장음표시 사용
271쪽
eirciter 28. gradus in thermometro Remmurii, ille quit morbos inflammatorios , durante Vigore, comitatur , ad 33. circiter ascendit gradum. Corium sanguinis (vulgo coece est crusta cruorem tegens iubalba , quandoque luteo sero tincta, cruore specifice levior , sed firma, tenax , ex qua concretiones polyposse in cordis ventriaculis post obitum efformatae censentur. . Praeter haec symptomata quae in omni fere inflammatorio morbo observantur, dantur alia , quae ubi externas partes tentat inflammatio, possunt observari, scilicet tumor phlegmonodaeus , erysipelatosus , pustulosus, anthrax, bubo , &c. Rubedo rosea, atra , livida, in parte tume te , qui color accedente suppuratione abit in
Tenso partis inflammatae cum sensibilitate magna , ta renixu elastico , quae crescit cum morbo& dein mutatur in mollisem , si tumor suppinretur; in sphacuosam flacciditatem , si gangra nascat ; in crustam , si pus exsiccetur , ut in V riola ; in squamas , si epidermis decidat, ut in erysipelate , rubeola , &c. s. Em symptomatis illis primitivis plurima
alia vel subsequuntur tanquam derivativa , ut ex febre lassitudo , sitis , linguae siccitas , anoreXia , urinae color intensus , sudor ; ex dolore agryp-niA, Anxietas , quaerelae . ex calore iterum sitis , anxietas , venarum & cutis levis intumescentia , glabrities ; adde omnia symptomata febrium class.
6. In exitu morbi nova oriuntur symptomata prout phlegmone terminatur resolutione, suppuratione , induratione Aiat sphacelo , atque timet temporis morbus alter suboritur, nisi sanitas vel
272쪽
mora accedant , atque ille morbus ad classes
alias attinet, ut tabes , plitisis , &c. Inflammatoriorum Morborum Theoria. . Illi morbi dividuntur in puros & impuros , seu in simplices & complicatos. Puri inflammatorii simplicesque dicuntur qui praeter vitia a
febre & calore orti inda, nulla alia in crasi sanguinis admittunt , atque in illis crusta coriacea cruorem utplurimum tegit. Impuri vero sunt, quos comitatur crasis sanguinis putrida, maligna, pestilens, dissiluta, gangraenosa , ita ut summa c cochilia , aut corruptio humorum symptomata superius memorata mutet , noVaque suppeditet, ut in variola maligna , peste , cynanche ga graenosa , aliisque epidemicis de castrensibus moris his observare est:
8. Inflammationis principia sunt mechanica, psychologica & physica ; verum purae magis mechanica sunt, ut impurae magis physica, adeoque ordinis gratia agemus de illis successive initium ducendo a mechanicis inflammationis principiis. s. Febris causa ( ex re'. si . classi est
distributio virium ad nervos cordis in majori r tione , quam ad nervos artuum et ergo in modi his inflammatoriis puris cum sit febris , vires cordi contrahendo impensae majores sunt quam ex proportione ad Vires musculares artuum s Ient impendi. Io. Febris acuta inflammatoria velocitatem sanguinis quandoque duplo majorem secum imducit ; velocitas enim sanguinis , ex sola se
quentia dupla duplo major est ( clam et. 86.
273쪽
cum itaque doceat observatio pulsum esse. in febre acuta duplo frequentiorem solito , quod pluries ipse observavi, & in valido cursu notavit B. Robinson , minime dubium est, quin in febre inflammatoria quandoque velocitas sanguinis duplo major evades. 11. Velocitas sanguinis sub eadem pulsus frequentia , est magnitudini pulsus proportionalis
quam proxime et etenim cum orificium arteriosum cordis sit semper idem , non potest con tanter duplo major evadere arteriarum pulsatio , nisi a duplo majori sanguinis in eas immissi quantitate ; vertim ut duplo major intra idem tempus immittatur sanguinis quantitas e ventriculo cordis in aortam , necessium est sub eodem pulsationum numero, ut fluidum transeat duplo velocius per idem orificium cordis . nam quam
litas effluxus per idem orificium est ut ejus velocitas , ( docente hydraulica ergo necessium est ut in hoc casu velocitas sanguinis e corde emissi dupM major evadat, seu sit pulsus magnitudini proportionalis. IE. Firmitas cruoris in febribus inflammatoriis est quadruplo major quam in statu sano( class. 1. s8. sed ut fluidum viscosum , seu fi
mius solito promoveatur eadem velocitate aeminus resistens , requiritur vis huicce resistentiae
proportionalis ( ex Phusicis ) etenim viscidum
dicitur fluidum , cujus guttulae suae separationi , & moles suae divisioni resistunt ; verum sanguis viscidus qui ut subeat vascula minora in columellas exiles dividendus est , si suae divisioni duplo , triplo magis resistat, non nisi vi duplo , triplove majori solitam velocitatem adipiscetur ;ergo in morbis inflammatoriis ut consueta Ve-
274쪽
locitas concilietur sanguini, vis ejus fluis veIoacitati proportionalis est adhibenda.13. Vires requisitae ad fluidum velocius movendum intra tubos sunt ut quadrata velocit
tum quae ipsis imprimuntur ( ex hydraulicis cum itaque fluidum duplo , triplove velocius solito movendum est, vires quadruplo noncupio majores adhibendae sunt.1 . Verum si diversa sit viscositas fluidi, eique impertienda sit diversa velocitas , vis requisita est in ratione simpla viscositatis & duplicata velocitatis conjunctim : ergo si sanguis quadruplo viscidior , duplo velocius solito movendus sit, yires cordis requiruntur sexdecies majores
1s. Ex dictis sequitur magnam virium vit Iium quantitatem impendi in labore febrili, qui morbos inflammatorios comitatur , etiamsi nulla hactenus habita sit ratio obstructionum , quae his morbis frequentissime occasionem praebent , in quo casu virium impensa absolute necessaria multo major est. 16. Cum summa foraminum essectivorum per quae sanguis ex arteriis in venas trajicitur sit Eo'. pars orificii aortae ( Haemast. exp. s. obstructa dimidia parte horum vasorum , sanguis ab eadem vi propulsus non nisi dimidiam solitae velocitatis partem servabit in truncis arteriosis ( ut norunt aquileges ) & ut consuetam velocitatem acquurat , necessum est ut per orificia illa ultima li-hera duplo velocitis moveatur ; ergo s 13. ut quadruplo Oajori vi urgeatur. Si itaque ob truantur quoad dimidiam partem vasa sanguifera a sanguine quadruplo viscosiori, re tAmen necessiim sit , ut sanguis duplo velocius circuletur
275쪽
quam in statu sano , debent vires impendi 5 .
vicibus majorES.IT. Vires quae cordi movendo impendi solent in sanitate , sunt ad totas vires corporis humani circiter ut I. ad . o. sic aestimante illustrissimo Dan. Bernoulli; vertim cum robur hominis sit limitatum , non potest: majori copia constanter impendi magna pars virium in corde movendo, quin pari passi 1. deficiat vis libera artuum, ita ut si ex tamma clo. virium detrahantur 16. pro corde movendo , jam ratio virium vitalium coodis sit ad vires liberas artuum ut 16. ad Z fere ut et . ad 3. adeoque vires liberas artuum proportionaliter imminui necessum est. Unde patet ratio cur in morbis inflammatoriis aegri jaceant , a solitis liberis actionibus abstineant , in dies debiliores evadant , ut diximus de fe
18. Vires requisitae ad eamdem fluidi copiam in diversas altitudines projiciendam sunt ut illae altitudines. Altitudo ultimorum vasorum capitis, diim stamus,est triplo circiter altior supra cor quam cum jacemus , adeoque eadem vis majorem sanguinis copiam impellit in caput , cum jacent aegri , quam cum stabant sani , seu quod eodem recidit , sanguis in jacentibus majori impetu caput impetit quam in flantibus ; unde vasorum capitis distensio, oppletio , dispositio ad somniim , ad capitis gravitatem , dolorem , quae omnia in
hisce morbis observantur. I s. Delirium non raro accidit ex fibrarum medullarium cerebri commotione , cum quaedam partes hujus organi prae aliis impetuntur , aut ejus vasa infarciuntur ; verum ex aucto sanguinis impetu in cerebrum tum ratione positurae horia
276쪽
Zontalis , tum ratione vis cordis adauctae &directionis carotidum cum Aortae trunco Communis , sanguinis impetus in caput major est, adeoque posita dispositione inaequali partium cerebri , facile est intellectu cur plures in morbo
acuto inflammatorio cephalalgia , calore frontis, somnolentia, & demum delirio iniciantur. Eo. Ex nova theoria astrictuum in vasis exilissimis , praelongis & a mediocri vi fluidum
Propulsum accipientibus , quam mecum comminnicavit pro sua humanitate illustrissimus Dan. Bernoulli , quantitates fluidorum quae essivunt ex tubulis capillaribus intra idem tempus, sunt ut 'cubi diametrorum horum tubulorum , reciproce ut eorum longitudines , & directe ut vires fluidum propellentes; licet in tubis amplioribus non habita in ictuum ratione illae quantitates sint in ratione composita ex subduplicata virium &duplicata diametrorum. EI. Ex hac vero theoria quam multis experimentis confirmavi , sequitur quod si arteria exigua v. g. hronchialis, cujus diameter est dia metri aOrtae pars Eo.' quaeque proinde non nisi cloo sanguinis partem accipit , duplo majorem adipiscatur diametrum, ea non solum quadruplo majorem prioris , sed etiam octuplo majorem acceptura sit quam proxime sanguinis copiam. 22. Quae cum ita sint , non mirum erit si
mutata quarumdam arteriarum diametro, ita ut altera amplior , caeterae paululum angustiores Evadant, eadem vi cordis remanente , sanguis in unum viscus majori ruat impetu quam antea , ta minori in caetera vasa ejusdem , quae PriUS , capacitatis et aut quod impetus in determinatum
viscus crescat in majori ratione quam in alia
277쪽
viscera. Notum autem est fibras circulares a teriarum musculari motu quandoque gaudere M habenis nerveis ab illustr. Hallero accuratius notatis circumdari , quarum interventu fibrae illae contrahi aut Iaxari valeant, adeoque harum arteriarum capacitas aliquantulum minui , vel augeri, unde facile explicari potest cur absque eo quod cordis actio fortior evadat , tamen sanguis , majori impetu ruat in certas partes Prae aliis , ut in corpora cavernosa penis in libidinoso pathemate , in genas dum verecundia assicimur , & sic de aliis partibus.
13. Tam diversae in Medicorum Lycaeis circumferuntur inflammationis theoriae , ut utram
in partem se vertant philiatri plures ambigant, nullamque amplectantur ii qui minus auctoritati serviunt , suamque judicandi facultatem aliquo
habent in numero ; nec mirum : cum enim inde veteres Medicinae patres sanguinis raptum refluxionem , hinc vero antistites percelebres samguinis stasim & congestionem incusent , vix sinit
debita antiquis reverentia ut contrariam prorSus
opinionem sectemur , nec novitatis amor ut antiquatas & exoletas sententias admittamus ;Anne his opinionibus anteponenda est quae t flammationem a putrefactione deducit 3 verum pari jure fermentationi eam tribuendam reclamant Chymici; quantum itaque motus a quiete , raptus ab haerentia , Humoristae a Chemicis, talis a Mechanicis discrepant , tantum inter sedissentiunt inflammationis aetiologiae. Ast nec sibi cohaerent etiam nuperorum hypotheses quae stagnationi re haerentiae sanguinis ejus inflammatorium tumultum adscribunt; alii
enim ex sola stasi & legibus , quas mechanica
278쪽
vocant, totum opus expediunt; alii vero motum in viciniis inflammatae partis adaugent; statim atque magicas & praepotentes pimuli ac D aίhiae Voces profuderunt , nullus est qui motum majorem sanguinis a motrice quadam potentia derivare dignetur , cum mechanicum , ut putant, dedeceat , non omnia phoenomena amera partium dispositione deducere. E . Inde profluxerunt stupendae & inauditae prius motuum causae , aut, ut ipsi vocant , mechanicae & hydraulicae leges , quarum pμtissimae duae sunt ad omnes fere morbos explicandos ipsis pernecessariae ; prima scilicet , mcmbranaselasicas semel inflexas eo Melocius ad pristinum satum restitui , quo magis in sexae fuerunt ; etiams Mis premeris S inflectens eadem perseveret; altera vero esset fluidorum ex emissariis Ahersae amplitudinis fluentium Melocitates absolutas , quarcumque
se motrix potentia , esse orificiis reciprocas , seu eoma res esse , quo angustora evadunt emissaria ; Omirastes, quo majora. Atque sic supposita minimorum vasorum angustia, aut obstructione, advocata in opem sympathia , vel prolatis hisce novis legibus sanguis coercitus majori impetu vasa atterit , disi endit, rubefacit, atque inflammationem producit. 13. Cum suo hac in re genio indulgere , &A receptis opinionibus , nostrorum antistitum exempto , recedere licitum sit , viginti enim abhinc Anniu tantum fermentationem a solio dejecit ille mechanis mus , neminem aegre laturum puto si alteram in medium proferam Opinionem.
Semper ego auditor tantum nunquamne re Hnam. Mechanismum merum crepant neoterici ;mechanicas itaque leges a Parisina, Londinensique
279쪽
sique Scientiarum Academiis probatas , experia mentis Nemtonianis , Bernoullianis confirmatas sequi liceat. In his percelebres hujus Academiae
patres iter nobis praemonstrant : unum compello
illustrissi Chiracium qui non solum Matheseos dogmata Medicis rebus applicuit c libello de motu cordis ) , verum & Medico - Chirurgos , quos instituerat , Geometricis disciplinis prius imbui jussit quam Medicinae darent operam , M opus
Mathematicum de animalium motu ab illustriae
Alphonta Borello conscriptum publice in his Scholis doceri voluit: is enim summus Archiater Ionga edoctus experientia , & acri quo pollebat judicio persuasus erat non feliciori methodo promoveri posse artem medicam quam ea quae mechanicam , hydraulicam , astronomiam
ad summum veritatis & simplicitatis fastigium
26. Novimus equidem multos esse quibus non arrident in physica Geometrarum scrupulosa sagacitas & rigor mathematicus et Vertim quo genio ducti in problematis vatae intricatis veritatem sine matheseos alumento possint assequi non concipimus. Non acutius sentire & promptius intelligere datum est Geometris ; sed composita phoenomena sensim extricare , dividere, ta partito examini subjicere norunt , ita ut quae conjunctim erant abstrusissima, seorsim f eillima & simplicissima videantur. 1 . Hoc iterum vulgares Philosophi vertunt vitio , quod Geometrae in minutiis & elemen iis timidius haereant, nec statim ad nubes iter sibi faciant , sublimique volatu altissimas dissicultates perrumpant ; vertim ipsi caveant Su tematici net quo altius cereis innixi pennis elati Tom. I. S
280쪽
sunt , mox lapsu graviore ruant: sitim enim plinrimi qui cum juvenili imaginationis impetu Visgas & incertas opinionis regiones diu lii straverunt, jam sedato ingenii orgasmo spem verit tis assequendae prorsus abjiciunt, & miseram Pyrrhoniorum sectam velut sacram anchoram amplectuntur.
18. Tales sunt qui veritatem limis tantum oculis perspectam non audent prosequi, & attento studio rimari , nec erronea principia rotiae juνmes dissicere , senes perdenda fateri. Adeoque unicum ipsis esset perfugium quod vulpi fabulae , quae cum syrmate destituta foret, aliis ut inutile pondus abjicerent in vulpino consilio suadebat. Hos si audias , omnes inanes sunt disquisitiones Philosophicae ; in theoria medica
ultra certos limites producta omnes aequaliter coecutiunt, nec inter se consentiunt ipsi ace rimi veritatis ind3gatores Mathematici ; porro unum est necessarium , veritatis inquisitioni ves dicendum & praxi incumbendum est.2s. Verum qui praxim medicam sussicienti theoria non imbutus aggreditur , is de corio humano Iudere non erubescit . qui Vero oh-serVationes , experimenta , cadaverum inspectiones , animalium vivisectiones theoriae suae adjungit, is & medicaminum vires & morborum causas clarius perspiciet, si nativam ingenii sagacitatem Geometrica doctrina exacuat, quZmsi imaginationem tantum ducem sequatur. Flures sunt qui alio de nomine Geometrarum scripta fastidiunt , quod scilicet veritates nudas & abctractas Proponant , cum multo magis arrideant fucatae , & eloquentiae ornamentis decoratae