장음표시 사용
141쪽
LIBER II. rossunt,prudentia,tultitia ortitudo,modestia: qua rvin officia, quias alis abundes in deliberativo genere demonstravimus, in praesentia attingere non conuenit.Ηae partes ita in his uel uniuerse, uel singula laudandae sunt,ut rectum ita perfractum ob officium,quod κατομωμα Graeci vocat, semper fecutos eos fuisse, omnesq; actiones fuisud Dei cultum atq; umorem retulisse demonstreo mus.Issae praeterea uirtutes,qus nostri theolagiae vocat Osties,charitas, in summa eoru laude reponendi.Diuinae partessunt,quaesiupra hominu post humana ope coparari non possimi: ut doctrinasine studio, genera linguarsi fine edorum commercio nationum,curationes aegritudianumsine arte medicinae, Cr esia permulta, quatum Apostolis, tum alijs sanctis utris a Deo data esse non dubitamus. Nes uero haec in omnibus oramnia laudanda sunt,sita alia in aliis, ut qui': uioses est in aliquo genere praestitisse: ut in charitari
te Stephanu3,Laurentius in patientis,se elosumtia ex linguarum interpretatione Hirrotomin, Augustinus in multarum rem ficientis, Antonius 'insanctitate uitae,m caeteri eodem modo.Multorirum mors ipsi insignis atq; admiranda est, quos recepto Graeco uocabulo murores appellamus. Aliorum uel timentis,uel translatio maxime gloriosa,proptereas consecutisiunt homines eo tem
142쪽
ιος DE RATIONE ScRIB. . pore beneficia Et de sanctorum quidem uirorans laudatione hactenus. Quam quidem partem sum paulo lauim executus,quoniam et res ipsa, quipipequae nouasit,ufis ad hoc tempus intacta luetarat, Cr hoc tempore magno Romae in usu est. Nunc ad reliqua pergamin.
De laudandis hominibus. Cap. IX.
caeteri uero homines aut uiuetes,aut defuncti laudantur uiuentes item aut coram,aut absentes. Qtii coram lauditur,fumma grauitate, uiuinas modestia laudentur necesse Ut, ne scurrae magis et adulatores,quam oratores uideamur. dandus
opera est,ut indicande potius,et testificandae alijs uirtutis eius,quum hominu laudandi gratia si cepta esse nostra oratio uideaturritustus in primis, Wis hone tu,imo etias poterimus, necessaria ea ius suscepti offici causa ostendenda est.Oratio uero non nisi ex admiratione quadam ad ipsum qui laudatur,dirigenda est curandus ne id nos murunus uel restrendae,uel aucupandae hominis gratiae studio si cepisse uideamur. Absentes laudare liberius oratio potest: Epistola,quanquam no erubescat, tamen ne adulationis selicione moueat, nopotest. Defuncti ita mihi laudadi esse uidentur,ut solari magis eos apud quos dicimus, quam illos laudare uelle uideamur. Quod contra faciunt pleri eoru,qui nostro tempore oratores haberi uo
143쪽
L 1 B E R II. lo laniata enim ad laudandu accedunt, ut dpene salaudatores utch assentatores 4be fateanturilia uerblaudant,no ut oratione habere ed ut eius uiri recitare ab se scripta historia existimentur. Mihi vero sinebria orationu ea struata ratio uidetur: primum,ut iustifimu esse eorum apud quos dici nM,dolorem,nostrumq; cum illis commune e*e Ostendamus. Deinde, ut eos illorum qui defuncti sunt,uirtutibus,rebm gestis, gloria, felicitate,
memoria consolemur.Laudari tur aute omnes hontiaci ab his potifimu partibus,quas supra conrmemoravimus, naturae, fortunae, animi. Ac duo quidem illa superiora ita comemorantur,utnon
propterea quod ea quis habuerit ed quod his optime fuerit usus,laude dignus existimetur.nus ennim istorum,non possessio,laudem allere. Nam et a mulis plerans et sine ratione posidentur. Laudantur tamen non immerito ibqui,quu ignoti obscuris sint unimas tu opes,tu dignitates fiunt uirtutibus et rebus gestis coecuti. Nonnullis contra uel pauperta uel ciecitas,uel alia corporis 'rtunis calamitas b*dem et gloria non mediocrem attulit,illustrioress eos incommoda reddiderat, quam ulla reddere comoda potuissent. Animi uesro partes ita laudadae fiunt,ut et bubuisse eas quiser summa cum dignitate semper exercuisse comemoraturassa gero, e qua geteresstribui,uirtutuquatuor
144쪽
63 DE RATIONE SCRIB. quatuor in partes distributio,in excogitando quidem apud animum siemper est,meo iudicio, promponenda, inscribendo aut dicendo non semper explicanda.Omnes enim uirtutes in omnibus commemorares uelimus, irridere eos potius, quam laudare uideamur. In milite enim religionem , in sacerdote besticam disciplinam laudare non conauenit. Videndum autem est,ut singularum sirtuorum partes notes habeamus, ne quid quod in il sti*dubiis fit, praeterire posimus: Cr quae unius uirtutis propria fiunt, alijs tribuamus. ut si quis opum distributionem,aut incommodorum tolearantiam prudentiae ascribat,aut consilium in reabus gerendis modestiae,si temperantiae.Nes v ro existimemus eum qui doctus noli sit, prudenurem,auisupientem,aut bonum uitrum appellari
non possesed qui ita sit . ectus,ut multarum re
rum usum habea multa ab eo extent uel provisa prudente uelam constanter,uel restonsa acuore,ut de catone scribit Cicero,eum appellare μαpientem no dubitemus. In iustitiae partibus quaea iam nostra aetate lauduntur,quae ueteres no commemorabunt. Et obseruantia in Deum, ac retiagionem nostrum, er obedientis,in sacerdotibus
praefertis,ac religiosis uiris magnam,si asit, lau/ dem distris absit umina uituperationem.Quid pars da liberalitatis,quae egens succurrit, nobis
145쪽
η LIBER II. rosere diuina institutione tradus,quam nos recepto Greco uocabula eleemostrium appellamus,quantum nunc hominibim laudent ulteri, quae ueteriobus pene incognitu*erat clementia erga inimicos,que nobis item ex diuino instituto seruanda est,si Uit,magna laude digna erit: quod praecia pue in Stephano laudamus marore .si absit, sua cerdotibus praesertim,uitio duri poterit. Putis tum quos religio nostra laudabiliorem atque ilis lustriorem facit. castitas apud antiquos tantum iu mulieribus laudabatur nunc uero etiam in uia risita,ut intactum se ab omni coitu, mundumsseruasse, er ut quidem nunc laquimur, uirginem esse, quod de Ioanne apostolo scribitur , ummae laudi acsanctimoniae tribuatur. Quid nobis ita
diuinitus tradita uirtutes,mes, spes, charitas, quantam cum omnibus,tum uel maxime sacerdotibus uel laudem ' a 'int, uel si absint, uituper
tionem afrunis Quantum habent in utras purte momentum s Sunt igitur hae quos diligenter, accurates tractandae. Atque haec potifimum inlaudandis hominibus consideranti sunt. illud in primis uidendum erit, ut proprius unicuique
laudes accommodemus: nes omnes eadem rati ne laudemus.asiter enim magistratus, aliterpria
nati homines laudandi sunt. Aliae regem, aut Iminperatorem,aut belli ducem:dlix Pontifcem, aut
146쪽
. etth DE RATIONE se RIB. fucerdotem laudes decent. Quae quidem omninius admodum imprudens ais imperitus fuerita di cernere unusquisque facit time poterit. Sed de laudibus personarum hactenus. Nunc de rerum laudibus pauca dicam.
Res clitem omnιs corporea est, aut incorporea. corporeae res sunt aut a natura institutae,ui elementa: uaes; in illis fiunt nata,ut plantae, memtalla,gemmae:uut hominu industria sunt compuis ratae,ut urbes,tempti,domu3,edrumq; ornameutuancorporeae fiunt aut artes,ut pictura,sculptura:aut scientis,ut rhetorice,philosophia: aut uirtutes,ut iustitia, fortitudo. Corporeae res omnes, quae a natura fiunt, partim a natura sua, parum ab usu nostro lauduntur. A' natura quidesera laudantur,qua earum species, ordo, proprietatesscommemorantur. Ab usu nostro, quum fructus, eommoda,emolumenta,delectationes,quae ex his . percipiuntur,commemoramus. Quod quide putcherrime facit cicero infecundo de Natura Dorirum, quu mundi uniuersi pulibritudine,ornatu, Uumq; describit. Facit multis in locis Plinius,qua uel prouincias,uel plantas, uel gemmas, vel alia opera naturae collaudat. Facit omniu optime,elae nisimes virgilias,quum in Georgicis Italis laudes
147쪽
i des destribit. Atque in locis quidem confideruntur in primis coclum,clemens, an asperum sin fulubre,an pestilens:calidum,an figidum: pluuium, an strenum .deinde solum oecunda ,an sterili: onrnium rerum ferax,an aliquarum :uuliariu pa terea,an earum quae pauci in locis nocunturriuitalium quoq; an noxiaru situs praeterea loci constraderatur,montantM,an platim maritimus,an mea diterraneus:portuosus,an importuosus:cui praeηterea coeli regioni expositin. tu uero qui montes,
Ps olux,quae flumina,qlii lacus,qui fontes ιn eo sint,cosiderantur.Postremὸ quae urbes inporta, oppida in ea regione sint conditu,s a quib. bubitata. Ususspectatur tu ex his quae dictae sunt,paratibuε,tum ex comerciis,tsi ex comodis uitae traducendae,imperil propugandi,remq; gerendaru sccasionibus. Voluptu postremo, er delectatio coomemoratur,aucupandi,venand piscandi, tumq; non lino modo animum relaxandi. Plantae,metulti,gemmae, er caetera eiws generis tum d specie iis adorma,colore, cr nitore laudantur . tum abusiu,qui inde percipitur: ut emendi, uendendis, ex auro:exferro,belli gerendi:ex planti'vescenodi ex gemmta,caetera exornandi. tum uero ex uiquadam, ex proprietate naturae, quae bis in reribuε multiplex,udmira idus lusit:quam nosse qui piet, legat eos qui de carum rerum natura
148쪽
tra DE RATIONE SCRIB. perscripsere, ut ex Graecis Aristotelem , Thebaphrastum:ex nostris Plinium,Albertum Magnιε,
alioscs permultos. Earum uero rerum, quae horaminum industria comparantur,urbes praecipue
sunt.hae laudantur tum ab his partibus, quae locis attributae sunt:tum a specie,tum figura ab artifociosis munitionibus, ut bosis, muris,turribus:ab aedifcks tum publicis, tum priuatis: ut uin, temraptis, aquaeductibus, domibus, eorumcis aedificiorarum distositioncatis ordine:tum vero ab unum quitare,conditoribus,alumni ,rebus gestis, imperis,legibus,institutis,exemplis,inuentis, artibus, quae ibi aut inuentae primum fiunt, aut florueruta caetera porro aedificia uel ab his omnibus, uel ab aliqud earum parte laudunturiis quibusdam duatem utilitas,ut in aquaeductu: in quibusdam dignitus,er quasi maiestis maxime consideratur,ut intemplis.caeterae res omnes,quae otificio costunt partim a materi partim ab artificio, ars artio scopartim a 'ma,partim ab Uu, partim a rararitate er precio, partim a posFessoribus, ct dou
minis commendantur. Ac corporeae quidem res ita,meo iudicio,tructandae sunt. Incorporeae a tem res,quae in laudationem ueniunt, aut artes,
aut scientiae,aut uirtutes sunt, ut supra diximus. Re laudantur aut ab antiquitate, Cr inuentoriabus: t a subiecto,ermieri in qua A ersantur:
149쪽
aut a dignitate,σflpectatoribus:aut ab utilitate, , quam humano generi constrant: cui est nonnunquam adiuncta nec stas:aut a fine,propter que inuentae ab hominibuscultas fiunt.bas autem sim gulas partes explicare, quoniam ex immensi ooperis esset, er ad nostrum instιtutionem non per tine in praebentia non est uisbm.earum qui notiotium nulla habebit, nes dicere de his,neq scribea re quicquam poterit. Lauduntur autem non foruium ij habitus, uerum etiam actus , ue actiones
ipsi, π quaedam quasi proviones, institutio. ness uiuendi ab his ductae prostrus partibus:
ut uita rusticu,religiosasolitaria, ciuilis, ex quae sunt generis eiusdem.Atque huius quidem uniuersi generis laudandi haec potifimum ratio est. P mirat , ut uitam ipsum uniuersam quanta mari ma possumus diligentia describamus. Deinde, ut
eiussingula commoda enumeramin: tum culicemus ea quibus caret,incomoda: deinde contrarioum uitae genus describamu' er utriu' commos da et incommoda comparemus. quo loco per omnes partes uagari, eugssii utis cum illa quam
nos laudamus,constrre poterimus. tum exemplis
uti licebit eorum,qui id uitae genus secuti sunt, in eos prae caeteris floruerunt. tum finem ipsius uitae collaudabimus, ad eumque omnes eius partes restremu3. Omnis cutem non modo deliberatio, ut
150쪽
Quintiliantia affirmat, uerum etia laus compura. tione mihi maxime cotineri uidetur. Illa enim stoine res,siue persona,maxime comendatur,quae cateris fui generis praestare maxime demo iratur. Vituperatio uero,quonia ex contrariis laudationis locis,ut superius diximus, conficitur, non est mihi latius explicanda. nam qui recte laudundi rationem nouerit, uituperandi quos rationem tenebit. Humana praeterea ingenia ad uituperastionem, quam ad laudem,promptiora sunt. Huc
accedit, quod Angulis uirtutibus bina aut plura nitia opposita sunt, quo facilior uituperandi quam laudandi ratio est. Ac de uniuerso quidem demonstrativo genere diximus satis. Qnod quiadem copiosius quam caeteri scriptores, executi 'mas,tum quod aetate nostra uel solum, uel maxiamum est,in quo latina uersetur oratio:tum quod nosscribendi,non dicendi ratione tradimim, qua quidem latis me putet, ais in materia uersatur. Postremo,illa etiam me ratio mouit,quod hoc gelius quasi facillimum er noti fimum ueteres mamgis attigerant,quam tractauerant. Nunc quo pacto haec causarum genera ad scribendi rationem
Igitur qui ad scribendum accedit, duo illa iuprimis confideret necesse est, personam ct c uris .