장음표시 사용
91쪽
sa BONA MICII DR PONTI pH . tiquiores, minus bonis, quo magis admire mur, perscriptae temporibus latinae eloquentiae . Quam multa in iis de abditissimis Religionis nostrae musseriis i quam multa de divinis legibus f iam multa de moribus conscripta sunt apte , subtiliter , dilucide lIlla vero . quae requirebant scribendi quoddam genus splendidius , atque nervosius , quam magnificet quam graviter i Fuerunt Haereticorum consutandi errores 3 Ut illi res involutas explicarunt , dii in xerunt ambiguas , veras illustrarunt i Fuit Rex aliquis monendus, vel Caesar , ut ne in rerum divinarum administrationem invaderet tem p ratam persequuti sunt , & mediam quandam scribendi rationem . Ius omne retinendae Pontificiae dignitatis , in Byzantiorum maxime Antistitum minuenda arrogantia , COntinebatur . Ergo in omni genere objurgationis exarserunt; neque ita tamen , ut non huic orationis generi acri , & vehementi
illud alterum lene , & sedatum admiscerent: Ne videt ieet dignitatis retinentissimi qui erant, mansuetudinis obliti viderentur. Nam quid ego dicam de GREGORIi Primi epistolis, quae tanta, dc tam admirabili resertae sunt varietate, & copia rerum omnium Atque hic est sine controversia primus, de quo sit memoriae proditum, scriptorem
92쪽
rum numero habitum esse, quos ex me co
gnoscere vos velle dixistis . Antequam enim Pontificatum nactus esset, plane Constat, adhibitum a Pelagio Secundo fuisse , qui ejus epistolas conscriberet. Nam HIERONYMUM,& PRospERvΜ Aquitanum ejusmodi munere functos esse , suspicari magis possumus , quam liquido confirmare . Ille enim acce situs a Damaso est propter sacrarum liter rum peritiam singularem , atque admirabilem . qui de his tantum rebus , quaecumque in disceptationem quaestionemque Vocarentur , Consuleretur a Damase, ut ipsius suisse potius videatur studiorum adjutor , quam scriptor epistolarum . In Damasi praeterea epistolis nihil inesse videtur impetus illius concitatioris. qui eminet in Hieronymo, in eumque sortasse vel a servore quodam ingenii , vel a declamandi exercitatione profi
Neque vero idem est stylus Prosperi, &Leonis Primi, ut hujus epistolas conscripssse
illum asseveremus. Nam Prosper attenuata quadam utitur , & pressa oratione, in qua tamen satis est virium ad disserendum . Leonis contra sermo grandis est . & late explicatus , quaesitaque Verborum collocatione D 3 nume.
93쪽
34 BONA Μ Ie II D1 PONTIFIC. numerosus, &ob eam ipsam caussam nimis interdum redundans . sed ut ad Gregorium redeam , mitto, qua vir fuerit sanctitate , qua Pontifex coninstantia , & consilio . scriptorem enim hoc loco quaerimus, eoque nostra omnis referri
debet oratio. Fuit is igitur liberaliter instutulus , quippe Romae summo loco natus.&, quum Pelagii Secundi Legatus suisset multos annos apud Tiberium Caesarem Byza tium , ab eodem Pelagio ad epistolas Pontificias conscribendas adhiberi coeptus est. Erat homo rei Christianae, reique publicae peritissimus: in dς illa scribendi gravitas, & m ratium sententiarum crebritas. Quae quidem lucet in epistolis maxime , quas , tenuis. sima quum esset valetudine, scripsit amplius
octingentas, praeceptis refertas omnes utrulissimis ad Ecclesiae disciplinam , atque ad
hominum mores . Nullus tamen apud hunc flos sincerae latinitatis, nec lumen ullum a tis reconditioris, quam vel contemsisse videtur , spreta veterum lectione , vel non potuisse consequi, temporum vitio impeditus . Multae certe translationes, & longae, eoque minus aptae: verborum item ambitus. non delectus , ut, quum legas , numerus
quidam latinus non desit, elegantia desit.
94쪽
sed ea sunt Gregorium tempora cons quuta , ut ne ex ea quidem parte omnino improbandus videatur, qua inelegans est,
atque horridus ; Nam IOANNEM quendam ABBATEM , quem Maximus Monachus, qui eodem tempore floruit, Honorii Primi epiastolas conseripsisse refert, & doeti ina totum illustrasse occidentem significat, clarum esse video Maximi hujus testimonio, non scruptis suis , quae nulla extant . Itaque , ut hunc omittamus, sunt Gregorium tempora consequuta adeo bonis artibus tetra , atque
insessa , ut latina eloquentia, quae in servilem projecta adulationem, a pristino jampridem splendore recesserat, funditus sere interiret . Si quid tamen in illo interitu ,
atque occasu literarum reliquum fuit in stria hendo humanitatis, atque elegantiae, R mae certe , atque in Pontificum epistolis fuit; adeo ut eloquentia , quae, Romana vigente Republica, fuerat libertatis, facta elis quodammodo videretur alumna Religi nis . Nam quum esservescentium impetu ba harorum perculsa succubuisset Italia, vel rum Romanorum deletis institutis , neces sario factum est, ut victricium Nationum mores Itali homines primo ample sti, dei de quae vis est consuetudinis etiam ad mare coeperint agrestes , atque horridos .
95쪽
s6 BONAMI cII nT PONTI FI .& plane militares , quos ab optimis infringi sudiis existimabant . Itaque humaniores contemnebant disciplinas , quas ignorabant, easque Sacerdotibus pene solis reliquerant, qui & instituto vivendi suo a caedibus, a que armis abhorrere debebant, & latini sermonis usurpandi necessitate , aliquid temporis , atque operae literis impertire cogebantur . Gum autem ne Sacerdotes quidem ipsos puderet. stia diis neglectis , arma tractare, tum vero per omne vitiorum genusvietrix erupit ignorantia literarum , quae late longeque dissuta, omnem fere extinxit ubique di bonarum artium & latinitatis sen. sum . Ipsae tum epistolae Pontificum Romanorum communi hac suerunt temporum labe Contaminatae, nullae ut extent a Gregorio Primo ad Gregorium usque Septimum, quae virtutem habeant aliquam orationis. At Gregorius Septimus liberalibus disciplinis satis, ut illa aetate, instructus , antismum ipsum , quem habuit a natura, &,
quem maximarum rerum assidua . acerrimaque cogit1tione exercuerat, robustum ,
atque excelsum attulit ad scribendum . Itaque etsi is non discedat omnino, si verba spectes & numerum . a barbarie suorum temporum , sententiis tamen ita grandis est, ita incitatus, ut animos legentium Obruere
96쪽
ΕpisTOL. fCRIPTORIBVs s auctoritate , perfringere impetu videatur , denique facile ut appareat Gregorii epist las esse, ejus . qui ampliorem quandam pomtificatus Ermam primus induxerit, & rati nem primus instituerit, quemadmodum Ponistifices non selum colerentur ab Regibus
sed etiam timerentur. Post hunc autem Gregorium , omnium eorum Pontificum. qui
jacentibus adhuc literis fuerunt , epistolassi legas, illis quidem temporibus nihil habebis in scribendo fortasse melius . Tempora enim illa, quamquam superiorum inscitiani miserabilem ex aliqua parte depulisse
viderentur, nondum tamen barbarae, atque
incultae dictionis sordes penitus abjecerant. Erant certe , qui Theologiae , erant, qui Iurisprudentiae, erant etiam , qui Grammaticae operam darent multam magis, quam utilem. Non eadem vigebat adhuc bonorum ignoratio Librorum , magistrorum inopia, eloquentiae nox; donec a Franci sco Petrasecha in tantis tenebris lumen est aliquod is latum melioris erudistionis I; primoque ab hoc commoti sunt homines ingenio , de doctrina praestantes . ut auderent accuratius , quam superiores , 6c ornatius scribere . Atque hic statim propter nominis celebritatem ab Urbano Quinto evocatus Pontificias tu
ipse conscripsisset epistolas, nisi literatum
97쪽
BoNANI cII DE PONTIFIC. otium arctissime amplexus . divelli ab eo nullius neque utilitatis, neque honoris i vitamento potuisset. Nimirum is multa scrupsit, suitque & Orator, & Poeta Latinus, in eo sane probabilis, quod , si non omnium optime , Omnium certe princeps, impolitae .vetustatis quasi fuliginem absterserit. Sed enim haec facta Petrarchae mentio commonet me , ut ad Scriptores aliquando nostros redeam, a quibus aberrare jamdiu videor , dum nimis multa , & sertasse ali na de Pontificiis epistolis disputo. Tum Furiettius: Ista vero, inquit, neque aliena tibi suerint de Scriptoribus loquenti Pontificiarum epistolarum , neque Certe n his audientibus injucunda . Miror potius, in iis Pontificibus commemorandis , quorum in epistolis ratio fuit aliqua latine scribendi illis temporibus. praeteritum esse abs te Imnocentium Tertium, magnum illum Iuris Canonici auctorem, oc principem . Hic Fomtius arrist. & simul. Scilicet, inquit, eo praetermisit , quod Iurisconsultus fuerit . Tum ille, Pergisne, inquit. Forti . me apud Jurisconsultos in invidiam rapere . quasi de
iis minus. quam decet, aut amice, aut recte sentiam p inamquam epistolae Innocentii Tertii, non hominem tantum declarant peracutum ad excogitandum . quid in Iure,
98쪽
aut in aequo verum aut esset . aut non esset;
sed maxime gnarum Reipublicae, di de illa praesertim inter Philippum, atque Oth
nem de Germanico Imperio concertatione quum agit, genere utentem orationis soleristi quodam , & ad rem , cum summa perspicuitate , mirabiliter apto. verum de Pontificibus eatenus mihi dicendum fuit . ut ostenderem , barbaris etiam temporibus, latinae eloquentiae, si qua fuit, in eorum epistolis extare vestigia. Et quoniam ita traxit commemoratio
Pontificum orationem , ut ad Innocentium Tertium pervenerim, praetereundus non est
PLuxus ille BanxvENTANUs quem ipsius Innocentii epistolas collegisse reperio, & iis annumeratum esse Scriptoribus, quos pe censere institueram . Ita prorsus, inquit Furiettius ; sed mihi videris a Gregorio Primo. quem Pelagii Secundi scriptorem epistol rum fuisse statueras, ad Paulum hunc Ben ventanum nimis longo intervallo descendere, vel praecipitare potius. Atque id necessario, inquit ille ; neminem enim , licet
curiosius exquisierim . inter horum aetates
interjec tum esse video, qui quidem vere, di perinde . atque a nobis intelligitur, Pomtificiarum epistolarum Scriptor dici possit. Nam Marios, di cineriurus, & Scriniarios
99쪽
6o BONAMI cII DE PONTI FI c. etiam, quos barbaro Vocabulo appellant,
si tamen hi possunt in Scriptorum nostr
rum coetum , ac numerum venire permultos sane ex incondita vetustate eruere , de
iisque loqui , de quorum scribendi laude
nulla monumenta loquuntur nec aliorum,
nec ipsorum , quid , quaeso, attinet 8 Praesertim quum neque ex inani eorum notitia quicquam accedat vel ad antiquitatis laudem , vel ad exemplum posteritatis; neque propositum sit colligere omnes, sed eos tantum Scriptores , qui clari fuerint. Atque ego omisissem etiam Beneventanum illum ,
eodemque & numero & tempore BERARDv MDE NEAPOLI , qui Urbani IV. Clementis Ιv. Gregorii X., RICARDVΜ PO FIANVM, qui Ιnnocentii IV. , MARINUM EBULENfEΜ , qui Gregorii X , T ROMAM CAMPANvΜ . qui Innocentii V. . IOHANNEM DE BONONIA , qui Bonifacit Vlli. epistolas conscripsisse dicumtur, nisi eos, annalium memoria teste, sciremus aut doctos fuisse , aut certe habitos . Neque vero non multos sertash, qui commemoratione digni fuissent, obruit tempus illud dissicile ac turbulentum . quo vasta bellis Italia , lacerata dissensionibus Ecclesia, di ipsa ad exteras gentes transata Sede Relia gionis . quum orbata annos ipsos Lxx. PO
tifice Roma, relicta direptioni, atque in cendiis
100쪽
ΕPIs Tot. Se R I pro RIηUL 6tcendiis videretur, multae privatae, & publicae tabulae foedissime perierunt . Itaque magna facta est in historia labes , ut script res Pontificiarum epistolarum non modo non existimari, quales fuerint, sed ne intern
sci quidem possit, qui suerint . Illud tamen
existimare facile possumus. ad tantum m nus sere semper esse a Pontificibus adhibitos.& ultro etiam accersitos, qualescumque illi fuerint, quos literarum , dc latine scribendi fama praestare caeteris intelligebant. Itaque
STRATA; quin immo ab Urbano V. Petrarcha:& quum is recusasset , ut antea diximus, evocati sunt FRANCI sevs BR v Nus , &COLv-TIVI SALvTATVs , tuus , Forti, Civis , qui eo munere functi sunt. Iam magna utriunque laus a Pontifice evocari, qualis suit Urbanus Quintus , qui, quum Religionis illam cum literis conjunctionem ad Pontificatus praesidium magnopere necessariam esse in teuligeret, usque eo sevit studia literarum , ut& multa multis in locis gymnasia fundaret& ipsorum studiorum caussa adolescentes aleret mille , ne videlicet studiosis aut industriae subsidia , aut instrumenta doctrinae deessent.