장음표시 사용
51쪽
linguam egregie nouerint,vel in poetica excellant. Itaque poetas & eloquentes ablegat
a philosephia, a Theologia scholastica,a Ma
thematicis. Accersi autem exempla eSancto Thoma,Scoto, Durando, Caietano: quibus non veretur adiungere Platonem x Aristo telem, quippe qlios omnes de intes lectu plus valuisse,quam memoria opinatus est;ac pro inde nescitiisse eleganter scWibere, quamqua inquit in speculatione praestitet At bo
nus vir toto errat coelo.Plus errant, qui Ver
fantes eius librii, non secenatini veru a falsb; sicq; de ingeniis flatuut, ut auellant a studiis sit, limiorib. adolescentes, qui plurimu alio quin proficerent. Ac prinatim non negauerirn, ad Veritatem eruendana requiri aciem amentis, quae inosit obtusi,vel hebes. Narn profecta actiones illae,quas edunt intellectus & diaincta, quam vulgus nion tamen matb ) discuri im vocat facultates illas requirunt Gimias es visi cum aliquo displitanduini sit,pervideant, ec
quid positum sit in controuerita: si vero per se ipsi rem dispiciarit; causis disquirant ab
effectibi is in earunt cognitionem Veniant, eri ijs cognitis remeent ad causas ' distin guant ambigua,dii ii dant, recte definiant, & colligant: si qua non perspicitur emtus, aperiant sibi tamen effugium ; sciant uti propositionibus, quas dicunt reflexas, atque ad id, quod grauissimum est, deducant aduer-D a sarinna:
52쪽
uer ANTONII PossEVINI sarium : itidem argumentationibus aptis, quibus repellantur, Vel disjoluantur,vel eludantur, vel retudantur hostium tela: pu getur nimirum putatis hiric inde obiectionibus ac rebus stiperfluis cortex, Vt Veritatis Nor . nucleus prodat purus. Sed Vt haec praestare nequeat Vir memor,& probe loquens, pernegandum est. Ac cum Latinae aeque ac barbarae Voces mandari memoris possint; tui
ni Latinam Vel Graecam is discat, qui sbrdi-c das & obscur simas percipit, quae ne ab ijs quidem omnibus intelliguntur, qui eas barbare publice profitentur Nam &diuinandum est saepe, quid sibi Voluerint, qui eum
ad modii locuti sunt:ac de Vocibus crebrior, quam de ipsis rebus existit altercatio. Vsii autem res liquet. Nam qui de plebe ea i ta ciuitate commorantur, Vbi apte loquutur reliqui,non alia utuntur lingua quam ipsi nobiles aepe etiam elegantiore,cum fucata r lici a natiuam retinent. Nec in S. Thoma, caeterisque Theologis culpanda memoria. est,qua quidem enituerunt;sed tempus, quo
politiores literae aut conciderant, aut in s cra eorum septa non penetrauerant, qui robus potius quam Verbis, ac Deo plus
53쪽
Platonis,ct Aristotelis Sylus,ct Dictio et Iantisima, contra quam sensierit
siim est quod inquit Huartes. Stylo. n. Platonico &phrasibus nihil inGrsca lingua est elegantius. Aristotelem Cicero, qui fere non minus in Graecis, quam in Latinis sitit
Orator, Vocat aureum eloquentiae flumen.
Sed ut ab aliquibus male Latinus factus, aut ad Auerroem pessime ex Arabico Versum adiunctus,alia quam decebat facie apparuit; illiterati barbariem ei tribuerunt:p i Sterquaquod in ijs quae ad naturalem potistimu phi losephiam attinebant,concisior suit, tum ex methodo breuitatem postulante, tum quo niam ijs explicandis constitio obscuritatem adhibuit,quae ne ipse quidem satis fuerat assecutus. quanquam &ipsa rerum inquisitio specificarum differentiarum, interiorumq;
expensio causarum, quae non sunt Qmnibus obuiae,remotiorem ab Vsia communi dicendi exigunt modum. Moralia certe, Use prima cini sit Aristoteles in lucem, quae e me
thodi,styli ac studii erga virtutem, ranaginum ipsi nomen conciliarunt Socratis 3 Platonis opera,pars illa philosophiae tum flore D 3 bat .
54쪽
14 ANTONII Possy VINIbat ita sunt nitide scripta,Vt nihil supra. Reliqua,in quibus sensa animi apertius depro psat, eamdem ostendiant limam Ade de Theophrasto, Alexandro Aphrodisiensi, Themistio,Simplicio, qui Platonica iti Aristotelis philo phiam apprime nouit, Ioane Gra-matico, Hammonio dici potest:Vt eo te momento intelligatur bonas cium bonis linguis artes posse facilius, quam sei barbarie copulari. At,sa a Graecorum philoidphia ad veterii Christianorum Theologia accedimus,Cle mens & Athanasius Alexandrini, Iustinus, GregoriusNaZianzenus, qui poes in chi scholastica luxit,Bauilius, Gregorius Nyssentis, Ioan es Chrysostomus, Eusebius, TheodO- rettus,ac plerique alij, licet non omnes e GrScla uisent oriundi , qui ve Patres ad septem priores Synodos conuenerunt, propriam Melega intem dicendi Vim d scientias adlub b
Patrum sicanorum, ct aliorum Dictio
Hilarit m Hieronymum , &alios ad eos conuertimus, qrii pene Schola sticae methodi habentur auctores , praesertim ad Augustinc , ex quo Thomas ingen
55쪽
DE Cur TvRA INCINIOR em Summae partem in sua scripta contulit; ecquid aliud statuas, quaesit scientias, Ut factu. est a Patribus,Latine, ac recte esse explanan das,ni Velis cui loqueris,ne dicam & tibi ipsi, ese bari, rus Rhetoricos tamen flores excipio mini ne huc accommodos. Sed qui ad prouincias ipsas , Hispaniaim quoque respiaciunt,quam Hilartes affert in medium, qua si Latinae linguae ait incapacem , quod ingenio ad contemplandum valeat , ne homini quidem illi assentient. Erat certe, in minus humanioribus literis excoleretur Hispania, ut videri hoc potui siet. Verum id non ab in
genijs, sed inde acciderat, quod praeceptores deerant , nec Hispani his stud ijs sese dede
bant. At iam ipsorum atquacum perlego, quae hoc saeculo in manus hominium prodi TVnt, nec Vim in dicendo , nec iudicium in recte exponendo; nec memoriam, quod addictionem attinet , desidero . Extat e pluribUS , . quo nunc taceo, Dominici Soti liber de Natura dc gratia, quem in Tridenti na Synodo emisit ; & Melchioris Cani Epi copi Canariensis Comunes Loci, qui Orestenderunt , quid hoc in genere potaui istent in reliquis , si voluiitent. Domestica ii ii cet intueri mihi, tamquam notoria, nemi nem Pene cerno e nostris Theologis, & Phi lotophis Hispanis ac Liisitanis, qui prelo stia commiserint quin Videam uberem atque interiorem scientiam cum dicendi facultate 4 coniun-
56쪽
ANTONII PossEVINI coniunctam. Collegium Societatis nostrae Con imbricensem in Lusitania,phil osophiae curriculiam nouissime edidit, quo nescio an quidquam Vel acriori iudicio, Vel aptiore dicendi, vel f ceriore philo pliandi genere Via quam ad nos manarit. Petr. FOnseca de quo post,cum philosbphica suo loco a tingam Benedict. Perrerius,Gregor. Vale tia, Francisic. Ribera, qui in duodecim Prophetas scripsit, Petrus Ribadeneyra, Ios phus Acosta,& caeteri an Latine stripserint nemo tam rudis est,quin sentiat. Et Ioannis AZori, ac Ioannis Maldonati commentaria in Euaygesia prodierunt testantia quod dicimuS. . At eminentia illa Antonii Augustiant,& aliorum ingenia, quoru Iabores Chri
stianus orbis magno cum fructu excepit, si iis commentum Huartis euincun Hispanos autem ceterOS accendent, Vt ne earum do tium,quaS a Deo accepere, integram, in Dei
ipsius gloriam, Latinae addo de Graecis lin guae simul cum scientiis iungendae laudem
De Amm sibin quod senserit D. Huntes infirmum esse indicium. CAPUT XVIII. AT de Amanuensibus qui ab alijs conducti dictatast profestaribus excipitit,
57쪽
Ds CvLTvRA INGENIOR. 17 quos ideo Dcholis reiicit Huartes, quod re ete atq; expedite scribetes, Vix tamen quid quam intelligunt, infirmum iudicium est. Nam si victus suppeteret, ac prosesiores adirent,cumque alijs conserrent, JUS antea me
ditati priuatis in studiis fuissent, aptiores sorsan essent, qtiam qui pecuniam ad scriptione eis si ibministrant. Nec vero admittit Huartes qui pingere, aut scribere scite, operam dant, quibus cum facultas cogitandi insit, negat intelligendi esse vim illam acrem,quae percipiendo Verosit satis. Quamobrem desperat istos fore via quam Philosophos, siue Theologos. Di Xerim ego, si qu-madmodum scribedo & pin
gendo, species quae in cogitationem cadunt, haud in ea sis crent gressum, sed intellectus in eas sese effunderet, nil obesse cur Vtriam que aliquis capere postit. Ac quod de sermone dixi,posse videlicet nos elegantem aeque ac inelegantem addiscere, sic de scriptione pronuncio, si quis rectitis litteras, mox sh l labas, & voces in tempore de iraeas . At socordia tape nos pitus quam ingenii tarditas avocat ab ijs, quae bene initio percepta habitum gignerent. Atque Utinam aliqui id no lint, metuentes ne quid sibi dem c. s illi ea tur grauius,quod ad scribendi'officitum spectat. Quin de audio non defuisse, qui ut doctiores haberentur, data opera pestitiae scribere soliti sunt,suasi rota corum menS con
58쪽
18 ANTONII PossΕVINI templando absorberetur. Sed quidquid o strepant, id certum est; quae recte fiunt, sternere Viam ad reeti a: iuuari autem assuetu
dine, & a Doctoribus, manum & animum eorum,qui Vtroque nolint abuti. Eatis altera tutiorpern cendi ingenia. CADuae XIX.
V Eteres igitur philosephi priusquam in
scholas &ad disciplinas altiores admitterent adolescentes, secus eorum pendebant ingenia. Pythagoras tum Arithmetica, quM 'ingeni; monstrat acumen, tum quinquennii silentio indicto: Plato si Mathematica prius
didicissent Socrates vero eos loquenteS au diens , quare & dicebat: Loquere, Ut te Videa. Diogenes Cynicus querebatur terrena Vasa non emi, quae antea tinnitu ni,n explorarentur; solo autem aspectu contentos esse qui emerent hominem . obseritabant allii alia. Protagoras Abderites puer, ligna in fascem compendiose polita,& fatione quadam Geometrica, librata humeris expeditissme gestabat, ita aestus causa: Democritus philosb-phus compositionis gratiam admiratus, fas cern soluere,& denuo coponere iussit. quod cum Protagosas sine cunctatione fecisset,A- dola cens inquit cum ingenio valeas, me se littere, vi maiora Anelioraque addistas. Aru
59쪽
Ds Cui TVRA INGEN. 69stoteles praeloquijs, seti prooemiis scabrosa& ardua proponens, stupidos & negligentes arcebat, inuitabat autem vividos &perspicaces. Bion pueros deliciosiores haud putabat disciplinis idoneos, tenellucassetim inqIllelas .
hamo non attrahi Atthenies bus is erat mos inquit Gregor. NaZianZenus ut adolescen tum patientiam primo pertentarent. Cuius ri an Θα. infortasse nonnullum vestigium reliquum est ac dia.
in quibusdam Europae Academios, quod VO cant pupillatu eximere studiosos: Quae cum antiquitus virtutis aliqua es et probatio, de flexit alicubi ad licentiant,peccandi pie & e brietatis an iam : quare Sc ad pristinum statisi, qualem Cli istianos decet, esset ea probatio re locara da In quasi quid
teri studiosi si lent) extorqueatur a tyron bus, quibus id commod iceat, id in pauperes scholast cos alendos honesta in domo,
vel Septentrionalium excitato Seminario tribuendum ei fet. Sic enim diuinte sapientiae liberalitatem in persequendis se iudi s denaererelatur. Alij autem a parentum educatio ne,a praesagijs aliquibus, a propensionibu
quas Aristoteles UOcat ἐπιτηδ ειοτητα , qua nam futurae essent indoles, lucticarii sit. Or
genes ait Eusebius) chm adhuc esset puer, S de abditis ScriptUrae sensibit si Conjda τι par .rentem , de caui s vero , atque torum Vsu, opifices fatigabat. A sclepi' tus Alcaeandrinus a Puero auitacula naturae
60쪽
ANTONII PossEVINI obieritabat, eademque accuratissime inqui-
renat de opificibus, quae Origenes. Sanctus Nicolaus Myrae Episcopus in Lycia adoles
cen tutus ad Leditiones sacras adibat, dum ceterii usibus Vacabant. Carolus Boi romaeus Cardinalis, cuius memoria recentisima est,
at taria domi puer excitabat, ac coram iis is 'pe procumbebat. Galenus Pergamenus tantum non CY cedens ex ephoebis methodo operam dabat. A ndreas Vesilius nostro tacu lo Vix eualerat ex inf ntia, cum mures dissecaret. Hi igitur, alij, indicijs alijs, quantus quis'; in variis studiis futurus esset, monstra runt. Sane nullo Vnquam tempore defuit Deus, quin edere sineret argumenta ingenii eum, quo aci publicum bonum Uti Vellet, ni si IS aiio p cccatis rueret. Quare & interroga-di essent parentes, vel sit sceptores, ecquibus rebus filii eorum libentius haerebant pueri; tum pro captu, si propensio ad bonum esset,vntis' utique dirceret' r. Quan etiam haud sa-cile iudicium serendum est, ubi inuicem similia videntur ingenia. Mirii enim est quot quem Que circumscribunt hominem, quasi proprietates indiuiditae, quibus in uice quis'; ab altero disteri. Nam qui erga Iuri,prudentiam aflici Viti Iunt, aut Medicinam, horum Theoriae alter,praxi alter: 1ic qui ergaTheo logiam, hic posititiae, Scholasticar ille euasit aptior. Quemadmodum igitur quae extrinsecus speciem habent simillimam qualem