장음표시 사용
301쪽
ex mixturis plurimis , licet hae mixturae vehementius agitentur, frigent tamen, ut docent experimenta Hoerhaaviana, norentina , Eombergii ,
Ge mi. cca Io . Sanguis humanus particulis igneis scatet. Globuli purpurei exsiccati ad ignem flammam concipiunt, lymphatici non item ; homini funibus sericeis suspenso electrica vi imbuto ,
si alterius manus admota fuerit , scintilite igneae cum crepitu & dolore utriusque , e contactus puncto vibrantur in experimentis P. Grav ,
Dus . Affrictu faciei , indusiorum succussu ,
Io S. Quo frigidiora sunt corpora calidis admota , & quo densiora, eo majorem ignearum particularum copiam abripiunt; docet Hamberger. in Ph se. adeoque calor in diversas ejusdem corporis partes , continuo ex calidioribus di funditur usque ad equilibrium. Imo ea ratione se diffundit aliquantulum in ambientem aera; unde
atmosphaera calida animalium.1o6. Calor hominis duplici de causis crescit, aucta ignearum particularum copia. Quod praesetat ignis focarius , solaris , catoptricus admotus , vel corpora actu ignita , calida applicata, vel ingestae alimenta , medicamenta , venena igneis
a) Si acetum destillatum tali volatili sanguinis misceatur, miscela ebullit insigniter & refrigescit; Stare trans phil. aceti destillati sesquipinta assasa mercurii sublimui Corrosivi, re talis ammoniaci librae, mixtura agitata fuit , re tamen ad glaciem usque friguit. Omnia saliae Et lina volatiliae
ex animalibus mima cum Aquae in solutionis mota frigus producunt. Omnia olea plantaram essentialia istem cum spueritu v ini faciunt. Ecce phoenomena in quibus crescente intestino motu decrescit calor ergo causa caloris non
motus intestinus , si desint igneae particulae.
302쪽
particulis scatentia , ut spiritus ardentes, salis aikalina fixa , acida igne retortae expressa , olea Empyreumatica , aromatica acria, lapides causetici. Huc ammochasia , thermae , caldaria , insolatio, Io . Altera causa caloris spontanei, seu intus oriundi , est particularum ignearum motus adauctus , qui debetur v1ribus mechanicis , seu ipsius sanguinis & solidorum attritui majorem his velocitatem concilianti, adeoque vim caloris intendenti , ut patet ex manuum confricatione ;vel etiam caloris augmentum ex eo fit , quodnitantur in contachim vel in se mutuo liberius etendant igneae particulae aliis causis extricatae, di expeditius ruant in se mutuo ut inter duorum Ellychniorum flammas fieri vident physiel. Cresicit enim ille impetus in eadem lege qua coh
Io8. Calor ex secunda causa ( Io . crescit
an ratione velocitatis duplicata , in corporibus diversa velocitate attritis demonstrante Hermanno in Phoronomia , nec non subdiversis earum densitatibus , si par sit ignis copia, crescit in demsitatum ratione. Adeoque in corpore ubi major celeritas , densitas , & humorum acrimonia , ibi maximus calor a ubi densitas & humorum acrimonia sunt celeritatibus reciprocae, ibi aequalis
Ios. Labore excitari homogeneum, validum &xonstantiorem homini calorem apprime norunt Cperarii , quia sanguini major velocitas , major solidorum attritus conciliatur ; ast ubi major tamia compressio , & renixus fluidorum & soludorum , ibi calor intensior, ut in natibus equbtantium , pedibus viatorum , manibus operario-
303쪽
mm; qui calor quandoque inflammatorius eu dii ; & agitatione quam vivida animi pathemata inferunt, ut ira , gaudio , furore , calor pariter intenditur. 11 o. Si qua proportione crescit velocitas eadem decrescat partium densitas & fluidorum cohaesio , calor crescet in minori ratione quaesduplicata velocitatis , quod in homine accidit , nam solida , fluidaque calore rarescunt , & tamul intra certos caloris gradus timc vasa ampliantur , tum fluida fluxiliora evadunt , quod experimento sequenti pluries tentato didici. III. EXPERIM. Orificio receptaculi aqua comtinuo pleni aptetur intestinum vel arteria quae aquae copiam dato tempore transmittat, si aquae sit temperies ad gradum a thermom. RealmUri
ni , id est, congelationi proxima, vel si sit ad gradum 8o. id est , ebullitioni proxima , minor multo copia tranabit quam si sit ad gradum ci citer 3 a vel 33. Sic eadem copia effundebatur Sigidae intra E 6. fervidae ac calidae ad 33. gr
dum intra 186. secunda. In vasis vero ferreis Maeneis quo calidior est aqua , eo velocius fluit , & uberius ; ast in corpore humano non ita , propter fibrarum crispationem a calore quadragesimum gradum superante factam II E. COROLL. Molestus es: quidem qui in morbis inflammatoriis oritur calor , Ast cum gradum do. nunquam, ni fallor, superet & Ego major sit, sanguinis fluxilitatem , morbificaeque materiae resolutionem , & vasorum dilatatione simia adaucta , transfluxum juvat admodum. II 3. Determinato gradu caloris incubata gemminant tum ova animalium , tum ova plantarum ;norunt Physici. Ast alia vel majori caloris gradu
304쪽
indigent, alia calore diutius applicato , Ut gummi , resinae serius , ocius in illo , vel hoc caloris gradu solvantur. Lympha ovuli humani fecundati velut accepto suo menstruo liquescit applicato Per noVem menses humano calore qui ad 18. vel 3 o. gradum accedit. Ova gallinae per a I. dies calore gallinae paulo majori , vel caldarii ad 33. gradum incubantur. Ova erucarum intra septimanam , si humano calore foveantur , ast feriuS, si atmosphaerae calore ad 18. gradum sint
II . Numquid materies philogistica vasis impacta pro diverso morbo diversam habet indolem , ita ut variolosa intra quindecim dies , morbillosa intra quinque circiter , sufficientem fluxilitatem adipiscatur : furunculi una aut altera die maturantur ; bubones pestiferi citius quam syphilitici , tardissime & vix intra pueritiae limites scrophulosi , nisi dissolvens aptum ut syphiliticis hydrargirum apponatur. 1i Ex dictis hactenus liquet caloris gradum
ex attritu oriundum crescere , ut labor , vel ut actio sanguinis in vasa ; actio vero corporUm , aut ut aptius dicam , collisio crescit ut velocitatis respectivae quadratum , ut fusius dicemus , adeo que quo velocius sanguis impinget, aut foditius nitetur in vasa, quoques simul velocius vel fortius vasa in sanguinem renitentur , eo calor erit intensior ; nam velocitas respectiva , cum corpora . in se mutuo feruntur , es: ut summa velocitatum utriusque corporis.116. Si lympha ex hominis sani cruore secedens calori aquae ebullientis vel minimo tempore sit exposita , ea cito coagulatur & albescit ut albumen ovi, inde plurimorum in mentem venit
305쪽
lympham a pleuriticorum languine secedentem , & similiter coagulatam , a simili caloris actione suam coagulationem accepisse ; interea ramen hoc est discriminis quod certe multum aDsit, ut calor pleuritici ad eum gradum deveniat unquam , qui albumini ovi cogendo necessarius est; numquam enim calor in pleuritici cruore ad do pertingit, cum ad OVum coagulandum requir tur gradus 8 M. vel saltem 36μ'.
Ii . Lympham hominis sani diversis experimentis subjeci, & inveni quod quo diutius calorido. gradum superanti fuit exposita , eo minori gradu caloris , sed so. superante , deinceps statim coagulatur ; forte experimenta licet adhuc rudia apponere inutile non erit.
b. Die tertia Martii 1 o. lympha hodie eo tracti sanguinis ex viro septuagenario febre redolore lateris affecto , coagulata est affusa aqua calida pari copia ad gradum di. Therm. Reaia
e. Aqua calens ad gradum 38. affusa pari quantitati lymphae ad gradum 6. mixtura incaluit ad gradum ri. sine coagulo. Nota quod debebat mixtura incalescere ad gradum 1 v. juxta r gulas communicationis motus hic congruaS , verum pars caloris tum in auras affundendo , tum in vasis parietes densiores abiit. d. Iam eidem mixturae ad gradum 11. calidae
affundo aquae bullientis , seu ad gradum 8 . Unam tertiam partem , mixtura incalescit ad gradum 33. sine coagulo. Jam simili mixturae ad gradum 32. calidae affundo parem aquae bullientis copiam , mixtura incaluit ad gradum s. sine coagulo. Similem mixturam ad gradum s. calidam im
306쪽
fundo pari copiae aquae bullientis , totum albescitia descendit ad grad. TO. f. Quinque partes mixturae quarum Una lymphae , altera aquae, ollae immissae, igni suppositae sunt per gradus vividiori, & cum ad gradum
S. PerVenit aqua , albescebat , cum ad 63 thrombus lymphae coagulatae efformatus est. g. a . Martii lympha sani hominis tubo vitreo excepta aquae ad gradum 6 . dein exposita com
Aquae partes triginta & una seri sanguinis aquatuor diebus educti frigebant ad grad. Io. &igni expositae ad grad. o. spumam albam ejecerunt , sed non albescere coepit mixtura nisi
h. Lympham rubellam in tubum vitreum infudi ad pedis altitudinem , tubus inferne erat hermetice clausus qua parte in ollam aqua plenam immissus est, tunc demum albescere coepit cum ad grad. fuit s. nuIlae vero bullae in lymphae superficie elevatae sunt , & volumen illius quadragesima parte crevit. In hoc experimento comperi etiam lympham igne concretam rariorem & leviorem aqua fieri; quae dum liquida, aquae iundum constanter petebat. II 8. Miror certe quod in corpore pleuritici lympha ad gradum 3 o. coaguletur , quae in e Perimentis nunquam infra 3 s. albescere visa est. Suspicor in morbis quibusdam inflammatoriis quoddam in corpore enatum singulare miasma, vel quid simile cujus ratione potius quam caloris gradu lympha coaguletur. Sic spiritu vini frigidi coagulatur Hico ; sic in rheumatismo licet calor consueto vix major sit multo altius est sanguinis coagulum quam io
307쪽
Peripneumonia fortissima , mollius tamen et sic a viperae caudisonae morsu sanguinis lympha mire coagulatur , ut tesstes oculati scripserunt ; salvolatilis partim sanguinem coagulat ; sal volatialis oleosus in grumos vertit ex BoerhaaV. Cruor coagulatur etiam , teste Pitcarnio , a succo ciacutae , atropae, sale fixo roris marini , pulegii meliloti, &c. 11s. Cum sanguis ad certum putredinis gradum vergit, ut in morbis malignis , in Thrithae Phia non raro , sanguis utcumque calori intenso expositus per septimanas non coagulatur , imo qui morte accedente coagulatus est , putrefa tione post aliquot dies superveniente , liquescit . pars enim mucilaginosa putrefactionis motu niamium fuit dissoluta. Vertim existimandum non est ullum esse inpleuritici vasis grumum similem ei crui se coria- cede , quae obvelat sanguinem in patella positum ; certe circulatio cito suffaminaretur ; vivunt autem & convalescunt e pleuritide, rhe matismo , plurimi, quorum sanguis in vasis si perstes est ad coagulationem densissimam dispositus , & e quibus hunc pravum cruorem qui vellet exhaurire , aegrum jugularet. Ieto. Calore expanduntur omnia corpora in ratione suae densitatis reciproca , & in directae gradus caloris suscepti. Maximus gradus caloris
qui ab aqua & ab ipso sanguine retineri queat,
est gradus 8 . interea tamen vix ejus volumen una quadragesima parte crescit . adeoque ab alia causa , vel simul, vel seorsim agente tumor inflammatorius volumen partis multo magis alaugens repetendus est.
C ore mutatur cratis lymphae , intima
308쪽
textura , crassities molecularum ejus , unde color ex pellucido in album , vel subflavum abire potest, & seri exhalatione consistentia potest i tendi , ac acrimonia putredinosa crescere ; unde non mirum si inflammationi non raro puris proventus saccedat, cujus quidem genesim prectioni sanguinis & vasorum mutuae , horumque detrimento mechanico gratis alii tribuunt, laudibus tamen pluribus dignissimi, quod artem salubrem promovere nitAntUr.
IEZ. Nota. Calor corporis humani quiescentis est ad calorem summo exercitio adauctum ut 18 ad 188. Derham. Theolog. Ph f. August. 2o. IT O. in memetipso observavi pariter calorem urinae in statu sano esse ad 18. gradum, ut calor oris , axillae, &c. & in statu febril cum palmae pedum aduri mihi viderentur, calor earum non Ultra 3 i. grad. ascendebat , aeris calore ad I s. gradum constituto: molestia caloris crescit in majori ratione quam caloris intensitaS.
r 23. Colores diversos corporum sensibilium diversis & determinatis molecularum suarum crassitiei, & densitati respondere docet Newton.
1a . Si fluidorum ejusdem cum aqua circiter densitatis , ut sanguinis moleculae primae compositionis habeant crassitiem aequalem octo millionesimis pollicis partibus , illae constituent corpus rubro-violaceum , qualis sanguis venae cavae pulmonaris arteriae ; si vero Id. hujus pollicis missionesimis partibus pares sint , seu circiter
illae rubrum splendidius, seu scarlatinum
309쪽
colorem praebent , talis est color globulorum primi ordinis in uortae & pulmonaris Venae
sanguine ; qui globuli multo majores sunt; sed moleculas habent quales globuli septimi ordinis.
Edimbuet. D. Martyn. T. 2.113. Videtur itaque splendidiorem sanguinis
colorem ex ejus molecularum , vel majori de
sitate , vel ex majori crassitie pendere , contra quam vulgo Physicr sentiunt. Hinc patet quare sanguis in pulinonibus , aeris frigore condens tus , & in patella superficie tenus paululum
exsiccatus rutilantem ruborem acquirat , maxime
cum pressu vasorum , & vi cordis in morbo im flammatorio , vel spillor , vel densior evadit; si vero major assignata sit crassities, ut coctione, ulteriori exsiccatione , aut aliis de causis accidit, alios colores is potest induere. I 16. Corporum albidorum , vasis rubro liquore plenis . intertextorum rubedo est eo major, quo plura iunt puncta rubra , & pauciora alba . necnon quo vasorum rubedo intensior esset, adeoque si in eadem superficie vasa rubra longiora , latiora. sublimiora evadant, quod fieri non potest,
quin minores evadant areolae albae , tota superficies intensius rubebit in harum dimensionum ratione composita. Et eodem recideret phoenomenum , si omnia vasa rubra tantum in minori inter se distantia posita forent, ut corrugatiS AreOIis albis fieret. Longitudo vasorum rubrorum Cre cit, cum cruor in lymphatica truditur , quae inde sanguifera evadunt; sublimitate vasis rubri cre cente , & extra cutim prominente , multiplicatur rubra superficies, & minus alto velamine obtegitur , unde rubedo intensior.11I. Duplici de causa possunt vasa sanguifera
310쪽
in omnem sensum crescere vel quia vis sanguinem in ipsa trudens absolute major est, vel quia Corum minor est absoluta resistentia ; verum si secunda causa, seu ratione laxitatis & atoniae dilautentur Vasa , ut fit in varicibus, obscurius rubebit sanguis , imo nigrescet, ut in echimosi & apice Phlegmones , vel erysipelatis ad sphacetum vera gentis , decrescet calor , sensus , tensio. Ergo cum in tumore inflammatorio contrario prorsus modo res se habeat , - necessum est vasa distendia sanguine per vim majorem adacto, unde rubor splendidior, tensio major , calor acrior, sensui acutior, &C. 118. Cutis sub erysipelatis resoluti finem e siccatur , densatur non raro , imo desquamatur, es Iulea smul evadit; hic color denotat molec Ias ejus , quae cum albidae videntur, habent crassibilem tribus vel quatuor pollicis millionesimis aequa,.les , jam Eo. aut EI. millionesimis pares esse. Nonne in aurigine luteus color cutem pellucidamassiciens designat bilios liquidi visciditatem & cras
sitiem 3 Clim autem calore & putrefactione inciapiente solidorum & fluidorum ita exsolvantur moleculae, ut album referant, Rus dicitur generatum , quod calore loci, aut ulceris longiori deligatione inspissatum flavescit, ut ex dictis &tabulis Newtoni sequitur. 11s. Ex allatis ( 12 . sequitur rubore maiori su dendas esse partes in quas majori impetu & nisu sanguis adactus fuerit , ut in vasa
genarum , ctim verecundiae motu cruor in eas
partes irruit , quod sensu flammae faciem perv Iantis stipari solet.I3o. Nota. I ac bovinum coctum, succus Iacteus lectucae , sonchi , tutumali , catapultae, extinctura