De manumissione servorum apud Romanos

61쪽

- De Manmissione Servorum re Omritium. Quae ita Vertit Iacobus Curtius : Cum in manumittendo servo tria legitima concurrebant e mct ipse major esset annis triginta , ct dominus ejus legitimus esset dominus, hoc est ex jure Ouiritium. Dicit debere esse dominum ex jure Quiritium quia apud veteres crat & dominus bonitarius tantum, qui si Testamento manumittat, non ciVem Romanum sed Latinum essicit. Auctore plano in fragm. tit. I.' I6. Omtantum inquit , in bonis non etiam ex jure Ouiritium servum habet, manumittendo Latinum facit. Quam jure veteri dominiorum differentiam , quo facilius capiantur quae dicta sunt, & deinceps dicentur , eX-plicare fusius lubet. 6. Dominus itaque bonitarius quis tantum sit, docet Ulpianus his verbis: In bonis tantum alic in semum est, velut hoc modo si civis Romanus a cive Romanoservum emerit, isque

62쪽

Apud Romanos. traditin est , neque tamen mancipatus ei, neque in jure cesius, neque aleo anno possessus sit. Nam quamdis horum Didfactum fuerit, isserum in bonis quidem emptoris est , ex jureo itium autem venditoris est. Dominium illud bonitarium dicebatur antiquitus dominium natutale, dominium vero ex jure Quiritium legia timum dictum est , Theophilus :

ἔννομ' δισπηπια. en ἡ μ Φυσκη' in bonis, δεσποπις ζον' ι'. ii 1ἐ ννο α γ λεγ πι jure Quiritium , τουτ εοῦν ἐκ του δικάιουπ Κουιριπ Ρωριούων. Legitimum autem dominium sive ex jure Quir tium ut acquiratur, sex sere reS r quiruntur , quas nobis ob oculos ponit Varro de R. R. lib. 2. cap. ΙO. In emptionibus dominium legitimum

sex fere res perficiunt , si l reditatem justam adiit: si ut debuit , mancipioAEbeo accepit a quo jure civili potuit:

63쪽

is De A fanumissione Servorum aut si injure cessit culpotuit cedere , ct id ubi oportuit : aut A Uucepit : aut si . praeis sub corona emit: tumve cum in bonis , sexioneve cujm publice venit. Ex hoc jure oriebatur haec fomarula. Hunc hominem ex jure Omritium meum esse Ho. Atquc hinc illa se mula Und Ciceronem invectiva Iv. in Verrem : Si patet fundum Capenatem , quo de agitur, ex jure uir tium P. Semvitii esse. Qui utrumque

dominium habebat, jure pleno dominus dicebatur. Theophilus:

ἐλέγετα pleno jure dominus , ως

τ ψυ01. . 7. Verum hanc dominiorum distinctionem subtilem sublatam voluit Iustinianus lege unica C. denud. jure Quiritium toll. cujus verba addam Accursianorum causa, ita Verba sonant : Antiquae subtilitatis ludibrium per hanc deci onem expellentes, nullam

64쪽

Apud Romanos. 67 esse disserentiam patimur inter domia

nos , apud quos vel nudum ex jure Ouiritium nomen, vel tantum 'is o-nis reperietur: quia nec hujusmodi volumus esse distin tionem, nec jure Om-ritium nomen, quod nihil ab aenigmate discrepat, nec unquam videtur, nec in rebus apparet, sed vacuum est super- suum verbum, per quod animi juvenum , qui ad primam legum veniunt audientiam, perterriti exprimis eorum etncunabulis inutiles legis antiquae dispositiones accipiunt: sed sit plenissimin stlegit m quisque dominus, sive servi,

e aliarum rerum ad se pertinentium. Quae verba, & s1 per se clara, nunquam intellexerunt Accursiani, scdu per rubricam hujus legis, quae est de nudo Iure Omritium tollendo. Quia

nesciverunt quid esset nudum jus Q iritium , quoniam ntisquam in Justiniani libris explicatur, & illi illotis ut dicitur) manibus ad Jura accedebant, nec quicquam lites is, ut hodie

65쪽

8 De Manu-ssione Servorum hodie saepius contingit, humaniorubus operam dederant. 3. Oportebat itaque ut vidimus, cum, qui manumittit, debere esse dominum ejus quem manumittit, alterius igitur servum manumittcns nihil agit, quoniam ei nullum in rem alterius competebat jus, quod notis simi juris est : eoque proculdubio respexit Tertullianus de Corona cap.

13. Servum alienum quomodo manumittet ' Et adversus Μarcionem lib. . cap. q. uM libertate Christus nos

manumisit; nonne eum constituit manumissorem qui mi dominus η Alienos enimservos ne Galba quidem manum si , facilius liberos flaturus. Inde apud Plautum servus rogans manU- mitti a domino , responsum accipit se non esse dominum ejus, ideoque manumittere non p0sse : in Monaechm. act. s. sic. 7. vers. 34. & sequent. Non tamen hoc in genere verum est, sed limitationem patitur.

66쪽

sui Romanos. 'Direi ho quidem jure nemo alienum servum manumittere potes . Lege 9. C. de Testam. manum. Semo tuo defunctm licet te haerede crabis e proponitur , directam tamen libertatem non potest dare :jure enim direcito libertatem servis alienis nemo potest dare. Ubi

notandum quod dicat lex jure diro toquod & Tortullianus intellexit ; nam fideicommita potest dare lege I s. D. de fideicom. liberi. Libertates Ramper fideicommissum dari possunt , ct quidem largius quam direcito: nam non tantum propriis, sed Er alienis servis per fideicommissum libertas dari potest, ita tamen ut verbis vulgaribus, is quibus evidenter voluntaου testatoris expriami possit. Idem docet Imperator 3. 2. Instit. de sing. reb. per fideicom. rel. & Paulus lege Iq. f. I. D. de Legatis a. Teneturque haeres vel leg tarius servum illum a domino in cujus potestate est, redimere, & redempto libertatem tribuere f. 2. Instit, eod.

67쪽

so De Aldanumissione Servorum ubi hoc modo loquitur Imperator: Libertas quoque perfideicommissum servo dari potest , ut haeres eum rogetur manumittere , vel legatarius , vel e commisiarius, nec interest utrum de se proprio servo testator roget , an de eo qui i us haeredis , aut legatarii aut etiam extranei st. Itaque ct alienus servus redimi ct manumitti debet. Ouodsi dominus eum non vendat : Amo 3 nihil ex judicio ejus qui reliquit

libertatem , recepit et non statim emstinguitur eicommissaria libertas, sed dissertur, quasi posset tempore prociaemte , ubicunque occasio servi redimendi fuerit , praestari libertas. Eodem modo Imperator Alexander lege 6. C. de fideicom. liberi. Deberi etiam aliena ancilla fideicommissariam libertatem placuit: nec deficit hoc debitum si int rim dominus si modo nihil ex judicio ejus , qui quaeve reliquit libertatem , perceperit noluit vendere : quiapossit tempore procerinic , ubi que occasio

68쪽

Apud Romanos. Iredimendae ancilia fumi, praestari libertas. Quibus in legibus observanda sunt verba: Si modo nihil misH-cio ejus qui reliquit libertatem, perceperit. Quibus indicatur, si is cujus servum liberum esse voluit testator, aliquid recepit vel cx testamento, vel ex legato, aut alio quolibet modo, non opus esse exspectari donec domi- .nus, semum Vendere velit, sed eum ad vendendum servum posse cogi, ut eo citius manumittatur , & Voluntas domini adimpleatur. Quod satis clare docet lex I3. C. cod. adde legem 92. D. de Conssict. & demonstrat. Debet itaque is, qui directam servo libertatem relinquere vult, dominus esse, potuitque tunc tot manumittere quot vellet, idque ex lege I 2. tabularum Paterfamilivi utisupeγ

familia pecuniaque sua legassit, ita jus

so. Patet.

9. Postea tamen hoc iis prohibitum est lege AElia Sentia, quae lata C 2 est

69쪽

ue et De I numissione Servorum est anno V.C. IIc CLvI. Sexto Italo Lamia & C. Sentio Saturnino Consulibus, & lata est per ipsum Augusti im, quod satis indicat Dion Cassius lib. LV. loquens de Augusto: τε

α δέ δεν Mu. Id est, ut Xilander venit : uma multi multosn numittebant , aetatem quam ct -- numittens ct manumittendus halere

deberent , constituit. Fallitur igitui Mynfingerus , qui in commentario ad Institutiones putat hanc legem osse eam cujus meminit cicero in Topicis , cum multo post Ciceronis mortem demum lata fit. Prohibuit haec lex ne quis in fraudem creditorum servos manumitteret, idqtie palam est ex Iustiniano: Non tamen, inquit, micuique volenti manumittere licet. Nam is qui in fraudem creditorum manumittit , nihil agit ; quia lex e Elia Sentia

70쪽

Apud Romanos. 33 Sentia impedit Mertatem. Idem docet lex 27. D. Qui & a quib. manum. Idque tam jure militari quam jure civili obtinet. Lex 8. f. I. D. eod. Si miles jure militari testamento facto ,

libertates dederit in fraudem creditorum , ct non solvendo moriatur, impediuntur libertates. 1 o. In fraudem autem creditorum quomodo quis libertates relinquat, luculenter docet Imperator 3. 3. Instit. Quib. ex caus manum. Afraudem autem creditorum manumit tere videtur , qui vel jam eo tempore quo manumittis , solvendo non est : vel qui datis libertatibus desiturus est FL vendo esse. Praevalui e tamen vide

tur nisi animum quoque fraudandi

haluerit manumissor ) non impediri libertatem , quamvis bona ejus creditoribus non sussciant. Saepe enim de facultatibus suis, amplius quam in his est , sperant homines. Itaque tunc intelligimus impediri libertatem , cum C 3 ut -