장음표시 사용
131쪽
millo majores existimant. M Non desunt qui pu-M tent machinam excogitari posse , cujus opeis minimo labore maxima v. g. aquae quantitas
M ad quamcumque altitudinem ( adeoque quan- M tacumque velocitate elevari possit, & animum is excruciant suum in anquirendis rotis , vectia D bus , ponderibus appendendis ; sed operam N perdunt, neque audiendi sunt hujusmodi priis mitares cum magni quid sibi videntur inumis nisse et eadem existente potentia absoluta, dico M omneS machinas, quae nullas patiuntur fricti D nes , & quae nullos motus ad propositum finem D inutiles generant , eumdem effectum praestare , D neque unam alteri praeferendam esse demonstrat D celebr. D. Bernoulli Hydrod . pag. 166. Hist. Acad. Paris. IIo 3. pag. Ioo. Atque in m
china hydraulica perfectissima , cum maximum quem potest effectum exerit, vis absoluta fluidi motoris est ad vim fluidi seu ponderis in motum acti ab illa , seu ad effectiam ut et . ad g. circiter , ut T. ad 1. ibid. pag. Is . Seu maximus essechis ab impulsu fluidi est ad potentiam absolutam , qua
machina movetur ut a. ad et . atque si perfectissima supponantur Miniana machinamenta , in ius tamen movendis ex septem virium gradibus sex fere absumuntur antequam effectus oriatur ad propositum finem utilis. Quae cum vera sint, quanto in errore versantur illi qui ex machinarum
dispositione , ta multiplicatione saepe fictilia ,
motus cordis pulmonis ex vi materiei semel impressa & exigua deducere conantur. Quam absurdi qui ex resistentia opposita tanquam ex causa motus incrementum deducunt i quam deploranda ars medica quae tam falsis innititur princi
132쪽
as . Piget me certe ac ferme pudet diutius eorum opiniones confutare sigillatim , examinatis viribus inanimatis ut gravitate , elasticitate, quas humanae machinae functionibus omnibus explicam dis aptas rupponunt pseudo-mechanici; praecipuos circa id argumenti errores indicasse suffecerit. Gravitas vis est materiei quantitati proporti natis, quam continuo deorsum nostri corpori partes
fluidas solidasque urget : hinc fit ut illico gravitate humi procumbant, qui syncope corripiuntur,
quia cestante illico omnium musculorum contra
tione , nil obstat gravitati; verum quandra viget illa contractio, ut dum stamus vel ambulamus, ea gra tritas a vi musculari multum superatur. Sic quandiu cor viribus integris sanguinem in circulum promovet, vis gravitatis fluidorum fere pro nulla habenda est, de inde etiam fit ut licet sanguis continuo deorsum premat, interea quandiu vigent vires cordis non magis ingurgitet semsibiliter cerebrum , cum , homine jasente , gravitas sanguinem: a cerebro non revellit, quam cum caput est erectum. Ast si vis contractiva cordis multum sit imminuta, quoniam yis gravitatis fluidorum semper eadem in se, jam cum vi musculari cordis rationemjmulto majorem obtibnet , tunc temporis fluida deorsum a gravitate detrusa partes inferiores distendunt, maxime si
sanguine di luto , lympha ab eo facilius separtatur; inde pedum repentina in ascilicis & chlorotibcis intumescentia, quam soli majorum venarum
pressiorn ab obstructionibus vel lympha in abd
mine effusa perperam adscribunt, omnia autem phoenomena a sola gravitate pendentia tam accidunt in cadaveribus quam in vivis animalibus, ut Anaetomici norunt: cadavera enim in amphithea-
133쪽
PRO LEGO MENA. V2Ttris per noctem suspensa mirum in modum partibus imis intumescunt. avs. Elasticitas est vis , qua corpora comprecta, si vis comprimens ablata sit, sese in pristinum statum restituunt, absque eo quod illa figurae restitutio nec vi musculari , nec gravitati tribui possit. Vis elastica est aequalis vi flectenti, quamdiu elater ulterius comprimi vel inflem potest et adeoque perstante vi premente in eodem gradu , vis elastica cum ipsa premente in aequilibrio per
Hoc ignorare videntur qui motus alternos vasorum a sola vi elastica deducere conantur, requi etiam, ad hujus figmenti defensionem, et terem perfectum in vasis fingunt, ut horum m
tum . Perennem explicent et verum praeterquam
quod absurdum est esse eumdem eumque perse tum , seu maximum elasticitatis gradum in dive
sis ejusdem hominis vasis & solidis, ut in corde re cerebro , renibus & placenta , tendinibus & adiape , aorta & lymphaticis , imo & in diversis hominibus, ut in fetu & adulto, cum tamen vel levissimus pulpae cerebri & placentae contactus contrarium doceat et Quis non videt ea vasa fortius ab ira, debilitis a metu moveri , licet elasticitas eadem sit; atque proinde , sine ratione , vasorum motus ab elasticitate deduci. Murum quod in vasis sanguine ingurgitatis aut vi eido liquido distensis & in rctis motum contra rivum fortiorem , qualis est in phlegmone , ab Elasticitate deducant, cum corpora eo lentius retardius se restituant quo majori vi distensa retibnentur. Vitrum & ebur certe multo majori elasti citate pollent quam arteriae & venae, & tamen
ima decima quinta parte abest a perfectione eot
134쪽
rum elasticitas , ymo demonstrante ili. Riχreto In Act. Acad. Bonon. perfecta elasticitas non nisi massis indefinite parvis, ut moleculis lucis competit ; quam tamen mollissimis & maximis visce.ribus nostri adscribunt Theorici.as6. Quae impulsionem spectant, fusilis prosta
quemur , dum agetur de morborum convulsivorum theoria, ubi motus sympathicos non ex motu semel forinsecus impresso, ex coeca mechanismi necessitate , sed ex providae naturae potentia mintrice deducemus; unicum hic argumentum addu-:Cemus ex pathematum effectibus desumptum adversus eos qui omnia mechanice explicare co
Docet cujusvis experientia plures homines ex alterius quem oderint aut despexerint visu facito irasci, ita ut ex omissa salutatione , ex conspecta epistola procaci , ex omisso responso, febre, calore , motibus violentis & spasmodicis fere
corripiantur. Ora tumene ira , nigrescunt sanguine veram . Lumina, Dryoneo saMius an , miciant. Qui ea phoenomena ex motu machinae forinsecus impresso eruere contendunt, in prima meeli nices elementa turpiter impingunt , & vix seria refutatione digni sunt, nam cum omissio saltu tionis & responsi sint merae privationes seu niliblum , ea machinae utcumque solerter dispositae motum impertire posse , absurdus qui dixerit:
verum eos motus independenter a voluntate fieri norunt omnes , unde primi irae impetus. non imPutantur ; ergo evidens est eos principio interano tum sentienti tum moventi tribuendos esse;
135쪽
verum in ira motus cordis ingeminatur, febris fugax accenditur , respiratio velox & frequens exeritur, ad eoque illud principium motus sensus magnum habet in cor & pulmones impe
2yT. His argumentis pressi pseudo-mechanici in
scepticorum partes transeunt, & his reponunt nobis ignotum esse prorstis modum , quo in cor Pus agit anima ; verum non magis scim is quo pacto agat illa in motibus voluntariis ; anne indoe sequitur eam non agere 3 nec magis novimus quo modo gravitas , elasticitas, cohaesionis causa agant , num ideo corpora non gravitant , elasteria non premunt , nec adhaerent corpora Concludamus itaque fum Mechanicorum Principo Alph. Borello et is quod principium de causa esse D tiva motus animalium sit anima , quod nemo D profecto ignorat, cum animantia per animam M vivant, & durantc vita motus in eis perse M veret; extincto vero animali, id est, non am-- plius anima operante, machina animalis omnino iners Sc immobilis relinquitur ; quod muliis tipi ces ta plurimae animalis actiones fiant elec-- tione , seu naturali appetitu quodam animalis , is hoc quoque ut evidentissimum ab omnibus ad-,, mittitur: manifestum est quoque cognitionem M & appetitum per se tantum animalis partes M non movere & impellere , sed opus habere M instrumentis necessariis & facultatibus , ut loco-
quotquot in hocce Lycaeo floruere ante hoc ut timum . saeculum Antistites celeberrimu , ut Gomdonius , Ioubertus , Riverius, Dulamentius , &c. verum & in hoc Sanctorum Patrum dogmatis ,rim. I. I
136쪽
iso M o R B o R U M CL A s S E S. ut D. Augustino , ipsiusque Ecclesiaridoctrinae
adstipulamur ; omnes enim orthodoxi unanimiater pronunciant animam rationalem esse vitae humanae principium: Catech. Monspel. p. I. S. I. cap. 2. Nec parvi facienda, ut quidam putant, ea
mutua principiorum concordia ; nihil enim in Philosophia verum esse potest, quod in Theologia , Iure, aliave scientia falsum fuerit; cum veritas una sit , repugnante licet Luthero &
ass. Hactenus de facultatibus & earum vi Ghus , quae sunt omnium actionum & mutationum hominis principia et cum autem in confesso sit eadem principia quae in fano faciunt actiones sanas , Osa in agro morbosas facere,, de viribus, quae harum principia sunt agere oportuit,ut morborum causas intelligeremus ; his itaque fundamentis innixi deinceps symptomata enucleare conabimur.
. 3oo. Phoenomentim id omne est quod in sensus imcurrit, vel inde quam proxime deducitur, Boerhaav. instit. 8 3. Morbosum phoenomenum , seu fmpto ma , est quaecumque functio vel qualitas , quae alio modo se habet quam in sanitate, seu quidquid
evidenter mutatum & a sanitate alienum obse vatur. Qualitates saepe quidem mutantur a virbhus inanimatis , seu ab iisdem quae vegetabilibus communes sunt; sicque nulla est qualitas vitiosa
quae in cadaveribus vel existere vel etiam excibiari non possit; cadaveris enim partes intumeo cere possunt, & colores alienos adipisci, & odores novos emittere, & exsiccari, & indurescere , di omnes mutationes cachectaeis morbis esse
137쪽
3oi. Verum functiones morbosae ut febris , dolor, convulsio , paralysis , multiplex evacuatio, quae scilicet a musculari viscerum motu dependet, nequaquam sine virium animalibus propriarum concursu possunt fieri, unde patet vires tum animalibus tum vegetabilibus inhaerentes esse pri Cipia morborum omnium saepitis combinata ; illae quidem a principio intelligente diriguntur, istae vero necessitat2 mechanica tantum agunt. Si quis aeri v. g. frigido fuerit expositus, de inde febre corripiatur, evidens est principiis , ut aiunt , mere mechanicis adscribendam esse cutis condensationem , vasorum constrictionem ; hinc pallor , frigus , siccitas , & asperitas cutis , digitorum rigiditas , resistentia ad motum , nec non sanguinis coagulatio , visciditas , resistentia major ;quod idem eventurum est, si a venenis quibusdam
intus assumptis morbus oriretur.3o1. Verum sensus frigoris, horrores, opomodici artuum subsultus , dein vero virium so dis augmentum , & inde subsequens pulsuum viagor , frequentia , febris , calor viribus animalibus adscribi debent, ita ut vix magnuS foret error, si diceremus morbos omnes fere a virium utriucque generis concursu produci, ita tamen ut materiem morbificam suppeditent vires inanimatae , eam vero aggrediantur & impugnent vires animatae . unde quisque percipit quid veteres intellexerint , cum dixere morbum esse naturet Iuctam cum materiet morbifrid , sic sumpto veneno caustico alia symptomata materiae morbificae tribuenda sunt, ut dolor ventriculi, calor deurens huc rei tus . alia vero sunt naturae conamina huic veneno mitigando, vel ejiciendo apta , ut uber salivae proventus , cardialgia, quae Ventriculi constricti
138쪽
13r MORBORUM CLASSES.nem denotant, nauseae, & vomitiones, quihus cum muco gastrico venenum foras amandatur: Ratione itaque causae alia sunt futomata materiae morbi et , alia vero Amplomata naturae ascriberuda ; ex horum concursu morbus est conflatus.
3o3. Omnium itaque symptomatum principium est vis quaecumque sanum hominis statum ita mintans ut ille minus perfectus evadat: seu vis sanas functiones & qualitates immutans in alias; nulla enim mutatio fieri potest sine vi motrice, vel resistente , quia omnis mutatio actio est, cujus causa vis est. 3o . In omni morbo caute distinguenda sunt ea quae patent, seu in fensus tum aegri tum Medici incurrunt, ab illis quae eos latent, & quae vel conjecturali vel certo ratiocinio dignosci tantum Possunt; priora sunt f tomata , posteriora sunt symptomatum principia interna , ex quibus scilicet symptomatum possibilitas intelligitur. Sic in perip-neumonia omnis mutatio conspicua in functionsebus , ut tussis, febris, dolor , exspuitio cruenta, sudor , jactat1o, & c. & in qualitatibus , ut calor, rubedo, humiditas cutis, &c. symptoma est; omnis vero actio interna ut arteriarum pulsus, pulmonum constrictio , dilatatio , cruoris in pulmones impetus , fluidi nervet influxus, atque omnis mutata tum fluidorum tum solidorum dispositio , ut fluidorum , visciditas , acrimonia, solidorum tensio , laceratio, &c. est symptoma- sum peripneumoniae principium internum. Ex his principiis atque causis alia sunt quae
nocent omnino corpori, ut actio veneni, cacochyliae , viscidi , acris , vulnus , pressio externa, verbo obices & stimuli , & ea noxia appello , ut distinguantita: a libertatis & nam ae conatibus,
139쪽
qui licet symptomata multa critica v. g. pro ducant , tamen si non eventu , saltem scopo sunt utilia morborum principia. Sic venenum deglutitum est vomitus principium, occasio, sed noxia ; ventriculi contractio ad id expellendum , est principium vomitus ejusdem , sed utile & salutare. 3ol. Principia morborum externa sunt vires corporum quorumvis quae sua pressione , vel actione valent corporis qualitates ac functiones mutare , ita ut a sanitate recedant; huc pertinent aer , ignis, aqua , animalia , fossilia vegetantia
quatentis exteritis applicantur, aut intra primas vias subsistunt: primae enim viae notante Pitcarnio quasi extra corpus habentur, seu corporR extranea recensentur , si aliunde in eas devenerint, ut vermes, alimenta , nec inter corporis partes re
3o6. Morbi alii sunt magni, alii vero parvi et
morborum vero magnitudo aestimatur ex symptomatum gravitate , intensitate numero extensione & duratione. 3o . Symplomatum gravitas aestimatUr, caeteris paribus, ex usu seu necessitate organorum quorum haec symptomata sunt functiones mutatae- Sic paspitatio , syncope , quae cordis motum laesum designant, sunt symptomata graviora,claudic tione, quae motum cruris laesum indicat, in. quam tum motus cordis ast vitam est magi s necessarius motu cruris et quo plures functiones ex unius o
gani bono statu dependent , eo illius organi laesi
gravior censetur.3o8. Intensitas symptomatis ex hujus gradibus aesiimatur a sic qui duplo , triplo frequentius re pirat altero , is dyspnoeam duplo, triplove intemsiorem patitur et qui molem corporis sui duplo
140쪽
tardius raritisve movere valet, is debilitate duplbintensiori affigitur. . 3os. Numerus symptomatum quo major est, caeteris paribus , eo major censetur morbus, sive eadem o ana assiciantur, sive diversa; sic in moraho acutos si delirium , convulsio , dyspnoea , ndinsea, febris simul adsint, morbus major esset quam si
3io. Extensio symptomatum ejusdem speciei
aestimatur ex numero partium ab illis detentarum, atque earum spatio ; sic scabies totam cutim ata ciens , immobilitas omnium artuum morbum m jorem constituunt, quam si pars tantum his an
3II. Demum duratio seu pertinacia symptom iis , ejus magnitudinis, caeteris paribus , mensura est; sic quo diarrhoea longitis perseverat, eo major morbus est. 31 r. Omnis morbus est imperfectio , adeoque malum ; vertim omnis mali perceptio intuitiva inceror est in principio intelligente & cognoscente, ergo morbum omnem comitatur moeror
seu molestia, unde morbus aegritudo ' aegrimonia nuncupatur in morbis tamen deliris , sopor smiae moeror aegri non semper innotescit. 313. Homo malum necessario aversatur, quatenus tale ipsi videtur, adeoque in omni aegro
'aegritudo est status vitae imperfectus seu impersecta iunctionum & qualitatum omnium conspiratio in longaevitatem ; duplicis vero generis est aegritudo, materialis seu viuum fluidorum , & solidorum sive conspicuum sive inconspicuum , sive exiguum , sive notabile: & aegritudo forma- iis quae morbus est , seu symptomatum notabilium de connin