장음표시 사용
421쪽
attentio ad ideas ab infarctu cerebri excitatas,& illae ideae delirium , ut infarctus , quandoque motus convulsivos , similiaque mala excitent ;merito Galenus post Hippocratem profert deliarium aut convulsionem praesagiri a respiratione rara & majori in morbis acutis.1 1. PROPOS. XXVIII. In statu perfecto machinae virium impensas minores exigunt ad majores effectus edendos , quam in statu imperfecto. I 3. Effectus machinarum alii sunt utiles , alii inutiles ad scopum ; sic motus pectoris seeque itor , vel major evadit in dyspnoea eo fine , ut major aeris intra datum tempus respiretur quam litas , & hic est effectus utilis ; verum si sint resi tentiae prius superandae quam hic effectus obtuneatur , utut illas iuperare sit necessarium , attamen ad aeris quantitatem augendam inutile est ;( quippe satius esset eamdem quantitatem respirare sine resistentiis ille effectus dicitur inutilis.
IT . Quo vero majores simi resistentiae sirpe randae in machina ad eumdem effectum obtine dum , eo minus ad scopum conspirant partes hinjus machinae , seu eo minus perfecta est machin I i. Verum quo majores sunt resistentiae superandae , eo major virium impensa requiritur ad eumdem effectum utilem obtinendum; ergo quo imperfectior est ejus status , eo minor effectus utilis ab eadem virium impensa obtinetur, aut eo major virium impensa requiritur ad eumdem effectum.1 6. Sic cum pulmo laborat infarctu, qui dimi am ejus capacitatem occupat, singulis vicibbus non nisi dimidio minor obtinetur aeris copia , ast ut solita obtineatur, vires quadruplo majores, requiruntur, nam Velocitas duplo major est aeri
422쪽
imprimenda , & tamen effectus utilis non est ma jor quam si perfecta foret machina pectoris, quadruplo minores vires impenderentur. 1 p. Ergo in statu perfecto machinae, ut peo toris , cordis , &c. effectus omnium fiunt maximi
respectu ad vires impensas , & in statu morboso, seu imperfecto minimi.i 8. Molestia est intuitiva perceptio impe sectionis nostrae ( o. quoties itaque imperfecta est quaedam corporis humani machina , & illum statuna percipimus , toties molestia afficimur. 1 f. Di cultas actionis est molestia oriunda ex perceptione hujus imperfectionis , seu insuta
cientiae virium nostrarum ad resistentias huic actioni oppositas superandaS. 18o. Itaque dissicilis est actio non in se, sed tantum respectu facultatis nostrae. Adeoque disseili est actio, quo robur nostrum minus est , & quo major est actio edenda, majoresque resistentiae stiperandae sunt. 181. Dissicultas respirationis est in ratione composita, 1 P. Sensibilitatis animae, ratione cujus molestia majori vel minori assicitur. aQ. Infirmatis suae facultatis motricis. 3'. Magnitudinis respirationis , seu quantitatis aeris respirandi , resistemtiae solito majoris superandae.181. Quo major est sensibilitas , eo magis anxiita inquieti sumus in conatibus edendis ad superandas oblatas resistentias , eo vividius molestia assicimur ; econtra torpidi , deliri , somnolenti minus molestantur , miniis dissicultates oblatas Percipiunt. ( Prop. XXVIII. Qui nimis sensibiles fiunt , vividius , praecipitantilis , & inconstantius agunt, sicque conatibus variis interruptis, aut mutatis operose nihil agunt, citiusque debilitantur; unde
423쪽
unde in morbis mente constare bonum ex Hippo
183. Quo facultas motrix debilior est, eo major est difficultas , quia cum nulla actio possit edinisi per vires huic proportionales , & infirma facultas non possit exerere vires solito majores , quin vita periclitetur ( nam vita a determinata
virium quantitate pendet ) cum itaque ad edendas
actiones necessarias confuse sentiamus Vires non
suppetere , molestia afficimur eo graviori quo nos
18 . Quantitas aeris inspirandi eo magis nece saria nobis est ad vitam, quo in rctus & fervor
pulmonum major est, nam tanto majus est periculum suffocationis & haerentiae sanguinis lethi- ferae; verum quo major est infarctus, eo ad eamdem aeris copiam hauriendam majores vires sunt impendendae , & ad majorem copiam iterum major virium impensa requiritur ( s3. ex qua metus mortis impendet. Maxima ergo utrinque molestia. 18s. Demum quo resistentiae majores sunt superandae , eo major pars virium frustra impenditur ratione effectus cupiti : nam resistentias non superare cupimus , nisi ut major effectus utilis, scilicet aeris quantitas , obtineatur et ast illa obtinetur tantum excessu virium impensarum ad pectus movendum , supra vires resistentiis aequilibrandis adhibitas ; ergo minor effectus obtinetur ab iisdem virium impensis , quod imperfectionis est nota ;hanc itaque imperfectionem dum percipimUS , mOlestia afficimin . 186. Ex hactentis dictis non dissicilis erit expla natio sententiarum, quas divus Senex in Coacis de reserandi di cultate, cap. protulit: si Respiratio Tom. I. D d
424쪽
D frequens & parva inflammationem & laboremis significat partium spirabilium ; at Vero magnais & rara delirium aut spasmum ( 1 i . I g. Fri-- gidus anhelitus est Iethalis . Tum magnus foras D efflatus, intro parvus ; & contra , foras parVM, B intro magnus , pessimus, & sane & mortis pro- D pinquus , ut in Zertore Agones. Quin etiam tar-M da, velox , Obscura , duplex intro revocatio; D qualis cernitur in iis qui super inspirant id est respiratio in acutis inaequalis , tarda in inspirando, velox in expirando , obscura , seu in conspicua , revocata duplex , i sive sei gultuosa u Respiration autem libera in omnibus quae cum febre acuta sunt, & in iis etiam , quae quadraginta diebus judicantur , praeclare ad salutem apparet, &n facit.
425쪽
Morbi Paral tolli , seu Debilitates. i. Adt Otus impotentia , & sensus abolitio , FeI. VI Plateri.
Motutim Afectus , Iunckeri, Tab. I 3. quibus marasmum & catarrhum suffocativum accenset Auctor. Morbi adpricti, Prosp. Alpini , Medie. metho-Aca , Lib. X. ubi recenset cum apoplexia, parrilysi , caro , catalepsi morbos convulsivos , anhelosos , aliosque diversarum classium. Resolutiones nemorum , Frid. HO an. Tom. d. ubi morbis soporosis, & sensuum defectibus afmiscet insanias , cachexias , &c. mPtomata sensuum , Jonsthon, de Morbis ea- Attis , ubi apoplexia , carus , parat sis, &c. a
Parabsis vulgo audit motus & sensus , vel alterutrius abolitionem ; provenit a Graeco paraluo , resolvo , & paralytod ei ab Oides assinis , & p rabsis resolutio , quasi morbi paralysibus aflines ;Gall. Paral se , sibius des ners ; Anglis Palae es. E. Debilitas sens is , ut visus , tactus, est impotentia etarmandi ideas claras ta distinctas objectorum in organa agentium. 3. Debilitas artuum esset impotentia movendi artus iuxta cupiditatis, aut voluntatis dictamen. . Debilitas araetieus, ut famis , sitis , libidianis . est impotentia appetendi alimenta, potu-
426쪽
lenta, venerea , &c. quando & quomodo ad
i. Debilitas 'timus est quantitas motus cordis, vel alteriarum minor, quam in statu sano. Defectus sensus , motus, appetitus , est summa eorum debilitas, vel obscuritas , quae male abolitio vocantur , quandiu recuperari possunt; aptius suppressio nuncupantur. Character hujus classis est partialis , vel imtegra sensuum , appetituum, motuum tum ilh, rorum , tum naturalium sensibus prius obviorum debilita3. . Quoniam imaginatio & memoria non possunt deficere, quin depraventur quae ab his pendent
facultates ruperiores , ut intellectus , voluntas,
ta illae depravationes ad vesanias attinent: im ginationis & memoriae suppressio , vel abolitio aptius ad vesanias attinent. 8. Impotentia movendi quae a dolore, febre, phlegmasia , similive graviore morbo dependet, seu quae non est in his morbis praecipuum symp- torna, ad alias classes releganda esst.
Anima est in continuo conatu statum stium mutandi. Wolfi PE chol.
Io. In statu sano consequenter ad impressiones quae fiunt in organis , ut visus, tactus, Auditus, anima sibi repraesentare potest ideas colorum,
tactilium , sonorum , &c. atque si illae impressiones vividiores sint, ea non potes: non eas sibi repraesentare, atque in hoc casu formale sens tionum cum materiali nectitur. II. Animae facultas idearum repraesentativa ita
427쪽
tim lata est, ut si fortius attendat ad unam ideam , sive a phantasia , sive a sensatione oriundam , ea caeteras impressiones debiliores miniis aut minime appercipiat , ut exemplo extas eos , epilepsiae
patet. 1 E. Vis animae , seu conatus statum situm con,
tinuo mutandi, ita pendet a dispositione cerebri , ut si denegetur influxus liquidi nervet in datuminusculum , ea in hunc minus , aut nullatentis exeratur , unde hujus immobilitas r docent nervorum ligaturae, vulnera.I3. Vis animae repraesentativa ita pendet a dispositione fibrarum nervearum , & medullarium , ut si deprimatur , vulneretur nervus in originessia, vel in tractu , organum sensiis cui nervus
ille prospicit , sensatione sua destituatur , imo
illius sensationis idea imaginaria , memoriaquet excitari . nequeat, praepedito refluxu fluidi ne vel ab organo externo ad animae sedem. I . Praepeditus itaque transitus , id est , influxus , vel refluxus fluidi nervet ab animae sede ad organum , & reciproce ab organo ad sedem aniamete . est: conditio necessaria ad debilitatem sensus motusve inducendam. I s. Impeditur vero ille transtus , vel quia animae vis fluidum impellens quomodocumque imminuitur , sive quia resistentia hujus fluidi tra situi opponitur. 16. Vis animae fluidum nerveum in nervos pro pellens imminui potest, aut tolli, sublata I Q. voluntate movendi, ut in motibus liberis , & par Iysibus simulatis. Σ'. Si anima urgentiori neces tate, graviori pathemate detineatur, ut in eo tasi , terrore subito , moerore , aut simili casii qui eam attonitam detineat, aut stupidam f
428쪽
ciat, ut in animi deliquio multiplici.1 . Res ientia quae fluido nerveo in luxuro OP ponitur , pendet, vel 1'. ab hujus inopia, ut in longa inedia , diarrnoea , vomitu, longo morbo, vel acuto vires exhauriente. 1'. Ab ejus fluidi destructione , absorptione per vaporeS Venenatos, narcoticos , mephiticos , qui vim ejus electricam auferunt. 3'. A fibrarum medullarium corticis,
aut medullae cerebri depressione , humiditate aquosa, quae hujus fluidi transitum intercipiat, ut in electricitatis conductore accidit. U. A dedi pressionibus , ligaturis, sectionibus , induratione, similibusque vitiis in nervorum tractu.18. Tollitur vero in organis facultas sentiendi, si impressiones sensiferae , ut lucis , soni, &c. ad
organum immediatum Visus, audituS , c. devenire nequeant ob organi resistentiam , ut ob corneae, crystallini, &c. Opacitatem , Ob auriculae,
canalis auditorii, tympani, labyrinthi vitia, aesie de aliis. I s. Quoniam vero natura de corporis sanitate & vita continuo sollicita , nisi vehementi quodam
pathemate abripiatur, motus ad vitam necessarios prae aliis continuare semper nititur , ea fluia dum nervelim ad organa circulationis , deinde respirationis, necnon digestionis mittit quantum Potest , & pro rata roboris superstitis ratione ;aut si fluxum illum intermittat, illae intermissiones Eo sunt breviores , quo magis Organorum illorum actio ad vitam ac ualem est necessaria. EO. Robur vero , seu promptuarium virium est limitatum, adeoque non potes: major fluidi ne vel quantitas, ad organa vitalia erogari, quin insumma inopia illud in aliis organis ad vitam actualem minus utilibus deficiat, quin proinde illa
429쪽
organa debiliora ad sensum & ad motum eVadant . ergo quorumdam organorum debilitas hanc inaequalem fluidi nervet distributionem subsequi debet, ut monuimus, dum de febribus egimus.11. Debilitas organi est in ratione composita, I'. inertiae, seu languoris ipsius animae, vel ejus stuporis & exta os ; inopiae fluidi ne vel totius; 3'. distributionis ad illud organum parcioris; '. resistentiae fluidi illius transitui oppositae ; insensibilitatis ejusdem organi ob vitiosam illius structuram. Somnus es: status in quo omnes sensationes sunt obscurissimae , & motus vitales plene, Pan
Somnium est status in quo omnes sensationes obscurissimae , dum viget, & vivida est imagia
22. Sopor est status in quo profundus est somnus , & quandoque somniis imaginatio , ac
consequenter motus tum vitales, tum naturales
interturbantur ; talis forte viget in apoplexia epilepsia , ephialte , somnambulis mo , &c. Σ3. Morbi soporosi paralytodaei vocantur illa
genera morborum, quae in paroxysmis sopore stipantur , ut apoplexia , carus.2 . In his cerebrum magnopere assicitur , ut patet ex principiis procatarcticis , v. g. Cranii fractura , commotione , vel ex cadaverum aperturis , quae cerebri vulnera, abscessus , tumores , feri , cruorisve enusiones ostendunt. Cum autem cerebrum sit omnium virium corporis origo , utpoticum ibi secernatur fluidum nerveum, & animae sit sedes , non possunt graves hujus laesiones acciadere , quin ta imminuatur fluidi nervet secreti, aut secernendi copia, vel ejus transfluxus pro
430쪽
pediatur, quin & anima summi quod in ejus
arce imminet periculi, perniciosaeque ruinae confuse conscia, quidquid superest fluidi nervet ad
illam ruinam , quantum potes , praevertendam , adeoque vires vitales aliarum dispendio sustinem dos conatus suos intendat.23. Haec suadet analogia; quippe ubicumque datur gravis i xa in aliis organis , vel clare, vel confuse percipienda, illa dolore, moerore, metu, necnon motibus febrilibus , convulsivis, evacutatoriis , similibusve conatibus statum corporis se moleste ferre, & in alium mutare conari satis ostendit. Nec dubium est quin organum in quo residet, quodque etiamsi in cortice tactus expers videatur , sensu saltem acutissimo versus medullam oblongatam praeditum esset, anima percipiat, ejusque laesione graviter assiciatur.
Σ6. Falsum est multiplici experientia in junior,bus catellis, fetibusque a me instituta, ablato cerinhello citius animalia mori , quam ablato cerebro ;docet observatio per aliquot minuta vitales motus superesse , etiam utroque ablato, modo a graVi has morrhagia caveatur ergo verosimile est: animam ex nervis ; cerebri & cerebelli ad cor tendentihus , & his ablatis , ex gangliis horum nervorum quidquid superest fluidi nervet sensim amandare, ut mors quantum fieri potest: procrastinetur ; falsa est itaque Willisiana opinio, fluidum nervelim a solo cerebello organis vitalibus suppeditari.
et . Si per foramen trepani adigatur acus in corticem cerebri meninge denudatum , verum est eatenus nullum doloris sensum exhibere; quod vero non sentiat cortex, hoc minime evincit, cum aliud sit sentire , aliud dolere et verum si paulo altius adigatur acus, ita ut nervorum origines