Compendiosa facilisque artis dialecticae ratio, in puerorum gratiam nunc primum conscripta, a Conrado Neobario

51쪽

praedicati ae

vus quid fir

Regula cosecutionu

si,omnes arita minuti per equamur. G. Lubentiubi,praeceptor, obsequar: protinus igitur de hilogi mi finitione ex te rogo, hec enim quellio in riscendi meaethodo nequit praeteriri. E. Aliter itaq; alijs,nobis ueriro, quod ad institutum presens attina, desin:etur isti log mus praedicativus,argumentatio ex murva legitiamque termi orum sim uoc ara trium commen uratiori ne ubraequestioni sidem astruens : Vel Hllogismus predicativus est oratio questionis propositae termianum siubiectum ex praedicasum in uno eodemq; tertio uocabulo constrens,lit imorum inter se quos como Hum disidiumve mani tet. Dcmας enimuero, inqu4bonem uocari, rene ne fortitudini tribuatur Misne ι appellatio, Huic quaestioni commode Dem inuraneriimu3 ,si uirgus ipsim terminum abiectum diues er praedicatum sigillatim cum eodem contuleriamus vocabulo uιrtutis,hoe pacto: omnis virtus bone.' nomine censetur Atqui fortitudo ess uirtus. Ex duaplici huc terminorum Amensione, veluti ex causa esstctus, huius ii siequitur propositae quaestionis aspris vinio seu conclusio,Ergo fortitudo honesti nomine cestnia ect Guil. Sed quae en huius consecutionis ratio sEuer Nam quaecunq; duo cum eodem tertio recte conis ueniunt , haec inter se quos consentanea esse commuisne mentis lassiciis statuit, Et contra, duo eidem teratio legitime costata, si alterum cum ipso confienti ac aderum ab eo disivit haec ipse inter se irem pugna. N

52쪽

LIBER SECUNDUs. re exploratum ess G. Ex quot propositionibus constiis

tuitur fγ uisimus s E. Ex tribus, quae ex totidem ter minis seu uocabulis constant. G Q va id ratione esciaturiE . Ex v ιa terminorum dimensione . Nam oblata quaestione, tertιam adhibetur uocabulum, qui cum uterque quaestionis terminus sigillatim confertur . Ac pris dimensionem maiorem,secundam minorem, amabas uero praemissas propositiones Dialecticι ntincuta pant. Tertio ipsi quae bonis termini post duplicem dirimensionem inter se comparantur, quam conclusionem dicimus,nomen a con*etudine Densii mutuantes. Nasicut iudex rogatus sententiam, tu m demit in hunc illa ne partem de proposita controuersia pronunciat, ubι quaestionem cum singularis iudicio contula:ita studiis o M quoque adolescens non prius de prae enus thematis veritate concludet roc est pronunciabit, quam nagula eiu3 membra, cum eodem tertio vocabulo legitiis me contulerit . Guillelmus. Habeo tres propositiorines barismum absoluere, motorem G minor m σeonclusionem ex praemiss illatam: uerum quibus nomnibus dialectici appessant tres illos termnos ex quo

rum drmensione totidemhilogismi propositiones ebsciuntur i Euerb. Quastionis probandae subiectum,

minorem,prcssicatum terminum maiorem vocat,quod

hie in maiore seu prima, ille uero in secunda seu mianore propositione cum vocabulo tertio constrivr. Tertium uocabulam, quod dimensionis Deis πώ tia accerbitur mclum nuncupant: ex huius ratione

tam lemrianos tum P

positiones oconclusi nisunde de

Appellatio

nes termia

norum oti logismi.

53쪽

i os comparatio. G. Quibus rebus constat haec dimensio iE Legitimo conferendi ordine,hoc est signis ,dei de quantitate, er qualitate ad eam rem consentaneis. Guillelmss. Quibus instrumentis legitima dimensis seu

bona octogism forma deprchenditur sE. Figura Grmodo:Figurae enim oscium est, ordinem in conferenadis uocabulis adolescenti procribere. Nodus est tum qualitatis,tum quantitatis index. Iam quintuplicem mre est ordinem in bona Iegitimas vocum coinmensuri

ratione deprehendere e quam varietatem totidem exapressam tristantis,quassi lectandam uobis soleo proaponere, inde adeo figmenti occasonem nactus, quod obseruatione didiceram, er terminorum er propoclsitionum Hilogisimi numerum trianguli, tum lateribustis angulis optime quadrare consueui porro in singulis triangulorum descriptionibus, certos quo dum lia terarum ex numerorum characteres usurpare ruturbae figura perlicuum en Q figmficabit quaestionem, seu propolitionem fγilogi nis collige ndam,s.termini subiecti, P. praedicati eiusdem gaestionis, Μ, me di index erit. I,designabit ternuvium cui adheret, primo sumendum eo, refierendum θηo monstrat linea proiecta, consimili plane ratione , siccistam

54쪽

afecandum 1 toetiam inescabit terminorum dimens nem G. Figurae rationem teneo ,iam de modo explica. Euein Modorum quos uocat Aristoteles, Uicium dea finissimus, disserentcm commonefacere quantitatis σqualitatis,hoc est signorum,quibus in conferendis teraminis utendum est. Q nare prout hilogismus extrisbus propositionibus constituitur, ita in singulis motauris nominιbus tres ordine,obseruanda sunt

maiorisi a minoris

qualitate eramales, ς , minoris primigum c quantitatent parum c , coclusitois I c designat.

δες si per omnium modorum uoeabula oculis decurrerra, quatuor is uniuersum uocales deprehenderis,

Recipit uerb modus appellation a uocali qua a prviscipio tertia est,qua π eonetisonis index habetur.

55쪽

COMPENDII DIALEcTIc Es. Postrem singulae figure plures obtinent modos, easq; siri peculiares, quare sium cuis signate ascribemus. G His ceu fundamentis iactis ad figurarum descriptionem,ac Hilogismorum formationem accingereint de Iegitimis βrmae rationibus, que,quas sint nobis Nam Dὸν ria ς' d Primit ilos figurae duplex in conferendis ter62. fisi . Q Q qttribWws est, directus er indirectu . Diis dicta . r β- i qm μί irpat huim figurae hilogisimus, in quo idem term 3 er primae propositionis a conclausi is praedicatam M. Vir

Vt omnis virtus est bonesta

Hicin recto ductu ex praemissis coclusio efficitur Huius rationis quatuor ab Aristo. tele modictu forme costautae su in quibu3 declara iis, ille Leraru,nos uocii dimesionibus utemur hoc modo Bar Omne animul spirat,ba omnis homo est animal, ra Ergo omnis homo lirat. ce Nulla eausa Iobera producit ellectus necessarios - ti Mens humana est causa libera,ret. Ergo nulla mes bola rducit effectus necessarios Da Omnes s ditiosi iure puniuntur,ri catilina fuitseditiosus, i Ergo catilina iure punitus cst

56쪽

LIBER SECUN Dus. Fe Nudus magistratus iure occiditur,ri O. Cesur*t mugistratus, o Euo catus caesar non efiiure interfictus. Hanc uocum dimensionem connexionems, lit Natio naturalis,o facile intelligit, I statim comprobat, ira frequens em in disserendo a vi est: quare dialectrisci omnem fine benisticam collectionem, ad hanc ueluti regula exigi volum,et operosam octogismos transis

formandi rationem pueris inculcam. Verii nolim equidem uos rudes adhuc, er uix dum artis dialectice elaamentis imbutos, reductionu LMrintho remoram. praserim g quae hac de re praecepta tradatur,parim fructus minus quam difficultatis habene, partim ex his fiaguris,quibus colligent ordines exprimendos duximus, ipsi sine monitorefacile per uidebitis. G. Gratiam Prima βhabeo tibι preceptor,s hoc nos discendi labore subis gaeramin: ed quem uocas ostri mrum incirecte concluden directa. tems E, In quosubiectu3 quaestionis terminus demedis in prima Hilogism propositione dicitur. Guta. Qua designatione hic confrendi ordo repraesent tars Euertar. Huiusmodi. Animal. Omne animal Hsubstantia, Omnis homo ed anιmae, Ergo quaeda substantia est homo. His obliquo ductu π a cois sub suetudine intest genti fere alieno conclusio exprci sis,quas voca infertur. G. Quos

57쪽

huius demensiovis modos enumerat s E. Baralipsos celantes Miluuiapesino, Frisesomorum Ae nihiltempediat ex bis modis quosium ternarium ollabarum numerum qui Hilogisnu propositionibus par est,excesecunda dere . Nam tres ordine priores singulor- modorum fPra stilibae in formandis bilogi mis aduertendae μα- Quae ect siecunda Dura' E. In qua terminus incrius

in prima secudu shilogi ni propositione locum pradicati uicems obtinet. G. sed quem dimensionis rautione haec Dura in constrenis terminis usurpati E. Nimirum istum,quem b:e triangulus repraesentat . mores,Festino,Buroco: quoru haec nobis sint me tica Nulli honestum repugnat legibus, . si Fartum omne legibus repugnat, re Ergo nutam furtum ess honestin ca Omne honestrum per se expetitur, me Nulla utilites per se expetitur, pres Ergo nulla utilitas en honesta. Fe Nihil naturae confientane fugiendum est,sti Quaedam uoluptas est naturae consentanea, .

Prmas numerus E. caesare, ca

58쪽

Ba ob res debet esse naturae G rationi eosenlraedro Magia non ess naturae rationis consentanea, co E igo magia non est ars. vides in hac figura colligi conclusiones tantum negratius; Modo uniuersales, modo particulares. In prima

figura liae et ideo per ficti fima iudicatur, omnis generis propositiones coentaneo fidei facie de ordine colliguntur. G. Quam vocum tertiam so lagis Ruras Tersia si E. In qua terminus medius in utras prcnsssiru Lb. Rura. tecti loco defingitur m nuda bone laue fugienda est,quaedam honestis est periculos ergo quaedam periculosarion salvi fugienda. G. Quem dimensionis ordinem risurpabaechura, quis eius fiunt modi s E. Ordio

Da ola magistratu3 est colidus, ra Omnis magiistratus est ordinatio poliriea, pti Ergo quaedam orcinatio positica colenda est. Fe Nulla priuata uindictu efi licita, ra Omnis priuata uindictu est ι illariae depulsio,pton Ergo quaedam iniuriae depud is non est licita. Di Quaedam voluptas en licea,

se Omnis voluptas ensiensivi curis iam titillatio, mi Ergo susiam titillatio sensus in licitiseris. Modos stre bos sex nut

59쪽

cOMPENDII DIALEcTIc Esna Omne scelus est puniendum, ii Quaedam Istetera perpetrantur ex iuris inscitia, si Ergo quedam ex iuris inscitia commissa sunt pua

menda.

Bo Quaedam uoluptas non est licita, cre omnis voluptu ensuauu insiensiu motus, do Ergo quaedam suauitas siens s non est licιta, Fe Nulla turpitudo in legibuε comprobanda,' Quaedam turpitudo in siecundum naturam, no Ergo quaeda natura a no sui legibus approbata.

G. Quam facis quartam hilogismi figuram s E. In

qua terminuε medius in maiore predicatur, in minore subjcitur. l n hac quidem dimensionis ordo, hauru madι trιangula commod me exprimtur. laud. Omne bonum ess laudabile. Omne laudabile es honestae Ergo o mne bonium eri honestum.

stoicorum bee en collectis,4 cicerone,in definia commutuis bus bonorum usa uta. Fit autem huiusmodi conmistio 4. Duae xio tot totidem fere modis, quot prima figura disrae in priis rectaaeuius quoq; rationem induit,praetrusis bolummosiam. Dira ositis ut in ium ignato exemplo, si minor

60쪽

LIBER s Ec VNDus. tur primae figurae directae formam, Hoc nimirum pGelo Onme laudabile est bonestum,omne bonaem en laudabile, ergo omne bonum en honestum . me hilois risinu figura sinini uiri Galenus er Cicero, in diluis tution bus tum phγsicis, tum moralibws sepenumero

utuntur. Ginbelmus . Teneo equidem figurarum Figurarum modorumq; descriptionem ex numerum: quibus ueta modorue lini certas quali notas atq; partitiones breu ime bubii regulae eius. Euerbardus. Prima igitur figura omniis pua

tutur perfectifim, quod in ipsia er 'm'me flane

collectiones, ex omnis generis propositiones colis guntur. constat enim ex modis tum uniuersalibus πparticularibus,tum affirmativis ex negatuus, qua M. rietate omnium fere proposition diuisio contineritur. Deinde nullus en modus primae figurae directae,ex minore negatiua constitutiM. Postremo in hae figura RQ colligi potest propositio ex materia,t- naturali, tum remota,tum contιηgenti constituta. In secunda figuranum collιgitur conclusio affirmativa,id quod modi inadicant eius proprij, quι omnes negatrii fiunt, alij uniri uersales, particulares alij, secundo is huc figura commodistine colliguntur conclusiones ex materia reis mota quam vocant constitutae, hoc ess, ex terminis repugnantibus . consi liter er propositiones quais rara ternum cotingenter repugnant, Tertia figura aptifimen colligendis coniecturis, Cr propositioniabus quarum termini non nec fario, sed contingenter Tertiae tu vi conbentiam aut m cem repugMM. Maria a gura res