장음표시 사용
151쪽
Scripturis quaeris ideliter. Facit altera cura ne sis sollicitus de Pis/rti non sunt uerbo Domini prodita Contentus enim esse debes ea lurice,quam Dominiissequendam mon trauit. Tertia fit cura, ut diligens accedat scripturarum colla, tio, ut appareat Mosis, Prophetarunt, Chrsi erApostolorum consensius,uis in Jeciem quantes sententiae,per costationem reconcilientur, diligena ter obstruatis locorum circumstant s. Haec cura facit,ne temere arripias unam aliqIam scripturaesententiam ad aliam oppugimidam, Unde omninum Haereticorum sectas ortus Je non est dubiton, quod ut far apertim exemplo declarandum est. Arius audit lium dicentem Pater maior me est, hanc sententiam arripit, P ad expugnandam Christi diuinitatem accingitur. Contra Manich eram, ut hunnanitatem Chi hi tollat arripit dictum Pauli corinth. s. ub Christuου dicitur fecundus Adam e coelo coelestis. Rursim sunt qui diuinita, tem Quo cunt C humanitatem fatentur,sed duaplicem perforam in Christo faciunt λογοpers, lium uirginis. Osiander quia scriptum est, Iehoua es iusticia nostra, Iustificationem soli naturae diu
uinae adiudicat, quasi humanitis prorsus nihil μή ceret ad salutis beneficium. Stati arus coutra, quia promistolus uerbum ect de Semine mulieris, iuulsidicit lesum Christum hominem Medicatorem,subtrahit diuinitati redemptionis benefi
152쪽
timor Domini e uera humutas, G ab ut flet sit, λον icet C superbia, facile ex codatione stri,pturarum dehiscem erijs iudicassent. Quinta, si cura onmem interpretationem ad αναλονιαμ me referre, a quas discrepat interpretatioOL a iudicabitur. Contra si cum ea conuenit etiamsi interdum ascopo et mente autoris erratur tenextra salatu periculum idfer sciendum est Sed quid est interpretationem ad αναλογιαμ fue revocarerest eam instituere,ut re )ondeat fidei priinis axiomat S uis ex illi quasi extructa esse uι, deatur. Illa enim fecundum αναλογία feri di. cuntur, quae ex comparatione ad aliud sunt eu quando alia ex aliorum comparatione formatiatur. Vnde erita Paulus iubeat ut Prophetia, hoc est interpretettio scripturae debeat esse Analoptafdei uult ut interpres ress iciat ad religionis prianr axiomni, quae clarita persticua sunt de legeo proiniflonibus Euangel , cum quibus omnis interpretatio conformi idebebit. Quare Papsae
in huius dicto si uis ad uitam ingredi strua manadam explicatione, ab Analogia de discedunt, dum salutem per opera propria homines confle
qui,ex isto dicto concludunt. Pugnat enim haec ur. terpretati cum claris ac per picuis axiomatri qualia sunt Semen mulieri comeret caput perapentuatem Agum octodit peccata mundi te
153쪽
Si ex Lege est uincla, Christus frustra es mi tu,
M . At scin hunc naedum siemper mens interpretis interra eo debet irii prima nostrae religionis axio. rmam,d quibM non patietur si avelli ulla Sophisti,ca. Nam qui hunc ocuαλογίαp,fide interpretii Paulo comanendamn contemnit, ex aliunde petit contra side regulam interpretationem, is sciat se poenas diuini us luiturum. Sicut enim olivi sub ue teri Testamento ab igneestari perpetuo tollenadus erat ignis, quo s.lcri icia cremarentur, ita a perpetuo Dei uerbo pendebit omnis scriptura ram interpretatio. Et quemad dum Nadab ea Abiu torribulis suis ignem alienum imponentes, quod sit praeceptum uon erat, a Domino punitiiuntari Haeretici rationis figmenta ex Philosophi cus fraudes pro uera religione ingerentes,sippi,
cio digni existimandi sunt. Atq; haec monuisbe deprae dij interpreti nec burque sutis est, Nunc secundo loco propositum est exequar.
Ni CAVSAE. In praefatione Iocorum Philippi Melanthonis quatuor interpretationu causae recitantur, Qua, rum prima est, ut intelligatur genta fermonis. Nam auditoressu te tores non ubiq; intelligunt phrabes alienaeasnguae, imo docti)simi interdum homi.
154쪽
O BAE Rhombies plurimum vi hac piaestra desudant Pharumque enim continit,ut oratio reddin alienae laguae uerbis, ess)ondentibus quidem insignificati, ove,uon mi u in utras lingua eundem retineant
sensum, idq; propter Dialacti, seu phraseos urarietatem igitur hic fassamur incauti, opus est saepe perito interprete. 5ecunda causa I iudicatio ordaris rerum. Navi qui on tractationis ordinem animaduertit, eum saepe baLucinari certum est, ut qui ex Paulo citant contra iustiι iam dei hoc dictum: Non auis
ditores legisJed factores iustificabuntur. Hic si tractationis ordinem obstrualent, uidissent eo laico minime concionatum Dilbe de iusticia operum, uidelicet quod homines operiba iusti constDvan, tu coram Deo, cum ibi Paulin instituat huius opinionis contra doctrinam de confintionem Opa est ergo interprete, qui ordinem emordinis partes extre monstrare poterit, ius rei utilitis maior est, quam ut paucis uerbis indicari positi. Tertia causa esse debet testi nium ueri intera
pretionis. Nam cum auditores animaduertunt terpretationes ex uerbo Dei peti et uident conasensium uerbi Dei e purioris Ecclesiae cum interis pretatione,magis amant doctrinam et auidius discunt. Quam causa, est conburatio falsarum opiαΠἰOnlim, ne F Creticorum uenenis discentes infici.
alitur. Hae caus satis ni δή suti propter πώ
155쪽
s EcVNDv S. Deus uult in Scholis in Templis ministerium uerbi conseruari.
E MEAE A. Tui si ex j quae dixi de causis interpret . tionum,utcunq; istelligi possunt interpretandige vera,tarneuiuia prodest ea distincta habere,uola se ij quam possum niaxime perspicue dicere, quemadmodum superius pollicitum sum. Quadru plicem itaq; forniam enarrandi sacra animaduerari lagens uariorum scriptorum commentaria.
Quidam paru fossiciti de tractationis Methodo uoces tantum et phrast familiari ex clariori modo explicant, quod interpretandi gentu, quia constat Grammatica quadam exeges uocetur Grammaticum. Hoc genu fecuti sunt Athanasiius, Theophiluctus, Ambrosimo niuiti alij. Est pro, secto laude dignum,quod tanti uiri,qui copiose ereleganter digu ones longas ac orationes de singulis instituere potu bent, tamen se ad Gruma ticos miserunt Ictuerunt enim inde ueram sententiam petendum esse.Porro huius generis in terpres liberali doctrina instructias eo debet. Primum enim num habere oportet cognitionem
156쪽
LIAE E Reim linguae, qua usus est scripti amor, nisi malit
alienis quam sub oculis uidere. Et si non concedi, tu absoluta cognitio, tantam tamen esse oportet peritinii, ut lingulidis tres utero conferrepo ut, Hebraeam,Graecam C Latinam Nam histribias linguis opus est interpreti Theologo, qsua ruin collationem plas prodesse animadvortit fluadiosa, quam quorum hominum prolixi comamentaria. Deinde ut dexter explicet,qqod recte istelligit,uecessaria est dialecitica quae saepe Grammatico interpret mariss auxiliatrices porrigit. Iuvabitur etiam non parum Commentari s de coapia, unde di cet uariu erubdem sententiae reddemdae formu.
TERPRETANDI E N V . Mircum uident in omnibis rebus ordinem prima tenere partes, Methodum tractationi'; ora dinem quaerunt ac monstrant, ostendunt quaestioαnes,argumenta,collationem, ad certa capita seu locos communes,tanquam consultationes ipsi notheses reuocant breuiter. Haec cura huius generis
interpreti poti,fima est,ut omnia aperte cidistincte proponantur ac declarentur. Verum quoniam
hoc geni in Scholis utilisivium est breuiter ostendum
157쪽
sECUNDUS.dum uiantiquam tuto interpres ut hoc genere se qui poterit, quod ut at apertius totam rem in uatuor unones includam.
in principio praelectionis uti us sacri scripti, omnium primum de doctrinae genere dicat oporn tet, idq; hoc ordines ut mihi uidetur,feri potest commode. Primum quale sit doctrinae genu explicet unde m commendationem delabi potest. Secundo,untoritas ostendatur.Tertio,quae fit certitudo erinde petenda signetur. Quarto, quae necesi tu. Quinto quae utilitas e fructus proueniat ur. de ad auditores monstretur. Haec quin I capita principio alicuitus libri sacri utiliter explicantur meo quidem iudicio, nec improbo sit his uel aliqua ad ciat,uel aliqua subtrahat, modo ne auditores fallat, qui cum dis cunt Metho lum imitations etiuum avide qairunt
Vbi autem iuxta primiιm hunc cavonem generatum dictum est de doctrinae genere, comi de
st docen ius ad bγpothesin, hoc est ad particula, rescriptum quod explicandum proponitur, in quo loco haec necessario et qui Dialacticum interis pretandi gem equitur, dicenda sunt. Primum cui qualis fit stripti autor, Mide autoritus prι ἶti dependet. Secundo quaefuerit scribend occar
158쪽
x LIAE E RI fio,cum obstrustio ad intelligendum tractationis r ordinem facit. Tertio quis istatus, seu quaestio principalis,liud, ne an plures,unde de genere caua iudicabitur, e totus scripti oriatus est hoc si, G scopus ultimus deprehendetur. Quarto αβ praesientis scripti Methodus seu quod idem est,quis i tractationis ordo, qui iis Aneatur,parum aut nihil profuerit docentia labor.
In omnibus scriptis Propheticu ex Apostolicis, diligenter obstruandum est,quod dum docent se. t pe dilabantur in monitiones,reprehensiones, laudii datisnes,mmus,consolationes .c. quibus accomis modunt oririnum auditoribus, s extimulant doctrinam fuscipiendam do qui non attendu i tractationis ordinem obseruare nec po*unt ipsi, alijs uiam recte monstrare. Sed de hoc Cavone r dicWm in ira, ubi agetur de tractatione o. ' piosa locorum communium.
Explicati singulorum capitum commode'. potest hoc ordine. Primo loco insummarium quandam comprehensionem totum caput contra. haturis dextre nemo nisi Dialecticae peritus facere potni.Nam quae si eciatim C per partes dicta sunt, ad genera e tota reuocabi quae accejoria sunt abscindet. Non rerum omnia argumenta ad. hibebit,
159쪽
ur tis EcvNDVS. hibebit,sed summa rerum contentus erit,detractis omnibu3 quae ampi ficationis, aut diductioni re, rum cause addita sunt. Secundo ordinem cupitis ostendat aeristrando quomodo cum praecedent, basilii aliquid praece, it cohabat, parte malo ares ignet, a quomodo consequuntur admoneat. Tertio loco sequatur exegesis textus, tentur o ci communes, ut ad usum omnia conuerti pos int. Sed inuentionis locorum ratio tradetur inpra, ubi de locis conciouatorijs agetur, nunc susticit quid
factu opius breuiter o lene fle.
TERPRETANDI E N V .er oratorium interpretandi genus in emapti e Scholis utilisimum, in quo maximst isque ingenia se exercuerunt,ut Bassiliu , Gregorius Nazianzaentos, chr octonius, AugustinM, C multiali Graecio Latini. senim quoriones 1ingulas sustori oratione explicant, Rhetorum more, quadere rursum dicendum sibi ad lacoram commuantum tria rationem uentum buerit
TANDI GENUS. Mixtum interpretetndi genus est cum inter. pres uel superiora omnia scet, uel quaedam exi is coniungit, quod non pauci nostro seculo ina.
160쪽
LIAE E Rgno cum fructu faciunt, in quorun m ro secile princeps es Philippus Melanthon, hunc sequuti, tu praeclarissimi uiri Buceru Caluinws,Brenim at multi.
profecturus, in itincre perpetuo morandum conastituit. Sunt enim Corumcntaria instar statuarum Mercurialium. Nuin quemadmodum hae collocuti,tur,ut motUrent uiatoribus rectum iter ne aberaren . Sic commentaria manu ducesit lectorem exercitatum, quibus non perpetuo utetur si que. madmodum urator Statuis Mercii rialibus Hase; im nonat icit uiator tibi uiam iteratis cribris
proscctionibu pernovit Hic primum adinc vetur interpres fui maverti,nunirum ut cogitet si debeor uium monstrare auditoribus eamq; expeditissimam, e 7 non impedire properantes Deinde σ
hinc patet quo in loco habendi sunt discipuli Apo
olorum criorum succcssores scripturarum naterprctes. H enirn omni quclidisunt quatenus habent praeeunt m scripturam Prophetuam erΘpostolicum,ut si qualido ab hac aberrant, suos scanin