장음표시 사용
101쪽
quieti vix in loco se continere valent.132. Motus iterum alii sunt conspicui seu e terni , alii latentes interni. Conspicui, ut manuum, crurum, vix fiunt nobis insciis & invitis, quandiu viget mentis libertas. Interni & non conspicui saepius nobis insciis, ut respiratio, deglutitio salivae, pupillae constrictio ad lucem , oculi directio ad objecta, imo im Vitis , ut motus cordis , stomachi, &c. perfi
133. Ex his sequitur motus simul dudum assuetos , summe necessarios & internos esse vel coactos , vel a voluntate, reflexione , vigilia independentes , & nobis insciis atque invitis perfici.13 . Libertas est facultas agendi consequenter ad voluntatem & noluntatem , seu quae determinatur ab ideis boni vel muli distinctis, & per
intellectum perceptis et agit anima cum ideas retinet, adicit, revocat, comparat, & cum motum organis imprimit; ideoque alia est libertas movendi, alia cogitandi. 233. Natura est facultas agendi consequenter ad cupidinem & aversationem non rationales sed sensitivas, seu quae determinan ar ab ideis boni vel mali confusis, quales per organa sensuum obtinentur ; aliis insi inctus , coecus impetuS, vo
236. Naturae nomen sumimus in significatu apud
Medicos receptissimo ( s8. atque abjicimus alios
significatus , quales sunt e sentetae, ut cum agunt de natura auri ; semideitatis Ethnicorum, ut cum aiunt naturam huic mundo praeesse; qualitatis Scindolis, ut clim tractant de natura sanguinis, puris ; uniuersi, ut cim dicitur in rerum natura ,
102쪽
ortus & nalixitatis, tu cum dicunt quidpiam a natura insitum esse ; ianitatis, Ut cum pronuntiant quidpiam esse naturale, aut juxta naturam: vide Boyleum de natura ipse. 23 . Natura est facultas agendio consequenter ad cupidinem aut aversationem ; verum nulla alia potest esse ratio cur illa facultas cupidinem aut aversationem consequatur, nisi quia cupido seu animae inclinatio ad bonum confuse perceptum
incassum a Deo nobis insita foret , nisi simul
praesto esset facultas objectum honum assecutura, vel malum ex se repulsura , atque vana foret
illa facultas bonum abripiendi , malum fugandi, nisi esset aliqualis hujus cognitio , atque distinctio,
seu cupido & aversatio; cum itaque illa facultatis cum cupidine connexio summae Dei sapientiaeta providentiae quadret apprime, illius rationem nos attigisse verosimillimum est. 138. Clim nobis insita sit ineluctabilis ad bonum propensio , & a malo reclinatio, quatenus tale nobis apparet, motus ad bona sectanda & mala fuganda sunt ineluctabiles , seu necessarii, saltem necessitate morali , quin libertas tollatur; sic
etiamsi quis libertate se laqueo suspendendi pol,
Ieat, nullus tamen mentis compos id praestat, adeoque motus qui ad nostram vitae & felicitatis tutelam utiles sunt, coacti & necessarii videntur,
Iicet nulla eos determinet mechanica , sed tantum moralis necessitas. Unde natura definitur a G Ieno facultas producens motus in corpore humano necessarios ; & alibi sic ait: is Per nomen M naturae vim quamdam intelligere convenit in is his ipsis corporibus quae ab ea reguntur, inha-M bitantem , cujus essentia quaenam sit quaerere , - & de nostra anima, aut ejus principatu, minime
103쪽
D minime necesse est . . . inerudita natura, quae
M opus sunt essicit, ut nicitare, tussire, singul-M tire , scalpere , pandiculari; . . . artuS Pro Iu-M bitu movemus , sed neque quis musculus illo M sit, nec quo pacto agere possit moventi animali,, cognitum est; ctim nonnullos mus illos ut po-- plitarium quidam Anatomici peritissimi ante nos D ignoraverint , nihilominus tamen OmnQS hombD nes ipsius genu articulum simul atque voluerint M inflectunt Galen. in VII. Epidem. 23s. M Nonnulli quidem unam esse animae na-- turaeque substantiam arbitrantur, aliqui in spi-M ritu, aliqui in corporis proprietate eas consis
D tere statuentes. Ast utrum corporea an inco, D POrea vis a nostro conditore cerebro indita
D fuerit , & morientibus animalibus recedat , is nullam hac de re firmam rationem habeo. - Sic sentit Galen. ibid. pag. 8o3. Hinc patet dudum apud Medicos cognitam fuisse potentiam motricem , quae sanitatis regimen Obtinere videbatur , quaeque hoc nomine naturae fuit semper a Medicis insignita , & definiebatur is vis corporibus insitav per quam ea reguntur , & facul tas quae anim M lia, sive voluntatis nutu, sive citra hunc, regit. Galen. lib. 1. de symptom. causis. Hinc eamis Hippocrates sanitatis tutricem Sc morborum
D medicatricem appellat. - Omnes autem omnino
Medici, Asclepiade & Cartesianis exceptis, idem
fere ad hanc usque diem censuerunt; atque huie effato hippocratico tanquam fundamento optimam medicinae praxim superadstruendam esse contendunt Syde amus, Statilius , & paucis mutatis
Boerhaavius ac Ho annus et vide Sydenham. in Praefat. Boerhaavium in Oratione , qua probat honorem Medici in eo situm ut naturae serviat, urim. I. G
104쪽
IIo ann. diis. de natura sanitatis tutrice, & mo horum medicatrice. a. o. Etiamsi parum ad medicinam spectet utrum in anima , utrum in corpore resideant facultates motrices ; Veritatis tamen gratia, lubet eorum refellere sententiam, qui naturam corporem tam tum admittunt, & animae facultatibus non ann merant. Hanc autem opinionem dudtim proposuerat Asclepiades viginti scilicet abhinc taculis ,
qui, teste Galeno , in eo omnibus refragatur, non modo Medicis , verum etiam reliquis hominibus , quod naturam in morbis quidquam moliri negat; ille nec naturae , nec animae propriam ullam substantiam facultatemve arbitratur sed haS atomorum quodam congressu fieri; juxta hunc uulla perceptio animae insita esst, sed ex sensu &per sensum , omnia quae in nobis fieri videntur, facta sunt, imo nullam esse in anima quae ratiocinatur facultatem asserit. Prudentia , continemtia aliaeque virtutes, juxta Asclepiadaeos, merae nugae sunt, nec Diis ulla nostri cura est; omnia praeterea feri necessitate, & non solum prodesse
naturZm, verum etiam nocere contendit, teste
Caelio Aureliano de phrenitide , & Galeno de
naturalib. facultatib. lib. I. 2 I. Hanc sectam a veteribus irrisam, tesse
Galeno, Theologiae & Psychologiae principiis
omnino adversam, theoriae hippocraticae oppositam, dudum exoletam, quidam in medium proetulere neoterici , animae quidem suam immaterialitatem concedentes, verum eam omnibus stiis facultatibus, Una excepta , spoliantes , quasi vero facultas motrix sit minus essentialis animae , quam cognitio , quae tamen pacate dormientibus deesse
itatur, teste Lomo ; ut scilicet Democritus
105쪽
P R O L E G o M E N A. yydivinum Numen Athenis pelleret, illud ridiculum
fecit, mundi regimine spoliavit, aeterna per otia laetum vivere permuit, ita & Asclepiades ejus
Sectator impius, ut animam profligaret, eam A caeteris corporibus non differre, nulla facultate motrice gaudere naturam , quae ab Hippocrate inteuligens , sapiens dc provida, nostrae machinae re trix habebatur , ex animae facultatibus expungendam docuit ; Omnia ex materie & ex motu explicare voluit ; omnia fieri mechanicha necessitate& sine motore, adeisque fato omnia gubernari contendit. Haec est in summa Asclepiadaea secta , quae a Cartesiana non multum abludit, excepta
impietate. Sed ad objectionum solutionem deve
2 2. Ex eo quod motus naturales nobis insciis peragantur, non sequitiet eos ab anima tanquam potentia motrice non fieri.
E 3. In homine nihil datur praeter corpus Manimam ; si itaque motus musculares , ut respir tio , a corporeis viribus nequaquam fieri possit , illos ab anima fieri consequens est. A viribus co poris fieri non potest respiratio , si omnis materiae
' In homine surdo & muto actiones ab ejus libertate fieri
non dubitamus, licet re ejus voluntatis ta ejus conscientiae nequaquam simus intuitive conscii ; sussicit ut videamus ejus actiones circumstantiis moralibus respondere; s circumstantias morales oppono impressionibus physicis ad has actiones in machina humanae mechanice edendas lassicientibus, 3 undoeconcludere possum cum Borello actum reflexum , quo animae advertat se velle, s se movere ) non esse necessarium ad hoet
ut velitis vel moveat l. t. de mor. animal. Propos go. Natura enim agit independenter a voluntate & conscientia agentis , ut independenter a voluntaein ta conscienti1 Qt
106쪽
resistat motui, & motus semel acceptus continuo in machinis decrescat propter rictus, & per aliquot minuta aequabilis non possit remanere; vertim respirationis motus etiam in dormiente aequabilis est , & paulo major evadit , licet in china pectoris resistat motui, ratione affrictus multum de impressa vi deperdat, adeoque non a viribus corporeis, ut elasticitate, graVitate , im-Pulsione , perseverat motus respirationis , sed ab
1d . Animae inesse facultatem miricem quilibet ad se ipsum attendens percipit, cum eX Pr Pria nostra observatione idem potentiae motricis acquiramus ; ex observatione vero corporum ideam inertiae primum derivemus , ita enim esse
tialis est corpori illa inertia seu inactivitas, ut quo magis est corpus sive extensum & densum , eo magis resistat motui , & quo machina magis est compo sita, eo majoribus motoris viribus indi
2 3. Saltem motus fieri consequenter ad V Iuntatem , eosque ab animae potentia motrice fieri nemo hodie inficiatur : ergo motus hominis , quia machina fieri nequeunt, eos ab anima fieri necessum est: in homine aquis immerso & recens mortuo , vel metu phlebotomiae defuncto, saltem in instanti quod vitam terminat, idem est mechanismus, eadem aeris , aut fluidi ambientis pressio , eadem in machina elasticitas , imo forte major ut ex rigescentia artuum liquet, eadem fluida ,
sola deficit animae actio , adeoque motuS nAt Z-les , ut respiratio , nequaquam debentur principio corporeo, vel machinae dispositioni , sed animae
quae juxta Scripturam Sacram est vivens & motabilis , seu principium vitae re motus.
107쪽
a s. Motus qui fiunt nobis dormientibus, nobis insciis saepe peraguntur, Ut membra tranSferre, loqui; imo , ut ait Galenus ( de motu muscul lib. E. ) is neque palpebrarum motus semper af,3 vertis, neque cum concionem habes, mi OraS ,- aut disputas , adhibes m entem omnium partium D motibus , neque cum Athenas adis ex Pyraeo , M omnibus particularibus crurum actionibus; nam is cogitabundi saepius imprudenter peregerunt iter, M aut etiam praeterierunt locum ad quem prin-M cipio proficiscebantur et utrum igitur ambulatio , D aeque an se actio es , neque motu voluntariois fit 3 AEque enim nos & ambulatio praesens vi-D detur latere , ac qui in somnis accidit partium
D motus , & actio tonicae earum quae non moVCI M tur. Galen. Iota citat.
2 T. Nec regerant hoc discrimen esse quod motus voluntarios , etiamsi actu dum fiunt, non attendamus ; attamen eorum , cum facti sunt, ab anima pependisse recordemur; verum regerit G lenus multos homines etiam voluntario actiones quasdam egisse , quarum paulo posset penitus sunt obliti, ut qui per metum aut ebrietatem , aut aliquid aliud generis ejusdem egerunt, nihil amplius eorum quae egerint recordantur , ea ratione quod non intenti actionibus tota mente fiterint , . re ob hanc causam in ira, curis, ebrietate, tibmore , phrenitide, & omnino in vehementibus Pathematis , nullius eorum quae egerint in post
2 8. Perceptiones Obscurae , quales sunt in somno, nequaquam stabiles sunt; nihil igitur mirum , si motu voluntario respirationem in somnis agente, postquam expergesecti fuerimus , non possimus dicere an se meum voluntatem respiraverimuS
108쪽
vor MORBORUM CLAsSES. sed simile profecto accidit, quod illi, qui & pedes
& manus in somnis moverit, & aliquiid sit locutus , postea illorum oblitus dicat & membrorum motum & vocem fieri, absque voluntate; qui mente edant seu delirant, loquuntur Ac vadunt , & Omnes motus voluntarios obeunt; sed
ne hi quidem, cum ad ingenium redierint, amylius meminerunt quid egerint. Galen. ibid.a s. Quod autem totum opus respirationis Voluntate & sponte ab anima fiat, declaravit se vus barbarus, qui cum vehementi ira concitatus mortem sibisconciscere decrevi siet , prostratus humi, respirationeque cohibita , longo quidem tempore immobilis erat, postea vero paululum volutatus , hoc pacto mortuus est. ld. ibid.
, funt, alia libera sunt, alia vero aflectibus anus, mae starviunt. Priora perpetuo absque impedidi, mento a nobis sunt, ut ire ad aliquem , alloqui, quidpiam capere & accipere: posteriora vero mon perpetuo , sed in tempore quodam
di, & cum mensura, sic egerere & mingere cOD
M poris affectuum sunt remedia; atqui aliqui ta-M cuerret quidem annum integrum M amplius D sponte sua, egestionem vero vel urinam retines, re , non modo annis, sed ne mensibus quidem , M quin imo nec diebus paucis nemo potuit: adeo D enim urgent & saepe angunt, ut quidam in locum consuetum abire non valuerint: simile est D respirationis opus, etenim periculum est ne quis D moriatur , nisi respiraverit, atqUe extreme mo-- lestum est suffocari: ne igitur quispiam ex eo D quod respirationem cohibere non positimUS , M idcirco minime voluntariam esse respirationem existimet. - Galeat. ibid.
109쪽
E I. Hinc etiam sequitur motus humanae maeschinae animae esse adscribendos tanquam potentiae motrici, licet a voluntate non pendeant, seu nobis invitis peragantUr.
Qui gravi pruritu laborant, illi cupidinis seu
appetitus sensitivi ductu se ad usque cruentati nem & dolorem scalpunt, licet non scalpere vo-hintas decreverit. Lippi psor ophthalmia affecti etiam involuntarie oculos fricant: ira perciti involuntarie diversos motus suae irae indices ins iatuunt et meticulos1 tremunt, lugent , suspirant, cum suum metum celare vellent maxime ; quis autem hos motus ab animae facultate, id est,
cupidine , vel aversatione fieri negaverit 3Illos motus ab anima fieri jussicamus quos boni vel mali perceptio determinat; quique huic perceptioni & hujus motivi intensitati respondent , ita ut hac perceptione cessante cessent, crescente crescant, mutata mutentur; illud enim est alterius effectus , cui proportione respondet, dc ex
quo hujus effectus productio potest intelligi (i s . ( 1 o. vertim tremor a periculo imminente seu a
perceptione mali etiam moralis proximi determinatur, corpus autem ab illo, malo. nequaquam assicitur; quis enim sanae mentis crediderit corpus magis assici mechanice a visu sententiae lethiserae , quam a visu diplomatis venialis , re prout periculum gravius est vel levius symptomata metus sunt graviora aut leviora, caeteris paribus , Atque periculo cessante cessant, tac. re si venia reo trementi nuncietur , tune liber a maiori metu, minoribus malis attendere aptus est, Adeoque mutata perceptione mutantur motus M phoenomena et Praeterea cur anima extremo Periculo percita hisco motibus hostium de adstantium commiserationem
110쪽
sibi conciliare dehoat & possit, quisque potest
intelligere , cum phoenomena patheniatUm a sium no numine instituta videantur, ut humana societas charitatis fune colligetur , unde fit ut gentes etiam quae loquelam articulatam aliarum non capiunt, Vocem pathematum ut fletus & risus intelligant: ergo quos nulla corporis mechanica Impulsio, illos animae affectio determinat motus
etiam invitos , & illi ex psychologiae principiis
intelliguntur, adeoque datur in anima facultas a voluntate distincta, quae horum motuum causa est. 131. Ex his liquet cur homo motus in se ipso moraliter necessarios supprimere non possit, licet ab anima pendeant. Etenim homo ineluctabili ferme necessitate ad felicitatem . seu constantem voluptatem pmpe
det , & impossibile est ut sibi maluim, qua malum judicatur, inferat seu ut se odio prosequatur,
docet experientia & Conscientia ; verum sunt motus in homine moraliter necessarii, ut motus respirationis, motus cordis , iique continuo; alii per intervalla & in certis circumstantiis, ut fecum , urinae egestio, potissimum in dysuria &tenesmo, nictatio , & capitis reclinatio cum ocinuis corpus quoddam nociturum admovetur, Ct moribus auxilium advocare , ctim nos urget hostis insuperabilis malitia , aut fletu, supplice vultu illius commiserationem comm OVere, cum nUllum aliud superest perfugium. Ergo licet motus ab Anima pendeant, illi non minus sunt moraliter necessarii. 233. Necessitas motus est ipsius utilitati pediceptae, M assuetudinis vehementiae proportionalis ; quoniam docet experientia sine noxa nos Posse anhelitum cohibere Per pauca secunda,