De manumissione servorum apud Romanos

81쪽

64 De Manumissione Servorum stit.de Haered. quat.& dissi cessarius haeres, inquit,ssemus haeres institutus, ideo' mellatur, cymasive velit sive nolit, omninops mortem testatorisprotinus liber es haeresnecessarius Et quod hqreditato abstinere volentiPrqtor Vel Procosut id non perinittat. lege 37. f. I .D.de Acquirenda vel omiti. hqred. 17. Dicat hic quis , quomodo cogi potest liber & haeres esse, cum invito non fiat beneficium, & nemo haeres alicui existere , jure possit co

gi ' Respondeo speciali de cause id

fieri, ut dominus deiunctiis ignominia non assiciatur per distractionem & auctionem bonorum suorum, quae infamiae proxima est , ut satis patet ex oratione Ciceronis pro Quintio. Ast dicci et, si infamiae proxima est distractio bonorum per creditores instituta , ergo inhumanum atque injustum est , manumis, sum ad fercndam illam ignominiam

obligari & adstringi: Verum quis

nescit

82쪽

Apud Rρmanos. 6s nescit eum libertatem quae res in Amabilis est, pro ignominia illa consequi, deinde sibi ipsi acquirere quidquid post patroni mortem adquirit,

nec obnoxia facere sua bona creditoribus etiam si patroni bona non sunficiant. Ut docet Imperator loquens de servo necessario haerede instituto, cujus, Vel potius cujus patroni bona

aversione vel sectione vendebantur. f. I. d. t. Pro hoc tamen incommodo illudet commodum praestatur, ut ea qua

post mortem patroni sui sibi acquisierit,

i reserventnr. Et quamvis bona dein 'nsti non sufficiant creditoribus e ta men ex ea causa res ejus , quas sibi a quis erit, non veneunt. Gliod tamen cum sale capiendum est , nam si separationem bonorum suorum a bonis patroni non petierit , aut patroni bonis sese immiscuerit, etiam bona ejus post patroni mortem acquisita distrahentur , ut creditoribus satisfiat ,

bonis patroni non sussicientibus. Lege

83쪽

66 De Manumisione Servorum Lege I. f. ult. D. de Separationibus. IS. Atque haec hactenus de lege Hlia Sentia quae prohibuit in fraudem creditorum, in testamento plures uno manumitti. Restabat ergo, ut qui locupletiores essent, & quo- m bona creditoribus abunde sufficerent, tot manumittere possent quot vellent. Idque ex lege I 2. t bularum observatum, est. Donec

eadem lex AElia Sentia prohibet et domino minori viginti annis aliter manumittere quam vindicta, justa causa manumissionis apud consilium probata. f. q. Instit. Quib. ex laus. manumit. Eadem lege lia Senuia

domino minori viginti annis non aliter manumitte e permittituν, quam victa apud conssium, justa causa manumissionis approbata, fuerint manumq*. Textum nunc corruptum esse putant Bacchorius, Vinnius, & Galliae decus Hottomannus qui idcirco ita

legit: Ouam si dicta apud consilium

84쪽

Apud Romanos. justa causa manumissonis , approbata fuerit manumissis. Sed fas mihi sit ab illis dissentire, credo integrum &minime mendosum esse teXtum, atque disposito uno commate hoc modo esse legendum : quamsi vindicta, apud consilium,sta manumissionis camsa approbata, fuerint manumissi. Sed de consilio & justa causa postea loquendi dabitur occasio. I9. Notum itaque est em hac lege,

domino minori viginti annis , non licuisse manumittere servum aliter quam vindicta, ergo nec censu nec testamento. Quae lex sequitatem quamdam in se habere videri poterat, nam imbecilla ejus aetatis adolescentium judicia sunt, & facile circumveniri servorum blauditiis possunt. Theophilus: ο α'υ

85쪽

68 Manum issione Semorum

6 τουτω - α ω τίω ἐαυτων ἐλατ- δε εασιαν. Quae sic vertit Iacobus Curtius: Eadem lex irritas is esse libertates , quae a minore et/ginti annispraestantur: nulloque id odio, sed favorepotius manumittentium, noverat enim eos qui eam aetatem agunt,

facile circumveniri , servulorumque blandimentis Ur adulationibus capi, stita facultates suas diminuere. 2o. Hanc legem etiamsi quadan- tenus justam abrogavit nihilominus ex parte Iustinianus, nam quod lex AElia Sentia prohibebat testamento

ante annum vicesimum manumittere , ille reduxit ad annum decimum septimum impletum , & decimum octavum inchoatum , inductus his rationibus quas reddit f. 7. Instit. d.t.

Cum ergo certus modus manumittendi

minoribus viginti annis dominis per i gem e Eliam Sentiam constituitus esset:

eveni in

86쪽

Apud Romanos. eveniebat, ut qui tuordecim annos expleverat, licet testamenta facere legataque relinquere posset: tamen si adhuc minor esset vi mi annis , tiberi te rvo dare non posset. Ouod non erat ferendum: nam cui totorum suorum bonorum in testamento dispositio data erat, quare non militer ei quemadmodum alias res; ita de servis suis

in ultima voluntate di ponere, quen admodum voluerit, permittimuου, ut

libertatem iis possi praestare ' Sed quum libertas inaestimasilis ressit stpropter hoc ante vigesimum aetatis annum antiquitas libertatem servo dare prohibebat: ideo nos mediam quodammodo eligentes viam, non aliter minori viginti annis libertatem in testamento dareservosuo concedimus, nisi decimum septimum annum impuverit, ct decimum offfavum attigerit. Rusque

dispositionis & constitutionis suae jam reddit porro rationem Iustinianus, similique occurrit oppositioni

87쪽

o De Manumissione Servo mdesumptae ex lege AElia Sentia, quod scilicet lubrica etiamnum 11nt istius aetatis ingenia & judicia, his verbis

Ouum enim antiquitas huyusemodi aetari, ct pro aliis postulare concesserit: cur non etiam sui judicii stabilitas ita eos adjuvare credatur , ut ad libertatem dandamservi uispo mpervenire. Quod dicit septemdecim annorum aetati concessum pro aliis postulare, adeo Verum est, ut notum s1t omnibus qui vel a limine JCtos salutaverunt, nec in civilibus id tantum obtinuit, sed & militaribus in rebus. Gellius Noctium Atticarum lib. Io. cap. 28. C. Tubero Historiarum primo scripsit Servium Tullium , Regem populi Romani , quum illas quinque classes juniorum censu aciendi gratia institueret, pueros esse existimasse, qui minores essent annis septemdecim : atque inde ab anno septimodecimo, quod idoneos jam esse Reipublicae arbitraretur , milites

88쪽

Apud Romanos. 712 I. Verum contentus non fuit Imperator legi amice Sentiae aliquid sustulisse, sed totum hoc caput postea delevit & irritum reddidit, permittens ut omnis dominus, quo tempore testamenti condendi jus haberet , scilicet anno decimoquarto, etiam servos quos vellet, testamento manumittere posset. Quod patet exf. 3. Inst. de Liberi. Ubi omnes liabertos null' nec aetatis manumissi, nec

domini mannmittentis , nec in manumisonis modo disirimine habito cives Romanos fieri vult. Clarius docet idem hoc Novella I99. cap. 2. Et hoc quoque praesenti constitutione sancimus rut licentia sis minoribus in ipso tempore, quo licet iis testari de alia substantia, etiam servos suos in ultimis voluntatiabus manumittere, nullo iis aetatis imp dimento faciendo: sed vacante lege quae haec primitus prohibebat. 22. Huc usque de lege AElia Sentia, erat praeterea & alia , quae nu

merum

89쪽

72 De Manumissone Servorum merum manumittendorum in test

mento praescribebat, scilicet Fusia Caninia, de qua priusquam aliquid dicamus, a quo lata, & unde dicta sit, explicabimus. Legem itaque hanc quidam Pis in quidam Fufiam

Caniniam vocant. Fusiam Vocant vulgares Institutionum editiones, &Paulus Sententiarum lib. q. cap. Iq. Furiam vocant Ulpianus fragm. tit.

I. f. 24. &Theophilus in paraphrasi Institutionum: sed sive Furiam sive

Fusiam vocemus hanc legem, non multum in eo situm erit. Nam R litera sero apud Romanos inventa est,& auctorem inventoremque habet

Appium Claudium Caecum, testa Pomponio in lege a. f. deo. I. Ideo Romani saepius has literas confuderunt , & pro R litera S quae prius nota fuit, usi Int. Foslus: R pro S litera antiqui sepe posuerunt, ut m o us , meliosibus , las u si

pro majoribus , melioribuου , laribus, feriis.

90쪽

Apud.Romanos. 73feriis. Cum hoc convenit Quintitalianus Institutionum ' Oratoriarum

lib. I. cap. q. Nam ct V ess oein Valerios Furiosique venerint, arbos, labos, vapoi etiam clamos. Et oportuno Livius lib.. 3. cap. q.

Furios Fusios scripsere quidam, id admoneo, nequis immutationem ipsorum virorum esse , quae nominum est, putet. Sive igitur Furiam Caniniam s1ves flam Caniniam Interpretes Vocent,

perinde erit. 23. Latam hanc legem anno II C. IDCCLIII. Fufio Galeno & C. Caninio Gallo Consulibus volunt Contius , Giphanius, Homannus dicuntque hoc constare ex fastis Capitolinis : qui tamen ut a Stephano Pighio editi sunt , eo anno nullum hoc nomine Consulem exhibent. Quapropter vereor ne haec lex eo amno Iata non s1t, & malo assentiri Ra Vaxdo, qui Conjectaneorum lib. 2. cap. I. probat si non verum, saltem