장음표시 사용
201쪽
m primo casu rubedinem , in altero livedinem prae se feret pars inflareta, talis est sugillatio ,
vetus ophtalmia caloris expers , maculae lividae seu vibiceS. 136. Si tumor est chrcumscript m , calens , r
heps , dolens , pulsatilis , ad suppurationem vergens , is Phlegmone dicitur: si vero diffusius seu portio majoris sphaerae rubens , acriter silens , Pressione albescens, uniformis , is Et fetas est: ast si rubens , diffusus , praeriginosus , farinaceus,
punctatus , ad desquamationem vergens Me es vocatur. Plura in calce Pathologiae nostrae tumorum genera re species videbis et isti ultimi tum
res calidi vulgo dicuntur ob calorem comitem consueto majorem , priores cum emphys emate , carcinomate frigidi censentur.33T. Turnorum calidorum principium est impetus cruoris in vasa saepius obstructa , major quam est ipsorum nativa contractilitas. Frigidorum vero principium est contractilitas minor quam nativus fluidorum appellentium impetus.138. Calor est particularum igneartim actioni proportionalis , illa vero actio in humana machina mutuae fluidorum & solidorum actioni respondet , & cum reactio actioni proportionalis sit , calor etiam reactionis illorum intensitati proportionalis est , si par sit fluidi ignei copia. Iam vero
quoniam ut calor nativo major sit , necesium est ut reactio fluidorum & solidorum sit nativa intensior, nec potest esse intensior nisi fluidorum impetus augeatur , nec solidorum elasticitas deficiat , patet tumorum calidorum principium esse impetum cruoris in vasa majorem quam est nativa ipsorum contractilitas. 13s. Data obstructione in vasis minimis, mov
202쪽
do sanguinis nativus impetus non minuatur, ve-Jocitas respectiva inter columnas subsequentes ,& columnam obstructam major est ( Theoria pulusus II - 113.) atque si impetus ille major evadat, inde oriturus est non solum tumor, sed etiam affrictus major , cui gradus caloris respondebit. I o. Si vero vasorum & membranarum ambientium elasticitas minuatur, nec crescat fluido- Tum huc accedentium vis trusiva, imo licet minuatur, sed in minori ratione quam crescit comtinentium elasticitas, minor erit reactio mutua , ac proinde minor calor solito , quod frigus appellatur . unde patet tumorum frigidorum principium. I I. Cruoris moleculae exsiccatae & in ignem projectae flammam concipiunt docente experiem tia , non item vero partes lymphae : praeterea velocitas cruoris ordinaria etiam in minimis vasis
est major quam velocitas lymphae in suis lymphaticis , quippe a corde remotioribus, & quorum
summa alveorum est amplior alveo arteriarum sanguinearum ex quibus procedunt; verum actio
Particularum ignearum respondet velocitati duplicatae fluidi illas secum devehentis, si par sit actio insolida, & eorum reactio; adeo que cruor est aptior ad calorem concipiendum quam ipsa lympha ; unde fit ut tumores rubri saepius calidi sint ,
lymphatici vero seu pallidi potius seigidi.
1 E. Morbus est symptomatum connexorUm,
id est , ab eodem principio pendentium & nota-hilium syndrome , docet pathologia ; morbi quorem symptomata sunt fervor , seu calor intensius , dolor , febris acuta, nec non , si externi merint , rubor & tensio , habent symptomata ab eodem inflammationis principio dependentia, adeoque connexa, unde vocantur morbi insammatorii,
203쪽
snam theoria iam ex dictis elucescit. Idem dictum esto de morbis cachecticis , qui tumores redemmatos OS , Starrosos , leprosos , asciticos Sc uigibdos tapius indolentes inter symptomata sua nUme Tant , qui ex horum tumorum theoria facilitis imtelliguntUr. 1 3. Cystides seu tumores saccati, aliae pem dent a causis mechanicis, ut anevrismata , varices , tympanites , ascite, , pnetimato cete , &c. aliae Icausis phy si1cis , ut abscessus , spina ventosa , &c productio enim abscessus , seu suppurationis, chriei ex principiis tantiim physicis , ut dissolutione , putrefactione , erosione intelligitur. Ast causa Mevrismatum , varicum ex fluidorum nisu, impetu , qui vasorum re receptaculorum continentium, contractilitatem superet, facile deducitur , ade que ex principiis mechanicis eruitur. Horum vero affectuum praxim tum generalem tum specialem ex chirurgicis auctoribus , ut Heistero, Platnero ,&c. eruendam relinquo.
204쪽
1yS MORBORUM CLASSES.CLASSIS SECUNDA.M orbi febriles , seu Febres.
T Larinis febres ; Angus feVers , Agues; Dispanis fiebres, calenturas ; Germanis Fiebera; Italis CaldeZZe, sebbre. a. aegri Graece pyrettontes , pyrecticol; Latine Febrientes , febricitantes ; Anglice Feverish; Ηφ- Panis achacosos de calentura ; Germanis fieherbas tig ; Irasis febros. 3. Etymologia febris & febriculae a frueo, imcalesco , vel a februo expurgo ; nomina tamen Graeca, Hispanica & Italica, ab igne & calore
potius derivantUr. Febres' sunt duae fere tertiae omnium qui sunt morborum partes. Sydentiam. . Caracter, vires pulsus respective ad vires artuum adauctae , ut plurimum vero pulsus solito frequentior cum virium voluntati subditarum imminutione. Vires autem pulsus adaugentur in ratione magnitudinis & frequentiae duplicatae comiunctim. Vires vero artuum eo minoreS sunt, quo tardius, rariusque , ac quo pauciores, vel minores simul artus moveri possunt. Datnr itaque febris quoties 3'. viribus artuum iisdem permanentibus vires vitales cordis , & arteriarum, maxime quoad frequentiam , intenduntur Eq. Viribus artuum imminutis, vires vitales eaedem permanent, modo nec soPor , nec anaes
205쪽
thesia , seu insensibilitas artuum adsit, sopor enim
re paralysis impediunt ne vires artuum voluntati
subditarum exerceantur.3'. Viribus artuum adauctis , vires pes uS a gentur in majori ratione , ut accidit in phreniatide, '. Viribus artuum imminutis, vires vitales intensiores evadunt, aut eaedem perstant ac in statu sano , vel demum in minori ratione decrescunt. 'm oria Generatis. s. Initio frigus , horror , pallor , pulsus exilis ,
sitis , carebaria, &c. augmento & statu calor, sitis , virium prostratio, siccitas , anxietas. In declinatione , sudor humidus mitior, urinae sibhrubrae , sudor. 6. Symplomata I '. m functionibus liberis iniebiectus & motus. rassitudo corpus occupat MIecto prosternit maxime in continuis & exace bantibus acutis ; nec non in intermittentium a cessibus. Sittis eo magis horietontalis, supinus remmobilis, quo vires artuum magis prostratae ;hinc febrientes abstinent lubentius a negotiis, loquela , gestii , motu totius , nisi anxietas u geat , luce vivida , sonis validis , attentione d fatigantur , stantes vacillant , taedio , & fassidio
assilietorum Iaborant , languent vires animi in studendo , ratiocinando et caput saepin vertiginosa gravitate , cephalalgia, imo in statu acutarum , delirio , agrypnia tentatur. 8. In functionibus naturassibus appetitus,
Signum febris pathognomonicum est pulsus alteratio, cum dolorifica totius co Toris speciali lassitudine , subiitaque arbitrarii motus imbecillitate; Bianchi. His. hep. p. 8 '
206쪽
pulsus & respirationis , sames evanescit in comtinuis & exacerbantibus, nec non in inter Dientium accessibus , imo carnium, jusculorum , rasitorum fastidium : Dis vero intenditur, & crescit cum morbo , nisi caput delirio vel sopore tentetur; Venus silet, vinum , tabacum , cupediae fastidiuntur; pulsus ab initio ad finem frequentior solito , nisi delirio , vel comate , aut simili affectu Caput tentetur, ut in malignis , initio exilis , &quandoque intermittens perstante frigore , atque tunc cardialgiae , nauseae imminent, in istatu vero
plenus & validus, pulsationibus distinctis , si ple- thora desit, secus confiis in fine mollis, minor. Respiratio in frigore dissicilis, brevis , semper frequens , eodem prorsus tenore quo pulsus increscens quoad numerum & magnitudinem , ita ut ex illa , ut ex pulsu , febris possit dignosci.'. 3'. In excretionibus saliva deficit , aresciunt fauces , fistulae, ulcera exsiccantur, urina in frigore emissa limpida, as: in declinatione pauca, rubra , fervida, & in intermittentibus lateritia , seu quasi lateribus rubris pulveratis turbida , perspiratio in frigore parca , in calore magna , sudor in fine copiosius , post certas onochos, & triteophyas olidus. IO. '. In qualitaribus, cui s ineunte febre , aut accessu sicca , pallida , scabra , venae nullae
in frigore febrili , capilli cum rigore rigiduli, seu horripilatio , annuli digitorum laxiores; seia
gus cum rigore & in accessu tremula maxillarum, tuum. saltem cutis concussione, unguium libvore , apicis digitorum corrugatione, labia , palpebrae pallent , lingua in putridis pallet alba vel eava; in malignis lingua & dentes ac labia etiam nigro ., sicco muco obducuntur , & tunc odor
207쪽
fetidus, putris proprius exhalat. Oculi in acutorum vigore splendent, in gravissimis & pertin cibus febribus extinguuntur , calore accedente genae rubent, labiaque, cutis turgidula, mollis evadit, annuli strictiores videntur , vende tu gent , pili flaccescunt , calor sensim crescit Mintenditur usque ad gradum 31. imo aestate
ultra 36. si thermometrum manu contineatur, non crescit tamen eadem ratione qua pulsuum n merus intra datum tempuS.
I i. Febris est innati caloris mutatio , vel declia natio ad statum praeter naturam , pulsibus vehementioribus, ac crebrioribus redditis. Galeno finit. med. p. 1 6. Haec definitio febres algidas aeque ac ardentes complectitur, unde sine rationea Neotericis rejecta ; congruit apprime cum Boe haaviana quae horripilationem, deinde calorem cum constanti pulsus velocitate , concurrentes statuit aphor. 363. Velocitas enim pulsus est ve- , hementiae simul & frequentiae comes , ita ut alte utra crescente ,hmodo non tantumdem decrescat altera , velocitas intensior sit, nostra vero nihil ab illis detrahit, sed tantum priores restringit. IE. Si cum Sennerto contendas febrem esse caloris naturalis in igneum mutationem, non te movebit dissicultas a febribus algidis desumpta , cum in illis si non extus , saltem intus calor sit ultra modum adauctus , adeoque definitiones amtiquae sine jure a Neotericis exsibilatae simi.
33. Ab ima eademque origine promanant virestum liberae , tum naturales ; priores artubus
voluntati subditis , postericines cordi & pectori
208쪽
potissimum prospiciunt; ambae respondent ene Iae seculiatiim animae ejusdem libertati scilicet & naturae, quae in eumdem finem conspirant, nec invicem pugnant, quandiu perfectissima sanitas est , tum physica, tum moralis ; ambae quantitati fluidi nervet, quod facultatula instrumentum est, ejusque velocitati duplicatae proportione respondent.1 . In sanitate facultas non nisi exiguam virium starum partem diversis organis, tum libere , tum naturaliter erogat, nunc quidem eidem musculo mZjorem, nunc minorem, prout usus & necessitas agendi videtur exigere; & quoniam cordis Mrespirationis motus sunt semper necessarii noctu ac interdiu, satis aequabiliter ipsis vires tribuum tur , unde maximum dispendium; ast artubus, quorum actio ad vitam actualem non est semper necessaria, non nisi interdiu ad labores & exercitiae
interpolata vires erogantur, atque cum eorUm actiones sunt maximae , vires sunt ut eorum moles, demonstrante Borelio , non' autem accidit, nec
opus est, ut omnes simul agant musculi in toto orpore, licet in labore maxima eorum pars agat et quaenam vero sit potentia absoluta musculorum
omnium , qui simul agunt in operariis per duodecim horas quaque die laborantibus, residuas vero fomno, pastui & quieti impendentibus , docent Illustris . Dan. Bernoulli ' experimenta ; ea scilicet aequalis est proxime ponderi pedis cubici aquae simgulis secundis ad unius pedis altitudinem elevatae
Bemoulli H dro m. pag. is s. D. Euter iudicat hominis vim eam esse qua horigoni iter procedendo possit so. lib. gestare velocitate, sex pedum quovis secundo. Are ac LPrassicas 1 p i t. Pag- 16
209쪽
per horas duodecim continuato labore. 13. Potentia vero absoluta cordis , quod singiniis secundis unciam unam & semissem sanguinis ea velocitate emittit ex sinistro ventriculo , ut ascendat intra tubum verticalem ipsi aortae aptatum
ad pedes septem & semissem, aequalis est ponderi quadragesies minori, si per dimidium diem cortantiim ageret ; adeoque cum labor ejus duplo longior sit , ejus absoluta potentia est ad musculorum in operariis libere agentium potentiam absolutam , seu laborem , ut I. ad Eo. calculum inivit,& benignissime communicavit ill. Bernoullius.16. Vis est causa, seu ratio sussiciens actionis actualis, adeoque vis aestimanda est ex pondere ducto in spatium dato tempore percursum, non habita ratione durationis laboris ; quae ultima comsideratio vim a potentia absoluta distinguit, atque ex hoc sequitur vim cordis esse ad vim muscul rum voluntati subditorum in statu sano uti I. ad do. vires enim ex effectibus actualibus aestia mantur , & effectitas sunt ut I. ad AO. ut mech nices gnari intelligent. II. Jam vero vis , quam cor sanguinis impriamit , distribuitur in omnes arterias in ratione quam litatis sanguinis eas simul trajicientis , adeoque in
ratione earum orificii ad eamdem a corde distantiam : datur itaque ratio constans inter vires co
dis , & vim cujusvis arteriae datae , ut radialis quae in carpo explaratur , atque ex vi arteriae radialis de vi cordis judicamuS.I8. Tunc opthne valemus , cum omnes sen tiones laete & constanter exsequimur , mZximet
vero cum proprium corporis pondus in ipsis locis
accliaribus ascendendis non persentimus , ut monet
Sanctoetas; itaqueo sensu levitatis propriae , κ
210쪽
ex gradu facilitatis ad ascensum scalarum, Virrum liberarum integritatem, seu proprie loquendo valetudinem nostram metimur , atque quo majus est onus gestatum , majorque simul gestandi hujus facilitas, eo facultas liberis motibus dicata major est. Is . Hinc patet cuique Medico pronum esse judicare num in dato homine , cujus pulsum sanum M vires liberas assuetas novit, tum usu, tum an logia , vis pulsus sit in majori ratione ad vires lia heras , quam in statu sano ; quod quidem per ap-Proximationem tantum possumus exsequi, & in his uti geometrica praecisio non obtineri potest, ita non est necessaria ad praxim Eo. Vis pulsus est ut vis sanguinis in arteriam pulsantem projecti, & ea ut vis totius sanguinis e corde ejecti; vis vero sanguinis e corde ejecti est, ut orificii cordis sectio per quadratum velocitatis sanguinis multiplicata ; verum quadrata velocitatum sunt, ut altitudines ad quas fluidae
possent motu sursum converso assurgere, aut quod eodem recidit, ut altitudines ex quibus d lapsa censentur, ut eam quam obtinent velocitatem acquirant, si nulla foret ex parte medii trajiciendi resistentia; ergo vis sanguinis ex dato orbsicio in aerem emi sti est, ut altitudo ad quam potes: attingere. EI. Secta arteria temporali in homine sano adubio , sanguis ad septem pedes regios supra cor a Cendere valet, ut docent experimenta haemast tica, sed velocitas sanguinis ex ea altitudine de- Iapsi & horiχontaliter effventis est circiter aequalis Eo. pedibus intra secundum , ut docet Hybo-dinamica; ergo velocitas totalis quam sanguis cicordis sinistro ventriculo profluens potest concia