장음표시 사용
151쪽
LIBER I 1. ii sim. personae omnino duae fiunt,eis qui cribit, et eius ad quem scribit. Quoniam autem neque omranes,nes ad omnes scribere eodem modo debent, aliter enim ad pares,aliter ad superiores,aliter ad instriores scribimus personarum in primis habenda ratio est. Sunt igitur in omni persona quinq; potifimum consideranda: Nutura origana,studium,dignitus,allectio. In natura consideo
rundus est fiexus: ut,vir an mulier. aetas: lit,plierun adolescens,natu grandior,du senex.natio:ut, Italus an Galilus. patria: ut, Romanus an Verreaim. In fortuna consideraturriu nobilis an ignobilis. conditio:ut eruus an liberi ordo:nt,eques an
senator.opes:vt. iues an pauper. existimatio:ut, clarus an obsturus. amplitudo ut, potens an δεα poteris,alicuius autoritatis an nullius. stutus uiatae:u pater an filius, maritus an coclebs, priuaotus an cum potestate. Instudio confideratur ars liberalis, ut medicina,pictura,sculptura,mercaratura an illiberalis, ut butoria,institoris,. iussoni
ca,signaria maria, caeteras eius generis, quae recepto graeco uocabula Mechanicae appellanaturi consideratur praeterea disciplina: κ philo, sophus an astrologus,orator an canfidicus. habitus etiam,Cr pro is quaedam: ut, religiosius an popularis,sive,ut graece dicam,laicus. religionis praeterea prostylo cr ordo non unus: uti Petri, H x Benedicti,
152쪽
Ms DE RATIONE SCRIB. Benedicti, uncisti, Dominici. Dignitas consideratur, acra an profanu:ut, pontilex an rex. perpetua,an ad tempus: ut, princeps an praetor. II. clyctione consideratur notitia, ut notus an ignotus beneuolentis,ut amicus an inimicus:con ueatudo, ut hostes an fumiliaris: propinquitus, ut ciuis an peregrinus: coniunctio, ut cognatus an .alfinis:Officia, ut bene uti male de nobis meritus. atq; haec in personis consideranda ese puto. Mura tui autem in his scribendi rationem, euram quas modo nominauimus, partium potis inum commparatio.aliter enim cui paulo ante dicebam ad
silmiles, aliter ad disimilesscribendum est. Igiturs ad eos scribere nos continget, qui omni ex parte similes nobis,paress fiunt, quanquam discimis admodum id quidem uidetur,tamen si quando
continget,honorifice de illis loquemur, eorumsdignitatem, virtutem, ingenium, iudicium nos magnifacere ostendemus . ita tumen loquemlirint nostrae quoque uelatatis,uel dignitatis ratiotanem habeamus. si ad eos scribemus qui nobis aliis qua ex parte superiores sint, qua ex parte uideo tantur praestare, ei nos plurimum in scribendo tribuemus:etiamsi nos eos caeteris in rebus aut aeri quare, aut superare uideamur. Nam si ad natu maiores scribemus, eorum aetati plurimum de
remissi enim I ei aliqua pars adiunctast ex
153쪽
LIBER II. M rarum genere,quae honestae ab hominib-σ laudabiles existimantur.Si ad eos cribemus, qui nos fortuna cr dignitate multo antecellant, exordio pleruus utemurrier quum in eo, tum in tota epistola beneuolentiam summa captabimu , nisi forte illis ualde familiares simus. Dabimus aute operarum, ut tota epistola tum uerbis, tum sententi' gravis, ornatui sit, eosq; omnibus in rebus nos magnificare ostendemus. ita tamen cum illis lotiquemur,ne nos i os contemptos, abiectoss reddamus,praesertim si nos uel aetas,uel nobilitas,uel virtus aliqua commendabit. Ab omni vero non solum epistola, uerumetiam cogitatione nostra, adulatio atq; assentatio in primis abese debetilisbem,ut ego quidem sientio,homine indigna. nesulla uel temporis,uel personae, uel nec statis ratio apud nos ualere tantum debet, ut cuiquam de ipsio mentiamur. Num tametsi credulos et stultos homines, nec non gloriae cupidos fulsis laudibus decipimus,nos tamen mentiri non debemu3. Si vero aliquod destilli iudicium aut ingenium habeaant,nos stultisne Cruanit utre accusant,qui quod
nobis persuasum non sit, alijs perseddere studedumus. Nominare aute quenqua unum in numero
multitudinis,qui recte,atq; ex antiquo usu scribere uolet, etiamsi ad pontificem aut regem Arisbat,non debebit.uox enim illa si ad alterum resta
154쪽
xis DE RATIONE sc RIB. ruta numerum,non dignitatem stignis t. Nos ita de nobis, ut de pluribus loqui, uel dignitatis, uel modestiae ac uerecundiae pratia plane licet: ut si laus aut dignitas ulla est, eam cum alijs communicarest magistratus est,eum cum alijs gerere videamur. Illa uero epitheta, quibus apud pontifces,aut alios principes uti solemus, ut aliquid uasui Cr temporibus concedamus, tollenda de narustrisscriptis esse non arbitror, ne uel omnem ponitu3 loquedi usum to ere ,uel eos ad quos scribi mus,qui magna ex parte indocti sunt, cotemnerui re existimemur: quorum ulterum imprudenti ,
alterum superbi posset iudicari. Quod si aute eorum res curemus,aut illis aliquo fervitutis uel ossicij genere astricti simus, familiarius cum illis
per literas loqui licebit , praesertim cum res illis suas domesticus perscribemus. Servabimus tamen eorum in omni scribendigenere dignissem. Ioacari cum illis per epistolas licere non puto , nisi
compertum habeamus, eorum naturam ioci ersalibus maxime delectari, existimemuZq; per eos nos aut illorum gratiam inituros, aut facilius ab illis quod uolumus impetraturos. Quod si quanα do utilitatis ratio exige ut fucumuε, verecunde admodum ergrauiterfaciendum erit, ut πιllis gratificemur, er nostram dignitate retineamuK.
Si gero nobis ci increuitos homines aliqua D
155쪽
LIBER II. rastare ascribendum erit, tametsi quo pacto scripturisimus, ipsa nos causa nostra facile admonebit: nes enim ad eundem eodem semper modo scribendum est dabimus tamen opera, ut quam maximam possumi sapersona nostra beneuolentiisam contruhamim,eses nostrarum literarum causum aut necessarium,aut honestam,aut utile esse, quantum possumus ostendamus,ad eosque aliquid
eius uel nec itatis, uel emolumenti, uel gloria pertinere demonstremus. Docilem uero in prismis, attentum reddemus,nostrae tu causae, tum
personae signidicatione. tota uero epistola grauiser accurata fit, ut Criste se etiam in scribendo magniferi putet, π nos apud eum opinionem nostri quam maximam comparemus. Quum autem ad inferiores scribemus, magna tum siexus, tum aetatis habenda ratio erit: ut non quid nos posimus scribere ,sed quid eorum uel sexus uel aetu poset intelligere, putemus. Quid praeterea, uel sexui muliebri, uel iuuenili aetati conueniat, magnopere confiderandum: eritque id prudentia nostr ad unumquens pro aetate, pro dignitdare,pro doctrina,pro materia scribere. Si i iiii magistratu, uel dignitate aliqua constituti eriis mus,ita scribemus,ut nes dignitatis,nes humanitatus obliti uideamur: quorum alterum humia
siti, alterum superbi animi existimari postet. Si
156쪽
tio DE RATIONE sc RIB. autem nos aut reipub. aut principis, aut alieno denique nomine scribere oportebi qua in re toratus scribarum ordo, qui maximus er honestigiamus est, a due uersatur; dabimu3 opera, ut eius pro quo scribimus, tum naturum, tum dignitate quam notifimam habeamus: eims personam, quantum possumus, induamus: ad eims natumram,grauitatem, aetatem, dignitatem, osticium, orationem nostrum omnem accommodemus: reipub. in primis grauitatem σ personum indu mus,eiusque instituta, mores,con uetudines omnes
in scribendo feruemus. Illud,ad quemcunque scribamus, in primis meminertam, propterea nos scribere,ut legamur atque intelligamur.Quodsi uel longiores, uel obscuriores erimus, quam eius ad quem scribimus ,sive natura ,siue occupatio, sue doctrina postulabit, neutrum assequemur. ex quo se ut ex operum omnem inscribendo dα mittamus et ab illis tum odio, tum contemptui habeamur. Quapropter orationem nostram, quantum licebit,ad eorum qui lecturi fuit uoluntatem,doctrinamsaccommodabimus. Ais haec circa personas construanda esse censeo. nunc ad res ipsis transeamus.
157쪽
LIBER II. oromnis durem scribendae epistola materia actne deducitur, qui actionum nostrarum omnium dux cr moderator est. Is , ut in superiori uolutamine diximus,duplex esse potest, docendi crino
uendi. Absientes enim aut doceamus, aut moue
mus necesse est. Alia e is scribendi causa, quod ego quidem ficium, esse potest nulla: ideoq; epis
stolaru omnino genera duo βcimG.unum,quod ad docendos:alterum, quod ad mouendos ab enates tinuentum. Quoniam autem quum doceamus, aut res diuinus, mores, uirtutes, disicipitis nuSDaut negotia uitae ciuilis, actiones, tracta.
mus: illud potifimum in duo genera partiti μαmus studiosium seu contemplatiuu,eractivusiue negotiosum: acstudiosum quidem in duo genera rursus divisimus:diuinum eTmorula,quod diluiscidandae Nigratia appellare aliter non possvomus. Actiuum quoniam multiplex erat, certa in genera non diuisimus, ne lectorum unimos mulstiplicι partitione confunderemus. Nolienes ueraia genus in duo item genera distribuimus, conis citatiuum remisiuum. Allectus enim omisnes aut concitamus in absentium animis, aut Ieruntaus,remittimus .Horum generum lectes innumerabiles, atque infinitae sunt; quas quidem persequi uelle,π in itum ex superuacuum esset. Nos em qui maxime insignes er necessarieti s uide,
158쪽
GE DE RATIONE sc RIB. uidebuntur,tantum persequemur: caeteris,quaurum neque inuentio difficilis erit, neque truct tio ab his multum abhorrebit, cribentium ingerurijs excogitandus,tructandus, relinquemus.
De diuino & morali genere epi stolarum. Cap. XIII.
Ac duo quidem illa superiora epistolarum genera,in quae studiosum Aud genus partiti fumus,
quorum alterum in rerum dιuinum descriptiorunci alterum in morum ac disiciplinarum praeceoptis positum esse diximus, quanquam minus ne eessaria nostrae institutioni fortasse uideantur, nam et eorum tractatio aliarum disciplinarum propria est: er scribere de his qui uolet, maiore rem eruditionem habeat necesse est, quam ut ei in dictanda epistola elaborandum sit tamen ommittenda penitus esse non censui, uel ob id maxiome,ut qui illis disciplinis instituti non essent, qua rei discultatem intelligerent, scribere de his quicquam non auderent. itur scribere per epiastolam aliquid siue de diuinis rebus ,Me de Is ratibus disciplinis qui uolet, ante omnia eius de qua scribere uolet, disciplinae summam habeat cognitionem necesse e neq; b alijs petat, quod ine alios docere uult.nam δε politionem aliquam uel male intellexerit, uel nonfuis uerbis expreseserita
159쪽
serit,uel oblitus aliqua ex parte fuerit, euestigio
er res tota labefactabitur,ac corruet,π ipsis din tum impudentiam, tum ignorantium indicuisbit. Neq; uero eam tantum quam tractabit, quaeastionem tenere fatis erit ed uniuersae quoque diu sciplinae fundamenta emuocabula teneat necesse estnam Cr probetur unumquo per uae discia plinaeprincipia uos in causis ais elementa resoluatur, er proprijs eius disciplinae, peculiarisbuss uocabulis explicetur, necesse est: quae qui ignorat, neq; esticit quod uul Cr Aficiplinas φαsas confundit.Res itas primum, deinde uerba ea ius disciplinae recte teneat, qui tractare volet, quod suae pro lanis non sit: deinde ita tractet, ut ad quosscribat, meminerit. aliter enim quum ad doctos,aliter quum ad indoctos scribtam, res uniuersa tractanda est. Uidendum e t etiam,ut ea
quae traduntur, certo ordine ac ratione tradu
tur.nam er legentibus iucunda fiunt, disicentiobusfaciliora.Praecepta uero quanta maxima tradi possunt facilitate,tradenda, ne laboret intelliis gelido,qui ea seruatum est. Ne uero fastidius quentia ipsa moueat praeceptorum,in angustum contrahenda,er quasi inculcanti no fuit Exemplis autem crebris utensi. eu enim, quum praecepta magis mouent. Nes veteribws tantu, quae incredibitu uidentur,sed no- quos recentibκ sutendum.
160쪽
H4 DE RATIONE SCRIB.ntendu. ea enim faciliora nobis existimamus, ueab alijs nostra aetate facta cognoscimu3 Habet autem utrunq; hoc genus cum in principio ea quae lictores attentos reddere solent, tum in ista epristola digresiones quasdam, quibus animi recreaviri,cr quasi renouari ad legendu possent,praeferatim si longior epistola futura sit. nam quum ipsi perdifficilis ,seueras sit, habeat extrinsecus ulla quid necesse est,quod ad legenda animos alliciat,
Cr pene attrahat.In hoc aute uniuerso genere Iovissima ac fucissima sunt, quae de moribus di ια tunt nam Cr latifime patent,utq; ad omnes peratinent, er liberius tracturi posbunt. quippe quae ne is constent usitatioribus, campum habeat ampliorem: in his tamen superior etiam feruans da ratio est. Ac de duobus quidem illis generibus sutis in praefientia dictuni sit: quae quoniam er adultas magis disciplinaspertinebant, et praeceptio
nem communem habebunt, coniuncte mihi trua
ctanda esse censui. ne ad aliasingillatim geneara destendemus.
De negotioso, siue aclituo epistola ' rum genere. . Cap. XIIII. Sequitur id genus,quod in neutijs positu esse diximu3:quod uel activum,uel negotiosum appellari licet.Id in duo potifimum tempora distribili