장음표시 사용
261쪽
orgumentationem cum in principio, tum in me collocabimu ut et nostrae cause fundamenta constituamus, lectoris siue auditoris animum in sine quasi obsesbum,ac deuictum nostris rationibus relinquamus. In medio leuiora collocabuntur: qiis quum per se satis sima non sint, ualidioriabus utrinque vallata,robur ab antecedentibim consequentibusq; accipient. Conclusio tametsi multus in locis disponenda est,inme tamen maxime,aratisicios iniebadhffenda. cuiuη ratio sutis ablinades a nobis in primo libro est tradita. Distinutio in epillosis,si perpetua materia fuerit)haec potisimustruanda est. Si plures erunt res, quae tra; ctenturia maximis crudusimis incipiemss.Licebit tamen pro qualitate eorum ad quos scribiumus, a leuioribus tanquam ab exordio incipere, ut illis aditum quodammodo nobis ad grauiora praeparemus. Si pluribus epistolis unica epistola restondendum eritilicebit uel acceptarum epistosarum ordinem , uel negotiorum grauitatem feoqui. dis in hac quidem re nos ratio temporis ab monebit. Ae de dilositione quidem satis in prae sentia dictum fit. Nunc ad elocutionem, qlla una' reliqua est ex fuscepta institutione,transeamus.
De elocutione in uniuersum, Sc de . scribendi materia. Cap. XVII. P Elocutio
262쪽
diis DE RATIONE ScRIB. Elocutio est, elegans σ ornata uerborum sententiarum, compositio:quam quidem adipissci qui uolet,ante omnia considerabit, num poeumata,an solutam orationem uelit=cribere. Plariamum enim tam apud nos, quam apud Graecos differt, poetarum ac oratorum inter se lingua, non humeris modo, stit toto etiam dicendi geneore. Poetae enim omnia magna atque admirabia
ita dicendo faciunt:quippe qui res heroicas, diutinus s narrent. Oratores, quum uersi cavsas dogunt,cause,non admirationi instruiunt:propteri .reas circum pectius loquuntur.Praeterea poeta omnia adiectivis exornant, silustrant, uestiunt, circumfundunt. Oratores omnia simplicius dis. absolutius agant necesse est, Cr res ipsas apertas, . expeditass proponunt. Postremo illi tum in sinisi gulis uerbis,tum infententi' ordinandis,comporinendus, audacia ac licentia maiore utuntur: set g russ tam uerborum, quam sententiarum sibi
proprius ais accommodatvis habent, quae or -tioni minime congeniunt. Hi ueia, cum numeris, iliis non arctent,nes ibi figuras arrogant, nes' illum ιn transierendo ex componendo licentium asumunt. Suos utrique sines habent,quos egreradi nefas em Quisquis igitur ad scribendum a cedet, hos in primis sines, atque hanc diserinatium teneat necesse est, memineriis sie in orau
263쪽
tione poetam, in poemate oratorem Muris σgenere ipso dicendi esse non pose. Quo qui dem in genere duo maxime uitia fugienda sunt:
ungm,ne omnia promificue,uel quum disicimus ab ' alijs,cudiamim: uel quum docemus, alijs enarrem
mus. Num ut ait Flaccus) quo semel est imbuta recens struabit odorem Testa diu. Quod si s turioratores poemata a principio imbibant, illissanimum adhuc tenerum Crmostem imprimant, semperpostea strepitum illum uerborum, Cy tura morem orationis asectabunt: quod in oratore non mediocre uitium est. Atq; hoc quidem uitio video plerosq; laborare, non eorum modo qui rhetoricen, sed eorum etiam qui grammaticeu docent.Pueris enim statim post prima graminautices rudimenta Virgilium,Ouidium, Lucanum, Iuvenale, Martialem, apponunt: ecuti,ut urbis reor, Quintilianum qui a sermone Graeco incipiendum, π Homeru pueris enarrauduse praecipitriri, reputantes hunc temporum mutatione, et linguae amiyionem,quae tunc patria erat, nunc' peregrina dici potest. Imo etiam magis tunc Oramaeuigebat Graeca lingua,propter hominum,liabrorum scopum, quam nunc latina: cuius quiadem non usium modo naturalem,quem ueteres habuisse non est dubium, sed scripta quoque, qri
bus retineri poterat, magna ex parte amisimus. - , P a Dijcilius
264쪽
Difficilius itus er laboriosius nunc Iutina di qutur,quam olim Graeca discebantur.Mutata ibis tur linguae consuetudine,ratio quos docendi ac distendi mutetur necesse est: nes pueris,ut olim, poetae a principio tradi posbum. Moribga uero illa lectio quantum noceat in tenera illa moruli aetate, nequeo dicere. Perniciosim enim nihil Ue,meo iudicio,potest,quam nudum adhuc aniamum, qui optima quas re primum imbuendus esse amoribus, ciui Afubellissimbuere. Aliearum est uitium,quod magnopere fugiendum esse
diximus,ne in soluta oratione poeticam grandia loquentiam ,π circuitus illos uerborum imite.
tionibus,s figuris immodicis repleamus,quae tumidam dis obscuram orationem reddunt. Quo in genere Apuleius,Petronius Arbiter, Marti nius Capella,π alij nonnullii magnopere peccarauerunt qui in oratione poetae quodammodo esse uoluerunt. Quod quidem uitium optime uitabia
ius in dicendo similes esse cupimus. mum autem sint plures etiam in soluta oratione scribendi dises rentis,considerandum deinceps est, in quo poαtifimum genere uersuri uelimus. Habet enim res singula non solum distinctu genera dicendi, nemrumetum propria,peculiaris, uocabula. Nor
265쪽
LIBER III. s bimrias, er res gestu scribere in streamiis, grandiores,tumidioress,Cr poetis quodammorido similiores esse psumus. Si orationes aut forisbere, aut etiam pronunciare uelimus,graues quidem cum in uerbis, tum in sentenilis esse nos neoclessed tamen ita faciles er persticuos, ut totam orationem nostrum ad eorum qui audiunt peritiam , siue intelligentium,accommodandam esse sciamus. Q no loco reprehendendus nobis eraror est eorum,qui quum apud imperitos uerba faciant,ita in dicendo a tetuli, obscuris sunt, ut nixa doctfimis per otium intelligim lat. Nonnulli quum graece aliquid ficiunt, in latina, popua iuris oratione Graecis sepenumero verbis ututro tur ob id uel maxime, ut a nemine, uel a quam paucifimis intelligantur ilicet ut errare imp ne posset:Cr quum maxime errant, quam optis me dicere existimenturiquod quide nequaquam facerent, si aut suae ut audientium persolue rution en haberent,dut si ciceronem optimum fuisse oratore existimarent:qucquu Cr ipsi in utraque lingua doctigimus esset, er ad doctifimos plorans loqueretur,non solum tum e Graecis uerbis
abstinuit sed latius quos non iis communibus atq; usitat imis uti uoluit. Nihil dico de illis, qui apud populum ultifimas philosophiae ac theolais. sis quaestiones tractant:quas nes I ab aliis audi
266쪽
xao DE RATIONE SCRIB.ren ipsi aut intelligerent, aut probarent: neque quum eas dicunt, utis intelligunt.Igitur qui ora
tiones volet cribere,ante omnia eam materium
sumet,quam non ine modo plane intelligat ,sed ab auditoribus quos intelligi facile poste consedat. Deinde eo orationis genere utetur,quod σuerbissinterens grauisimu erit,et ad usum ais ingenia auditorii quam maxime accommodat s quis autem in aliqua disciplina praecipere, aut scribere quicqua uesicaequabile illud et temperatum dicendi genus, quo Cicero loquitur in Oscinsequatur necesse est ita ut neq; Huris multis oratione distingua nes longo ambitu uerborantatur:er quod in primis necessiria est maxime, dilucidus,apertusq; fit. Nam si ad materiae disse cultate accedat etiam obscuritas uerboru,Cr albuctatum dicendi gemis,nes libenter legetur, quia iis i si nes facile intelligetur. Quo in generare Quintilianus in uitio est quanquam id tempore,quam hominis vitiu dici magis potest. Si quis aut epistolas tantum,σ leuiora quaeda uelit conscribere,is pro ubiecta materia tum graviustum leuius,tum aflictatius,tum remi ,tum copi sus,tum breuius,denis quod ipse maxime dinum ueri genus dicendi sequi poterit,modo materiae,
lectoris suti faciat. Arem),qui adscribendum accedit,non folii quid potifimum uelit scribere,
267쪽
LIBER III. Niquo potifimum modo uelit cribere, sed cuius iuscribendo similis este,confideret necesse est. Nunt
quia aliter catonis,aliter Ciceronis,aluer Quintiliani liter Macrobib er Boethijsecussi locutum si omnesq; in uo genere,quanquam bene dicat, tamen intersie maxime discrepent,videndum est, cuius maxime similes esse cupiamus.Nam si cis
ronem nobis imitandum proponimim , caeterorutum modos, tum uocabula vitemus necesse est.
Non enim becula modo intersie discrepant,sed μiusdem quoipfeculi homines disimiles in dicendo
sunt.Nam,si diligenter aduertimus, aliter cicora , aliter Salustius, aliter caesar loquitur, qui tamen aequalis prope fuere. Permixtio ueri iuia, σconfuso generum dicendi, quae ex omniabus sieculis atque hominibus', tantum orationi inaequalitatem ac disimilitudinem affert ut momprosa pene uideatur. quod in Aulo Gellio maaxime intueri licet: qui quum pristam illam elaα quentiam imitari conaretur,neque id pateretur consuetudo seculi sui: item quum Graecos, apud quos illa conscripsit,effingere atque exprimere, natura linguae latinae repugnante aderet:pefiamum, meo iudicio,er minime imitabile dicendi genus albecutus est. Is igitur,qui adscribendum accede uni seculo, atq; adeo uni uiro fe addicat,
268쪽
Ma. DE RATIONE ScRIB. tum est enim,ut ait Plinius, ad aemulandum non
optima quaeq; proponero tum sibi siummo sturi dis imitandum,atq; lingendum curet.nes disti dat se dicendo quemcunq; uoluerit aemudari, erconsequi pose, modo se diutifime in scribendo
exerceat. Nemo autem si e ueterum ue noustrorum,qui Ciceronem in omni genere no optimmum ais praestantisimu esse putet. Quod quiadem qui existimabit, ad em imitationem se maconferre, em orationem effingere, eius uiris; tes in eloquendo,quoad feripoterit, ibi comparare uelle debebit.
Quum auisetfigurae tres orationis: agra*is,quae verbis er sententi'' grauisimis constat, er luminibvi ac coloribus tota distinguitur:quam lis in orationibuε ciceronis loci quam plurimi, praesertinis in accusitionibus,σ inuectius: Alister u mediocris,quae de altitudine illa, er sublimis tute multum detrahi non tamen ad ima deficenis dit: quales sunt magna ex parte ciceronis orarationes, philosophiae uolumina: Tertia insima, quae strinonem purum, popularem,ac nudum, sed tamen proprium, ex latinum habet: quales sunt multae eiusde ciceronis epistola tum ad ux
269쪽
LIBER III. xa rem,tum ad Atticum,tum ad alios, ad quos ille quotidiatiosermonescribebat:unte omnia uidendum est, utinas intersie discernere quam optime sciamus.neque existimemus orationes omnes in
graui,philosophiam in mediocri,epistolas in ara tenuata figura scriptas esse.Nulla enim stre orax
tio est, in qua non omnia haec genera reperiar tur. Narrationes enim plersis in attenuata sunt: exordia in mediocrilconfirmationes,er confuta tiones, T conclusiones,praefertim in quibus miseratio captatur,pleruns in graui fiunt, nunquam in attenuata quod ex ponderesiententiarum , se
gurbs uerborum deprehendi facile potest. Habet enim haec figura tanquam fluuium quendam dicend effundiis omnes habendue eloquentiae: vehementium uero tantam,ut animos non mouere, sed cogere uideatur. Attenuata huic contraria, nullas translationes,authurus habetineruos taumen sermonis non amittit. In hoc genere comindiaescriptaesiunt,tumes insurgunt ille nonnunaquam,iratim, Chremes ut ait succus tumido delitigat ore. In hac figura epistolae a nobis,nisi grauior res urgeat, magna ex parte scribenda frunt Est enim discilior ia nobis attenuata,quam grauis veteribus unquam sui propter linguae latinae defuetudinem,uis amisionem, er propter
270쪽
in mediocren tigruuenis ascendere,Cr e graui immediocrem atq; humilem,non tume repente , sed
per quoslam quasi gradus siensim descendere , ut
uenisse in eum,non cecidisse uideamur. Mediocris inter utrans posita,nes hanc humilitatem,nes illam sublimitatem omnino retinet. Distinguitur tamen er illa figuris,er luminibus orationis: erquia utris finitima est Iaciliorem tum a censum, tum deficenctum habet. In hoc genere historiaectunt
magna ex parte conscriptae:orationes tamen Lia lanae praesertim,dd graue pleruns costendunt. In hoc genere magna ex parte orationera nobis
hodie scribi debet,qui 'rensi illud dicendi genus
exercere non possumuη, in laudationibus plorans uersamur. Licet etiam in hoc genere epistol,sscribere,praesertimeas quae materium habent grauiorem. Videndum aut est, ne in finitima his Ruris uitia dilabamur.Nam dum graues esse curamus olemu3 nonnunqua tumidi feri, si uel crebris atq; extraneis translationibus,uel sequentibus ac poeticis adiectivis orationem repleamus: qualia sunt in Petronio, Murtiano, cr Apuleio multa,quaedam etia in Hierotomo nostro,praefertim ubi de beata Virgine, aut infris loquitur. In quod uitium multos quos de nostris incidere hodierna die uideo,qui fetum demum latine ais ornate loqui putantinum poeticis adiectivis, atq;