장음표시 사용
121쪽
14 S. 112. Praeespuae editiones textus Hebraei.
momenti sunt , quia supplent vices eo dicum ex quibus
desumtae sunt. Editiones, quae illas Primas secutae sunt, Perraro ad codices manuscriptos emendatae, saepius ad grammaticam et Magoram accommodatae sunt. Quare mi-xundum non e St, D. Brunsium deprehendisse primas editiones codicibus accuratius respondere quam SubRequentes. lieni coit Dis s. Genera I. ed. B r u RP. 125. Editiones Ρrimae sunt sequentes: I. I 477. in 4. In a j. Psalterium cum Comment. EiInehi; typus erroribus scatet, et matres lectionis pro arbitrio positae et O mi fisae sunt. ΙΙ. 1482. in F Ol. Bononiae Pentateuchus cum paraphrasi Onhelogi, tyΡus est accuratus . tu. 1485, 86. in FO 1. Soncini Ρrophetas Priores et posteriore8; lysus e St accuratus.1 v. 1487. in Fol. mi ii. Neapoli Psalterium cum comment. Et in chi et reliqua hagi O graΡha cum commentariis; tb pus minus accuratu8 e St. - 1488. in F o l. iii i n. Soncini B i h l i a Hebraica; Pentateuchus ad editionem Bononiensem 1482. expressu8, Biblii8 Vander II oogitanis consonat; prophetae priore 8 et pOSteriores ad editionem Soncinensem I 485 - 86., atque Haggiographa ad editionem Neapolitanam 1487. eXacta sunt. Ex hac editione manavit 1494. editio Brixi ensis, ex qua, Vel ex Praecedente Soncinensi quam plurimae
Fol. 6. T. Biblia polyglotta Compluten si a ,
quae , Praeter Ver8ionem AleXandrinam , Latinam Vulgatum, et Thargum Onkelosi, textum Hebraeum ad cois dices expre88um cum Punctis Vocalibus sed sine accentibus exhibent. Duae editiones Bombergianae cum Tha sumim et commentariis Babbinorum , Venetiis; primam i 513. curavit Felix Pratensis Judaeo Christianus; alteram I 523 - 20. curavit Jacob ben Cha j jim , quae 1547- 49. ae curatius recu8a fuit, plurium sequentium
editionum muter. I 569 - 72. in Fol. 8. T. Bibit a
122쪽
S. 112. Praecipuae editiones textus Hebra eL HS polygio ita Ant ver piensia, etiam regia dicta. quae complectuntur lextum Hebraicum ad editionem
complutensem, Paucis mutatis. eXPressum, Thargum Onhelosi, Ionathanis in Prophetas, Thargum Jobi et quinque Megillo in ex secunda editione Bombergi una, atque Alexandrinam et Vulgatam Latinam Versionem,
rigiensia, quae Praeter ea, quae in Aniversiensibus legimus, exhibent etiam Versionem Syriacam Pheg chiisto, Versionem Arabicam, textum et Vergionem Samaritanam. 1657. in F Ol. i6. T. Biblia polyg Iot faLondinensia, quae Ρraeter ea, quae in Parisiensi bus habentur, comΡlectuntur Versionem Aethiopicam Psalterii et Cantici, atque Persicam Versionem Penta teuchi. Ad haec Ρolyglotta pertinet Hepla glotton Castelli et T. in FOl. v Tres itaque sunt fundamentales textus Hebraei edIliones, nempe I. Sonci II un Sis I 488. , repetita
et III. Bombergiana secunda 1526 - 27. Ex his omnes editiones reliquae immediate Vel mediat manarunt; in perpaucis quaepiam ex codicibus manu scriptis emendata sunt quarum celeberrima est editio Iog. Athias 1661. Ams telo dami. Editio Vero Van der Ho Oglii ia os .. quibusdam lectionibus Variantibus instructa, per collationem Kenni cottianam celebrior laeta est. Quamquam autem omnes editiones ex illis tribus manarunt, et paucae complectuntur emendationes qua spiam ex codicibus manu scriptis desumtas; in multis tamen disentiunt, et quas piam etiam exhibent lectiones, quae in nullo manuis scripto codice repertae sunt.
S. 115. Origo te xlUS Samaritani.
Pentateuchus , quem Samaritant Ρropriis characte ribus conservarunt, sine dubio ex illa aetate descena
123쪽
1 iis L HS. Origo textus Samaritani.
separarunt; nam quum perpetua deinceps serveret ininter duo regna aemulatio , decem tribus, aut saltem sacerdotes Vitulorum aureorum codices ex regno Iuda non supcipiebant, sed ex propriis codicibus describe-Bant. et ad posteros propagabant. Deportatis, τ40 et sta ante Chr. . decem tributius; immissi coloni cum reliquiis Israelitarum commixti, et Samaritani dicti, ob in stationem leonum susceperunt missum a rege Aggyriae sacerdotem Israelitam. qui in Bet heΙ, ubi pridem vitu- Ius aureug colebatur, sedem fixit, adeoque sacerdos vituli erat, quare codicem suum Israeliticum attulit; e regno enim Iuda mutuari, pro antiquo suo in illud odio, prosecto nefas duxit. Ex hoo codice alia exemplaria inter Samaritanos propagata, usque ad nostra tempora e Onservata sunt, quin unquam ad Iudaicos codices refingerentur, quod mutuum illud inter Samari tu nos et Iudaeos odium adeo non permisit, ut nequidem transfugae Judaei illas; quas deprehendimus a Judaicis codicibus discrepantias, tollere ausi fuerint. I. 114. Fala textus Samaritani.
Textus Samaritanus nec ad Magoram mutatus, neque, quum Samaritani pauciores essent, tam frequenter descriptus est; quare paucioribus quidem mendis infectus suisse videtur; ast reapse permulta alterius generis vitia contraxit, quibus caret textus Iudaicus. Nam l. literae gutturales, quas Samaritani non pronunciant, frequenter sermutatae esse deprehenduntur; quare varietates inde ex gurgentes, nequidem in censum 1ectionum Variantium Venire pOg sunt, sed manifestis erroribus adnumerandae sunt. II. Mutres lectionis sunt frequentiores, et juxta certas regulas positae, quum textus Iudaicus antiquam libertatem orthogrisphiae con- . stantius retinuerit. Ill. Plures occvrunt lectiones, quae ex praejudicatis quibusdam opinionibus inductae sunt,
uti aetas patriarcharum Genes. 5 et i I. progredientibus
124쪽
generationibus, gradatim aequali et constanti propo tione, defitiens, ubi Hieronymus Quffe 8 t. in Gen. 5, 25 - 28. textum Samariticum nondum ita dispositum repetit. IV. Quaepiam ex conjectura, aut, ut disticulta a solveretur, mutata esse Videntur, ut Gen. 5. 2. mendax, pro Dan serpens; Gen. I, 53. iudicet, pro ' i u u i c o ii t. V. Plura alia in tru
sa esse videntur, quae in textu Iudaico desunt, ut ΕXDd. 1il. 40., et in locis, quae Eennicottus in textu Jud, ico desectu laborare existimavit, nempe EXOd. 6, s. et , 18, 8, 45. 25. 9 , 5, 19. t O , 6. I I , ι . 48, 4. 2O, 17. 19. 22.
S. II 5. Ars erili ea necessaria.
um editiones in non paucis locis a se invicem dissentiant, et Ρlures etia In spurias lectiones complectantur, ac aliae permultae exstent lectiones: codicibus e Inen d andis, ut scribit augustinus L. II. de doctr. Christ. , primitus debet invigilare solertia eorum , qui scriptura 8 divina g nos ge-desiderant, i. e. , requiritur in interprete et theologo ars critica, qua Variae lectiones rite diiudi-eentur, sPuriae digno geantur, et genuinae aut saltem verigimillimae restituantur. Negotium hoc. in quo de facto, quid auctor geriΡε erit quaeritur, simile est judicio, in quo criticus pro tribunali sedet, et textus mutatae lectionis ae- eugatur. Testes,' quam lectionem auctor scripserit, sunt codices manu scripti, editiones antiquae. Veteres Versi O- es, et alii libri vetusti, quorum auctores textus ex
125쪽
a18 g. II g. Ars critica necessaria.
codicibug allegarunt. Quum vero testes hi invicem pugnent, et ex testimoniis eorum Pergaepe Veritas erui nequeat: in gubsidium vocantur, prout in iudiciis fieri consueVit, Brgumenta , ex Vt ceribus caussae Petita, seu interna, nempe facilitas vel dissicultas recentioris originis, desectus omnis vel saltem congruentis sensus, convenientia vel inconvenientia lectionis cum serie orationis et scopo, probabilitas Vel improbabilitag, auctorem hoc scripsisse, atque Ioca parallela consonantia Vel Tepugnantia. Leges denique, ad quas sententiam Pro nunciat criticus, sunt regulae criticae. S. Il6. Aetas codicum. Ut codices, testes lectionum, Tits aestimentur, aetas, et bonitas seu sinceritas eorum examinanda est, seu quinam prae ceteris Veram lectionem exhibeta Te ΡOssint, et fideliter edicere Velint. Ρrimum Praecipue ab aetate dependet; antiquior enim codex veritatem lacilius reserre potest, quia caret mendis, quae subsequenti aevo irrepserunt, nisi recentior codex sorte immediate ex multo antiquiori descriptus sit. Aetas codicibus Ρermultis subscriΡta est, ubi anni plexumque a creatione mundi computantur, omissis mil
libus, quod per v i. e. , rup ure, i uxta com-
Ρulum minorem, indicatur. Chronologia autem Iudaeorum deficit 24o vel 24a annis, qui proinde praeter 500o annorum addendi sunt; demum a summa subtrahendi anni 4OOO, ut annus nostrae aerae oblineatur. In paucis codicibus numerantur anni iuxta aeram contra e- tuum, quae III annis ante Chr. incipit. In aliquibus codicibus subscriptio mendax est. - Dissicia Ilus desinitur aetas codicum, qui subscriptione carent.
Nam indicia, ex quibus conjectura de aetate capienda est, ambigua sunt, Velut atramentum e V auidum, et recentius illitum; flavus membranae 8O
lidae, mollis et detritae color; desectu τ
126쪽
3. 1i 6. Aetas eo di eum, II pune torum Vocalium, Mas orae et Lyri L ith;
diversitas atramenti in consonantibus et vocalibus; forma literarum etc.; haec enim omnia etiam aliunde commode repeti Ρoggunt. Fenni- coitus vero D i 8 s. Gen. p. 35O- 354., et do BO8 si V a P. Lection. V. T. r. I. Prol. g. I S. contendunt, hae indicia, si Omnia adsint, admodum remotam codicissetatem comprobare. Cons. Sohnur rex de C o d d.
Hebr. aetate dissiculter determin. g. IO-I6. Ceterum de Rossi codices seculo XIImo antiquiores vidicit antiquissimos; codices seculi XII et XIII. usque. ad dimidium seculi XIVti a n t i q u o g ; et reliquos usque ad sinem seculi XV. recenti ores. f. III. Bonitas eo dicum.
Quamquam ex pluribuq codicis cujuspiam errori-huq calami et linendis manifestis, legitime colligitur mala fides testis, Veritatem non accurate edicentis et ne quaquam tamen ex saucitate apertorum calami errorum recte concluditur, codicem es με fctglem, qui V prietatem sincere reserat; argumento enim id solummodo est, librarium hujus codicis fuisse curiosum et sollicitum, nequaquam autem e Odicem etiam, ex quo descripsit, et omnes ejusdem antecessores aequali cura descriptos fuisse. Quare ad examinandam codicis honitatem, singulares ejusdem lectiones cum antiquissimis testibus , inprimis cum antiquis Vergionibus, Conserendae sunt, et si his congentire deprehenduntur, recte concluditur, codicem hunc et Omnes ejus antecessores solerter suisse descriptos, et antiquas lectiones tena iter congerVasse. - Negligendum autem non est, quod
supra I II. II. diximus codices cujusVis regionis, jam inde a seculo XI. in qualibet sere provincia ad unum aliquem normalem eo dicem suisqs.correctos, et hinc in Iectionibus singularibus convenire, adeoque ad unniuuandemque familiam vel recensionem pertinere, et uni
127쪽
co in critica gaudere suffragio. Familiae vero codicum, non modo lectionibus, sed externo quoque habitu distinctae . sunt tres Vel quatuor: I. Hispanici. qui ad codicem Hillelianum corrigebantur, accuratiu8 1 e quuntur Magoram; quare a Iudaeis permagni, acriticis vero parvi aestimantur, characteres habent Pedi secto qu a dr a to g, simΡΙices et e Iegantes, ferme quales sunt in editione Plantini et Stephani; atra-menium est pallidum; Ρaginae raro sunt in tres columnas divisae; Psalmi per hemistichia scripti, et paraΡhrages Chaldaicae non inter linea res, sed in columnis Re Paratis, vel Iiteris minusculis in margine eXa- Tatae sunt. II. Orientales Hispanicis similes sunt, ut utrique in eandem classem conjici possint. III. Germanici Μas oram purum curant et hinc a Judaeis ParVi, a criticis autem magni aestimantur; literas hahent rudes, rotundas et informes, quales sere
sunt in aeditione Munsteri Basileae i536.; 1 i t e r a e i ii ilia Ios sunt maius ora Iae et ornatae, matres Iectionis frequentiores, atramentum niger-ximum, et Ρ a r a Ρ h r as e s Chaldaic a e inter Iine ares. IV. Italici intsr Hispanicos et Germanico gmedium tenent locum, tam quod accurationem Magorae, quam quod sermam characterum concerpit. Exempla characterum Hispanicorum, Germanicorum et Ita- Iicorum aeri incisa exhibuit Brunsius in Kenni cotti
Disp. Gen. Brunovici I 83.; ast forma in codicibus haudquaquam perpetuo est Prorgus eadem, sed Persaepe adeo Varia, ut judicium sit ancepg. l. II 8. Auctoritas antiquarum editionum.
Editiones primae et landamentales ejusdem sunt auctoritatis, cujus erant codices manuscriΡti, ex quibus manarunt. Reliquae editiones fere omnes vel ex
128쪽
g. I 13. Auctoritas antiquarum editionum. 12
Soncinensi a 488. aut Brixiensi i 494., vel ex polyglottis Complutensibus 15ir. , vel denique ex editione B Om-hergiana 1525 - 26. , aut ex Bombergiana recusa 1547- 49. manarunt, atque serme omnes magorethicae sunt,
Paucis exceptis amas orethicis, in quibus quaesiam eX codicibus emendata suerunt; his de Rossi accenset Omnes, quae Bombergianam secundam fi 525-26. Praece88erunt. ΡOsteriores Vero omnes dicit esse magorethicas. Amas Orethicae sunt majoris momenti quam ma-ε ore thicae.
S. III. Auctoritas Θntiquarum VerSionum.
A seculo undecimo retro usque ad scriptores saeros, non restant codices lectionum testes, adsunt autem Versiones, quarum auctores, ut ferebat illa aetas, antiquis et accuratig codicibus usi sunt, et quod in ipsis legebant, in Vergionibus exprimebant. Quare Rumtiquorum interpretum de lectionibus testimonium est tanti, quanti est testimonium illorum antiquorum OOdicum, quibuε usi sunt, si modo ex interpretatione
certo Perspici potest, quid interpres in codice guo legerit; si vero id non certo perspicitur, aut Prorsus non potest conjici: auctoritas imminuitur, aut prorsus evanescit. Id fere accidit: I. Si quaestio est de lectionibu8, quae sensum non mutant. II. Si lectiones controversae sunt minutiae, quas interpres, etsi in eo dicelegerit, in Versione negligere potuit; quod si autem eas eXPre88it, eas quoque legisse testatur. ΙΙΙ. Potuit vero interpre8 non modo voculam levis momenti, sed etiam graviorem vocem aut dictionem ad explanalionem quoque addere, ut ad dicendum testimonium admitti vix possit, nisi haec vox Vel dictio in codice manu scripto,
nequaquam de mutatione suspecto, inventa suerit, aut alia ratio urgeat, velut si Versiones. in Psalmis alphabethicis exhibent membrum, quod ex textu Hebraeo
exeidit, ut Ps. 57, 28. 145, 14. . IV. Si interpres quid
129쪽
122 3. 119. knotoritas antIquarum versio m.
Ρiam mutavit, ut germonem genio suae linguae Bisto modaret, VeΙ rem ipsam planius explicaret, a dicendo testimonio arcendus est. V. Si vox obscura aut dissicilis, quam interpres sortasse non intellexit, Omissa, aut ex conjectura traducta est: concludi nequit, in codice illius non extitisse, vel aliam scriptam fuisse. Vl. Si interpres circumscribit, aut sensum duntaxat exprimit,e Ogitandum non est, eum in codice suo alia Verba legi 88e, Blque saepe nec conjici sacile potest, quae Verba legerit; quare testis mutus est. Hinc Vergiones, qua θVerbum e verbo gistunt, criti eo majorem opem serunt.
quam quae sen8um solummodo resonant.
Versiones quidem ipsae mendis et leotionum varie latibus minime carent, hae fctmen non eaedem eum Va-
xiationibus Hebraicis, nec iisdem locis occurrUnt. Verissiones mediatae, quarum auctores eo dices Behraeos nec inspexerunt, neque intellexerunt, testimonium dolectionibus duntaxat illius versionis dicunt. ex qua
haustae sunt. Quod si versio immediata in locis quibusdam cum alia versione cognata esse videtur, testimo. nium ejus de Iectio no horum locorum 8Uspectum est. Si vero Versio antiqua in locis quibusdam recentior. aevo ad textum Hebraeum reficia suit, testimonium ejus in hujusmodi locis recentiu8 egi, et eandem Cum reliquo textu gravitalem habere nequit. - Αrchaeologia Iosephi Flavii maxima ex parte Vergionibus mediatist accensenda est; hausta enim suit ex versione Alexandrina : ast in locis, in quibus a Versione Alexandrina singulari modo recedit: Iosephus codices Hebraeos inspexit, et testimonium pro lectione textus Bebraei gravissimum dicit.
S. 120. Allegata in Novo Foedere.
Quae in Novo Foedero ex Veteri adducta leguntuFIoca, Pleraque ex Vergione AleXandrina depromta sunt. atque de lectionibus hujus versionis testimonium dicunt.
130쪽
g. Illo. Allegata in Novo Foedere. I a S
Quae vero ex textu Hebraico hausta sunt, testantur do1ectione codicum Hebraicorum illius aevi. Nonnunquam 'Iocus quidem ex versione Alexandrina allegatur; ast quum ille, qui loquen8 inducitur, non Graeca, sed Arumaea lingua locutus fuerit, et vel lextum ipsum Hebraicum, vel in dialectum Aramaeain con Ver Stam, Pro . duxerit: liquet, codices quoque Hebraeos eo tempore eandem, quam Ρrofert, exhibuisse lectionem, ut Act. AP. 15, 19. collato AmO8 9, I 2. Ceterum observandum est, scriptore' Novi Foederis solum saepe sensum loci, neglectis Vsi bis, adducere, aut plura loca in unam se-Tiem orationi fi conjungere, uti Rom. 5. II - 18. . Unde concludendum non est, eos in codicibus alia legisse, Nemoratu digna est hujusmodi allegatio Matth. 27 , 9.ex Zacharia II, 12-I3.
f. 121. Loca in Thalinu de allegata.
Loca, quae in Τhalnaude allegantur, depromia sunt ex codicibus seculi II. usque ad V., aut paulo Antiquioribus, et testimonium illis aequivalet, alque eo gravius est, si cum Versionibus contra textum ma Rorethi-
quam omnes Thalnaudie Orum dissensiones a textu maisso rethico, sunt lectionis varietates; nam hi scriptores non raro sensum neglectig Verbis adducunt, aut textum mutilant, vel Verba quaepiam data opera omittunt vel plura loca in unum eonflant, saepe quoque ad locum quemdam duntaxat alludunt, aut, ut Paronomasi-
am extorqueant, aliquid in textu mutant, et ita legere jubent, etsi in codicibus scriptum non erat; quare in usu testimoniorum Thalmudicorum cautum esse OPortet.
g. 122. Masorae testimonium. Μasora quidem plures bonas lectiones s lextu e