장음표시 사용
111쪽
PROLE Go MENA. Ioimodo sequentibus inspirationibus quod deficit
magnitudine aut numero pensetur, illum per haec secunda cohibemus facillime et verum per minutrim Unum aut alterum cohibito anhelitu jam hedimur, & imminet summa pectori anxietaS , adeo que anima metu conturbatur , si non sponte nostra sed aliena vi cohibeatur , ut immersione in aquam, vel laqueo dolium vinciente ,
illam violentiam ne per unicum minutiam tot rare possumUs, atque cum periculum tunc temporis velocissime crescat , vel uno temporis se cundo animal sic strangulatum, dentibus , unguibus , horrendis conatibus usque ad virium exsolutionem reluctatur ' , atque etiam si hisce laboribus vires citius exhauriat, sibique mortem pamlulum acceleret, non minus in hoc mortis pertiaculo satius est anceps experiri remedium , quam nullum , huicque legi potentia motrix obtempe rat. Patet itaque eo magis esse impossibile a motuta conatu utili abstinere , quo conatus ille ad vitam utilior aut magis necessarius judicatur.
Neque enim omnes, ait Galen. ( de motu muscul. ad moriendum sunt proclives , etiamsi infinitis malis conflictentur, & qui eo progrediuntur abire
e vita cum summo dolore nolunt.
Miram videtur plurimis naturam aliquando NOCere , ut aiebat Asclepiades , cum scilicet in conatibus vires exsolvit O mortem maturat, si conatus effraenes fuerint; verum inde hos conatus ab anima elisim rationali non fieri, sine jure deducunt, cum ipsemet voluntas quam animae rationalis facultatem non inficiantur , ipsaque anima path
maia , in ipsis negotiis moralibus, quorum ideas distinc tas obtinet, saepe hallucinetur, re ipsi volenti sibi noceat et
quot sunt qui prae metu minoris periculi in majus se ferunt praecipites r
112쪽
xi . Millies experti sumus ab ortu quod suppressa per aliquod tempus respiratione , orta laesiota anxietas solveretur dein respirationis magnitudine vel numero adauctis et videlicet ait Galen.( de dyspnoea , l. i. M omnis Velox motUS propter urgentem sit utilitatem & facultatem ei su D servire valentem , hoc est, integram & ro-- bustam, si nullum ex organis reluctetur , pota n bile est: quandoque utilitate multum urgente, D etiamsi facultas moderate debilior sit, motum D fieri velociorem; si vero amplius debilitetur , D non amplius possibile est fieri velocem, sed D densam magis pro veloci fieri actionem; om- nis enim densitatis actionum unam existere caviis sam diximus, prioris scilicet actionis defectum ,
D coguntur enim illa urgente non amplius cessare ;diutius omnia laec in libro de Pulsibus sunt
M demonstrata. u Sic Galen. atque cum millies Experti simus utilem esse conatum in paribus circumstantiis , utcumque ab illiu conatu vires eo solvantur, vi motivi praeteriti, seu assuetudinis hos motus pariter iteramus: hinc facile quisque Percipit quod quo antiquior est: consuetudo in
tus , eo illam intermittere vel illi reluctari di cilius est; sic qui propter aliquod levamen olim
Expertum assueti sunt nictando, vel certos gestus exerendo , illi incogitantes & inviti eos exerant, & eo pertinacius aut majori necessitate , quo Iongior es: consuetudo, ac quo motus ad
vitam est magis necessarius. Hinc licet concludere motum cordis utpote a conceptionis puncto assuetum , dissicilius sisti posse motu respirationis. Unbcus homo notus est , scit. Chiliarcha Tomnshendapud Cheyneum (the english Malady , pag. 3O . qui cordis motum suffaminare sibi posset ; vertre
113쪽
PRO LEGO MENA. IOT& homines silvestres ex Ponticheri, teste Hombergio , & servus harbarus Galeni, respirationem sieti supprimere potuerunt. ait. Si vehemens cupido & consuetudo simia
Concurrant ad motum etiam vitae non necessa
rium, sed indistarentem, motus ab illis motivis determinati supprimi quidem, sed cum dissicultate Proportionali potant , atque hi motus sine comcursu voluntatis & reflexionis peraguntur; sic vino dediti necessitate morali ducti bibunt; gr videte malacia; puellae pica laborantes licet firmiter
animo decreverint sal non vorare . gypsum non
attingere, vix, si prae manibus id habeant, abstianere possunt, & io etiam intentae & non cogitantes vorant; qui tabaci pica laborant, illi licet acri studio immersi pulverem naribus inspirant, pyxidem , quam consulto abjecere, in consu tis sacculis incogitantes investigant.1 6. Si musculi quorum motus est summe necessarius, dudum assuetus , & cupidinis dictamini conformis, sensibus nostris ut visui non
pateant, horum motus nobis nequidem attendentibus , invitis etiam mechanica necessitate fieri videtur, licet ab anima fiat; pupilla in locis obscviris eae proportione dilatatur, qua majori radi rum lucidorum copia opus est ad objecta distimguenda, adeoque cum Objecta remotiora cerniamus , eam dilatamus, ubi vero objecta vividiori Iuce collustrata , aut proximiora conspicimus , eam constringimus , simulque palpebrae superioris motus oculi motum & directionem constanter sequitur , ita ut oculo deorsum flexo deprimatur , sarsium verso relevetur, atque totus oculi globus ,
ipsiusque criritallinae lentis , prout objecta dis amtiora aut pro miora cernimus , aptentur huic
114쪽
distantiae, ut distinctius clariusque videamus :jam Vero potentia motrix , quae pro diversitate
circumstantiarum numerosa instrumenta aptat,
movet & dirigit in finem utilem , intelligens est ,
adeoque in nobis anima est; atqui licet ab animasiant hi motus, nec cognoscuntur illi musculi, per quos fiunt, nec nervi quibus fluidum nemveum excipiunt, nec ipsi motus cum actu fiunt; tantum persentitur lassitudo , cum diutius iidem Peraguntur, ut cum minutias attente perspicimus , aut micros copio utimur; atque nobis invitis fiunt, ut cum solem aspicimus, eaque tantum Anatomici
quidam & Optici norunt non ita pridem.
at T. Econtra Vero motus digitorum, eorum que cum nostra voluntate connexionem percipbmus, quia oculis nostris subjacent, dum interea
musculorum ulnae his motibus inservientium nos
Iatet contra ctio , quia illi musculi oculis non subjiciuntur ; idem dictum esto de musculis laryngista pharyngis, quorum plurimos ne quidem existere , nediim moveri noverant antiqui Anatomici quis autem dubitat quin apte & concinnet pro diversitate tonorum & articulorum vocis, illi dato ordine, & data vi contrahantur , tum anima V lente , tum pathematis affecta, adeoque quin moetus & liberrimi & mere naturales ab illis exediceantur , qui nobis tamen per vitae totius curribculum sunt ignoti, ut ignotae hactenus omnibus si ierunt chordae vocales illustr. Ferrenii. 238. Non mirum itaque si musculi cordis, quorum motus , nisi casum palpitationis excipias, auditum, visumque prorsus fugit , a primordio vitae assuetus est, & ad vitam continuo necessariuS, nobis nec attendentibus , ime, invitis suas contractiones in somno atque vigilia alternatim
115쪽
exsequantur , licet ita ab anima pendeant ut re pirationis ad instar possit accelerari, & a diversis animi sathematis intendi, remitti, retardari , prout vitalis utilitas & necessitas exegerint. Nec obiiciant cordis exsecti & extracti motum aliqualem aliquandiu perstare , adeoque ab anima non pendere , his enim reponit Divus Augustinus MAIph. Borellus caudam lacertae resectam pariter moveri, quam tamen voluntario moveri norunt
omnes et imo plurima hodie cognita sunt insectatit polupus seu Hydra Linn. ( Faunae suec. 1χ83. cuius singula frusta vivunt, ut vivunt singula ova
velut ovarii frusta fecundata.ris. Ad hoc ut quaedam animae facultas agat, non necessum est ut aliae simul concurrant: insomnambissis fiunt omnia opera voluntaria , ut
loquela , cantus , saltus , discursus concinnuS , absque eo quod somnambulus videat, audiat , ullo sensu, ulla memoria actorum gaudeat , vide Histor. relatam a nobis in Act. Acad. Paris. II 3 Qui optimo valent intellectu , non omneS me moria , acumine , Visu , tactii , olfactu , non constanti voluntate , &c. pollent; optime videmus , Iicet surdi, iudicamus sine visu , &c. sic& motum libertas exercet independenter a natura,& natura independenter a voluntate ; pugnat cupido cum voluntate quoties aliquid volumus quod aversamur, ut cum brachium Chirurgo am-Putandum porrigimus voluntario, sed non sponte ;(22I. 22 . consentiunt cupido & voluntas cum id volumus quod cupimus , ut cum volumus
' Narrat Galenus se pedibus iter aliquot milliarium com fecisse, somuo caemen sepulcum
116쪽
rio MORBORUM CLASSES. manducare, & simul esurimus ; inviti nefarii
patibulum conscendunt, libere tamen artus ad ascensum movent non sponte , id est penes eos
C non ascendere motu suo proprio, atque na-tUra repUgnat, veremtamen ascendunt ne graviora ferant infortunia et non voluntario scabiosus se scalpit, nec sponte sed coactus ab anxietate , quam scalptus sedat; nec voluntario puerpera nisus edit ad partum necessarios , quos natura
ciet. Quae cum ita sint, ut ab ipsis mulierculis cognoscantur, non possum satis demirari plures philosophos ita coecutire , ut praestacte negare malint, quam cum omnibus non - philosophis consentire. M Est autem in consita, ait Gale- D nus , Dod nulla tinctura adeo ineluibiliter im-u huitur quam affectio ad vitiosa dogmata, ne-M que enim ullis persuasionibus revocari possuntis in ipsis connutriti, ut cum demonstrativis me-- thodis non eruditi sint, nec de vero , aut falson judicare sciant, nec sine odio erudiri se patiam D tur, Calen. de dyspnoea. M Tales sunt nostro aevo , qui si rationum momenta pacate audire velint, ex eo quod Galenus , Riversus , Statilius Plus animae quam par es: , tribuerint, ipsi etiam quod justum est & debitum detrahere conantUr,fcque cum horum vitia esstigiunt, in contraria currunt: novi quidem plures esse qui motum cordis & respirationis mechanice fieri contemdunt ; quasi vero motus voluntarius non sit mechanicus , & motus musculorum a Borello mechanicis Iegibus non dudum foret explicatus, sed id contendunt quod scilicet fiat a dispositiose machinae , sine ullo motore interno, & per vim
aeris ambientis , aut alimentorum aut demum ab
elasticitate vasorum 1 verum ea qui audacius jac-
117쪽
PRO LEGO MENA. Isrtitant, ut plurimum prima mechanices elementa ignorant , aut praejudicio erroneo laborant, Cum scilicet vires a machinis adaugeri, & mobile perpetuum sine motore dari contendunt, quos hic refutare non est animus , sussicit enim in arto
medica ut sciamtis ita connexos esse motus hinmanae machinae cum animae ipsius motibus , aut
affectibus , ut si ab anima reapse dirigerentur H
motus non alio modo prorstis se litaberent et causarum primarum essentiam non quaerimus , sed motuum machinae ; ad mentis affectus relationes
inquirimus (3o. & naturae nomen juxta significatum a Medicis dudum receptum adhibemus. Caeterum multis dissicultatibus nostram premi sententiam non ignoramus , vertim in his ad subputamur Galeno qui sic ait , is qui evidentibus is fidem abrogat sensus expers est, qui vero den dubiis prompte pronunciat temerarius est, qui M autem propter obscuritatem quae in his inest , is quae etiam clara sunt habet si pecta , scepticus D est , porro qui non modo suspecta habet, ve-M rum etiam quae clara sunt propter obscuritatem is dubiorum studet avertere , sapiens non est, i. v de motu muscul. s86.
26o. Omnes motus humanae machinae ab anima
tanquam a principio suo dependere nemo debita attentione praeditus unquam crediderit; quia Iuce meridiana clarius: est dari motus hisce similes in corporibus inanimatis ut vegetabilibus , sessilibus & animalium cadaveribus , in quibus etiam
dantur facultates seu potentiae motrices his producendis suffcientes , nec datur anima.
161. Ocultates illae sunt gravitas , cohaesio,
118쪽
ria MORBO R UM CLA'SSES. seu attractio , elasticitas ; & quae ex his pendent
electricitas , putrefactio , fermentatio , calor, rarefactio , dissolutio , condensatio , &c. praeterea aeris ambientis , corporumque irruentium pressioni obnoxius homo est, atque illae cauta sufficiunt ad functiones animalibus & vegetabiliabus commmnes , Ut nutritioncm , secretionem , digestionem & generationem, eo discrimine quod illae in animalibus adjuventur a motu musculari
qui deest: in vegetabilibus ( i s. )
262. - Ferme demonstratum esse puto (aitis Ilitustrissi Medicus Sc Geometra c. Cheyne.
D animali sive perfecto sive imperfecto princi-M pium ex se ipso agens, ex semetipso movens: D merus mechanismus, id est, forinsecus impressus M motus , juxta certas leges & proportione data D ad corporum superficiem, vegetationis phoe-M nomenis forte potest satisfacere , ast ad ani-M mationem , seu animalium, & ne minimi quia is dem insecti vitam explicandam sussicere vix D Unquam crediderim , atque haec est omnium M sapientissimorum & in mechanicis versatissimo-B rum Geometrarum universalis sententia. 263. - Quantum motus perpetuus in meris
is machinis sit poss1bilis in praesenti rerum statuis & juxta cognitas universi leges in me deteris minare hactenus non suscipio. Existimo tamen M quod ratione affrictus corporum ac continuae v jac iubae quam motus omnis in tellure nostra B Patitur, atque ratione impossibilitatis describendae unius rectae per unicum & eumdem im-M Pulsum , motus ille perennis non miniis estis impossibilis quam in praesenti arythmeticae statun circuli quadratura, vel surdarum quantitatum per
119쪽
P R o L E O o M E N A. II 3 per stactiones integras seu finitas exprese
26 . - Vertim quod Omne animal perpetuum, mobile sit, ob innatuni se ipsum movens prim' cipium , & internam ipsius potentiam , id
D tra omnem dubitationis aleam esse existimo , M atque mechanice, id est, ex sola materia Sc motu B extus impresso , conjunctis etiam omnibus nin D merorum Sc geometriae vixibus . cujuslibet anian malis viventis functiones explicare, id est , D quantum concipio , verba sensus vacua effulixen de ignorantiam suam prodere, Cheyue.
26 i. Omne corpus resistit motui ( Wolf Co
molog. 11s. 3 sed omnis machina est corpus, ergo Sc motui resistit. Si corpus unum in alterum quiescens incurrit, impetus in conssictu ex percus,sione amissus est ad impetum , quem ante eum habebat , in ratione musta corporis quiescentis
ad massam utriusque simul ( Cosinolog. xv.
motus ergo machinae impressus ab alio corpore
partim amittitur; sic si columna sanguinis alteram quiescentem impetat ipsi aequalem , dimidia motus quantitas ex hoc conflictu amittitur. In congressu corporiim imperfe3e elasticorum vis viva quae amittitur eo major est, quo elasticitas magis a perfecta recedit; demonstrat s'Gravesandius , imo corpora perfecte elastica de sua motus quantitate amittere demonstrat ( Wolf. Cosinolog 63.)Cum itaque organa corporis humani fluida sint . mollia & elasticitate sensibili destituta; atque firma, ut cerebrum , pulmo , hepar , adeps, imperfectissime sint elastica, certum est maximam virium ipsis impressarum partem continuo deperdi. 166. Vegetabilia vasis aeque elasticis, ac homo,
120쪽
praedita, & iisdem aeris ambientis actionibus aenos' exposita , tantum Vegetant, secernunt, nutriuntur, & generant, atque horum omnium motuum ratio in actione solis , & aeris athmosphaerici potest haberi; quia vegetationis , secretionis, &c. intensitas est proportionalis viribus expansivis & dissolventibus atque electricis, quas solis calor ipsorum succis impertit ; unde crescente calore crescunt, & decrescente , ut hi me , decrescunt illae iunctiones et verum motus muscularis cordis , pectoris , artuum nequaquam respondent actionibus solis , aeris & aliarum virium corporearum, sed respondent motivis ab anima perceptis , ejus cupidini, aversationi, Voluntati & noluntati, adeoque functiones animales
dependent a principio animalibus proprio ; vegetabiles vero ab alio animantibus & vegetantibus
16 . Imperium animae in cor directe ex obse vatis sequentibus demonstratur. Homo qui vehementer animo perturbatus , & ex improviso perterritus fuerat, per aliquot horas frigidissimo sis dore diffiixit, & pulsum modo exilem, modo nullum habebat , deinceps vero sedato animi motu cor & sanguis suos naturales motUS gradatim recuperabant , & tales per horam stabant animo prorsus pacato , rursus illi motus evanescebant , & per semihoram veluti moribundus ille videbatur homo.Alteri valida & voluntaria crurum & brachiorum extensio pulsationes cordis viginti intra minutum solitis addebat, simulque ita erat exiguus
pulsus, ut vix distingui posset: in homine quiescente pulsationes 3 . circiter quovis minuto,