장음표시 사용
51쪽
pora quidem, de quibus scriberet recordaretur, &cum Ccesarem con diem reprehenderet, quae post consulatum ab illo sunt administrata, taquam praetorita criminaretur . Sed hoc rarissimu cst, de eius qui de hominis, qui tota causam,qua dicturus erat oblitus sit in iudicio .scriptor vero noster, ea memoria cote tuS erit, qua acceperit a natura, qua tame bene victur crescit. n. colendo memoria ut ablato situ, atq; squallore redduntur agri fertiliorcs. legat sua scripta freque ter, deleat, mutet, amputet, ubi fuerit opus augeat.ut lapides citciat asperas, scuaSq. sententias, duritie verborti no secus ac sentcs euellat; sic & persciet opus,& sibi memoria comparabit, quem Thesaurureru omnium erito M. Tullus appellat, quae nisi ac cellerit custos verborti, atq; sententiaru,&ipsus etiadispositionis cucta corruat, pereatq; necelle est. sed nemine ita natura destituit ut Curionem, quare ut paulo ante diccbam ea contentoS nos esse decet, quanos natura donarit, ea uaq; exculta adolebit bonaq; pariet frugem, quam nonnunquam augebit stultis, nonnunquam etiam resecabit, ac supius. Probe mihi nanq; dicere coloni videntur, qui semper falce visi
dum elle confirmant, semper securi; nunquana enim deest quod reseces, quod amputes, quodq; rescimdas. Maxima pars igitur operis exercitatio, assiduitas diligentia, sed caeterae partes iam sunt illustrata
52쪽
dae,& quoniam elocutionem iuxta institutuna nobis transegimus opus, ad Inuentionem redeamus si pauca prius de iudicio dixerimus, sine cuius ope nihil dignu,nihil graue, nihil exageratum, examinatumiis confici potest. Magna est vis iudicandi, maximeq;
necessaria, quam cum sibi omnes polliceantur, pauci tamen ut mea sert opinio consequuntur .nulla est enim res vel domestica, vel forensis, vel priuata, vel
publica, quae iudicii non desideret operam, auxiliunon eXpetat, paccabis nisi in agendo, in contempla do, in deliberando, in scribendo iudicium adhibue
ris.nemo scriptor, nemo bonus orator, disputatoruesne iudicio sueriti nemo recte non iudicans probe philosoplaabitur . itaq, ut animus uniuerso corpore continetur sic per omnia orationum genera ossiciudiffunditur, estq; dictoria, factorum, scriptorum omnium menI, atq; animus. M. crgo Tullius iudicium oratoris nam imum esse munus existim l .M. uintilianus vel sextu putat ossiciu oratoris esse, vel ad reliqua cuncta reserendum officia, de quo paulo accuratius sum loquutu ut vos monerem nulla vitar partem probe, comode, aequabiliter absq; iudicio tran
sigi posse. est igitur iudiciu quod impresentia qua
rimus rerum, verborumq; delectus, modum adlii
bens, distinguens, atq; aperiens dicentis, scribemtile sententiam.hoc comitatur imitatio, magni.n. --. est
53쪽
N ve N Tvan Cosci Cestiudicuim scire imitari, sed imitationem praeter mitto, longi est enim sermonis,aliudq; poscentis di- cedi genus. de iudicio dicere pergo, quod tribus rationibus coparatur aetate, usu, diligentia. quis enim dubitat melius iudicare senes quam adolcsectes, maturos intelligo senes, non eos, qui ad infantiam senectutis vitio redierunt. Iam experiendo fieri iudicium nemo negabit; itaq; qui magnis in rebus versa ti sunt, quorumq; maximus est usus hi consulere, hi iudicare creduntur optime . quantam aute utilitate afferat iudicantibus diligentia testari potuint multi, qui naturae destituti donis hebetes, atq; rudes, profecerunt tamen diligentia tantum, ut prouidere, consulere, iudicare egregie censerentur ', quod in omnibus artibus est exploratu m.Superat, superat inquam naturae incommoda diligentia, eaq; maxime' iudici si parati quid autem prosit scriptori iudicium, quae deinceps dicemus ostendent; nunc Vt decretum crat de inuetione dicamus. iam enim necessariam scriptori, quem instruimus ostendimus inuentionem, quandoquidem qui eam adimunt illud ipsum, quod relinquunt inuciatione sublata dare non possunt, cu palam sit delectum argumenti vim sibi inueniendive dicare. Sed omnium primum quid oratoria inuentio ab historica disserat videamus.sunt aulcm discrimina tria, primum quidem quod orator non tam
54쪽
Da CBNsCRIB. HIS T. DIALvera quaerit, quam uerisimilia, historicus semper vς et: ra. amittit enim historice dignitate qui vera falsis imuoluit.vnde quaeri solet sint ne historicis adnumera-di, qui poetarum historias canere profitentur, quos
quidem historicis ego non aggregauero. neminem enim video qui fabulam non misceat historiae nisi sorte credendum Homero sit Alexadrum Menelao ereptum a Venere, vel Venerem ipsam, Martemq; a Diomede vulneratos, quid Deoru iurgia memoreS quid adulteries nam lasciuos canere amores in lucro& ille,& caeteri ponunt Poetae. Quid noster Maro' dc quando probabit Aeneam a Didone visum, foeminamq; castiss imam insigni nota altis licet versibus canat historia refragante nunquam inficiet. Mitto caeteros omnes enim eodem suco paribusq; delinimentis carmina decorant.quibusda tamen ne Poetae quidem videntur existimantibus nihil pi a ter fabulas esse poeticum. sed & ii quidem non Omnia dicunt, naDeorum laudes canunt Poetae, quas palam non.
esse fabulosas.de illis loquor hymnis, quibus superos
nostra veneratur aetaS, nam Vc tera Deorum cometa
nefandorum daemonum inuenta credi par est: via de excusantur qui Poetam fabulatorem scribui inania quaedam numina decantatem, cgo sanc huiusmodi scriptores poetas existimabo suoq; g enere,ac nomine appellabo inrosiori, de quibuS infra erit sorte dice
55쪽
ss VENTV si vi coic dodi locus illud in praesentia teneamus historicum imprimis praestare debere, ut sit verus, quod Graeci nostruant historici, quo fit ut inter eos de rebus sepe
non leuibus oriatur dissensio, seq; mutuo accusent
quasi dicta die, sed Gnecos quidem scriptores insita
natura leuitas, atq; inconstantia apud quosdam sorater defendet; nos historicum vcri defensorem esse volumus, atq; narratorem. Quod autem diximus, similia veri oratorem quaerere,a consuetudine potiusquam a re ipsa susceptum esse vidctur. etenim si vir bonus sit orator veras semper causas defensitabit.
nos tamen eo simus oratore contenti, quem vulgo
cognoscimus, qui salsa probat nonnunquam, quodsiit uerisimilia. Alterum discrimen cst, ea sane ab
oratore reperiri,quae huic tempori uni coterant causae. Historicus vero inueniet, quae propagentur in aeuum, atq; adeo frequentius, quae ad ciuitates, getes, nationesq; pertineant. Tertium uero discrimedicitur,quod orator totam inuenit causam, omniassi argumenta praeter ea, quae dicuntur artis expertia. scriptor vero noster rem gesta accipit, neq; ipse aut eominiscitur, aut reperit.est tame aliqua similitudo inter oratoriam, atq; historicam inuentionem; nam& in certis personis laudandis, vel certe vituperar
dis , accusandis k vel reprehendendis historicus saepe versatur, ut cum Themistoclem, Aristidem laudari
56쪽
D a C o N sc a I K HIsm 'D I A L. 1 Paulaniam accusa atq; vituperanPcrisis acta defenditiest &alia similitudo, quodvreret ab his , qua in promptu sum inuentionemaueupatur,putilaris est
imi doloria dicti populari historia si 'abeodem naturae sente inuention ita utem; videtur hamine , sed quid, &quomodo inueniendum siti historiam selibere constituenti iam Hipiamus. Vprincipio vires exarmet suas, atqucripti em illis acc inodet;allud enim Hora ipmdemi licet poetis traditum sit, omnibus tamen prodest, Spraesertim historicis, qui sibi proponere debent magnum esse susceptum onus,toici sininere personas,quot hist
iii miiciti iam. l Quid igitur precipit ille Poetes d
Quibus1 ve buvnon lura egregius , prudenss' Poeta Eximinandas vires praecipi sed & G inuentionitaemonstra cum ergo quid emcere possit historiam scripturus perpenderit, tu suis facultatibus accommodet scribenda. sunt enim multi orbis historiam tradere polliciti, qui cum in ipso aditu desiscissent turpissimi su,t existimare, an mpudentis λmirigo quidem minora viribus, potius quarum iora profitenda consulerem,ne iumus ex sulscire; sed
57쪽
.I A I Vai Getas ct D go ex sumo non ratus Uriretur splendor, malleni tamen non Bibrax ,quam grgumentum sumere noilius: '' m v lci probatur, Alicamasset Diona sente i in tenueq; ,ia dignum historico praedicat argumeturiulcriptorem turnini neruis destitutum sed robustiim volo qui tui edere possithistoria dignum, sed d reliqua perniinus Vbis Tiptor igitur quid sibi sit scribe dum,iquoii': progrediendum delegerit , quaeqisamrem pertinent .diligenter, inquirat; Yel veteribus legedis authoribus, vel ab his , qui imtirsutrin t ciscit do , nec ab ornnibus quide, sed ab his du stinat, qui scire potu ille credantur,vel ab his cognouisse, qui stiueribi. . fideliter . explicata. multi multa narrant homilies glorios, v ibi apud alioῖ authoritatem parc0 quae trusciunt,quibus no afluetuta Multi vulgi sequunturtuniorem,auditaloquuntur,
qhi Q qilibus quid diu audierin dasi stirare possim quin Πωλ lςque nrhi 'ori us si me hudiet; sed curesbi O 'hao qt liquidum, purumq; nautiat quicquida sit illud, quod scribendum receperitii Quibusioti autem scriptori reperienda Causi Consiliri Faculta'
58쪽
Da CGNIER INGUIU DIAL8ti etiam bellis, iaspopulari remeritate cis alant rerum nouaruis cupida multitudine, subeste tamencausa&necessositi quatquc sunnocultiores, eo sent accuratip*ra nendae, atq alnus nonunquam re dariit historiae munus e leoliir . 'detur etia
sineaeeriis causiffictum nore constat, hae sunt eciam apetiendar, inomnibus tamen habendum exisithici modum, inegligentius quam oporteat tractentur: titit altius quam sit opus petantur. Alterunt btura elisit naratiotiem, & notam
inurit scriptori pigritiae, at socordiae.alterum ossicit breuitati pant sistidium, scriptorem' ipsum a sectat em inlini, floriae' eogit existimari. Causas
autem non unldi ratione considerari palam esLqua dam eiiim efiiciunc, ae moueret,ut illata iniurimqtii bus satisfactuna non sitiinestant quaedam,atq; stimulant potius quani essiciunt urdesiderium Imperit,in
ulla alienorum bonosum,metus imposterum; pi
miis enim accidit ut occupemus ipsi cum veremur ne quiescentibus nobis praeuehiani alii, nostrumsconuellant statum. quod nuper Senensi bello perspici potuit. Causarum etiam, quaedam in nobis ipsis
sint , quaedam extrinsectis accedunt. In nobis ipsi Iut cum ad fugiendam seditionem domesticam bel- ullum externum ciemus, uel cum abundantes etpultitu 3. . - i H χ dina
59쪽
UEN Tvlluet Coa cc . Gdine colonias deducimus,utplebem ectoneremus Extra nobis eueniunt quaecunq; ab aliis esticiunturavi cum milium finitimi petunsi vel in fines nostinuaut turbant,aut occupanti Causarum praeterea quaedam sunt,quas praeuigere *otuimus, qui , etia vob viam ire,qulaedam subitae, insperatae, repentissae quibus subita adhibenda sunt remedia, has omnes causas, earumq;gςnera, euenta, remedia cognosce re,traderneXplicare scriptorem oportet,hequidstitu historia, quod desidcrari possit. Consiliorum i acus est alter, quorum ς6iuncta causisiunx quaedam,ralia seiuncta: non enim sinest ad rem aliquam agendam , vel certe praetermittendam causam subesse ni si fieri, vel praetermitti,uci in aliud certei tempus differri interim dissimulapi Iaducat i quoties enim l .gimus minori biis maj praeim, dilara quaedam,recepta iterum cum m ime obliterata putantur, havatq; huiusmodi ςo ilia causis con tale se coluncta, quh 'crs seiu'cta sunt, a separata v xis plerunt rebus captu thtur, ad eri re *r Rr ua: hobis suim deinceps Iractanda essem qua tam tuum consilia betemplo sumUnda, cum enim re, eueniunt eiusmodi, ut repentino sit opus facto, tempus consilio non dabtur, ne dum Roma sulitur, expugnetur saginutavi est in prouerbio .coti silio m m autem genera par tteistempora,nou eit huiuν Pycris ςnumerare suscit
60쪽
GIDa Co Nac t B. HIS T. DI Λ tam uitae: prudentem' enim scriptorem volumus, uni, ignavum,aut rudem. Facultates tertio nobis io copositae fuerant, quae maximam vim habent in rebus agendis : hae liuiduntur in publicas, & pnuatas,
publicaesunt ut aerarium, copiae, commeatus, & quae
sunt eiusde rationi sta priuatis quidem opibus respublica crescit,pendula uri enim tributa,cum usus videtur poscere, di boni ciues priuatis facultatibus a gent, iuuantq; remp., existimantes videlicet incolumi rep.quatri posse faculta; es Privata simul eum puriblicis interire. Decet igitur scripturum historiam nosse quoq; quibus facultatibus praedio vel ges, uel, iciuitas flaeerit aliquid, aut nu secerit vis enim efficie di facultatibus e usid atur, quibus metimur, qu usq; progredi iliceat, ubi consistere . rempora junkexjam respicienda, quae duobus modis considerantur, aut enim facultatibus iudicatur, aut ipsa temporum conditione , ascidit tamen aliquando, ut contra soriunani sit enitendum, cum res dii scri non patitur, neq; mali ut Vult rempub reici. Ad tempora referre solem nQbi it tem, vetustiora enim putatur nobiliora, nouitas frequenter contenitur, sed tempo
rum quid; ratio lat patet, quae est scriptori in pro Hiptu semper habcinis, ut sit lucidior historia distinacti tempotriuii, ut qQ gesbim sit tempore unum. quo a I possis nec tamen veniri ad cpheme riden