장음표시 사용
221쪽
LIBER I II. rufamiliaritate dignifimus iudicatus,ut eoru uel exemplo,uelamulatione,uel opinione alamdudum hominem moueatur. Si ad rei cui iaamorem incitare statueriinm,eius dignitate, utialitatem,iucunditatem pro rei qualitate explicabimus.Locos culos materiae proprios ex demona strativi generis praeceptione fumamus: deinde partes eas, quas modo diximust lectore ipsum accomodabimus, eisq; modis omnibus expetetis
esse ostendemus. Deinde quid alij de illi re senstarint,quid ipsi fientiamus,quanto in precio cum ab alijs,tum a nobH ipsis er olim habit er nunc habeatur,multis atq; illustribus exemplis docere conabimur. Postremo quantu ea res ad illius uel ruationes,vel consilia constrat, quae fit ad bene bea, res uiuendu uel utilis, uel necessaria, demonstro bimus. si aut reuocare amicu ab indigno aliquo, er turpi amore,aut consuetudine studebimus, dabimus in principio opera,ut intelligat quam fluudiosi salutis ac dignitatis eius,quam solliciti femα per fuerimus,atq; hodie quos simusaeausus huius nostri stud uel uetere amicitia,uel clientela,neluirtutem, et nobilitate eius, uel alia quamuis
honestum causem explicabimus:ids ita fui*e,alia quo insigni exemplo aut testimonio comprobabimus. Deinde ad causam pedetentim accedemus,
ostre musq; nos,ut id scribamus,nes odio, nesn s inuidia,
222쪽
sia,nes temeritate,neque ulla malignιtate animi esse adductossed abundantia quadam beneuolentiae,quod illum magnam infamiam, magnum deo trimentum,ac periculu fugere cupiamus. Deinde in uniuersum de toto eiu3 turpitudinκ, aut amo*ris genere disputabimus:genusq; ipsum summopere detestabimur. m ad rem,de qua agitur, verantem quantumos in ea uel obscoenitatis, uel turpitudinu,uel sagitii si quantu poterimios, aporiemus.Deinde quas partes superius ad amorem conciliandum adduxtingue, earum contrarius ad reprimendu adducemM. Ostendemus enim,quanta in re fit turpitudo, quantum detrimentum, quanta pernicies, nominia, molestia, inconstantis,quanta praeterea si rerum omnium disimia litudo,quanta inaequalitas. Deinde quid ex ea re euenire solea exemplis ostendemus. Quid illi eo uenturum sit, ex aliorum comparatione demona strabimus Postremo quatopere crem ab alijs, tum a nobis ea res semper euitata sit, quanto pstudio
st ei quos si modo suae dignitati,salutis con ια
iere uelit,euitanda,inultis atq; acribus uerbis aperiemus: atq; ita rem in summum odium adduceamus. Quemadmodu autem amor odio, ita odium amore Fedatur. contraria enim contrarijs,ut si is γε inlore, x tenebris,expetantur.Si cuius auto
223쪽
odium in nos,aut in alium Adure,et amicos inter se reconciliare statuerimus,primum quidem odi causas persiquemur, eus fictas ,falsas, inanes paruMsi esse docebimus:σ nostrum,uel illius de
quo agetur,innocentium ostendemus. Deinde turpe esse dicemus,eum quem amaveris,odisserquentiaud eris,uituperare: er quale amici indictu de
altero esse debeat,quale illud uideri posit, osten demus. Tum quid in odio mali,quid boni in amois re sit,quid ex utros sequi oleat, eriemus.Si uero si ceptum odium iure uidebitur,ad insericora diam π clementiam confugienim; utcunquesti amicitiam in posterum firmum pollicebimur: oostendemu3s nostrum,uel eius de quo scribimus, morem in amicum,etiam ino odi1 tempore non esse imminutum, noss, aut illum in oscios em, per fulse,atq; in posterum fore. Ac de amore quidem,er odio alis.
De cupiditate incitanda. CapIII.
Amore cupiditas sequitur ordine,no praeceptionis modo sed ipsius quos naturae. ita enim a natura copurdiu est,ut id quod bona ese ducimus,pri ηum quoquo modo cognoscamus, deinde ante mus amare enim nisi nota no p unius tu cupidimus ea enim quae amamus, facile cupimus postea
steremus cupiditas enim assequiat,ste potiundi erigit deinde aggredi audeamas. quod nisi β cssurum
224쪽
m DE RAΤIONE sc RIB. cessurusteraremus,a nobis nunquam fieret. Spes enim potiundi,aggrediundi audacia ex se parit. postremo uoti copotes,eo quod quisiuimus,pera fruamur: unde tetitia illa gestiens proficiscitur.
Igitur,ut ad cupiditate redeamus,ea partim lauadripartim uituperatione digna est,ita ut er uim tutμm et uiciorum quidam quasi fons existimari queat. Nos enim nunc ad scientiam,virtutem,gloriam,immortalitatem,beatitudine,Cr caetera laudabilia studia σ ducit,er trahit: nunc ad pecuani bonorum er voluptatum studium,hoc est, id auarici ,ambitionem, libidine,π' extera uitia
humano generi perniciosisima, stimulis quibus, iam, er quasi 'ammis incendit. Si quem igitur
ad priorum rerum studium inflammare uolae. rimus,superioripraeceptione utemur,ssis ea quas supra dixi,partes,dignitatem,utilitatem,iucunditate in e de qua agetur,re considerabimus.
Nam ct quempiam adficientiae studium incitabis
reus, ipsius dignitatem tum ab antiquitate, tum ab inuentoribus, tum d subiecto, tum a me, tum ab his qui eam studio, vel honore, uel praemi' prosecuti unt,poterimus demonstrare. Utilitatatem ab omnis uitae aetatus institutione, abom/nium artium inuetitione,ab omnium rerum tum notitia,tum administratione fumemus. Quae par
respuetula si diuiduntur, atque amplificentur,
225쪽
V L Ι B. E R III. asymaximum nim argumentorum, materium, adscribendum amplifimum praebebunt. Iucunditas eodem modo ab omni uita ac fortuitis genere,σrerum omnium cognitione petetur. Ostendemus praetereu cognitionis σscientiae cupiditatem homini non ab homine, aut case aliquosed ab ipsa rerum omnium parente natura, hoc est ab Deo datam. Exemplis postremo clarorum omnis ναneris uirorum agemus: lictorem ad eorum quos audierit,uiderit,legerit,aemulatione, quanotum poterimus,lacitabimus. Eadem de omni uiris tute ratio erit.Gloriam uirtutum,eT rerum ναstarum in hac uita praemium esse,oportebit ostris derceam non ab hominibus tantum, sed a caeteris quos animantibus expeti,equorum maxime exae tu comparabimus. Tum quid glariae causa homines in omni uitu er fortuna gesserint, qμα pericula adierint,quam multi etiam ultro moraetem oppetierint, ostendemu3: lectorems eorum exemplis er imitatione ad aliquod praeclarum facinus inflammabimus. Ad eam rem ingenium, materiam,te liue, opportunitates, omnes illi abesse ostendemus. Immortalitatem non ab anima libus tantum, ut gloriam: sed ab inanimatis quoaque rebus, ut plantis ac lupilbus expeti, opta ris,docebimus. Omnia enim quantum natura Ilocea diaturnitatem,σsui construationem ali eant.
226쪽
Elant. Ad eum nos genitos e*e,ex intellectus etiasionis magnitudine, er caeteris animae partibus demonstrabimu3.Pose aute uirtutibus, rebuε να stis,er literarum monumentis facillime compararari,clarorum omnis generis uirorum, quorum
memoria siempiterna sit,exemplis ex antiquitata repetitis o tendemus:ad eamq; consequendam leuctore propositis facultatibus incitabimus. Ad beatitudinis cupiditatem tum praesentium miseriaraenumeratis,tum futuroru explicatio lectorem satu abundes eriget. Utras rem,quonia latifime putet,nes huius institutionis est,pro Aua quisque prudentiu er cognitione tractabis. At haec ad inacitandum cupiditatem pertinent.
De contemptione pecuniae, hono rum, gloriae, 6c uoluptatis.
sedatur asit hic allectus,restinguiturs coli.
traris,ut de amore,odios docuimus. Contrarius porro cupiditati affectus ab alijs contemptio, ab alijs abominatio, as Aquinate Thoma fuga num eupaturriquae quidem ad ustiora destitutione indaxime pertinet. Habent aute vitia locos tum conis munes omnibus:tum singulas,er proprios. Communes untinos dd uirtutem, non ad uitia esse natas: ima nostram optimo quos habitu imbuendums
227쪽
LIBER III 8 giam, r tanquam pulcherrimum agrum optimis stetibus ac plantis excolenda essestuges animae,
virentes: uitia, dumos, carduos, herbas esse,quae non animam solum sed corpus etia excruciensissexenhais enecent: uirtutibus praeterea honores, dignitates,opes mperia,nobilitatem,et praemia ingentia comparari:uiiijs ignomima,inopia,obascuritatem eruitutem,eν sordes siempiternus dea uirispoenas denis er nunc multis modis grauespersolucet post mortem aeternus expectari. Alia item multu huius generis excogitari possent:quas amplificentur utifimum adscribendum eama. pum patefacient. Proprijsinguloru uitioru locier innumerabiles fiunt,et ad philosophum magis pertinent: nos tamen fusiceptae institutionis gra- . tia pagcos,atque insignes per equemur. Igitur si
pecuniae cupiditate detestabimur,de usu pecuniae dilutabimus nems eius reι usum, non accumulationem esse docebimus: eum nes maiorem ex ingenti,nes ex paruo minorem capi posse ostendemus. Deinde quanta sit in mediocritate, er lio heralitate animι alacritus, tranquillites, securistes quanta inde commoda tum corporis, tum a. nimι consequamur. Quanta contra in pecuniae
appetentia folicitudo, quanti labores, pericula, incommoda, iurgia,tormenta siubeantur: quamα multi ob eam rem seruitutem, cracutus, mom
228쪽
esa DE RATIONE sc RI s. rem subierint:quam multorum malorum caussa er fomes pecuniasit: quantopere corpus,ania muris est inminet. quam infinita,infatiabitu, erimportuna sit: eum a sapientibus nunquam e petitum,propterea qκod er ustorum, er cupiaditatum, ex curarum omnium quasi parens sit
existimata. Postremo quis eius finis esse pos fit, indagabimus quam multis modis partae diis
nitie dilabuntur. quo pacto ab inuitis relinquanatur, ostendemus: ita ut d rotuni dejii Ie quod habueri quam quod no habuerit,doceamus. Si ad honorum aut gloriae contemptionem impetitere quenquum studebimus, primum ostendemisquanta in ea re comparanda fit difficultas,quat iis laboribuspericulis,incommodH,curn,ac mO.lestijs obnoxios nos esse oporteat, quam gruauem, quam diuturnam, quam indignum seruit
iem subire,quam turpiter ais ignominiost avore,quibustuuersari, quibus adulari, quibus utalici bonoris σ gloriae causa compellamur. Dea
itide quam saepe haec omnia stultra fusicipiamus.
quum ea quae uolumus non consequamur. Atque haec exemplis eorum docebimusquisivae ambitio, nu poenas dedere. Deinde quam ea res inanis, fluxas sit, tum ab ipsius rei natura, tum ab his a quibus proficiscitur,ostendemus.honor enim per
229쪽
LIBER II1. istilo aut con to est, quae laudem aut dignitatem, alicui tribuit. Ea nunc sicta, nunc fusa, nunc ua,na,nunc etiam inuita est,pro eorum qui destrunt mente.ulij enim honorem hominibu3 siue utilitatatis gratia tribuunt, quod indesie aliquid confiecuisturos sterent:alij fui honoris gratia, quod quum illos ornent, ornari se putent: alijs albo quodum, uulgaris iudicis,quod istos honorari ab alijscet apud principes gratiosos esse uideant: nonnulli
etiam metu,qubd illorum potentia reformident. Quis causas cum ommlex parte indugauerimus,
qualis honor sit,qui ab illis prosescitur, ostende' mus. Tum a quibus honor expectetur , Fnquiromus:σquamstustum sit ex imperitae multitudiis nis iudicio pendere,demonstrabimus. Deinde etiam quam falsum,quam inane,quam instabile uulgi iudicium esseboleat, aperiemus. Hic exempla eorum 4,bemus,qui ex summus honoris. in fummam ignominiam deuenere. Postremo, quis hoonorum aut gloriae sit stis, indagabimus :queinquum aut laude, aut famam, aut uulgi costissum, beneuolentiam Daut uanum aliquid esse constiteri ostendemus,nes in nostra potestate, ut eum uel mereamur,uel retineamurisitum esse. Nam et datur saepe no merenicet habenti sine causa austrtur. Nes eum ad nos post morte pertinere. nam j, anima cum corpore extinguatur, nihil sentiet:
230쪽
s DE RATIONE sc RIZ.' immortalis fit, uel non curabit baec, quid branis maioribus perfruetur:uel huc de causa magis dolebit, quia poenaη suae stultitis ercupiditatis dabit.Denis fuma paucorum annorum, si cura
heternitate comparetur, non modo non appeteud uerumetiam contemnenda,lit res levi fima de
brevisima,iudicabitur Si uero corporis uoluptatum cupiditatestiare scribendo studebimus,priae misi eas quae ab hominibus existimantur,non sse uoluptates, sed naturae nec statem contendetamus. naturum enim uel exinanitam repleri, uel repletum exinaniri cupere. Deinde etiam si uoἡIuptates sint, tam breues esse, ut priuε abeant, quam uenisse fientiantur tantis uero laboriburii et commodis,periculi q- parari, ut uel ob id solatii optabiles esse desinant. deinde etii noxias ac periniciosas non animis modo esse ed corporib.quorique,multis rationibus ais exemplis ostendemus. Postremo,turpe atq; indignu esse dicemus, quas uoluptates communes cum belluis tabeamus, tu quibusq; ne is quidem belluae uolutentur, bis potissimum nos obrui atq immergi. His atq- alijs huius generis rationibus non modo non opta das, sed fugiendus etiam uoluptates esse demonα strabimus. Sed de cupiditate quidem Cr contem