장음표시 사용
161쪽
LIBER II. 22strari praeteritum Cr futurum. nam praesientia ita tractantur,ut partim praeteritis, partim futuris coniuncta sint. In praeterito quidem tempore negotia omnia ita tractamus, ut aut quemadmodusesta sunt narremus, aut laudemres, aut uituperentire, aut de his gratiis agamus, aut gratulemuri aut in his aliquid accubemus, aut defendamiμή ne excubemM.In futuro res aut certas, aut inceratas scribimus. certus quidem aut imperamus, aut suademus, aut diJuademus,aut comendamus,aut petimus,aut quae his cotraria sunt fucimus.incertas vero aut deliberamm,aut optumus,aut praedicimus, aut coniectura opinamurriaut id quod umtrisq; commune est, in bis consilia damus. Quod tumes ad suus Onem ex dissuasionem referri potest,separatim tamen tractandu nobis usum est. dis hae sunt ut mihi quidem uidetur huius visneris praecipuae species. Si quae praeterea sunt,aut his adiungi possunt, aut ab his non sane multum discrepant. Nos bus potifimum repetentes fingillatim tractemus,Cr quae unicuis praecepta conaueniunt,paucis explicemus.
De narratiua epistola. Cap. X V. Igitur quum negotium aliquod per epistola
narrandum est,ante omnia cur id narretur,considerare debemuη: uisne persi ecto,ad eum omnis nostra narratio dirigatur. nam si ex ea cognitio tantum
162쪽
tantum rei,σ notitia quaeritur, ita res primum proponenda est, lectorus animus in expectationem adducendws, ut si id petierit ad se perscribi, sciat nossibi diligenter, accurates satisfacere: si
non petierit, nos cupidum rei cognoscendae faciamns, ut intelligat nos etiam absentes ea quae scireses uelle debeat,ultro cogitare uis afferre. deinde ita narrata res est, ut nihil omittamus de in quae legenti aut cognitionem,aut delectatione postat afferre. Neq; cum ipse narratione eda epistola est,ne inanis σ1'ustra siuscepta narratio uideatur: sed aut eius causa breuiter exponenda est, aut ad aliquam uitae partem accommodanda,ulit inuice aliquid ab eo ad quem scripsimus, exigenodum.Si delectationis causa narratio susceptast, et omnia quae id facere possunt, exequenda unt,
ex lectoris animus nunc rersi uarietat nunc in
cundis digressenibus detinendus omnia vero lapidius urbaniusq; narranda.claudeda uero epistola uel aliqua iucundis,acutas sententia: uessio milium nunc rerum pollicitatione ,nunc expectatione. Si nostrae uel amicoru res domesticae umiliaresq, narrentur, inplice nutinas narratione,
sermonis simillima euee oportet. Nubqua liberiuor ac solutior epistola est. Licet exordiu uel adhibere, uel omittere: licet plura negotia nullo sierasso ordine narrare: licet ab uno in aliud quam
163쪽
LIBER II. et longe uolumus digredi,dis ad idem sepius reuertulicet feris iocis,iocosferijs immiscere.Sermo μmiliaris er quotidianus esse debet. Finem epistoratie sinis negotiora afrLNes epilogis,aut transitionibus,aut occupationibu aut ullo genere artifcij opus est. Denis summum artificium in hoc genere est,ut nullo artifcio utamur ut extemporalis epistola,non excogitata uideatur. Quod ta, metsi tabellarijs ultro exigentibus feri necesse est, tamen etiamfi nulla nos aut temporis, aut hominis nec itas cogeret, esset illa in 'γla extemisporalitas effingenda. Qua de re non defuerunt, qui dicerent epistolam redolere incuriam qua dum, negligentiam oportere. Si uero partim gesta,partim gerata negotia exponemus,ita narrabimus quae gesta erunt, ut ex ijs Iacile, quae gerarenda erunt,intelligantur,ita ut non solum praeoterita et praesentia exponamus, sed futura etiam coniecturis quodammodo Agnificemus:tum quid uel ipsi ab amico petamus, uel illi faciendum aris bitremur, paucis aperiamus. quid in quaque re aut boni, aut malist, breuiter declaremus. Potistremo, quae in nostra libertate fiunt, liberaliter polliceamur. Atque his potissimum rationibus, quum exponenda erunt negotia, expoli M., De
164쪽
De laudandi uituperandi ge nere. Cap. XVI.
Proxima est laudandi uituperandi ratio. Ea quoniam ex isdem partibus siuinitur ocis tantum in contraria partem comutatis,utfupra strimus, a nobis coniunctim tractabitur. Igitur qua haec omnis ratio iures dis personas constratur, duo in primis consideradusiunt:quem laudamu utru eum ad que scribimus,an alium quempia et qua de causa,vtru comendundi,an Iratias agen*di,an aliquid impetrandi,an hominis conciliandi gratia plurimu enim refert tu persona,tu causa.
Eadem in vituperando sequenda est ratio. Aliter enim eum ipsum ad que scribimus, vituperamus, aliter de alio ad eum scribimus. Nullae item fiunt uituperadi ca ut maledictus re 'ondeamus, ut iniurias ulciscamur, ut uitia detestemur: uuaespermultae,quarum in scribendo delictus habenisdus est. Igitur si eum ipsium ad que scribimus,sauit dare constituerimus ue id hominu conciliandi, sine aliquid impetrandi, secut hodie sit , uolume aliquod dedicundi Italia, faciamus , principium aliunde sumemus dabimusque operam,ne ille propterea nos sicribere credat , ut laudemus. Nihil erimm ut mihi quidem videtur absurdius,atq; oratoris officis alienius, quam quum nos tantum laudandi gratia uel dicere, vel scribere profitemur.
165쪽
Asentatores enim euestigio,non laudatores exiis stimamurinostras sicripta leusinia ab omnibu Ger uanfima iudicantur. quippe quae placendi studio conficta,nihil uer rectis contineant. Hoc uitium effugere qui uolet omnes autem uelle deribemus dabit operum, ut per ιψuuationem emud quem scribit audes ingrediatur. id autem conrmodifime facie si ab alterius egregie factis, aut dictis incipiat:item si ab aliqua sententia,quae nos
ad uirtutis admirationem,inuestigationem,testis
scationem, excitet, principium fumui: item si dicat se admiratione quadam cr sttendore illius
commotum, contemplari ea, non laudare uesici
mavis ut alij cognoscant atq; imitentur, quum ut ille res suas legatio scribere. Neque uero placet illud,quod est in tertio libro ad Herennium striaptum, ut dicamus id nos ex ollicio facere, quod causa nec itudinis intercedat. Osticium enim dictis in utrunq, partem omnibus, fidem Cr autoritatem detrahit. Nam si laudamus,uel amori, uel ineritis id tribuere existimamuris uituperamus, ues odij,uel iniuriae gratia facere id credimur. Iamo in utrans partem omnH,meo iudicio, tollenda fulicio est dandas opera,ut alioru, non Ποπstra causa laudare quempiam,aut uituperare uia deamur. Aristoteles in demonstrativa causa, libera maxime principia 4be censet,ita ut etiam a re
166쪽
xao DE RATIONE scraribus a causa remotifimis exordiri liceat. Quemadmodum Salustius apud nos βcit in catilinari , et Iugurthini belliprincipio. Id ego in dicendo non probo,in scribendo probo:proertim si recte, erper quos a quasi gradus ad causam deficedamus, uisequι ea quae dicimus io trahi:coiunctas essee
intersirino con usta uideantur. Laus enim omnis
MI admirationis, uel testificationis uim habeat, neque aperta propositione proponatur, necesse est:ne scribere ea tantu de causa uideamur,neu uenlbe in eam mentionesed incidisse existimemur. Laudadi uero ratio ex superiori praeceptione petetur,ita tume ut no omnia, bed clarifima quσs,er ad causam nostra accomodat ima,nobis fici mus esse deligenda. Digre ionibus tum in laude, quam in vituperatione crebris utemur, ut et iucudior laus sit sepe repetita,σ aliud agere uideantur oratio. Amplificationi. ite utemur per eos, quos in superiore libro docui,locos commes. Hazmultu ualent etia ad eas,quas scribimus,me laurudes, e vituperationes augendus,er ad ligentia animos incitandos. clusioni.breurus, et ad nostra causam accomodatis utemur: epilog ' ruris, ac breuibus,ut scribi epistola,no haberi oratio uideatur.Et quonia unicuis laudati finis praepotius esse debet neque enim ut laudemus,nos tantum
adscribenda adduci ctaenii dabimus opera sera
167쪽
m studio,ut omnes laudes,omnia dicta, epistola denis uniuersam ad eu,que proposuimus ne accomodemus:eo nostras argumentationes tanquaad signu aliquod dirigemus. Eadem omnia in uituperationestectati hunt cause uero eius rei,quoad fieripoteri necessaria afrenda,atq; in hominu animis fundamenta tu cause,tu beneuolentia firmisema iacieia,ne qua de re nobis suspicio exoriri βιt,quod ad ea perscribenda uel ira, uel octo,uel inuidia,uel malevolentia adducti simus: eos magis id uitandu est,quod omnis per se odiosa uituperatio est. Vituperadi aut ratio ex laudupra ceptione sumetur,locis,ut diximus, conrui tis,uirtutibus p infinitima uitia detortis.quae quidem praeceptio quonia per se facillima est omnes enim ad uituperadu,quam ad laudadu ingeniosio, es fumus: π nos in uirtuti quam in viiijs ostendendis exerceri malumus prostqueda latius uisano est Illud in utraq- ratione precipiedu, ut nihili Vibile, nihil incredibile,nihil no veru,aut certe uero quam simillimu,proximums dicamusine assentatores laudemus:si uituperemus, hostes, aut maledici uideamur.Si laudare extranea perasona apud umicu uelimus,luc licebit ab officio nostro proicipiu umere,er causas nec itudinis, si quae nobis cu isto intercesserint,comemorare. Suς - causs nec studinis, o beneficιu,bonor,1 α cognatio.
168쪽
m DE RATIONE SCRIB. cognatio,affinitas, uicinita patris,hostituistin item illa,morum,studiorumq; similitudo,praest
tim bonorum. Quae si aderunt,in principio commmemorabimus no aderant,dicemus nos studio virtutus,quo praecipue teneamur, uel nobilitatis, vel miserationis, uel pietatis,uel alia honestu ac probabili ratione,ad eum laudandum, lue ornan dum,siue iuuandum esse adductos: peremusq; ab amico,ut insignem uirum tum cognoscere, tum complecti uelit: eivss rei Dctum illi alique . uel studi, uel beneuolentiae, uel fidei, uel gloriae, Mel utilitatis,uelsaltem conscientiae pollicebimur Quae quidem omnia ad commendatitios epistolo plurimum ualebunt. Si uero rem quampium laudabimus,ut artem, disciplinamor fionem, uirtutemesanda opera eri ne id modo studio, quod ea nos maxime res delectet urere uideamur :sed si ea res amicum delecte nos eius delectationi iura seruire ostendemus non delectet, digna nos puratasse re dicemur,qua eius animus delecteturi.paulatims eius stuctus atq; utilitates commemor bimus. Ingre' ueia materium,eius tractandae rationem ex ijs quae suprascripsimus, repetemus.
Finem eius coueniet se,ut eam rem uel amemus,
vel capessamus, uel stequentemus, uel certe in precio uis honore habeamus. Ad eum rationes nostras omnes, argumentationes, constremit h
169쪽
LIBER II. Tuids exemplorum in primis tum copia, tum claritate confirmabimus.Eadem in artis,aut viiij aliis cuius uituperatione,atque execratione sequenduratio erit, ut eius rei tractationem nos,eius ad
quem scribimus gratia fuscepisse uideamuriquod omnium odio ac detestatione dignam iudicemus. eam deinde ijs rationibus, quibus siupra laudunodam ege docuimus, testabimur:eius damna, mirimema,incommoda, nominia,labem,cirpemniciem proferemus: quantum deinde hominibus semper nocuerit, quanto in odio semper habita fuerit, plurimi6 exemplis ostendemus. Atq; haec potifimum in laudandi ex uituperandi genere seruanda esse iudicauimus. De gratiarum actione.
Laudi uero tum gratiarum actio, tum graratulatio nitima,Cr pene coniuncta est.Utras eis nim magna ex parte laudem continet. Et gratiarurum quidem actio,iametsi non eode semper morudo tractaturibabet tamen semper tum accepti benefici testificatione,amplificationemq;: tum alia quam stu uerborum eu animi seu rerum remuisnerationem.Beneficium quidem aut a dotis,auta recipietis person aut a re ipsa laudabimus. A dantis persona laudabimus beneficiu , ct ostendo
170쪽
ε34. DE RATIONE sc RIB. t sed ultro lenter iberaliters cotulisse.Hos ioco eum i mugii centi cr animι magnιtudine laudare poterimus.Si rogatus luerit, dicere poterimus eu citius spe atq; opinιonsscisse , aut etiaplus quam rogatus fuerit, dedidelius praeterea in repraestanda edulitatem,sdem,studium, laborem , striam,operum,diligentium beneuolentiam,aut horum aliquid comendabimus.Plus etiai um,quam pollicitus fuerit,praestitisse: auiplus quam fuerit opus,oneris er laboris nostira causssust se dicemus. Si uero nostris beneficin prouocatus,gratiam retulerit, dicemus eum uel plus quam acceperit,uel melius,uel maius , uescelerisus,quam debuerit, reddidith. A'nostra person4 beneficium laudabimus,si nec statem nostram, aut calamitate prostremus f partes,quis ab antra irro,vel ἀ natura,uela fortuna habemus, modeste ac verecunde comemorabιmusaeasq; dicemus simillo beneficio nos aut retinere, aut struare, aut exercere no potuisse. Item si nos ei uel affinitate, vel cognatione uel putria, uel amicitis,ues ordi ne,uel studio,vel pro strue,uel moribus, uesauha huiusmodi re,quae adducere hominem ad boneficia in in nos collocandum potuerit, colunctos
esse dicemus. A' re ipsa beneficium laudabimus Imagnums insignes insperatum, si incredibile,