장음표시 사용
271쪽
LIBER III. ias translationibus orationem duram de difficile reddunt. Attenuatae contra figurae ultιιι est,quu coniunctiones ac neruos orationi detrahimus, quod infernione quotidiano fieri videmus:quale est,
nunquam ad me scripsisti, go scripsi ad te saepe:
Tu non scribis ad me,ego non scribam ad te: Amicitia mea tibi iucundu non est, mihi tua iucunda
non erit.Haec oratio neruos non habet. Adduntur
autem neruisic: Quum ego ad te saepe scripsi rim,ru ad me nunquam scripsisti: Quod si postri
haestatueris nonscribere,ego quoque ad te non seribam:Nam si tibi amicitia nostra non est iu cunda, tua quoq, mihi iucunda non erit. Atq; haec Rura quonia intutior, er inteflectu facilior est, exemplum apposivi. Habet enim grande Crpesicuum uitium.In caeteris,in quibus uitia uel minora , uel occultiora sunt, non apposivi. MOdiocris autem figurae uitium est, quum quo sines inguine, nerui Psententus coaceruamus potitus, quum componimus:eν orationi tenorem italum,uigoremq subtrahimusqui intel ligi mugis, quam dici potest. Sed quoniura haec sunt a Cicerone, π ab alijs veteribus, nostriss copiose, ora nates perscripta, a nobis uerbosius tractanda non sunt.
272쪽
ris DE RAΤIONE SCRIB. De uirtutibus elocutionis. -
Reliquu est,ut de uirtutibus elocutionis pam. ca dicamuK.Habet aut tres maximin praecipuu uirtutes elocutio,perlicuitatem,ornatum,commpositionem:quae caetem omnes complectuntur.
Perlicuitas tamen in singulis uerbis,tum in ipsa compositione,Cr ordine confideratur.Verba singula σ propria,N Ututa,Cr labia sint neces, se est, Propria fiunt, quae uniustui sis rei conceriptum proprie accommodate, signiscant. Quo in genere fordida,obscoena, Cr humilia uitanda sunt: quamus sint em, quam exprimere volu- nius, rei propria. Sordida existimantur dictu, quae ab oculorum alectu remouerisiolent:ut oscia corporis necessaria,eorumq, membrorum σosciorum uocabula. O coena sunt ea, quae tarames cum honestate fieri nonnunquam posint, dici tamen sine uerborum foeditate non possunt: ut dare operum liberis, ex quae eiusdem generis omnibus nota uni:quae quidem tam honeste dici, quam feri debent.Humilia sunt,quae insta lecto, ram,aut auditorum,dut etiam eius ipsius qui Bisquitur,dignitatem sunt:ut si apud Ponti'em, et sacrum collegium,asinos, mulos, instrumenta mostica singillatim ut uilia domus vicia nomineis
273쪽
. I; I B E R I II. rar. mus:quae quidem aut silentis praetereunda, ura honestioribus vocabulis nominanda sunt. . Pro pria item fiunt, quae qsum vocabulo careant, ad similitudinem referunturi.ut iucuturi, quod tam
de pilis ex sedibus, quam de iaculis dicimus, quia pilari crfudari non dicimus. Item lapidare, non solum de lapidibus, sed de glebs quos, Cr testis,
cx similibus dicimus,quae uocabula propria non habent. Vertex item est aquae reuolutio, Cr qui quid in se uertituri.per similitudinem tamen σcapitigher montis cacumen dicimus. Propria etia. am fiunt,quae usus alicui certae significatiovi deis commodauit ut veteres, qui urbis nomine Roma tantum intelligebant,quamuis aliae multae urbes: esent: Cr nos, qui Philosophi nomine Aristoreis Iem, Apostoli Paulum intelligimus, quamuis crphilosophi alij, er apostoli fuerint. Denique, ut breuiter dicam, propria fiunt, quae id quod uoluismus, raditori maxime apertfimes declara cr ut Fabius ait non auditu,sed inteflectu perpenαdenda sunt. Latina autem uerba sunt, quae veteruscriptorum autoritu π Romanae singliae cotisuetudo comprobauit. Quo in genere Graeca multa ita iam in usum recepta sunt,ut si quis eadem lantine uelit exprimere,non inredigatur . ut Apostolos,Prophetas, scopos,euangesti,theologiam, angelos, alia multa,quae appellare latina a det
274쪽
det nemo. Quaeda etiam hebraea uocabula ita res repimu ut mutare ea neβε ducamus, ut cheruabis,seraphin, fabaoth,osanna,alleluia, s simiolia. auod si quando de sacris rebus scribamus, aut dicamus, s abstinere neq; debemus ne retiagionem odisse videamur:nes posumus quid si latine Lee dicere uelimus,a nemine prorsus intellia geremur. Eu item, quorum res inuentae nupersunt,uocabula reformidare non debemus. qualia sun cardinalisbombardae,campanaelaphae,e: caetera: quorum quum res nuper sinuenta sint,
uerba quoq; quibus res illa exprimuntur, in corrsuetudinem admittenti siunt, ne uel aliud diceare uelle, quum loquimur et alio nati seculo, uel, nolle omnino intelligi uideamur. tuta uero noomnia fiunt,quae latina. Ea enim quae uel in duodecim tabulis,uella librispontifcum,uel in comoea dijs,tragoedi',scriptisq, eorum qui ante Ciceromnem fuerunt,tutina quidem esse nemo dubita sed etiam ipso Ciceronis tempore ex usu remota,utvantiquata erant proptereas minus bene ac perras cue loqui existimanduου est Gellim,qui non modo a uerbis issis non abstinet ed ea etiam affectat, CT quaeriti contra ea quae posteriores philosophi,theologi, et iuristeriti in consuetudinem adaduxerunt,uerba magna ex parte fugienda sunt, ais ad Ciceronianum illum candorem, Cr perinsticuitatem,
275쪽
I LIBER II i. xis ficultatem omnis linguae consuetudo reuocana.da, modo uel apud ciceronem, uel apud alios magnae autoritatis scriptores ea uerba reperia 'antur. Si uero conceptus aliquos uel in philομα phia,uel in theologia exprimere uelimusqui uerateribus uel intacti,uel incogniti fuerintinon proupterea debemus uereri quomings quoquo modo exprimamm, aut voces de integro effingamus, aut inuentus molliamus,aures s i Esnostras albi faciam nes propterea eos qui id fecerunt,cγα prianum, Lactantium, Hieronγmum, Augustia num , innumerabiles alios doctifimos uiros, ibarbaros aut imperitos appellare debemu/: sita omnia ad doctifimorum hominum autoritatem, consuetudinem referre.-baec in singulis ueribis breuiter o emunda esse censeo.
. In compositione autem,σ contextu ipso,multa er magna uitia committuntur,quae non modo difficilem atque obscuram ed ineptum quos Cr inconcinnam orationem reddunt. Nos ex tuis: quaedam maxime insignia annotabimus,ur ex talis caetera cognitu faciliora sint. Ante omnia
igitur, A dilucidi esse cupimus, sensifimas ta
lus comprehensiones, quia πτι- Grsciuora
276쪽
E4o DE RATIONE sCRIB.cunt, fugiemus, ne lectoris aut auditoris intentis probequi ingenio nostram orationem non pol it. Item tardum,σ diu dilatam uerboru traAufio inem,quod Graeci inr0μυμ cari magnopere uitabimus,ne multis interiectis uerbis,finis demusententis oblito iam lectore consequatur: qualis uitia sunt in prooemio Pristiani. His finitimae fune longae, crebris siententiarum interpositiones, quas Graeci παρενσεσω uocat:quo nes requeutes,nes longas se conuenit te lector aut principalis sententis obliuificatur, aut ita utrans feca implice ut neutrum intelligat. Videndum praete, rea est, ne uerba ita texumus,ut uel ancipitent, uel obscurum intellectum reddunt. Quale sit L Sura uocant Itali medi' quae βumbus aras: aut illud,Aio te Aeacida Romanos uincere posise:quo loco er uictos, uictores Romanos post fumus accipere. Videndum item est, ne dum coaprosi, aut elegantes, aut ornati esse cupimus, tanani quodam strepitu,circuitus verborum, σέ ut ait Quintilianus copiosa loquacitate lanissimam er incomprehensibilem uerborum serarim ne ullo rerum pondere,aut conclusione faciamus: qua in re nonnusti maxime laborat, ratist tunc maxime doctos dis elegantes existimatustis a quam paucifimis intelligantur. Alij contra breuitati studentes, uerba,nomina, coniun*ctiones,
277쪽
LIBER II 1. a salanesiet ceteras partes ex oratione detrabunt:
ruti aut se ita breues fore, si nec baria omiseηrint: alit caeteros ea intelligere, quae ipsi intellis gant.Nonnalli uerba quidem clara, ex suo ordiane collocant: sed ita,ut nullus ex his,aut quam o cultifimmbensius emergat id ut oporteat licto
rem sensus illos nou quasi alienos intelligere, sed
quasi suos magno labore excogitare, ais inueniare,quae quide αδυανοππα a Graecis uocantur. Datida igitur opera est, ut lector atque ductior non
modo posit nostrum orationem inteliligere, sed ut non posit eam, etiamsi uelit, non intelligere. Quod quidem obtinebimus, si,ut ante diximus, uerbis proprijs,latini π usitatis utemur. Nam emendate loquedi ratio, quam Quintilianus adriiungit,ud grammaticam institutionem pertinet. Item si comprehensionibus non longis, nes imteriectione sententiarum,dut traiectione uerborarum,aut ancipiti contextu sententias obscurabismus postremos nes orationi quicquam dere hemus,nes superuacuu diffuere patiemur, nessententias de communi usu remotu3 atq; abhorrerentes excogitabimus.Est enim,ut ait cicero, viritium in oratione uel maximum,a uulgari geneTe orationis,er a consuetudine communis siensius abhorrere. Quod quidem vitium quum semper mapium fuit,tum hocpraecipui tempore uel maxiacu ing
278쪽
a4x DE RATIONE ScRIB.mum,uel maxime fugiendum est. Nam nes ostrones literis delectuntur: neq; hi qui deIectantur, hoc dicendi genere delectantur. Praeterea quam paucifimi ex his quorum gratia uel dicimus, veι
scribimus tu docti sunt,ut posint nos f obscurisus loquamur, etsi diligentius attendentes intelliis gere. Dabimus itus opera, si intelligi cupiemur, ut nostra oratio ita in animos lectorum ais αditorum,utfolin oculos, etiam inuitos inruat, atq; incurrat.Illa praeterea in compositione uitia
fugienda fiunt,quae ineptam,insulsam,ais incona
cinnum orationem reddunt.ut freques uocalium earundem concursius:quale esset, Herculia arma aenea allata fiunt. quod uitium uastam,dis hianotem orationem reddit. Item huic contrarius crealer multurum consonantium quasi conflictus, qui docilem pronunciatu reddit oratioὴe: quas te esset,Xerxes strangulauit Ptolemaeum. Ite eiusdem literae crebra repetitio ut in hoc ueν-,O Tite tute Tuti tibi tanta oranne tulisti. Ite eivie dictionis freques sine decore ais ornatu repetitioru si homo cogitare quanti hominis uita est tulivi homo hominis gratia homines occidere1- Via tandus est etia ille contextus uerbora qui ueh.nu turpe,uel obsimu reddit:ut,csi nodro exerestu, et Dorica eastma, et milia. Velsi sum emit tam
te, qui etia in obscoena parte accipipotest qua,
279쪽
grici, κακεμφire dicitur.Item ille uitio με contextus est,quι ιn numerum poeticum desinit: ut, Da animas nobis,caetera tolle tibi. Cristud in priore Luciiij libro, Has res ad te scriptas Luci miliamus Aesi.Item uitiosa sunt crebra militer cadetitia:ut, in conlectu tantorum doctora viroru ais pientifimorti oratorsi,quis audeat uerba faceret Quae quide uitia tametsi obscura oratione no reddutiaeque tume,atq; obscuritas,lectore atq; audiatore auenati atq; haud cio, an et id magis. Mira obscuritas auditoris uidetur arrogantia arguere,er quoquo modo attentu eum reddit,ut si qua ex parte pol it,quae dicuntur intelligat. Intocinnatas
uero Cr auditori quamuis imperito fastidistili Uastri, scriptoris ignorantia dis stultitia osti nadstuperte. Dabimu3 itas operum, ut Cr per hiarai inscribendo,dicendos mM,Cr haec uis alia hi similia in compositione uitia declinemus.
Sequitur,ut de ornatu,quam secundari esse uirtutem elocutionis diximus, pauca diseramus. Nam ubι oratio propriis latinis ac usitatis uerbis assecuta flerit,ut perlucue ab omnibuη intelligatur, tum quibusda quasi colorius depingenda uis illustranda luminibus erit,ut ex aures deles arcer anima mira quada lectionis suauitate per
280쪽
mulceat.quae quidem quo modo aut inuenienti, aut collocandasse magna ex parte natura ipsa docebit, atq; ad locos ilios flo quodam, en ordine oratiotin quasi manu ducet. Non enim haec torab arte,quam ab ingenio,cc natura inu, neo i dicio,prosciscuntur.nullis enim praeceptis,nullo
artificio trari potest,quo loco unumquamq; 'guram diss=onere Cr collocare conueniat. Huc accedit,quod in sermone etiam quotidiano,er communi lingua illiterati homines no illi modo qua arte tradita fiunt ed alijs quos er musto pluriablu,nullo docente,utuntur. quod qgum ita sit βαtendum est aut haec a natura,non ab arte prosicla sci,aut homines cum arte nasci:quod quidem qua
stultifimumsit,illud promo sequitur, c a st tura primum princta euecdeinde a doctifimis utris obseruata: ex quia constrae ad dicendum uis debantur,in urtem praeceptionems redacti Obseruauerunt autem haec primam Graeci, eris iis artem Cr praecepta redigentes, suis nominibus appellauere. Nobis, quibus illa adhuc incognita atqe inaudita erant,maiora de discillaru ob noriminum nouitatem uidebantur. Nostri deinde m scribentes,atq; omnia ad patrium,hoc est Romanum fiermone revocantesilatinis uocabulis nomia
nauere. Sed qui paru periti linguae graecae siunt, alia putant ebe quae graece audiunt,alιa quae tim