장음표시 사용
361쪽
31. Verum ille mechanismus falsus est, & me-HIanices legibus contrarius : N ervi olfactorii
non potaut majorem motum communicare aliis nervis , quam quem acceperunt, VerUm motuS, quem acceperunt a grano uno tabaci illis adhaerentis & ab aliquo tempore quiescentis est infinite
minor quam motus concussorius pectoris & totius corporis in sternutatione et ergo nec ex hoe mechanismo potest deduci sternutatio. 1'. Illi motus minime sunt fortuiti & inordinati, sed constanter incipit lenta magna inspiratio, quam sequitur velox magnaque expiratio in nares posticas directa , taex mille aliis motibus seque possibilibus, ille solus sequitur , non vero risus , singultus , suspirium , oscitatio, tussis , vox , cantus , loquelae , quibus finis proposita non attingeretur , & ille solus sequitur qui naturae cupiditatem explet; ergo iterum falsa theoria.Q3'. Nervi olfactorii in nariabus communicant tantum cum nervi; quinti paris, qui non agunt in sternutando et in cerebro vero oriuntur A locis disiuis ab ortu expiratoriorum ;ast liceat in illis tenebris conjectare quod contm- gant nervos pectoris . tabacum tam agit tempore inspirationis , quam expirationis, aeque motus
debet imprimi nervis inspirationi quam nervis
Expirationi inservientibus. Nulla est ratio cur constanter musculi inspiratorii scenam ordiantur , sequantur expiratorii, cur singuli determibnato modo agant, non millenis aliis aeque possibilibus; ergo ex omni parte falsa est ea theoria. Praeterea inde metre mechanica sternutatio sequeretur , non vero ea quam pro lubitu excitamus, aut siminiamus, quam derisio suspendit. 3 E. Convulsiones morbosae in hoc a levibus differunt , quod excitentur non ab occasione externa
362쪽
levi, ut est tabaci pulvis , sed a gravi & mo Iesto quodam principio interno , ut a sanguine, vel l
nuco acri caustico , v. g. membranam pituitariam vellicante , adeoque cum illi conatus felicem sortiantur eventum , & sternutationes illae aegrum potius delatigent quam sublevem , videtur par doxum dicere eas esse naturae conatus ad statum corporis in meliorem mutandum, clim reipsa luandoque eum mutent in periorem. 33. Fatemur equidem e convulsionibus morbosis , quae semper signum sunt fi inestum, aut pravum , quandoque , non vero semper , eventum
pejorem subsequi , quam quod ab eas determinante materia morbifica metuendum videtur, atque illud ita verum est , ut ratione & experientia duce ars medica eos conatus refrenare cogatur; verum inde non evertitur nostra propositio , comvulsionem esse naturae conatum ad statum nostrum in meliorem mutandUm
3 . Neque enim diximus in convulsionibus modi shosis conatus illos suam finem semper sortiri, nec se utcumque in bonam finem a natura instituam tur, eventu semper esse salubres. Homo qui sese scalpendo cruentat, & inde ulcus grave contrahit , in bonam finem seu in levamen pruritus acti nem suam dirigit, eventu tamen sibi nocet; qui ut hostem siricto gladio insequentem effugiat, foveam saltu transcendit , & se involuntario occudit , non minus honae finis g atist foveam saltu superavit. Cum itaque homo quotidie erret, &incidat in Scyllam , diim cupit vitare Charybdim , etiam in actionibus liberis, quid mirum si ab scopo
aberret in actionibus naturalibus ad vitandum m Ium internum cujus non nisi conrasa est perceptio,
Egendo per organa latentia , visui abscondita E
363쪽
3 i. Convulsiones tamen nore solum omnes fiunt bonae finis gratia , vertim etiam non semper sunt ominosae. Sic convulsio quae videtur in praeludi variolarum, observante Sydenhamo , significat eruptionem salubreui sequenti aurora exspecta dam. Tussis ubi quid noxii in pulmonum cavum delapsum est, ut clavi, aciculae, sola illud e pectorat, & graves morbos praevertit. Sternutatio in puerperis , in soporosis , ( bonis avibus Inon raro accidit, ut alias mittam observationes ab Auctoribus relataS.
36. Imo convulsiones ideo sunt terrificae, quiae funestum corporis statum designant, non ver quod semper eum statum in pejus mutant. In modi
bis febrilibus acutis , sopore , delirio stipatis .
facultate exsoluta quid exspectandum boni, etiamsi natura hosce conatus non exerat 3 Grave certo cerebro imminet infortunium ; & in mortis agono constitutis convulsiones sunt naturae ultima con
3 . Idem est sentiendum de convulsionibus in hoc casu quod de jectigationibus aegrotantis in fino morbi in quo per praecordia vix circulari potest sanguis , & lethalis imminet ejus ubique haerentia ,
aeger e dextris ad sinistras , rursus o sinistris aldextras irrequietus se versat , nullius sedis fixae patiens . hoc pluries expertus iterum sese jactitat , haud ignarus ab illis conatibus , vires adeo necessarias imminui, perspirationem cohiberi, mortem accelerari , interea tamen cum situ illo praesenti nihil pejus ipsi videatur , alium situm quaerere
invitus cogitur et homo enim a statu praesenti rerum semper gravius assicitur quam afuturo , quem. Prae videt tantum, & non experitur. Unde vulgo dicitur et malum prasens es omnitum pessimum,
364쪽
& in desperato rerum statu, satius est anceps experiri auxilium , Quam nullum. 38. Verbis expressis Hippocrates & Galenus(lio. 6. Epidem. convulsiones , quales sunt sternutatio , i1ngustus , tussis , oscitatio , &c. naturae tribuunt. M Depravati motus symptomata ait RuM Verius de conmisone alia solius naturae sunt M opera, quae tamen a morbosa quapiam causa M violenter moveri sit coacta; naturae autem non mine Galenus intelligit facultatem quae ciet M motus in corpore necessarios , sive ex volumis talis jussu, sive contra voluntatem, & regites animal Lib. 2. de Abromat. caubis. Higmorus, Schneider , aliique convulsiones tribuumt expul-rriet a materia morbifica irritatae, & per expura
tricem Riverius , Higmorus , aliique vim, seus cultatem animae intelligunt. ( Vide Riverit Ph sologiam de facultatius. )3s. Ex eo quod actio quaedam sit solito se, quentior, fortior , dissicilior , ex eo morbosa est, ut respiratio cordis , contractio , secum ejectio , quae frequentiores dicuntur , dyspnoea, febris , diarrhoea; verum ex eo quod actio hominis sit frequentior , fortior aut dissicilior, non minus ebdem principio , ipsi homini tribuenda est; secus
Iabor non esset effectus ejusdem facultatis , cui tribuitur exercitium ; clamor non penderet ab eodeni principio a quo pendet vox, &cr ergo ex eo quod convulsio sit actio musculorum foditior , di cilior , vel morbosa , non alteri agenti tribuenda est quam actio sana , sed coacta & dissicilis; secus entia sine necessitate multiplicarentur. Hic valet Helmontii effatum , quod in fano edit
actiones fanas ,illud in a m edis actiones morbosas.
o. Convulsio est actio hominis, licet morbosa
365쪽
& involuntaria; est siquidem contractio music Iaris; verum anima quae est principium vitae , est principium omnium actionum hominis, ut docet fides , & philosophia orthodoxa ; nam vita est series actionum tam naturalium, quam liberarum hominis. (Wolfii Phil . pnam p. Ergo anima est principium ejus actionis , quae convulsio dicitur , ut omnium contractionum muscularium quae sunt actiones hominis. i. Elastica retractio musculi secti , vel cujus antagonista deficit, non est actio hominis ; viget enim in cadavere, nullam vim hominis exigit, nullum conatum; & si musculi in motu libero , vel naturali contraherentur tantum elastice, illi
Iaxarentur in contractione , cum econtra tendum
tur ; & homo defatigaretur, dum quiescit, Msublevaretur a labore, quorum tamen contrarium
accidit, quod sussicit ad confutandam opinionem illustr. Equitis Deidier. Qui fluidum nerveum cum cruore in musculis effervescere juxta Borelliam ,
aut explodi more pulveris pyrii juxta Rillitam
Putant, non mechanice , sed physice motus revirium incrementum explicant; verum illud viarium incrementum explicatur per hypothesim d dum ex Scholis eliminatam , quae etiam non res pondet phoenomenis , scilicet lassitudini, quae I bori proportionalis est ; nam non major est labor una scintilla magnum accendere pulveris pyrii
cumulum, quam parvum : ex hac itaque hypothesi , vires hominis laborando non minuerentur , quod est contra experientiam. E. Errabant Cartesiani, qui putabant vola talem eta potentiam motricem, quae tantum a tiones liberas , ut cupiditas naturales determinat; imo aversatio tis rationalis , tum sensitiva tam
366쪽
determinat motus , quam volimias & cupiditas i ut in pathematis observare est; ergo ex eo quod actio sit contraria voluntati aut cupiditati, ea non minus ad animam pertinet, quam ex eo quod ei sit consentanea, & utriusque causa est facultatis motricis imperium in musculos. 3. Si cum irritantur nervi a materia most sica, anima non molestetur ; & si ex hac mole
tia non inclinaret ad causae noxiae remotionem, ac demum si ex hac inclinatione animae non ageret facultas motrix ad hanc removendam causam n
xiam , inutilis foret harum trium facultatum com cursus in homine , minus eluceret divina in miseriis humanis Providentia, gratis & sine ullo levamine destrueretur machina , discruciaretur homo ; & eo miserior esset, quo molestiam per, sentiens , & aversans nullo conatu se posset ab ea liberare et ex theoria nostra , quae Antiquorum est, elucet nexus , & finis harumce facultatum, quas nobis concessit divina benignitas. . Ex eo quod homo actiones edat liberas, Mandoque rectae rationi contrarias , non ideo ne- gatur illum esse animal rationale ; errare enim shumanum est ; nec sequitur illas actiones, non animae , sed machinae esse imputandas ita licet
homo actiones naturales edat rectae rationi comtrarias , nemo jure dixerit naturam , earum actio num auctorem, non esse animae humanae facultatem , aut actiones eas soli corpori tanquam poetentiae motrici imputandas esse. Cum corpus in his musculorum actionibus mere passive se haheat , & nemo linquam viderit cadaver, in quo nihil deficit praeter animae imperium , sedem suam
mutare , ambulare, Vera musculari contractione gaudere.
367쪽
i. Ex eo quod anima ignoret, & nolit motus convulsivos , concludit illustr. Heisterus ejus f cultatem motricem non esse convulsionum pri cipium. 6. Simili ratiocinio negandum foret animam esse principium movens in loquela , & deglutiatione ; quippe ea non solum ignorat se habere musculos linguae & uvulae , necnon laryngis , loquelae instrumenta necessaria; verum & ipsi An tomici quomodo agant singula illa organa ad dia versas voces & syllabas edendas ignorant maxime ergo ignorat anima hos motus etiam in vigilantiabus , a fortiori in illis qui dormientesiclamant , aut qui prava consuetudine ducti se nunquam j raturoS , aut obscoena locuturos iuramento reverbis obscoenis iterum assirmant; ignorant ebrii, ira commoti quid deblaterent, & tamen ipsi deblaterant ; nolunt quosdam musculos anginosi movere , ne doleant, & tamen deglutiendo movent; ergo ex eo quod anima quosdam motus edere
se ignoret, & edere nolit, minime sequitur quod
. . Objicit illustr. Archiater D. de Gorter non magis intelligi quomodo anima agat in fluia
dum nerveum movendum , quam quomodo levi sima causa mechanica, adeoque Animistarum sententiam Machinistarum opinioni non esse antepo
S. Verum I '. ut etiamsi nemo intelligat quomodo gravitatis vis corpora deorsum trudat, nemo tamen jure dubitat quin agat in corpora causa gravitatis ; ita etiamsi nemo intelligat quomodo anima agat in corpus , non est dubium quin sit ita anima motrix potentia , cui tribuendi sunt motus saltem liberi corporis , ta nobis lassicit quod
368쪽
anima potentiam motricem , seu facultatem loco motivam habeat. a . Prima idea motus & secubratis motricis in nobis enata est a perspecto nexu qui est inter animae cupiditates , & corporis nostri mutationes. 3'. Omnis observatio docet cadavera& corpora inanimata utcumque affabre construtata resistere motui tanto magis, quo sunt magis extensa & densa, seu quo magis sunt corpora,
ita ut resistentia motui sit eis essentialis , si quid
Ergo quantum est contradictorium , ut quod resistit motui seipsum moveat, & motum incipiat, tantum est impossibile ut cadaver in se contineat causam motus essicientem, es ut seipsum loco moveat. U. In machinis perfectissimis hydraulicis nedum minima causa producat magnos motus, demonstrant Mathematici, ut Euterus ( M . de Berlin 1 3Σ.-8. sex septimas partes ubrium motoris absumi in esseetia edendo, seu vim motricem esse ad effectum editum, ut T. ad 1. &Alph. Borellus in homine immenso tantum robore
parva pondera moveri demonstravit, propos. 8. ib. I. de morti animal. Ergo Animi starum sententia experientiae & rationi congruit ; Machinistarum vero opinio a mechanices peritis falsa de-mqnstratur.
v. Convulsivi morbi dividuntur in tonicos &clonicos. Tonrei dicuntur illi in quibus constans estia sine alterna agitatione partis , musculi contra tio ut in crampo. Claniet vero in quibus est ab terna partis conmisse agitatio , ut in ecclampsia; prout enim natus a forti constrictione materiem morbificam alterare, vel agitatione eam excuterenititur , diversi illi conatus requiruntur. Hippocra-etes tonicos morbos Titani nomine, clonicos vero
369쪽
hasmi, seu convulsionis nomine designabat, ut patet ex aphorismo i . sect. q. o. Dividuntur convulsiones in idiopathicas &bmpathicas. Idiopathicae sunt illae quae referuntur ad eamdem sedem , ad quam refertur earum primcipium proegumenum , aut procatarcticum , ut convulsio tendinis Achillis ab ejus vulnere, aut frigore. S Nathicae vero vocantur, quarum sedes de grincipium referuntur ad diversas partes, ut si convulsio referatur ad jugulum , & principium ad uterum, ut cum a suppressis catamentis oriri j dicatur ; illius itaque divisionis fundamentum est hypotheticum , cum juxta diversas theorias eadem convulsio quae uni sympathica videtur , ut epileaesia a vitio cerebri, alteri idiopathica censeatur:
aliis idiopathicus definitur morbus , ille qui primario in parte a sua causa producitur , & ibi permanet ; Verum cum causa nunquam agat ubi non
est, omnis morbus producitur a sua causa in parte ubi est; & sive protopathicus sit, sive deutero- pathicus , sive fugax , sive permanens , non minus idiopathicus est. II. Non minus est erronea divisio morbi ine centialem & butomaticum ; juxta nos sympto-ma essentiale morbo est illud ex quo cognosciatur , & ab aliis distinguitur tum genus , tum species ; accidentale vero quod solum individuum determinat ; juxta Scholasticos , convulsio essentialis , seu per se , est quae ab alio morbo non fuit producta ; symptomatica Vero , quae alteriuS mo hi est esse s , ut febris. Vertim cum quisque
morbus a sua causa , non vero ab altero morbo
producatur , falsa est illa definitio ; supponit enim
convulsionis causam esse febrem, quae tantum
ejus principium potest esse ; cum enim convulsio
370쪽
possit existere sine febre , nec effectius sine calidsua unquam existat, febris non est causa illius, nec proin convulsio est febris , nec alterius morbi effectus. a. Scholastici fingunt ad convulsiones explicandas alios nervos esse sensorios, alios Vero esse tantum motorios , & sensus expertes , quod cum millenis vivisectionibus falsum evincatur, admittendum non est; nulla enim in corpore est fibra nervea quae non sentiat. 3. In theoria morborum Scholastici ita Te-Ieologiam contemnunt, ac si nulla foret in uniuverso rectrix providentia, nulla quae eventus dirigeret sapientia, nec proinde morborum scopus aut finis ulla foret; cum tamen ipsa mala physica non solum in hominis probationem & pedfectionem moralem permittantur , verum ipsae convulsiones, morbi omnium periculosissimi, ad materiei morbi ficte correctionem & eliminationem tendant, & a causis pejoribus nos liberent, quod cognovit Sydenhamus, & experiuntur qui tussi, sternutatione , vomitu , . pandiculatione a
causis morbificis liberantur. (3 . 38. 3 . Omnis convulsio est motus muscularis ; sed omnis motus muscularis fit ab impetu fluidi ne vel in musculum ab anima immissi, sive libere, sive naturaliter , sive labenter, sive coacte agat illa motrix potentia; ergo & convulsio fit ab impetu fluidi nervet in musculos convulsos immissi; nec quidpiam est in cerebro quod huic fluido vim re directionem requisitam possit impertiri , praeter illud idem principium quo senibmus, vivianus , re loco movemur.
s. Qui impetum fluidi nervet tribuunt cavisis, ut aiunt, mechanicis , illi mechanices legibus