem rescindi tanqua iniustus, siue secuta sit carnalis copula, siue non, nisi aliter parentes, aut illi qui in parentuloco sunt, persuaderi possunt. Pontificia autem constitutio contra pronunciat, nem peratum esse matrimonium, quod inscijs etiam 4 auitis parentibus contractum sit per verba praesentis temporis Ad quam constitutione Erasmus in hunc modum respondet: Hic, inquit, usu venit Legislatori, quod ferunt Herculi, cui dum unum cornu disie-cuissse Achelio fluuio, magis etiam intumescens ex alia parte minitaretur amnis, imo fit, ut pro rese elo uno hydra capite plura suppullulent. Non enim solum
135쪽
1 27 id dicitur: Ex malis moribi
nasci bonas leges, Verum etiam ex optimi legii, lio'
minum peruersitas gignit mores pessimos. Opinor autem humanum este decretum , solo consensu coire matrimonium, ut qui legem pro ratione temporum statuit , possit eandem pro ratione temporum Velabrogare Vel moderari, Atque iam nunc ex hac lege Quod adolescentes bene natos , quod puellas ctiam summo loco natas vidimus,4 videmus implicari infaustis perplexis' coniugijs, ingenti luctu parentum propinquorum , nonnunquam summo Reipubi discrimine. Haec Erasmus, qui mollius Papa tractat. Ego dico Praeceptum Dei Honora patrem matrem, Ut bene tibi sit, anteponendum esse constitutioni Antichristi. Nunquam enim Deus istud matrimonium probauerit, quod coij contra suum mandatum. Quare nunquam rata habenda sunt , neque sponsalia, neq; matrimonia, contracta inuitis teluctantibus parentibUS. Si consensus non siit liber, sed vel coadtus, Vel eorum, qui per aetatem aut morbia sano destituuntur iudicio, non est habendus pro consensu. Locum enim non habet consenula ibi metus, vel coactio, Vel crror iudici intercedit. Neq; refert, cum de repudio aoitur, iitae coactio rit absoluta, hoc est, per Vim externam facita, siue coditionata per minas, Vnde metus. Neq; liber est consensus, quando mentis vigor in iudicando , quali inficitur mero aut Oeco amore. Vt enim radice viciata Veneno, arbor no proscribo num fructum cita mens Vinoin amore in se cita, non
sane iudicat Pessimi enim imprudentissimi
136쪽
sint consiliari Amorri vinum. Quare si quis ebrius
promisit , cuius Sobrium poenitet, potest a promissione discedere, es iudice absolui. Si interuenit copula carnalis, ebri cum amata foemina forte etiam ebria, quae affirmatri probat coram iudice, per Va- nos homines, ut lenonesin foeminas infames, promissionem coniugalem compressam praecessisse, nihilominus scortatio , non coniugium habebitur. Quare iudex tales scortationis poenae subij ciet.
Si consensus non fuit plenus, hoc est, claris verbis& perspicuis expressus, non obligat simpliciter, sed ex aliqua parte videlicet cum libidinosus aliquis promissionibus obscuris, quae possunt plures interpretationes insidiose recipere, easq; simple Virgo, aut vidua honestae famae de coniugio vere promis intelligit, virginem aut viduam laetet, atq; ita deceptam corrumpat. Hic profecto iudico pronunciandum ess e pro persona decepta, hoc videlicet modo, Ut deceptor, vel eam quam blanditij pertraxit ad concubitum, in Xorem ducat, vel si ad hoc induci per iudicem non possit, mulcta stupratoris puniatur, ut satisfiat magistratui tersonae laesae. Si contractus non fuit sincerus, hoc est, si quis aut dolus, aut error claris verbis suberat, cuius generis sunt si quis mentitur personam, fortunam, conditionem, qualitatem Tot enim erroris genera, cum de nuptijs agitur, numerant Canonici.
Personam mentitur, qui se alium fingit quam est, ut siquis diceret se Senatoris filium, cum sit carnificis.
Fortunam mentitur, qui se diuitem iactat, ut stulti
137쪽
stulti proci facere solent, cum sit pauperrimus. Conditionem mentitur, cum quis nobilem sedicat, qui est plebeius. Qualitatem mentitur, si quis honestum se praedicat, probum, cum sit inhonestus&improbus. Si quis Verre religionis sectatorem se affrmet, cum sit haereticus. Siqua se pro virgine spondet, cum sit corrupta Si quis vel qua morbum celat suum ante sponsalia, qui ante nuptias deprehenditur. Hic iudex se quatur Canonem: Frauso dolus nemini debent patrocinari. Item, Nemo debet lucrum de suo doloreportare.
Porro si post legitimum consensum aliquid inter personas , quae pactae sunt de nuptijs, interuenerit, quod offendit, hac via procedendum esse iudico, ut primum audiatur, an uterq; cupiat a pactione discedere, aut alteruter tantum.
Sivterq; cupita pactione discedere, iudex grauiter reconciliationi modo spes sit, Vt tranquille cohabitent reconciliati det operam.Vertim si persuaderi non possint,vi consumment promissionem legitime factam, iudex quaerat, an copula carnalis exceperit sponsalia, nec ne Si copula carnalis non acces sit post sponsalia, velim iudicem non magnopere esse solicitum, de causis offensa interuenientibus. Sed, ne quid deterius ex coactis nuptijs eueniat, permittere rescindi contra stum ut imperfectum, ita tamen, ut iustas poenas fidei non seruatae, ratione fortunarum& conditionis, luant. At si forte copula interuenit, matrimonium consummatum est, inertinet quae stio iam non ad repudium, sed ad diuortium. Quare non
138쪽
non licebit eis extra rationem fornicationis a pactione discedere, quam copula confirmauerunt. Hoc rescriptum sint a Gregorio IX. Imperatorum approbatur legibuS. Sin autem alteruter a legitimo consensu ante nuptias cupit discedere, iudegrationes audiat mutatae Voluntatis, quae si tales fuerint, ut vel merito offendant,vel Vitae consuetudinem reddere possim molestam Dinsuauem, potest iu de ediscessionem a pactione permittere, si caetera filua sunt. Canon istae in hoc ordine primo loco ponti hunc casum. Si alteruter post sponsalia, matrimonio non dum completo, Votum fecerit , hoc est , monasticani Vitam elegerit, solutam aiunt promissionem. Quia scilicet nondum effecti sunt una caro, completo scili cet matrimonio. Etsi autem nos Votum istud, Vt contra Deum sit sceptum, pro nullo habemus , sicuti supra ostendimus , hoc tamen ex Canone isto colligimus, quod Gregorius non Voluerit solo consensu ratum esse coniugium ante nuptia S. Si quis honeste vixit ante legitimum consensum, ira ut nullo crimine publice sit notatus , sed postea in infamiam ob quodlibet flagitium inciderit, potest honesta personarin innocenti, solutio pacti,
modo petatur ante nuptias, concedi. Si alteruter ingrauem morbum tetru inciderit,
ut in lepra, gallicam scabiem epilepsiam phrenesin, potest sanus a pacto discedere, praesertim si copulatio interuenit. Neque enim potest quisquam bona conscientia illud implere matrimoni una, quo uti sine abominatione non pos iit, quinin se ipsumin caeteros
139쪽
perdat, quin Sc liberos ad perpetuam miseriam commune Reipublica detrimentum gignat. Ante annos qo ciuis erat Corona epilepsia laborans Hic Uxorem duxit, egea duodecim proles sustulit, in quibus omnibus paternus morbus ut liaereditarius haesit. An non praestiti et hic ab ista pactione distessis eΘEos igitur, qui lusus lodi tetris abominandisq; morbis laborant, ita velleis e affectos, ut sic vitae rationes inirent,ut celibes vivere possient sine delicto, ne infortunium eorum ad multos peruaderet, sed se Vnis concluderetur. Quam enim dulcissimum es genuis e,tam est acerbissimum videre liberos graui morbo afflictos, quem saepe optarent parentes, fieri si possiet, in se translatu potius quam cum in liberis suis tanto cum dolore aspicere Vellem profecto, Ut lege caueretur, ne Vllis, qui abominandis, haereditarijs, in curabilibus morbis laborant, permitterentur nuptiae, praesertim cum videantur diuinitus ad colibatum vocari, quibus Dominus ademerit matrimonij, cibona conscientia exercendi, potestatem. Si quis vel oculum perdat, vel nasum amittat, vel ci quicquam turpius eueniat, Canones 'eges permittunt alteri a pactione nuptiarum discedere, si non
Si superuenerit assinitas fornicaria, hoc est, si sponse cognouerit aliquam e cognatis pons suae in pro hi tis gradibus, siue diuinis siue humanis legi bus, etiamsi sponsa non cupit repudium , rescindenda est pactio cum priore inita' non sine ani
140쪽
Permittuntur etiam nuptiae, secundum Canones& leges, virgini aut foemince desponso e, si is qui cum ea contraxit de futuris nuptijs , diutius inuita sponsa peregrinetur. Nam illic dolus subesse videtur Verum hic tempus bienni praescribi velim, nisi forte grauiores causae moram istam non ferant, de quibus prudens iudex viderit. Si quis pos contracta sponsalia cum una cum
qua rem non habuit cum alia contrahit,4 cum ea misceatur, puniatur grauius, alijs in terrorem, ne tam facile rescindant datam fidem, impunitas sceleris multis occasio sit peccandi Sed maneat cum se cunda, eo quod cum ea consummauerit promissum matrimonium, quod tamen vix felix & expers mole stiae fores a tuo.
Ex his repudi casibus iudicari potest de multis alijs, qui vel sub his continentur , vel his non multum sunt disssimiles.
S diuortia tristiora&grauiora sunt quam repudia ita etiam maior cura in iudice requiritur,ne diuortia contra Dei Voluntatem, aut faciat, aut approbet in certis Simam eorum pernitiem, qui non it stis de causis diuortia faciunt, Sententia doctorum hac in re multum variant. Sunt enim qui unam solummodo causam diuorti agnoscunt. Sunt qui duas admittunt. Non desunt qui
tres iustas diuorti causas es e tradunt. Multi quinq; enumerant. Alij adhuc multo plures. Quare etsi in