장음표시 사용
121쪽
totis viribus cucurrisset, earum . numeruS a 6 ad 13 o. intra minutum , adeoque ad s6oo. intra
horam assurgebat, fere quintuplo seequentiores
Cum homo moveri incipit, pulsus statim solito
minor evadit, dein sensim crescit & per motum incalescit et cachinnus pulsum acceleravit Zi. pululationibus in minuto ; & cum ille homo voluntario respirabat ter vel quater velocius solito, numerus pulsationum additus in minuto erat I 3. vel I . Ci citer et Tussis, deglutitio , lectio alta voce , pubium accelerant ergo motus cordis vel mediate vel immediate ab animae affectibus & facultatibus mutatur et haec Br. Rohinson , Animal inconomy Prop. El. Martinus Lister diim de cochleis agit , observat illarum corculum identidem M per in tervalla inaequalia a motu cessare , dein vero cum
animal motum quemdam artuum ut antennarum vult exerere, cor illius velut ex ipsius arbitrio
strenue moveri ; innumeris observatis constat teste Cheyneo Engi. Mal. pag. 68. motum cordis ab anima prout diversis pathematri est affecta vel intendi, vel suffaminari: vide Nicholiti orat.
de anima medicae.168. In omni humanae machinae mutatione mori
bifiea ita assici animam antumavit Divus senex& pathemate percelli, ut morbum per molestiam . seu animae ingratam sensationem definiverit Sequotidiana docete experientia nullum esse nio hum , si deliros excipiamus , in quibus anima non moleste assiciatur tum debilitate contristata , ut in febrilibus , evacuatoriis , & paralyticis . tum dolore , ut in inflammatoriis & dolorificis a tum metu perculsa, ut in soporosis & convulsivis ;tum moerore consumpta, ut in cachecticis
122쪽
ri 6 MORBORUM CLASSES.chronieis ; sed in ipsis deliris morbis , ut mania . melancholia, hydrophobia , diris pathematis animam agitari norunt clinici, adeoque inconcucsum manet in omni morbo aliquod animi pathema comitem individuum adjungi. 16s. Non solum itaque directe probatur anumam, Utpote corporis amicam, pravo statu moleste assici, adeoque cum potentia motrice sit praedita, ae malum aversetur, huic morbificae causae pro viribus reluctari, vertim etiam probari potest Potentias corporeas, & machinae dispositionem ad
morbosos conatus edendos non sussicere, atque mechanicam morborum , ut aiunt, explicationem
Iegibus motus reluctari , quod exemplis sequentiabus patebit. 1 o. Sit tussis in exemplo: eam in subita & sonora expiratione consistere norunt omnes, atque ejus
occasionem esse pus , sanguinem in pulmonibusetasiam, vel pulverem , aquae , lactisve guttulam inter ridendum in peetias illapsam, vel tubercula, Phlegmonem, aliudque vitium in trachea, vel
Pulmone enatum; contendunt autem Asclepiadaei, qui mechanicam sectam amplexantur, illud ex eo fieri , quod aquae v. g. guttula premendo nerVos trachete proritet influxum fluidi nervet, mech, nica necessitate adauctum versus musculos expiristorios , unde horum contractio & tussis.2 1. Illa theoria peccat in leges mechanices ;vis etenim guttulae rimam glottidis partim obit rantis nihil aliud est quam illius pondus , adeoque infinite parva respectu vis vivae totius pectoris ad tussim excitandam necessariae ; moles enim Pectoris , imo corporis in tussi sat velociter comcutitur , estque pluribus missionibus major pom
dere guttulae , jam vero si moles guttulae per
123쪽
velocitatem suam initialem multiplicetur atque conferatur moli totius machinae concussae per suam velocitatem multiplicatae, immensa certe
est disparitas ; ergo impossibile est a mole guttvite
hanc succussionem corporis fieri ; certissimum siquidem est in mechanica pondus per machinam morum , & in suam velocitatem ductum, nunquam esse majus mole movente in stam velocitatem ducta, ut quisque mechanices principiis imbutus apprime novit , & ex vectis theoria liquet. ETE. In vecte aqueo , ope tubuli exilis aqua pleni, & vesicam ipsi continuam replentis, pondera immensa quidem attolluntur, vertim tanto tardius elevatur pondus , quam ipsa aqua intra tubulum fluit , quo transversa vesicae sectio amplior est tubuli sectione , atque vis viva aquae intubulo non minor est vi viva ponderis, dum elevatur , atque hoc ipso exemplo ad casum allatum sponte applicato , sequitur theoriam quam impugnamus esse laydraulicae contrariam , ta prorsus absurdam.
2 3. Si quis ad vim in aquae guttula expantavam , & vi pulveris pyrii similem confugiat ut ejus energiam intendat se is non solum ineptum
figmentum somniat, verum eo etiam concesso , non miniis stant principia mechanica allata; atque fingendum rursus erit toties mirum iamodum expIodi hunc pulverem Pyrium , quoties tussis iteratur, quod per intervalla revertitur , & hoc sine ratione sufficiente fieret, quod est
absurdum.1 . Superest ut illi mechanici eonfugiant ail
mechanices leges non solum hactenus ignotas vertim cognitis hactenus prorsus oppositas; nec
desunt qui tales leges quondam inveniri posse
124쪽
praesumunt, ut suis dubiis fidem sociant; verum usquequo leges illae detectae Serint, certum est
thooriam eorum circa tussim, aliosque motus tympathicos esse principiis cognitis contrariam, adeoque anti mechanicam , & praetexea non a duum foret probare leges mechanicas universalespon minus esse necessarias quam Axythmeticae,
di Geometriae principia. BL Bernoulli, act. petro
pol T. I. 233. Si fluidum, condensatione rarefactio De , atque attractione omni seposita , per tubum conicum progrediatur , di eadem trans quamlibet sectionem hujus quantitas eodem tempore praet reat, velocitatem in basi esse tanto minorem velocitate in apice, quanto ipsius sectio ab illius sectione superatur; hoc est principium aeque cer' tum , ac certum est: duo bli sumpta esse idem aequatuor. Idem de aliis generaliter acceptis mechanices principiis dictum puta ; verum quae nemcessaria sunt, secus esse non possunt, Bdeoque ea
principia ab aliis quondam everti posse prorsui impossibile esta 6. Ut theoriae absurditatem ulterius perspicia, mus, advertendum est fingi gratis pseudo-mech nicis nervos alios voluntati, alios vero mech
nismo subditos, & amborum fila intime singulis &minimis partibus intertexta ; cum enim videant tussim pro lubitu ab anima excitari, atque etiam tussim nobis invitis procreari , inde coisigunt iusti Em mechanicam, ut aiunt, seu automaticana per organa voluntati subdita fieri nequaquam po , quod principium dudum confutaverat Galenua χ χ - Σ36. i atque sic entia citra necessitatem , re verisimilitudinem multiplicare coguntUr ; nerae vos .mem nullos esse tantum motui, & ne
125쪽
quam sensui ministrantes demonstrat sensus extenuissima acicilla ubivis impacta oriundus.1 r. Si diversos multiplicesque examinemus respirationis motus , eos fere in infinitum vari biles esse videbimus; nam & tonorum diversorum , quos auris distinguit, numerantur s63
c Sauvetare Ac . Acad. Paris. ) qui singuli iterum
quoad vim variare possunt re praeterea sunt suo Piria, gemitus, singultus, fletus , sternutamemta, steriores , oscitationes , risus , cachinni , clamores , cantus simplex re modulatus, de i finita loquelae seu vocis articulatae discrimina, quae singula sunt diversae expirationisi species, re determinatum organorum motum expostulant ex illis tussis est unica & determinata expiratio , ita ab aliis distincta, ut nemo tussientem cum ridente , singultiente, cantante , &Q.
1 8. Nullum est in amplissima vesicularum pu monarium superficie AE tracheae ductu punctum O, quod a phil visculo , critore, pure, &c. etaso tumore quovis pressum tussi occasionem non praebeat, adeoque nullus est nervus , . nulla fibra in
his partibus . , quae &tussi re singuli; aliis infinitis
numero motibus non ministret; cum autem illapsa in tracheam aquin guttula nulla sit ratio cur ea Potitis premat organa tussim . excitatura , quam organa risum , singultum , Oscitationem , cantum, fletum, dcc. producere apta, si ea omnia mech nice peragantur, machinin enim semper ta necessario quidquid agere possimi exsequuntur ; nulla est pariter ex mechanicis ratio , cur aquae guttula inter ridendum inspirata tussim solummodo constanter excitet , imo demonstrari potest ex probabilitatum calculo eam nunquam hisce posi-
126쪽
lis excitandam fore ; absurda sunt itaque princia pia in hoc absurdum deducentia. a s. Si ex pluribus seque possibilibus unum constanter contingat data certa conditione in machina , cui principium movens & intelligena praeesse compertum est, illius casus fieri deletam a principio illo intelligente necessarium est. Cum enim nihil fiat sine ratione suffcienti, atque in illa mlichina animata nullus ex his casibus potius
determinetur a mechanismo quam alter, cum tDmen Unus constanter determinetur , is a principio
intelligente determinari debet, atque id ita fieri in humana machina probant seqtientia. 28O. Aquae scilicet guttula chordis vocalibus adhaerens rimam glottidis sua viscositate partim obturat: sit dimidia pars obturata , tunc iisdem viribus expiratoriis non nisi dimidia consueti aeris pars potes: expirari ex legibus mechanicis; data enim eEdem vi embolum pellente quantitates ementes sunt ut orificia ; verum in illis circumstantiis eadem aeris inspirati quantitas duplo di tius in pulmone remanens & incalescens , duplo minus insuffciens evadit tum refrigerando famguini , tum auferendae secum calidae pulmonum exhalationi , atque imminuto sanguinis pulmonaris refrigerio , & ejus halitui suppresso constam ter supervenit molestia , & anxietas , quae sola de iterato , vel ampliori aeris frigidiusculi inspiratione potest sublevari, si sensus vigeat, ut
docet cujusvis experientia , adeoque vires respiratoriae intenduntur ad iterandam & augendam inspirationem. 28 1. Quanthm 1ntendi debeant vires rei rator et , ut duplo major aeris copia dato tempore respiretur , docet thydraulica ; vires enim emboli
127쪽
debent crescere quadruplo ut eadem per ori iacium duplo minus inspiretur vel expiretur aeris quantitas (Haemastat. Gad. pag. 312. n. 8S. atque ut sexdecies major vis impendatur , ut subulis circumstantiis duplo major aeris copia respiretur (ibid. n. s 2.3 adeoque sexdecuplo major vis impendenda venit, quod potentiam motri cem exsolveret ; nec efficaciter illi dispnoeae obviam iret. 181. Verum si semel aut bis vires expiratoriae
multum intendantur ad accelerandum aeris eae lium , tunc adaucto aeris praetereuntis in guit Iam aquae obstruentem impetu, potes: vi aeris
illa guttula foras extundi , & sic unico vel altero
conatu materia morbifica & molestia tolli; natura itaque repetitis tentaminibus olim erudita hunc conatum seu tussim salubrem , licet in certis casibus insufficientem excitabit cum brevi adeo-;que mediocri virium dispendio. 183. Hinc sequitur eo vividiores fore conatus data eadem potentia motrice, quo major si ierit& respirandi necessitas urgens , & hominis sensi bilitas aut meticulositas ; si enim illud obturac tum majorem aeris inspirandi quantitatem inte eipiat , conatus erunt promptiores & magis coacti ; si minor intercipiatur aeris copia, homo poterit pro lubitu tussim differre aut longius i termittere , atque interea urgentioribus negotiis desiiugi , ut docet experientia. Si caeteris paribus homo olim inde molestiam expertus , suffocationem , licet minime impendentem , metuat & nibmis sensibilis sit, ut siunt convalescentes , hysteriacae , delicatuli, pusillanimes, illico & vividamia pro potentia magnam tussim excitabit, Atque ex levi guttulae resistentia summo metus Pathe-
128쪽
rar MORBORUM CLASSES.Inate , summo angore, in facie & gestu expresio ,
18 . Hinc etiam sequitur quod si guttula aquae
ita sit posita, ut minorem aeris quantitatem intercipiat , aut aeger ob minorem sanguinis fervorem non tanto sanguinis refrigerio indigeat , simulque magnanimus sit & tranquillus,vel somnolentus, Vel debita papavera i hypnotici dosi sedatus, tunc eadem data vi guttulae nervos premente , vel Tara, vel nulla tussis exoriatur. Sic phtisicis &catarrhosis noctes pacatas syrupus de papavere conciliare solet , non materiae morbificans vim munuendo, sed principii sentientis molestiam tollem do. Sic a gravi nuncio, vel negotio superveniente tussis. singultus quotidie cessant, eodem mechanismo superstite, ex eo solum quod majori molestia minor obscuretur , & quot principium intelligens
urgentiori necessitati debeat. occurrere.
28s. Confusa perceptio mali pariens mole tiam, consensus Latinis vel compassio, Graecis Ompariata dicitur ideo autem anima molestatur sive compatitur affectibus corporis, quia huiumachinae ita sociata est , ut ab ejus bono statu laetetur , a pravo vero ingrate assiciatur, & sic ejus voluptas , adeoque hujus vitae felicitas ex co
Poris integritate , robore , forma dependeat.186. Cum autem in anima: sint facultates motrices , ea non incassum eas persentit molestias ae causis morbificis. , sed ipsis amovendis aliquatenus Par esst , maxime certe & commodissime si sint externae ; sic spinam digito infixam dentibus , umguibus, instrumentis avellimus G incommode vero , si sint internae , quia non ita praesto sunt musculita organa caetera motus , nec via exitia facile
Patet Sic si fuerit venenum in ventriculo , vis
129쪽
quidquam manus praestant , nisi premendo epia gastrium, sola vis muscularis ventriculi forasano vel cato materiam morbificam potest amam dare , ve Itamen alia suppetunt auxilia; tunc
enim uber salivae & Iiquidi gaestrici proventus ,
uber potus , quem sitis imperat, materiem de mulcet , vel huic vehiculum suppeditat, unde vomitus juvatur , simulque potentia respiratoria , musculi abdominales adjuvant, imo musculi, qua truncum inclinant, ad hoc ut facilius ex stomacho venenum cum suo vehiculo possit eliminari, nobis volentibus , vel invitis concurrunt. 28 . Leges itaque E Nathiae quae apud pluri, mos sunt verba inania , sunt propositiones rationi conformes juxta quas potentiae motriceS, Ut libertas & natura , suas operationes in oeconomia animali constanter exsequuntur. Leges illas quotidiana promulgat observatio. 288. Lex prima. Natura & libertas in hominis longaevitatem pro machinae statu re suis viribus
conspirent. 28s. Lex fecunda. Libertas externas & intelle tu perceptas noxas tum physicas , tum morales amoveat; internis natura prospiciat; naturae sunt morborum medicatrices. Hippocr. epid. T. Aso. Lex tertia. Urgentiori periculo occurrendum est, adeoque prout nobilius organum asscitur , & noxa gravior est, conatus quidam intemdantur , neglectis caeteris , aut major virium quantitas absumatur , anceps potius experiundo conamen quam nullum. Zyl. Lex quarta. Illa organa ad operationem eoncurrant, quae fini obtinendo magis apta sunt
M in gravi ac urgenti periculo labor sit comtinuus , in minus ursente detur intermissio la-
130쪽
horis , vel remissio ad vires recuperandas ne cessaria. Evχ. Harum legum exempla aliquot attulimus(231. 236. 28o. ) & fundamenta, plura in sequentibus prolaturi ; modo bina ab Illustr. Boemhaavio mutuari liceat. - Vix alieni quid natum M in vivente, aut extrinsecus in illud susceptum is furtim licet; o quae molimina vomitus ali M Irimque expulsionum per alvi, vesicae, cutis M vias i quae excitationes attractionesque humo-M rum ad mali sedem , ut diluat, abluat, dete
B geat, leniat, proturbet noxiam i qui febriles
M impetus ut expellant, enervent, invertam, ma-- turent materiam morbificam , vel ut secernant,
is sincero , quod corrigi nefas , deinde ut novis, turbata , dein iisdem ferendis natura assuescat lis Febrim laudamus Medici instrumentum felicis D simum , quo natura perficit mille morborum M acutorum & diuturnorum aliter incurabilium M sanationem perfectissimam , &c. Guttula acetis, oculi membranam externam attingat , certe
M tenellam laederet et sed fidelis custodia liminais servat, dolor vi convellit orbicularem palpebrarum musculunt, ille bulbum oculi ad glamis dulam lacrymiseram apprimit , exprimit lati-- cem, cujus leni copia aceti acre temperat &is in re um tuto ejicit: haec & plura Boerhaav.
2s 3. Qui mechanicam ignorant , illi facile in
animum inducunt suum ut credant a machinli vel exiguam potentiam maximos effectius praestare posse , atque cum vires mortuas ac vivas non distinguant, ex eo quod summa pondera OPE m chinae per exiguam vim sustineantur , vires productos, seu effectus viribus impensis seu causis