장음표시 사용
241쪽
praestabit quam si tacitus, pacatus horigontalia
ter jaceat.113. Verum docet observatio intellectiis operationes ut attentionem, studium reflexionem , nec non sensationem, memoriam & imagin tionem exerceri non posse citra uirium absumptionem , ut patet ex lassitudine inde oriunda, adeoque cum viribus parcendum sit, febriens ab hisce mentis operationibus, pathematisque abstineat, omnia negotia dimittat, nisi quae ad menti tranquillitatem conciliandam necessaria sunt ; lucem, sonum, containim, saporem, odorem, vividiores fugiat. II 6. Si tamen exercitia mentis & corporis ad materiae morbificae attritionem & correctionem apta videantur , tunc temporis non vigente ,
sed intermissa febre , aut prophilactice ante exortum febris adhibeantur; quod ad intermi tentes profuisse docuit methodicorum & gymnasticae cultorum experientia.
Sic praescripta diaeta & gymnastica ad auxilia
generalia ex chirurgia & pharmacia petita deveniendum est , ideoque generalia vocantur quod in omnibus fere morborum potissimum acutorum generibus, initio videantur necessaria, ea scilicet quae pleihorae & cacochyliae medentur. III. Omnes fere homines potissimum laute , Mopipare viventes ac pigritiae & desidiae deditos, multo magis quam ad sanitatem necessarium est , se cibo , potuque ingurgitare docet observatio ;hinc vero plus saburrae in primis viis , plusque
sanguinis & humorum cumulari consequens est. ii S. Ast accedente febre metus est ne materies in primis viis contentae , derivato in organa vit
Ita fluido nerveo, proindeque debilitato stom
242쪽
cho, indigstae mora vel fermentescant, vel putrescant, vel ad sui coctionem naturam stimulent, adeoque a negotio febrili avertant, vel demum in sanguinem crudae & dyspeptae deducantur , alique novum naturae negotium, & materiae mora
hi ficte praesidium afferant. Unde initio morborum natura saepe viam a Medicis ineundam indicat , tum cacositi a & anorexia cibum solidum vetanti. bus , tum nausea , cardialgia, vomitu & dia rhoea saburram eliminantibus , atque suadet ut ipsi per cathartim emetica , clysmata opitulemur : in morbo digestiones sanguent, recrementa in primis viis congeruntur, adeoque eo terminato saburra sensim collecta eliminanda estre aeger repUrgandus.1is. Sed moles sanguinis sana major vires cordis incassum absumit & praegravat, maxime cum sanguis majori velocitate circumducendus est ; sit enim moles cruoris Eo. librarum, quae ducatur velocitate unius pedis intra secundum,
vis impensa est ut viginti ; sed si velocitate dupla
movenda sit, vis hujus quadrupla requiritur. Jam vero minuatur una libra, vis eadem ipsam proemovebit paulo majori velocitate quam antea in ratione scilicet subdublicata ponderum; verum quod maximi est momenti, musculi cordis pavictori sanguine infarcti suos motus expeditius evsequentur, & ex illa velacitate sanguinis spissitudo facilius resolvetur, atque ob hunc finem multiplicem sanguis initio febrium acutarum mi tendus est, quantum ex vasorum plenitudine
adaucta excedere videtur. I EO. Docet autem observatio, misi sanguine , naturam saepius vomitum aut diarrhinam ciere, seu ad auxilia generalia ) expeditio
243쪽
rem esse, adeo que ea duce & auspice satius est in genere phlebotomiam catharsi, quam castadisim phlebotomiae praemittere. Institutis auxiliis generalibus , jam ad ea quae febrium ordo, quae genus & quae species ex gunt, deveniendum est; sic horologiorum fabri, quaecumque sit machinae determinata laesio , a generali rotarum & axium detersione incipiunt, deinde peculiari vitio medentur. Ut autem in infinitis numero casibus , quos offert praxis, quo pacto se gerere debeat Medicus palam fiat, pro mittenda sunt Theoremata generalia, quae a medicae artis principibus longo usii confirmata
IEI. Contraria contrariis tolluntur.
Contraria dicuntur quae in eodem ente simul esse nequeunt, ut calidum & frigidum, tensum& flaccidum, motus directio in orientem simul& occidentem seu in plagas oppositas , quies remotus &c. Clim autem curare sit idem ac morbi causas tollere , cum contrarius morboso inducitur status, primus curatur , adeoque contraria comtrariis curantur. Ut autem contraria eligantur
auxilia , prius causa morbifica est recte cognoscenda, & distinguendae causta a principiis.
IEZ. Sublata causa tollitur morbus.
Nullus enim est effectus sine causa, sed omnis morbus est mutatio evidens facta in homine, adeoque est phoenomenum seu effectus cujus causa est ratio iussiciens cur ipse actu existat et cum itaque nihil sit sine ratione lassiciente, a lata causa morbi, tollitur morbus et aufertur vero causa morbi positis in eodem loco ejus contrariis
244쪽
Methodus medendi est ars inx eniendi & distri
buendi auxilia, quibus aegritudo tollatur, seu quae causam morbi tollunt, & illa conclusio seu insinuatio quod morbi causa per contraria sit
auferenda, vocatur incircatio, quae frustra observante Pitcarnio , dividitur in prophilacticam,
tollendae suadentur morbi cauta, morbus ipse, virium debilitas & morbi symptomata. Cum enim sublato morbo , tollatur necessario causa cujus est effectus , & tollantur symptomata, quorum concursus est morbus ipse , indicatio curatoria est simul prophilaetica & symptom tica et verum ipsa debilitas symptoma est, adeoque sublato symptomatum concursu seu morbo, vires ipsae servantur & restituuntur, unde frustra vitalis indicatio a curatoria separatur. IZ . Ablatis morbi principiis non necessarib eos Atur morbus, sed ablata causa necessario tollutur ; principium etenim est illud ex quo intelligitur alterius possibilitas. Cum itaque his positis modibus tantum possibilis sit, sed non existat necessario , datur aliud ex quo morbus existit, scilicet causa , qua perstante , perstat morbus; ergo sublatis principiis , si perstet causa, morbus non tollitur. Vanum est itaque principia seu causas,
ut aiunt, remotas tollere , nisi in quantum horum ablatione Opus est, ut causa tollatur. Granum arsenici vellicat ventriculum , inde natura monita conatur per vomitum hoc venenum expellere; causa vomitus est determinatus ille naturae conatus quo ventriculus suffcienti vidirectione apta contrahitur ut per aesophagumia os contenta expellat. Sublato conatu tollitur
vomitus , vertim quamdiu est venenum in vem
245쪽
triculo, hujusce conatus principium, ex sympathiae legibus Naturae vires superstites Urgemtiori huic malo occurrent, adeoque conatum vomitorium essicient ; ergo ut tuto tollatur V mitus , ejus principium est removendum prius, deinde sedandus per narcotica dolor ventriculi, viresque per analeptica reficiendae. IE . Ablato principio , quod naturae conatus
determinat , u lurimum natura concitias , atque
morbus , qui hujus effectus es , cessat. Hoc primcipium eii occasio morbi quam idcirco nosse nostra refert quam maxime , & quam pro causa habent Medici, quasi conatus naturae huic primcipio foret necessario connexus. Verum hallucianantur illi , quod principium cum cauSa comfundant, & quod ex principio naturae conatus mechanica necessitate fluere contendant. Hujus Erroris exempla praebet febris theoria , cujus quidem principium est saepius obstructio a sa guine viscido ; sed tantum abest ut haec obstructio mechanice febrim inducat , quin econtra per se pulsum tardiorem , rariorem , & minorem inducit , atque nisi natura vires cordis in majori ratione intendat , quam qua ab hisce obstru
tionibus absumuntur , pulsus naturalem magnitudinem & frequentiam attingere nequere. In hoc casu prima indicatio est distributionem virium inaequalem mutare in sanam , verum natura morborum medicatrix hoc solum praestare potest , adeoque hoc tantum Medico agendum imcumbit , ut occasionem, quae naturam ad hanc
inaequalem fluidi nervet distributionem determia navit , auferat. Auxilia vero visciditati sanguinis contraria sunt diluentia , solventia , attenuantia , Adeoque secunda indicatio fert ut ea au-
246쪽
xilia, quae occasionem morbi debellant , ad bbeantur . Verum quoniam natura morbis med
tur , quando occasiones sublatae sunt, atque ad hoc ut scopum tuum possit attingere , ea virubus continuo indiget; vires autem pastu , quiete, somno reparantur et huic indicationi, quam vitalem vocant , continuo satis est faciendum diaeta& gymnastica convenientibus. Symplomata non sunt quid a morbo diversum, sed horum com cursus , seu ut Pitcarnius ait, complexio morbus est, atque natura symptomata urgentiora excitat
quoties pars quaedam causae ( noxiae urgentior est ; adeoque uisurgentiori occurrat Medicus, juxta prudentiae leges , symptomatis urgentuoris causam debet statim aggredi : atque se indicationes quae primariae se menti ratiocinantis Medici offerunt, seu quae petuntur a morbo imaegro , ultimo saepe loco sunt adimplendae.123. Auxilia , quae sibi mtituo omninb contraria
sunt , inutilia sunt , & quae partim sibi sunt
contraria, tantum valent quantum vis unius ex
cedit vim alterius. Sic si aeger refrigerandus sit, quod decem aquae frigidae cyathi praestare possiunt, additis totidem aquae calidae cum frigida cyathis , nihil essicitur nisi diluendo, quod non agendum proponitur ; & si dosis calidae excedat quinque cyathis frigidam, aeger calefit hoc toto
excessu , caeteri oppositi se mutuo destruunt, adeoque inutiles vel damnosi sunt et hoc non advertunt illi qui medicamenta simplicia comtemnunt , & ea inepte & inopportune combinant.1egi meretur hac de re Boilei de simplicium medicaminum praestantia dissertatio.
I 26. Natura es morborum medicatrix Hippo
, & sanitatis turris ex Galeno. Natura etenim est facultas
247쪽
facultas quae ciet in nobis motus ad longaeviatatem moraliter necessarios, ut omnis aevi se serunt Medici. illa vero ope fluidi nervet Scmusculorum vel membranarum motus illos eo sequitur, partim a viribus seu fluidi nervet copia , partim ab organorum structura & situ determinatos ; ea enim cogitur uti instrumentis corporis qualia sunt, ut musicus utitur tantum clavicymbalo quale est , adeoque limitatos quoad vim , & coactos quoad organorum situm & figuram, motus exsequitur natura. Cujus agendi modum, leges, fines, errores , exce S , languores Sc impetus nemo melius intelligit quam qui in semetipso pathemata animi sedulus observavit ; ea siquidem animae ipsius rationalis esse conatus ad bona comfuse percepta admovenda , mala vero potissimum moralia removenda , facile quisque concipiet Attamen hos pathematum impetus esse rationi semper convenientes nemo concesserit et atque econtra docet philosophia eos esse intra iustos limites continendos , adeoque nunc excitandos ,
Idem de naturae conatibus morbosis dictum puta ; licet etenim ratione finis semper sint salubres , eventu tamen sunt vel debito fortiores , ut cum natura irritantibus stimulatur ; vel debito languidiores , ut cum narcoticis laxantibusve se sus obtunditur ; inordinati , clim intellectius ipse metu , ira , desperatione vel alio modo agia
11 . Unde hoc potissimum incumbeti Medico , ut
naturae conatuS ESsenes coerceat, languidos excia
ret, inordinatos dirigat, ut docet Sydenhamus. IE8. Natura non simulata monsFrat medentibus
qua Pra sit ineundum. Galen. In morbis potvi Tomia L
248쪽
r 1 MORBORUM CLASSES.mtim acutis medici sapientes, si1 naturae scopum in lius non recte cognoverint , cunctari debent& naturae finem , tendentiam , conatus investia gare ac observare, nec interea medicamina tu bantia interponere. Ias. Quo natura vergit , si ducendum est perlica conMenientiora. Hippocr. Natura autem ut plinrimum ducit materiem morbificam ad colatoria, ut oris intestinorum , vesicae , cutiS , Harium , uteri, &c. Si vero hujus conatus propter Org norum , vel fluidorum vitium alio dirigantur , ut in cor, lienem, &c. ubi nulla sunt colatoria ,
imo si fortius in pulmones , hepar , cerebrum hujus
conatus dirigantur et oportee medicum natura motus
anima ertere , S squidem idoneus fuerit, submisn irare S adjuMare ; P atitem contrarius ac noxius, prohibere , transferre ac diνertere, Galen. aphor. 2I. sed . I. qua Meia integre judicantur O judicata furat, neque mOMere , neque mνare aliquid spe m dicamentis spe aliter irritando , sed sinere , Hippocri
13 o. Prima intentio in morbis est materiam morbificam coctam per vias ordinarias , & loca proximiora amandare ; as: si nullae sint, aut non sint liberae vise , tunc eas sibi cudit natura , unde haemorrhagiae & suppurationes. Natura ubi plurimum a morbo ( id est materia morbifica ) sibPeratur , ne certare quidem adversias morbum aggreditur. Galen. 3. de cri/Ib. cv. S.IJ I. Naturae motus ordinati, determinatique sunt , ubi valida est & materiae dominatur , propriasque perficit operationes , interminati , inordinati & incogniti , si quando succumbat. Galen. lib. 3. de crisb. cap. 1 p. O lib. 2. A
249쪽
I32. Natura animalium servatrix & morborum finitrix ac decretrix quod conveniens est servat, quod alienum est: separat. Galen. lib.
I 33. Naturae tria opera quae se consequuntur in morbis , concoctio , secretio S Macuatio d. aphor. Comment. & 13. ipsa sibi vias amplificat non cogitatione , partim vero Ut connivere ,
scalpere , pandiculari , Oscitare , tussire , singultire & id genus alia , quaeque inerudita natura& indocta quae opus sunt, essicit. Epidem. Hipp.
Is . Natura paulatim interdum operatur . quae fieri non posse videntur. Galen. T. GPhor. comm. 36.
is s. Hiistoriam morbi specialis curandi per pectam habere , nihil est in praxi praestantius.,, Si morbi cujuslibet historiam diligenter perso,, pectam haberem , par malo remedium nunquam si non scirem adferre , variis ejusdem phoenome- , , nis , Viam qua mihi incedendum foret, haud ,, dubium praemonstrantibus. Sydentrum. Praefrig. pag. IO. , , in febrium cura opus est: specierum, , accurata diagnosi, quae frustra quaeritur apud ,, neotericos. Statil. 136. Ignorata morbi specie , indicatio a juvantibus & laedentibus sumenda nobis saltem relinquitur et cujus ope viam paulatim praetentantes aegrum in tuto possimus collocare , modo ne plus satis properemus , qua quidem festinatione nihil ego quidquam exitialius esse autumo, nec re ulla alia febricitantium plures vita spoliari. Sydenham. anacephaleras p. 138.13 . Perfecta & integra est indicatio in quacun&a bene procedunt ; primo melior est crius
250쪽
quae fit per evacuationem consiaetam , quam quae per abscessum. Secundo per quam humor noxius& abundans , quam per quam Alter EVACUAtur. Tertio quae recto tramite , quam quae non recto procedit. Quarto posset has , quae facile toleratur. Demum quae cum coctione fit. Galen. in aphonao. fect . I. 138. Quo magis jam procesit methodus certa
natum , eb miniZs tolerat interturbari. Statil. casual. min. pag. 3 3. adeoque ut monet Hippocrates , si quid movendum est , initio move.13s. Qualis es: homo in moribus , talis est in motibus naturalibus , & tanto magis , quo magis est urgens negotium, Statis. Id docet e perientia in senibus v. g. & Viris pacate negotia moralia pertractantibus pacate utplurimum& ordinate procedunt labores morbosi : in j, nioribus petulanti & vivido ac tumultuario ingenio praeditis tumultuarie vivideque procedunt
febrilia molimina ; in feminis timidis , & quae
animo levi de causa perturbantur , conamina
naturae debilia ta tremula , ac inordinata tapevidentur.
Ino. In morbis quodlibet symptoma indicat auxilium ipsi contrarium & exigit ; sic in febre
calor indicat refrigerantia ; frequentia pulsus sedantia velocitas sanguinis motum compesce tia; acrimonia fluidorum demulcentia ; siccitasta sitis diluentia , humectantia ; oris sordities , ventriculi pondus, nauseae , cardi giae indicant Emetica vel cathartica ; debilitas musculorum analeptica , &c. 1 1. Quo plura simi symptomata morbum constituentia ; eo pluribus est satisfaciendum indi