장음표시 사용
411쪽
,, ferme in Lexicis sive Dictionariis m, ,,nualibus frustra quaeruntur, quae tamen in lucem proferendae sint, & iuventuti scholasticae aut vetustatis imitatione, aut
verborum nova Compositione, aut Vo-
,, cabulis novis vel fictis, vel quasi nati- Vis, aut permutatione , a Graecis atque Latinias vocabulis translatis, suppeditam ,, dae. Hun C autem laborem , cum meo, quidem iudicio nemo exceptis ,, Michaeis Axe Hdero, Francisco PD- ,, m , Societatis Pesu Sacerdotibus, Viris.,, haut vulgaris eruditionis, in se suscepe-
,, rint, ea ex caussa immortalem resp.,, blica literaria eis adhucdum debet gra- ,, tiam ι Isti enim tot rerum adpellationes,, novas , ille in Adparatu suo Eruditionis, ,, hic in Dictionario siuo, orbi litterato re- ,, liquerunt, ut de plurimis, quin imo
,, omnibus necessariis vitae communis parridi, tibus & terminis technicis artificum dedis Operariorum, pariter ac rei militaris, , , latine loqui possemus dcc. ,, Ne Veros ut supra objectum est, voces novandi licentiae porta pandatur, duplex regula statui potest e prima , ut antiqua Verba pura sic Casta, rebusque novis significandis sat idonea religiose retineantur, & eligantur prae deterioribus i altera, ut nova tunc, quando nonnisi longa circuitione res e
412쪽
Grammaticae. . 79plicari aeque bene per vetera possit, aut
haec omnino deficiant, rejecta omni stiper. stitione assumantur. XIV. Satis multa verba fecisse videor de pro Prietate Vocum et restat, ut paucis de illa, quae sententiae est, dicam, ad quam non uifficit, ut Verba probe latina, maxim que propria, & ad regulas Syntaxis rite Conformata, velut materiam operi struendo praeparatam, adferas, si non ipsa sententiae structura sit ejusmodi, quae re spondeat locutionis methodo, apud lat, nitatis germanae cultores passim reis Ceptae. Habent enim non solum Voces, sed etiam sententiae characterem quem
dam sibi proprium, quo purae ac genuinae a spuriis & impuris discrim, nantur; idemque faceret , qui Verba
quidem apta in unam orationem coge- .ret, moribus tamen linguae latinae ac
usui repugnantem, quod pictor, qui ad Palladis efiigiem formandam optimos ad. hiberet colores, eo tamen situ cultuque membrorum, qui ab humani muliebrisve Corporis imitatione plurimum abhorret; quo fiet, ut Palladis loco Medusa quaedam prodeat. Et utinam non hoc vitii nus quam turpe est, tam frequens foretctiam i
413쪽
etiam apud vulgus Grammaticorum, qui soli clavem ad Latii portam sibi videntur custodire, dum soloecismorum venatione Perpetuo occupati, & vocibus minus latinis exterminandis ubique intenti, nihilominus scholae subsellia, & integra non raro volumina humilibus implent sententiis, e trivio petitis, vel suopte ingenio altius non eluctante, vel idiotismi vitio, dum verba latina ad patriae linguae morem ac sensum bona quidem fide, sed malo exemplo detorquent. Idiotismum Voco, seu sermonis modulum, quo nulla caret lingua, seu Graeca seu Latina, sive Gablica, Itala, Hispana, sive Germana, quum quaelibet proprias quasdam rem, de qua loquitur, exprimendi formulas velut congenitas sibi habeat. Si tam ge manico aliove utaris idiotismo, eumque latinis vocibus ad verbum reddas, prosecto necesse est, ut absona, ieiuna, & misera prodeat oratio. Exempli loco sit vel unica haec dictio r Hurimi milites partim ex defectu vita remediorum, partim p crmanus hostium in campo manserunt. Sede
latinius singulis verbis r Quid vero marigis a sincera latinitate abhorrens, quam tota
414쪽
Grammaticae. reta sententia ξ Hanc si melioris aevi Α
ctores sequaris, ita reddes vere latinam raelurimos militum partim annona inopis,
partim bosis gladius is instris iusiam
Nimirum sunt vocabula non pauca , qua fgnificandi proprietatem, quam habent, perdunt continuo, si aliis male iungantur. Atque ab hoc vitio maxime sibi cavere de-hent tyrones, quando vel suis relicti vir, hus latino idiomate pensa scholastica perinstivunt, quae in vernacula lingua fuerunt
imposita; vel quando familiari colloquio
utuntur, ubi valde pronum est, ut duni vim potestatemque sermonis huius e b norum auctorum lectione nondum satis Cognitum habent, ad idiotismos suae limguae proprios deflectant, & miseras planerententias invita Minerva progignant ἰ Cin us rei triste habemus testimonium in plerisque libris a Seculo IX. usque ad XIII. ει ultra conscriptis. Neque hunc err rem gravissimum meo quidem iudicio tolerabilem reddere potest consuetudo. 'quavabas uti legum, ita verborum optima imterpres est. Sed huic ipsi necessarium est
iudicium teste Quinctiliano ci) r Nam consuetudo , flex quodplures faciunt, Nomen accipiat, pericus D rum dabit
415쪽
praceptum non orationi modo , sed quod majus es, vitor. Semper enim plures erit reperire , qui licet videant meliora pro-hentque, tamen deteriora sequantur. Igitur consuetudo loquendi, qua quis inter literatos tueri se possit, erit consensus eruditorum , Aut vivendi consensus bonorum. Haec de prima dote linguae latinae.
g. IV. Seeunda dos: Elegantia.
XU. Ad alteram pergamus, scilicet ad eiu dem elegantiam, quae secundas, sed
Priore non minores curas requirit. Imiis tari hac in re oportet civitates hene moratas, quibus satis non est, ut plateae sint mundae, & a sordibus expurgatae, ut aedes non sint fuligine conspersae, aut hiatibus plenae, ut viae publicae ruinis ac ruderibus non impediantur: sed magna insuper cura, tumius non modici eo Convertunis tur , ut tota civitas privatarum domuum nitore, palatiorum magnificentia, fori &curiae amplitudine, fontium aliorumque operum publicorum structura elegantiam induat, quam fieri potest maximam: quin videmus, cultiores quasque gentes, etiam
416쪽
etiam Moscos, Persias, dc Turcas, hisce praesertim seculis, in vestibus, conviviis, conclavibus, hortis, ritibus sacris ac profanis , non solum munditiei, sed etiam delectus cujusdam & gratiae perquam esset studiosos. Cur igitur non etiam decoris ratio habeatur, & simile studium linguae ac sermoni, praecipuo illi humanae soci ratis instrumento impendatur Θ Haec amtem sermonis latini elegantia, de qua loquor, sita est in quodam loquendi generea communi usu ac vulgi moribus remoto,
quod nobile aliouid, & splendidum prae-1eferat necesse est, quemadmodum in humanae vitae negotiis quotidie experimur, ubi maximum intercedit discrimen, rust, cus sit an nobilis, . qui munere quodam fungature alio enim iste cultu & venust, te rem eandem perficiet, ac ille. Ipsum
Vero loquendi genus hoc gemmas illas I tinitatis complectitur, quas Grammatici modos loquendi seu phrases adpellant, ex optimis aurei praecipue seculi lcriptoribus
Collectas, quae singularem quemdam n, torem saporemque reconditum in se habent. Husmodi tres centurias Sylvius, multas sielectiores BuchIerus, plurimas vero Hadrianus S. R. E. Cardinalis S. Ch
sisgoni in egregio opere de sermone latine Aguendi consessat; quorum vellulis inm
417쪽
sens Franciscus Wagnerus S. I. vir de literis optime meritus integram Phraseolosiam lectissimis linguae huius floribus remitam hoc aevo Viennae Vulgavit, mnouam satis laudandam. Has igitur phr sis opus est, ut qui sermonis elegantiae sudent, semiliares sibi reddant tum lectione multa, tum longa exercitatione. Ita fiet, ut nobile hoc alimentum, a summis in latio heroibus subministratum, in proprium veluti sanguinem & succum Convertant, dataque loquendi aut sobhendi occasione vel iisdem vel non multum dissimilibus orationem suam condire noverint, sine quibus caeteroqui ieiuna erit & insipida, vel certe, quod Tacitus dixit, magis extra vitia, quam cum vir-euti M.
XVI. Juvat ad interiora huius artificii pene.
trare. Quatuor potissimum sunt, quae miram dilatoni elegantiam conciliare λ-Ienit Primo quidem aptus particularum, seu Praepositionum, Proverbiorum, Comiunctionum &c. usus, qui latissime patet, sic singulis fere periodis redit; quemadmodum si dicas r Res kio nihil admodum negotii face it, pro vix aliquod negotium a Sub noctem in urbem rediit, id est, i
418쪽
circa noctemr Pra foribus stat, loco am. te fores. Malum indignantis est e seu
nam malum s ista turpis servitus es 8 ILLLilominus saepe non .ineleganter dividitur et Nihilo tamen minus. AEque iungitur cum Ac et nemo rei belticae inque peritus fuit ae otius. Quoad refertur ad locum &tempus r Quoad Alexander Roma sub pa. rentum Lyciplina fuit, probus erat. S
cus pro mater Recte an secus, parum ad me adtinet. Tanti pro expedite Tanties , rem Alentio tegere. pro casur Non temere ad te accesss. Usque ades epiphonemati servite Usque adeo expediein bella celeritate uti. Huiusmodi partu cularum formulas invenire licet in aureo Horatii Tursellini S. J. opusculo sane quam plurimas, quas sedulae apis instar ex optim rum auctorum floribus collegit. Exilis quidem hic labor cuidam videri posset, particularum istarum cognitione occupari; sed iure illud Poetae heic dixerim: In tenui labor, at te is non glo- 'ria &c. Alterum quod sermonis elegantiae servit, est verborum collocatio. Plurimum enim interest, quo ordine verba ponantur, qui si bonus fuerit, sententia quoque nitida
erit, secus squallida; quemadmodum in
419쪽
eubiculo fieri amat, cujus decens ornatu&vel maxime pendet a recta sellarum, . mensiarum, Vaibrum, piet irarum &C. O clinatione. Ita quamvis verbum plerumque periodum claudat , tamen eleganter meus, tuus , nullus &c. in illius finem re-ricitur: Si constium admitteres meum tres hac commodum fert nullam, onus vero
imponit maximum. Genitivum inter &substantivum scite interjicitur Vox at qua et Tui pectoris admiratius fum magnitudinem. Comparativa & superlativa initium ac finem amante Tua dicendi meth do nihil ordinatius, elegantius nihil invenitur. Magis, quam hesie conjungum turr Multi vituperio delector magis, quam Iaude sapientis. Vocabula composita non Taro disjunguntur e Rem vero publicam Rrenue amendit. Praepolitio saepe collocatur post cibus, quorum e cujus in aedibus pquorum ad conventum 8 Item accusativus
post infinitivum t Mirari se ait. Particulaebi, nisi, ut eleganter verbo proxime adhaerent: Hoc tu si promiseris: e conspectu quamprimum ut abscedas, suadeo. Plura eiusmodi collocationis exempla suggerit Sylvius, hac in re mire sagax & industrius; quemadmodum lc in singularibus quibusdam, quos congessit, latinitatis floribus, quod tertium elegantiae genus est.
420쪽
Hi autem flores non ex agris dc campis vulgarium ac recentiorum, sed ex ant, Forum & omni exceptione majorum Eriptorum hortis sunt legendi ac deceris pendi. Artificium quod in iis observarunt:
snari latinitatis, consistit potissimum priano in frequentiore participiorurn & abutivi absblute positi uiu, ut si dicas .r μ- . Pr admodum pro ciscenti mihi in Germa
metm exbibita sunt titer , , nunciantes
επιrtem Cognati , Viri fine optimi r Nullain:erjecta mora in patriam redii, etiam relicto itineris forio, γ abjecta spe mmplitris fortuna. Eccet quam elegantior est haec sententia prae ista, quam ibxtassis
aliut de plebe proferret: Primum nuper, cum in Germaniam proficiscerer, datae sunt mihi literae, quae nunciaverunt moribum Cognati, qui sane vir optimus erat γNullam moram interjeci, sed statim' in patriam redii, postquam itineris socium reliqui, & abjeci spem amplioris fortunae. Secundo, si duas sententias in unam i
tente.artificio contrahas in hunc fere mindum : Veniam duis nimio in te amori meo r insolens quisdam sciendi cupido ficit, ut dies noctesque vigilem.. Quam longe alia pulchriorque facies est hujus sententiae, ac illius, quam subiungo r Vmniam dabis, quod nimium amem te e diu F noctu