장음표시 사용
111쪽
LIBER Lia defunctos: ad parentes, an ad posteros. Alius est locus, per quem quid boni, aut muli ex ea rest euenturum,ostendimus,si hoc nobis,uel alijssiue concedatur,siue negeturi nam in utrumq; partem loci communes accipipossunt:quod miror esse a cicerone, quum de his scriberet, praetermisso sum. Alius lacus est, per quem multos hoc exemplo uel ab ea re territum, uel ad eam rem incit tum iri, siue illa bona,sive mala sit, demonstronius. Alius est, per quem ostendimus caetera uel malefacta corrigi, aut aboleri, uel benefacta inmemoriam redire poste o hoc recte factum aut iudicatum fueritisi contra euenerit,malefacta μperiora in memoriam reditura, anteacta bona omnia peritura. Quo loco, ut id quod uolumus escimus, aliarum rerum comparatione utipoterimus. Alius locus est,per quem ostendimus uoluntariae rei, si mala si nullam satis dignam paeanam sit bona, nullum mercedem uel laudem salses dignam reperiri posse. Alius locus est,per que ostendimus,eius generis id factum esse,ut eius causi uel paruae res spe carestant, uel maximae δI Mntur: ex quo item maxima bella uel oriantur, uel extinguantur. A lius locus est, quo factum iualterutram partem verbis exaggeramus, bomianesque ob id quam ocUime uel puniendum,uel remunerandum adhortamur. Alius est,quum pe cura
112쪽
DE RATIONE sc RIB. eata intersie uel benefactu comparamus, ostendi musq; illud,de quo agimus,caetera siuperare. Alians Iocus est, per quem negotium breuiter poniamus ante oculas,ut geri uideaturi.σ quae uel bo*iis, uel mala consequi eam rem solean enumera. mus,ut earum rerum enumeratione negotiu ipa
sum augeatur. Alius est,per quem petimus ab hominibus, ut res nostras ad sese reserant, er de sici ac de sius geri putent idq; de nobis, ac de nostris parentibus liberis, uxoribus, de de rebus omniabus statuant,quod de suis statui uelint. Alius est, per quem ostendimus hoc facinus etiam hostibvia mirandum,uel detestandum uideri. Atq; ab his tigimu locu communibus amplificatio sumis, let. Proprios cause scriptor ine iudicabit. Nesuero omnibus his si per est utendiised ut quisis ad nostrum causam maxime faciet. illud in priamis uidendum est,ut hos locos,siue ad laudem,s ne ad uituperationem,siue ad indignationem ouedi consolationem ue ad aliam rara quampiaum apte conuertamus,ne in conclinone tantum,
sed in caeteris quos partibus praesertimq; in σαgumentationisus, amplificationem accommoda
De miseratione. Cap. XXXI. , Niseratissue misericordia est,affectus animi, per quem alienos caseus dolemus, cr ad praestui dam
113쪽
LIBER '. dum illis,quod petunt, inclinamur. Eam in alijs commouebimus , si ostendemus uariam fortundisrum commutationem,er bona,in quibus fuimus, cum malis quae patimur, Cr passuri sumuη, comm. parabimus: si commoda quae sperabamus, x inoc inmoda quae nos consequuntur,prostremus ut
in morte subpropagatio sobolui es bonorum,
solatium benectutis:contra domus euersio, des ea ratis,orbitas. Item si turpia atque indigna genere, aetate,dignitate nostra,ad quae devenerimus, uel deuenturi fumus,prostremus. Si calamitates no, mas singulas ante oculos ponemus,ut non audiare eas, aut legere homines, bed videre uideantur. . Si rogabimus,de sitiac desiuis coniecturum faciat, .cogitenis posse eadem omnibuη accidere,quae nosis acciderint: quum nos uide par entum, libeorums suorum , uidenis ipsiorum recortinae estur. Item si orationem uel ad absentes,uel ad mortuos,uel ud res fieri u careres,nobi cs chari fimas,
ut patriam,domum caetera eius generis,conauertemus. item si disiunctionem a rebus nobis charisimias patriae, parentum, caeterorums nobis coniunctifimorum amisiorum,si orbitulcm olitudinem,si corporis et fortunx incommoda prostremus. Item si conqueremur nos ab alijs potifimum contumelia Cr iniuria affici, qui uel nos dismare er mare maximo discant, ut propinquu
114쪽
uehint de nobis optime meriti,ut umici,clienter.
uel indigni sint, qui nos ostendunt, opprimant, subqciant:utferui,rustic plebej, atq; osuri homines, in primi s uitiosi. Item si Aupplicibus σι chomo is verbis orabimus, ut nos reliciant, nostrae nec itati ignoscunt ,subueniunt, nostri miseereantur: si dicemus nos non nostra , sed paurentum,aut liberorum, aut aliorum qui ex nobis pendeant,causa moueri. stremos ostendemus animii cum in alios misericordem,tum vero conα stantem,σ malorum omnium patientem,atque
ad omnia paratum habere ,si pers habituros: Cr quicquid eueneri forti ares excelsio animo toleraturos. num Artitudo Cr constantia in uiro, praesertim graui, plus interdum ad misericordi um profici quam humilitas er supplicatio. Ais bis potifimum locis misericordia commouetur. Verum,ut in ampliseatione diximus,no sunt omnes in omnibus causis aut quaerendi,aut collocandista est ex bis optimus quis 3,σ ad nostra cauosam accommodatifimim quisque deligendus. comiserationem enim brevem esse oportet. nam,ut ex rhetoris Apollonij sententia scribit Cicero, tuo arma nihil citius arescit. Sed quonia satis mutita de his quae polliciti fumus, explicavismus,huic libro modum imponemus.
115쪽
LIBER II. . LIPPI BRAND OLINI AD Reuerendisi patrem, re dominum.
D. Francisum Picolomin eum Cardinalem Senensem, de Ratione scribendi, Liber secundus.
Caput LIN libro siverioresupientifime pater, quae et
et epistolarum inuentio, quot Cr quae earum genera, primum exposivimus. Deinde, quoniam sunt tria causarum genera, demonstrativum, aliberatiuum, iudiciale, quas causas recipere posio
set epistola, monstrauimus. Tum defex parti
bim orationis kordio, narratione,diuision confirmatione,confutatione, conclusione, ut visent est,breuiter disse mus,evis partes ad Fcriben di rationem accommodauimus. Nunc, quoniam e tribG ιllis causarum generibus unumquodq;
pistolum recipere posse upra diximus, consentaneum esse uidetur, ut desingulis aliquid breuiter attingamin: er qua ratione unumquods in epi stola tractari conueniat,aperiamus. inde ad ipsas epistolarum steries desiendemus. Cr quo α, gulapacto tractantisint, quantum poterimus, duobus his libris aperiemus.Postremo de distinistione ais elocutione,quae maximς necessaria ui debuntur in tertio libro paucis explicabimus, iu
116쪽
haec, quam suscepimus describendi ratione Alsia tutio, quoadferi porest, perstcta absolutussit.
Nunc igitur ad causarum genera revertamurio
quoniam tria esse siupra diximus: iudiciale, quod ex discit limum est, ex minime nostris temporisbus usitatum,primi in absolvemus:neque uero id totum superstitio ses exequemur.Nam ex langis sinum est, er in usium scribendi non ita frequenis' ter uenit.Sed eas tantum illius partes,quae adscribendum accommodari posse uidebuntur, explicabicabimus Equus summatim pertransibimus. De constitutionum gener,
In omni cdu a primum omnium constitutio invenienda est ut quo peracto causa ipsa tractandast,facilius cognoscamus.Eu,ne in omnibus decipiamur,ab alijs status caumab alijs quaestio, ab dis iijs caput,graece uero est appellata. Est autem constιtutis,prima deprecatio defensioris,cum accusatoris insimulatione coniuncturuet,ut Quintiliano placet,prima causarum confictio. Est eanis costitutio ,siue status ,ubi primum propter accusatoris er rei disicordiam causa constitit: ut, Fecisti,nonfeci hic causa consistitiam βcerit. ues, Fecisti rci, sed rectefeci hic causastutian recte iecerit. Quanquam autem propria est iudici generis
117쪽
LIBER II. se generis constitutio,potest tamen in alia etiam genera cadere: in demonstruitiuum, ut quum quaerimus,an is quem laudamuss,eo tempore, vel eo lasco,uel apud illos laudandus st: item,an etis indisgnitudo nostris laudibws posset augeri: item qua quaerimus, quanta eius uirtutibus praemia:uel in uituperatione, quantae eius viiijs poenae debeat tur. uis in his rebus omnis nostra versetur ordatio In quo genere cicero scribit caesarem in Siritonem omnibus constitutionibus esse usum. In deliberatiuum genus cadit constitutio, quum disteruptamus, an honestum, an utile futura fit id quod inconsultationem venit. item quum distulamus, an feri posset,de quo quaeritur:u an everti posest carthago,etiamsi eius eversio e repub.futurust. Iudicialis generis exempla unipasim:ut quuVIUes accusatus,quὸd Aiacem interfecerit: duequum Orestes accusatus,quod matrem occiderit,
iure id se βcisse destndit. constitutio est in priso
re exemplo,utra 'cerit Hoc instrius genus quanquam rartim, nonnunquam tamen etiam in epis stolam uenit:ut cum apud amicu,uel apudprinicipem negligentis,uel ea quae obiiciuntur crimis nater epistolam excusamus.Item quum aliquod nostrum factum, uel innocentiam nostrum defindimus. quo in genere pulcherrime Ciceronis er
118쪽
s, DE RATIONE ScRIB. ad alios quam plurimos epistola reperiuntur. I omni autem causa constitutio inuenitur,quu corrsideramus id de quo quaeritur,an sit,quid sit,quale sit.hic ex tribus temporib. considerari potest, praefient praeterito,futuro:ut an sit factum,anfiat,an futurum sit:er eodem modo in caeteris,cum quaerimus an sit,coniectura est: quum quaerimus quid fit,desinitio: csi quaerimus quale sit,qualitas appellatur, Ogonia autem quum factum defindimus,aut legibus aut rationibus defindimus: qu istas legalem se legitimum, er iuridicialamstatum escit. Possunt igitur essequatuor omnino status,siue constitutiones: coniecturalis 3M quavitur an sit:definitiaviqua dubitatur quid sit:rialis,me legitima, qua factum legibus scriptisue de finditur: iuridicialis, quasectum rationibus comprobatur. dis haec sunt constitutionum genera. Nunc quo fingula modo ad iudicialem causam, quam primam explicandam proposuimus, a commodari debeant, summatim dicemu3, a coniniecturali poti imum incipientes. De coniecturali constitutione,
coniecturalis constitutio est,in qua utrum aliquid factum sit,quia non constat, signis er coniecturis ingestigatur. Ea quum in causam incideis
119쪽
OBER In .sa fit,is qui locum accusatoris obtinebit, narratiosnem ita usticionibus statae ut omnia rei facta,
dicta,consilia, in rivi de quo agitur, criminis fuasticionem trahat. Qui defensioris loco utetur,planesimpliciters narrabit, fusticlantas omnes,
quantum poterit,remouebit. habet haec constituatio partes siex:probabile,collationem, signa, aragumenta, conbecutionem,approbationem. Prostabile est,per quod ostendimus expedisse reo peccare. Id consideratur in re erpersona uela causa σvita. In causa accusator considerabit, qua commoda inde reus confiequi, quaes incommodaeuitare potuerit: eas omnia reum fecutum esse ostendet. Reus contra se nihil commodi adipisci, nihil incommodi ex ea re uitare potuisse demonstrabit: imo aut incommodum,aut dolorem se ex facto coepisse ostendet. In uita accusator ante. inum rei uitam in crimen aut susticionem aduocabit, ut id de quo quaeritur, caeterorum crimis
num exemplo probetur. Id, non poterit, dicet reum caetera uitia distimulasse atque occultasse, hoc celare prae turpitudine non potuisse. Reus Mel anteactae uitae probitatem dis innocentia af feret:MIsi id non poteri quae olim fecerit,aetati, imprudentiae, norantiaes asscribet:id uero να nuutigit sie magnopere semper euitasse osten det. statio est, ιn qua accusator per compara F a tionem
120쪽
M DE RATIONE ScRIB.tionem ostendet,alium neminem id secere potuis sexhuic er commodum,er secile, er necesse pene fulse. Reus er bas ab se fuliciones omnes,quunmtum poteri remouebit: er alios isse de causis
id secere potuisse,ostendet. Signu est, quod secultatem rei perficiendae quaesita ostendit. In eo considerabitur,locus celebris, an desertus: publicus.
an priuatus commoduε, an incomodu3.item tempus,st quae pars anni,diri,nocti . ructui utrum
satis magnum ad rem perficienda fueriti occasio pue opportunitas, quae fuerit expectata, exquiis sit aut omissa:item quae stes perficiendi, quae ce
tandi criminis fuerit. quae quidem omnia accusavior augebit, reus minuet ais attenuabit. Arguis mentum est, quod certiora Agna rei sectendae uel factae ostenditsciendae,ut quum ante tempus a p. paratus,instrumenta, et res ad id necessariae profrunturriquum reus Discidixise aliquid ad rem perficiendam per se, uel per alios demiratur. Fadiae rei argumenta fiunt,quum ipso secinoris tempore,uel paulo post ubi reus, aut cum quibus fuerit, aut quo habitu, uultu, gestu fuerit, explica,tur. Quae quidem pro cause qualitate, tum ab decusatorcitum ab reo uel obiDientur,uel restia turiconfecutio est, quum quaeritur quae signa no .centis er innocentis rem ipsum consequi soleant. In ea acci sator rei fugam, latitatione, timorem, ter hu