De plantis exoticis libri duo

292쪽

PLANTIS i et

De Scar onera Illis a. XXXI. Illitia Dominicus Rixo tomus detulit ad mem plures plantas scortonerae admodum diuersa S,ab N i quae hactenus nobis innotuerunt. Siquidem planta haec est admodum foliosa adeo ut ad radicem habeat complura solia in aliquibus nu mero

quinquaginta i& in aliquibus, Vel etiam centum vi q. palmam ris altitia dinis quam hispanicae tenuiora, trineritia, ab radice inter folia exeunt cauliculi plures numero fere viginti IO-liis quadan tenus longiores, tenues, graciles, recton quorum

summitatibus flores aurei prae elegantes inodori satis nilpanicae scoretonera: similes,& calycibus praesertim quibus succedunt semina parua,oblonga,tenuia, albicantia tritico quae maturefacta cum suis pappis albis in aerem volant,quod est naturae artificium ut ex seipsis serrantur. Planta radice nitis tur longa,in aliquibus, brachiali, es etiam crassitie Suitur,exietius nigra, lacteo succo turgens,interius alba gustu dulcis, siue auis. Differt haec planta ab aliis scorχoneris tum in foliis nubmerosioribus, minoribus,dc tenuioribus atq. in radice crauiosi ' nigricante. Utcinquam,& ipsa Diagopogi est spectes,

ijs em viribus praestat, videtur radix teperate calida in lacca, i*d putant omnes fere habere eandem vim aduersus morsus, viperarum , atq. aliorum serpentum perinde atq. Hispanica,

st in febribus malignis, de pestilentibus nonnulli utunturam quea stillaticia,eam in potu exhibentes, & ad vermeS in pueris,3ed dicam ingenue me sepe in febribus malignis aegrotis' vito utilitatis fructu, dedisse. unde ego semper credidi solam Loreoneram, hispavicam ex proprietate illius so si, in ' pri m Pinuenta est, & vivit nancisci eam facultatem ale SqRijs auxilio est qui ab iis serpentibus demor ij sunt, ec nocti' quibusvis aliis locis natis. Quare cum errore medici ph aqua stillatitia, & radicis usu affectant in febribus pestilet1-x pi,' in demorsis a serpetibu s venenatis, cu omnes alis sco 'dere stat expeties facultatis alexiteri A ale lybarin acie..

294쪽

DE PLANTIS EXOTI cIS.

De Ebeis Cretica. Cap. XXXII. Rescit in Cretae insuls multis locis montanis siccis dc asperis arbuscula fruticosa elegantissima tota

et argentea,folijs ec floribus cytiso similis.In qua ab

radice stipes assurgit rectus tricubi talis, laeam, plior, argentei coloris, a quo plures rami exeunt sursum ex obliquo in rectum acti, folijs cytisi sed longioribus,& tenuioribus in acutu desinetibus,trinis simul iunctis, totis cadidis. In sumitate vero catiliti stos visitur, rotudus flori pratensis iti solij fgura, ct magnitudine qua si milis cojoris pia

purei,&in aliquibus carnei ex multis flosculis cytisi forum mulis,congestus,qui circum quaq. intermixtos habet quo dam villos albos tenuissimos veluti sericeos,quorum mixtisne ex rubro colore flos redditur longe visui elegantior. Radix istius plantae est longa, gracilis lignosa,nigra,bifida.Haec planta stiit descripta ex Honorio Bello a doctissimo Ioanne Pona mihi amicitiae vinculo coniunctissimo in suo Baldo . Tam ei si ego plantis exoticis Creticis primum librum dederint,nihilominus eo libro absoluto,ndommittendas alias Creticas pla-iai,quae postea mihi innotueriit,optimu duxi,quaru numero presens haec descripta inter elegantiores , & nobiliores comprehendenda,mihi visa esl,de qua egi, posteaquam, P plania, qua in fictili plia res annos situ a u i hoc anno eleganter lorui t,st siccatam integram stirpem nomine Ebeni Creticae ab a mico ex Creta accepi Hanc cytisum esse ut Bellus existimauit ex Djoscoride non videtur posse aflirmari qui expressit cytisum folia habere Lenia graeci, aut toti trifoliae,sed nostri ebeni folia quem faenu graeco nullam similitudinem habent rei ea lata sint haec tenuia in acutum desinentia, addo Dioscoridem sub ivnxisse Cytisi solia trita erucam olere,& gustara recens cicerisipere. odore, & gustu cum haec nostra planta pla seca xy-x quis qu*so poterit affirmare cytisti m esse Non negamus igmen in multis cum Cytiso conuenire, quippe in fruticori

ux , in foliorum numero, & quadan tenus figura, & si sint;*nviora, acutiora atq. minora, in flosculis quibus magnus

295쪽

stos rotundus congeritu r, ' in ligni materia dia ra, intus nugio colore infecta. ctio vero hane stirpium genere quis comprehendet, Crediderim ego ipsam ab Ebenos uticos Theophrasti non abliotrere, cum ligni materia dura, ec nigri .hs uel sit athue cisio sit similis de qua stirpe Theophrastus inquit

Hai. c. s. nasci in Grecia,& esse fruticosam Cytisia modo, dc de Cytiso etiam tradidit : este Ebeno si milem, di seu ticosam ut Cytisus innb. b. & habere medullam spissam & nigram vi Ebenus, quare haec .ii ... planta Velerit Ebenus vilior, quae nascitur in Graecia,vel cytii 'ius Theophrasti Ebeno similis. Non patitur nostrum hyema. te frigus, sed in Hypocha ustis hyemali tempore commodhconseruatur. Nihil vitium istiti sceptin tali ec Vsuum ad medi. cinam certi deprehensum est

297쪽

ALPINI

De Iacea maxi ma. XXXIII. Roximis diebus dum haec scriberem accipio a Ioa. ne Baptista Asinio Bergo mensi phalaia copeo ibli ustri ramum cultas iam plantae Hieroso limitano, ex seminibus scilicet ex Hye rotali mades a tis illinatae. Haee vero planta in suo horto nata ab radice inlit caules quinq. cubitos altos rectos, scabros, ad imu m dense solia. tos a quorum medietate hinc inde surculi plus es tecti , graci les , rotundi exeunt, in quorum summitatibus producuntur calyce' parui cyani magnitudine atque figura e quibus exeuntiso est ei cilici floribus similes, quibus in calycibus succedunt semina centaurii maioris seminibus proxima, saporis leuiter amari. Planta prope radicem,S: in caulium infernis partibus admodum est persollata; Folia vero heleni j soliis similia videntur, scd minora quaeda reuoluta in seipsis quasilluxuriantia, lanuginosa, & qua dante nus mollia cuiusuis odoris expertia, non sine leui amaritudine. Fortasse inter carduos planta erit recensenda, quod radix eius visa sit longa crasse in tenuitatem desinens, quibus da pauculis radiculis fibrosis referta,colore alba ,cinnarae radici omnino similis, atq. nominus etiam gustu ut Ioannes Baptista Allysus se obseruas me suis litteris commonitum fecit. Hactenus vero aliquiivius nobis non innotuit,& potissimum an sit esculenta

Scordotis.

299쪽

De Scardoti . cap. XX XI V. phine annos viginti plantam in meo horto ex se. minibus ex Creta ab Illustrissimo te licissilvae te

N cordationis Hieronymo Capello, niihi scordotis

nomine communicatis, natam alui, quae marru.b j aut mentastrifolia habebat crassa, tomento. sa, albicantia,allii odorem respiratia seruidi gustus etenim ab radice parua oblonga crassia,carnosa, nigra rapu lacu li aemula,

quippe magnitudine & figura surculi tres vel quatuor assu sunt longi, quadranguli humi fere procubentes oblique alii aequalibus interuallis soliis ex opposito binis meta stri magnitudine& figura , vestiti , in quorum stiminitatibus flores cedinuntur quadantenus albi marrubio sit niles in quadam veluti spica simul cogesti,quibus nigra semina rotunda minuta suci cedunt tota planta candida est & allii odorem respirat. Bellus hanc plantam este novam, nihilominus Iosephus dei labona & alii non pauci anteipstim eam cognouerunt, stHyeronymus Capellus vir Illustrissimus abhinc annos supra viginti ad me semina ex Creta misi t,eamque plantam cognoris is, o Vero h c planta sit facile innotuit, scilicet sco et s. hino. Mium alterum Plinii quam stirpem scordolim priuatim as pellauit de qua ita scripsit: Alteram leuena scordolim siue reordium ipsius manu adscripta, magnitudina cubitali, qpa drangulo caule, ramosum quercus fimilitudine,foliis lanugi notas. Reperitur ita Poto campis pinguibus, humidisque grum vns amari, est & alterius generis latioribus soliis mentast oit 'bi', lurimosque utraque ad usus per se&inter alia in an ii dotis; Haec Plinius utraque scordii ab odore allii species no Dis innotescit. Alteram vero scordium, scordolim vocabit saevero hanc nostram scordolim scordii speciem quadaxendi etiam ex facie,sed maxime ex viribus & usibus ad medicinam atque ex Odore allii cojicitur, Plinius Scorodoti eosdefero a mcdendu ylus tribuisse visus est, quos Graeci Scordio tribrum' plantae figuram astabro delineatam nobili octuum tis Pona in suo Baldo dedit . Tota planta calidpi '

300쪽

peea Iacultate est cum leui adstrictione acris , dc subamar

cens; unde detergit aperit,&roborat. De qua planta hos sin-iulares usus expressit, primum ad serpentum morsus ictus ue herba ex vino pota, ct illita, eundem sane usum Dioscorides scordio tribu it. Ad facile excreationem atque ad tussim cap. s. '' eommendatur mixto nasturtio,&resina cum melle,tuitiati- da, succus stomachum roborat: Ventrem sis stit scordotis re- e. . centis drachma ex vino trita, vel decocta pota: Pu rgat itidemulcera cum melle, Mouetessicacius menses, dc sudorem p ist, & illita, & succi drachma ex hydromelle, partum accelle- Cap.Liat Hi sunt particulares usus ad medendum,qui iidem videntur cum ijs,quos de Scordio Dioscorides nobis tradidit. curas