Marci Antonii Plenciz, medici Vindobonensis Tractatus de scarlatina. Olim cum aliis ejusdem operibus, modo vero separatim, et ab auctore ipso novis observationibus auctus in lucem prodit

91쪽

Scarlatina, ejusque gradiorum 1 ymptomcltum curationem prop0nit. XLV. In methodo scarlatinae benignae medendi exponenda non detinebor ; Otenim ex illis, quae jam superius adduxi abunde constat, medici satagentis opera opuS non et se, sed sufficere, si tales aegri regimine, quoad seX res non naturales tempe

rato utantur.

Unicum tarion in similibus casibus observandum tam aegris quam medentibus in-jungo , ne scilicet evanescentibus jam eXanthematibus aegri nimis cito aeri frigido se eXponant, nam superius jam insinuavi, quod scarlatinae etiam benignae aliquando supervenire soleat, tumor ille molestus, & saepe periculosus leucophlegmaticus dictus. XLVI. Si vero scarlatina maligna adiit, quae cognoscitur ex siginis 3. XXVIII. &

92쪽

TRACTATUS.

XXi X. tunc funestissimo huic malo EX-quistis, & energiticis remediis quantocius ObViam eundum est; quia hic ipse mor-hus , ut alii inflammatorii vel discutitur vel transit in gangraenam , aut abscessiam aut alium I. 111. & ΙU. descriptum affectum. Quapropter indicationes curatiVae

ex daris de scarlatina causis I XXX lor,

mandae erunt.

Pro prima causa a gignavimus antasina aliquod Verminosum septicum multiplicabilΘ. Pro secunda vero, & quasi praeceden iis offectu diximus esse dispositionem inflammatoriam, quasdam partes plus, alias mi auS Occupantem , &diversa sympi mala saepeque lethalia inducentem. Unde indicationes eXinde EX urgunt. Primo: Ut praedicta materia septica Verminosa per appropriata antisiptica enerVC-tur, destruatur, illiusque multiplicatio impediatur. Secundo: ut humores stagnantes in liberum circulum redigantur.

93쪽

DE SCAR LATINA.

Et tandem tertio : ut symptomatibus urgentioribuS ObUjam Eamu S.

De prima indicatione dein des orit ser mo, quia stasis instaminatoria in hoc morbo quantoque ita urget, ut nili statim sub initium morbi hane prae omnibus aliis respiciamus, omnibus aliis conatibus oleum,& operam perdamus. Cum enim stasis inflammatoria cerebrum, fauces, aliasque nobiles partes Occupet, debemus esse solliciti, ut liber humorum per has partes circulus procuretur , quod fit primo demendo quantitatem eorum. Secundo, im petum ipsorum ad partes affectas minuendo, quod fit revellendo i& derivando. Et tandem tertio humores meabiles , & fluxiles reddendo. Praeterea una eademque fidelia debemus praedictam acrimoniam septicam re-ipicere , & pro poisibili mitigare, atque praesentia, urgentiora symptomata lenire, futura que impedire.

94쪽

TRACTATUS.

XLVII. Primis indicationibus satis fit, si illico sanguis ex pede, & in debita quantitate

mittatur. Hoc modo enim satisfacimus& generalibus inflammationum, & nostris de scarlatina indicationibus; nam hac ratione demitur exuberans humorum quanti ta S, minuiturque impetus eorum ad paDies affectas.

Ex quo dein evenit , ut alia liquida diluentia & antiphlogistica facilius nostris

misceantur humoribus, illosque meabiles,& fluxiles reddant. Scio quidem multos celebres practicos abhorrere a Venaesectione praesentibus CXanthematibus instituenda , quia erroneis praejudiciis capti exanthematum retrocessum, aut retropulsum mutuant. Verum superius in tractatu de VariOlis 3. CXX XL diverss obserVationibuS, multisque gravibus auctoritatibus ostendi tales Vanos inanesque e ste metus; quibus sequentia accedunt. Nam

95쪽

Nam in nostro casu exigit Venaeiectionem status morbi inflammatorius, & praeceps ex neglecta, & Omissa sanguinis missione Vitae periculum; quia bre Uillimo tempore inflammatione affectae partes in gangraenam mortemque terminantur, quibus venaesectio in debita quantitate instituta moras injicit; ut dein ex aliis appropriatis remediis multum sperandum restet. Sanguinis Venaesectione extractus praeditus est crusta tenaci, lardacea eodem

modo, ut in pleuritide, & peripneumonia; adeoque sicut in his casibus, adhibitis quibuscunque diluentibus, & antiphlogisticis sine venaesectione nihil esticimus , idem dicendum erit in scarlatina. Praeterea non tantum meis, sed etiam aliorum observationibus edoctus edicere

possum, quod nisi in scarlatina valde maligna quantocius susticiens quantitas sanguinis detrahatur aegri brevissime aut laselacentur, aut gangraena asticiantur. Quod

96쪽

9a TRACTATUS.

jam aliunde eX praecedente sectione II. &S. XXI. constat. Hoc ipsum confirmat , & corroborat sua auctoritate Clariis. Freind. Hist. med

hoc modo.

In Variolis, morbillis, erysipelate, si & scarlatina, sisymptomata Vehemen- ,, tiora fuerint, si caput, aut pulmonesse Vehementius urgeant, aliaeque partes ingenti dolore supra modum affician- si tur; ratio postulat, ut Vena incidaturri ac ruto fieri licet, Et teste experi-- entia nihil enim frequentius eXpe si tus sum audacter assirmo, me nunisse quam observasse potuisse, eruptionesse istiusmodi eX Venaesectione retroire. usdem opinionis & observationis sunt plures alii, quos praetereo, practici.

XLVIII.

Sed dices, certae & EVidentes celebrium practicorum ObserVationes nos docent , quod saepe in morbis malignis, ut in scarlatina maligna humores nostri cor-

97쪽

DE SCAR LATINA .

poris non sint tenaces, viscos , & crusta lardacea donati; sed potius dis luti, disectui , omnique consistentia carentes; ut in peste Bredana, aliisque Vide commentar. D. L. B. Van SWienten TOm. ΙΙ. p. 42 I. In simili vero casu venaesectio debet exulare, alia Vero remedia , ut incrassantia , austera, & acida mineralia praestitui debebunt. Ad hane dissicultatem respondeo , quod in smili casu deberemus abliinerea venaesectione; & praedieta remedia, nostris dein dicendis, contraria, ordi

Ast hoc monitum Volo , quod tales casus in nostris regionibus oppido rari esse soleant, quia ad talem humorum dissolutionem illi potissimum procliVes sunt, qui endemio, & hereditario titulo crasi humorum scorbutica praediti sunt, quod in nostris regionibus oppido rarum est. Ad hanc objectionem referri potest alia in scarlatina maligna obserVatio; n,

98쪽

TRACTATUS.

mirum ego ipse aliquoties summa cum admiratione ObserVaVeram, quod Vegeti &alias sanissimi infantes, aut juUenes scar- latina maligna correpti breVissimo tempore cum pulsu debili, frequenti & inaequali perquam debiles languerent; qua EX ratione haesit mihi aqua, an in simili casu sanguis mittendus esset nec no.

Sed experientia me a posteriori docuit, quod eX Celebrata Venaesectione similes aegri potius refocillarentur, quam opprimerentur ; nam pulsus exinde fiebat aequalior, fortior, & mollior; quod denotat in similibus casibus vires oppressas non Vero exhaustas dici debere. Ast, ut clarius & EVidentius haec pateant, quae communibus, & apud medicos usitatis ebsero terminis, Opus erit, ut quaedam. medicis hoc tempore nota CXperimenta,

consideremUS.

Sic Experimenta nos docent, quod finervi a pari Vago, & intercostali oriundi,& ad cor tendentes ligentur, autquacu . que

99쪽

que ratione comprimantur, motus cordis, arteriarumque langueat, & palpitet, pulsus fiat exinde necessario debilis, celer& inaequalis. Item constat, quod nervi . cingantur multis, & minimis Vasis, eorum partim lubricitati, partimque nutritioni inservientibus, atque nerUorum ganglia constituentibu S. Si itaque in vass nervos ad cor tendentes ambientibus sat talis humorum statis, tunc fibrillae nerVeae premuntur, & comprimuntur eadem ratione, ac si ab aliqua Violentia eXterna premerentur. Igitur sunt exinde omnia illa impedimenta in motu cordis, arteriarumque, quae jam dixi, taliaque perdurant, donec praedicta stasssolvatUr. Ad hanc Vero , uti ad omnes alias smiles resolVendas stagnationes, quod venaei stio plurimum conducat, jam probatum fuit. Unde mirum non est, quod

in similibus casibus pulsus , qui ParVUS, celer, & inaequalis erat post celebratam

100쪽

TRACTATUS.

venae sectionem sat sortior , ct aequalior. Interim in talibus casibus semper bene perpendendum esse judico, an non fiantibus his, subsit jam gangraena; in quo casu mortem, aliunde in EVitabilem, Venaesectio potius acceleraret, quam praeca-Veret; quapropter satius est in tali casu ab omni sanguinis missione abstinere; ne medicus Videatur occidisse illum, quem iniqua sors ipsa interemit. Hac Vero occasione quamVis eXtra ominnem meae materiae scopum, & ordinem admonere possum, & debeo , quod plures, quam Vulgo creduntur, momentos,& imperscrutabiles nerVorum affectus, ut praecipue diversi spasmi hypochondriaci,& hysterici, a tali stasi humorum in Vasis nervos ambientibus, eorumque ganglia constituentibus, dependeant; qui dein flagellum aegrorum, medicorumque dici solent.

Quod