장음표시 사용
151쪽
144 g. 3. Argumenta interna Pro auctore Mose. . . -
g. 3. Argumenta interna Pro Ductore Mose.
Ingenium et indoles, seu character scriptoris, argumentum librorum, seu quae reseruntur
aut attinguntur historica, politica et geographica. Proprietas linguae et silli. et dispositio a
forma horum librorum, omnia clamant auctorem es-εe Mosenis Num I. in Deuteronomio Ioquitur vir senex.
qui a) populum, intercedentibus multis et magnis miraculis, ex Aegypto eduxit, ad radicem montis Sinai ex quo Deus leges serebat in theocratiam consociavit, in itinere per Arabiam u8que ad Iordanem s4ο annos gubernavit, multis extra ordinem beneficiis affecit, et, quando necessarium erat singularibus quoque supplieiis coercuit, ibὶ loquitur populo, qui haec Omnia Vi- .dit et expertus est, ad quod etiam saepe ProVocat, die en8: Vos Vidistis, audiistis, experti estis; c) loquitur cuin affectu ei sollicitudine senis, Paulo post morituri, et ea cum libertate, lar litudine et ve- hementia loquitur, qua uti non potuit; nisi qui tot et tanta pro populo gessit, et de sutura ejus sonte sollieitus erat; paucis, qui in Deuteronomio loquitur. totus Versatur in singularibus adjunctis Mosis , et . quae ab eo dicuntur, respondent singularibus adjunctis ΡοΡuli, ut nullus alius se tolum ii toinnia haeo tam singularia adjuncta ita transferre potuerit, quin ul-ilbi impingeret. Qui id impugnant, aut levis momentie88e d Pinantur, producant aliquod bimile scriptum an- liquum . quod totum spiret ingenium , indolem , aeta- lem et singularia Ladjuncta auctoris alieni et primorum
ejus aeVi lectorum. - Deuteron Omium autem non gOIum argumentum praecedentium librorum , sed etiam.
scriptos ponit libros Numerorum, Levitici et Exodi; nam qui in Deuteronomio loquitur et scribit, protecto negligere non potuit scribere hos ires libros, ad quorum argumentum Perε steΡΘ PrOVocat,
152쪽
5.l Argumenta interna' pro auctore Mose. 1
custodiam legum. quae in is sis leguntur, urget. et age Ali8 quae in eis narrantur, Ptitiones obedi en di te; i-bus depromit, atque sine quibus lectores Deuter On Omium nequidem intelligere potuis Sent. - Ili autem quatuor libri ex iisdem rationibus rursus scriptum ponunt Genesim. - l I. In Pentaleucho permultu reseruntur, aut eli in leviter duntaxat uti inguntur his lorica, religiosa, politica et geographi ea remotissimae antiquitatis et diversarum regionum et genitum, in primis Aegyptiaca et Arabica, quae Omnia, quatenus biniurata penuria scripturum antiquiorum examinari possunt. illis temporibus, regionibus et gentibus ad privio conveniunt. Ilis accedunt plura ex historia naturali,
de morbis, de artibus, de re mi; ita vi, etc. auctor itaque erat vir, a juventute solerter institutus, bene excullus , Ρlurimarum rerum gnarus, et felici iugenio praeditus. qui antiquis temΡOribus Vixit, qua is erat Nos es, in regia aula Aegyti educatu8, dux numerosi et inflexibilis populi per invia Arabiae quadraginta un- nos. Recentior quiscunque non omnia haec diversis, imai tu tenere potuit, ut nullo errore fili proderet, et nunquam aliena. ab illis regionibus, gentibus et temporibus abhorrentia, aut recentiora, Vel extυrna huc non pertinentia intermisceret.F- II l. Lingua Pentateuchi est Hebraica antiquior. quae a lingua Psalmorum et uli O-Tum recenti Oruin librorum non parum distat; nam tu Pentateucho non leguntur vertis exotica . nisi an liqua
pata; verba ult. Aleph et He sues e Permututa, Pec frequens 1 e locule, frequentes flexiones Veiborum ut Aleph accrescente in sine literv Fine Aleph, flexiones Verborum a Oristi secundi in personis foemininis plurulibus sine ite in sine, et tilia , imi tu . quae in rucenti ribus libris sunt inulto ruri orti; olii urchaismi grum mali cales Prucul dubio recenti ori uuio corcceti .ue
153쪽
346 g. 3. Argumenta interna pro auctore Mose. runt, uti ipsum quoque ann et 'va pronuntiatum et punctatum fuit RQ et zPa. Occurrunt permultae Voces
et phrases Pentateucho peculiares, et multae aliae IN hris recentioribus peculiares in Pentateucho nequaquam obviae sunt; atque etiam in Pentateucho rarae, in libris autem recentioribus, frequentes, et vicissim. C juslibet generis harum vocum et phrasium collegi ultra centum, omissis plerisque et illis, de quarum objectis non erat In aliis Iibris occasio loquendi. Omnes enumerare, hujus libri limites non admi, tunt, aliquas tamen adducere, non abs re erit. Pentateucho sunt peculiares pro Ir, MI pro ἰ6ant, P . my, pro quo alibi e nn, n a Ris, et 'ma',
aeternitas, etc. IV. Stilus in carminibus conatus et
sublimis , in prosa planus et melior quam in ullo tilio libro Hebroico, qualis nimirum ah alumno regio et ingenio culto exspectandus est; nequaquum tamen ubi- , que aequali8, in Deuteronomio muIto Verhosior, et in adhortationibus fere oratorius et vehementior; indicium operosae et de posterorum sorte gollicitae genectutis. ordo orationis non ubique commodiis, sed non raro
praeposterusi orallo Ρrogrediens saepe per disrupta sine nexu fragmenta, frequenter singulari clausula te minata: Haec omnia arguunt auctorem mulsis aliis negotiis distentuin , non continenter scribentem, sed saepe interruptum et interruptiones praevidentem, et hin partes clausula terminantem; orguunt 8criptorem, qui hoc labore multis annis occupatus fuit, quibus labe libus, lingua et stilus, ut sieri solet, aliquas vicissitu-
154쪽
S. 3. Argumenta interna pro auctore Mose: I4rdines subiit; scriptorem, qui fortasse etiam quaepiam, Pro more Olim consueto, notario dictavit, quo stilus quoque nonnihil variatur; qui quaepiam acta publica, a notariis scripta , suis interseruit. Tali et non uIio si i-
IO scripta a Mose exspectari Ρossunt, qui tot negotiis
obrutus, saepe interruptus, frequentibu g illneribus et migrationibus de loco in locum distractus, per quadraginta sere annos hos libros exaravit, ei. Deuteron Omium demum senex et morti proximus scripsit. - V. Selectus et dispositio materiae prodit Iegislatorem, qui historiam suae legislationis in commentarios redegiti In exordio seu introductione, quam ab historia antiquissima repetit, a) prae ceteris narrat et diligentiu g commendat illa. quae ad legislationem et theocratiam, et ad omnem illum apparatum, deinde introductum, Prae- Parant, nempe religionem unius Dei creatoris et gu- hernatoris omnium, inde a primo homine dersvatam,
Patriarchis demum divinis promissionibus confirmatam, sacrificia Patriarcharum, et divinam ex Aegypto liberationem ceu initium complementi illarum promissio isnum etc. : bὶ historiae legislationis interserit sero sola
illa gesta, quae legibus occasionem Praebuerunt, vel ad urgendam legum observationem , atque ad oblucta-
tionem populi spectant; in progre88u tamen Saepe reticet actiones et quaestiones propositas, quae ad Iegesserendas moverunt. quasi temporis angustia pressus.
aut scriptione etiam defatigatus; unde plura disrupta exsurgunt fragmenta. c) Leges exhibet fere omnes eo ordine. duo latae fuerunt, inserti8 passim non solum
historiis eorum quae contingebant, sed etiam adhortationibus , promissionibus et comminationibus; id) aliquas leges, quae labente tem se Ore negligebantur, aut sinistra interpretatione perverteban fur, aut dubia movebant, repetit et explicat; e) alius, mutatis temporis adjunctis , mutat. - Nullus nisi legislator naturam et ordinem legislationis ita penetrabat, ut non interpone-
155쪽
148 S. S. Argumenta interna Pro auctore MOSe.
ret alia ad rem non pertinentia vel etiam recenti Ora put hunc et non alium commodiorem legum ordinem,
affinitati objectorum et actionum congruentem Praeter-
Tet, aut galtem illas legum earundem repetitiones , et
inprimis leges, Progressu temporis mutatas, Omitteret. CL Ians gens l. e. P. 1 5. 8 q q.
4. Auctor Pentateuchi se dicit Μosen. Ex his argumentis internig, prono fluit alveo, auctorem Pentuteuchi non solum esse posse, sed etiam, galtem Verisimilius , reapse esse Mosen , atque ho ipsum disertis verbis et iteratis vicibus dicit auctor in ipsa Orationis serie et eodem Prorsus stili et 4 inguae olia Tactere, eodem quo quu
affectu et sollicitudine, Deut. 31, 9 - 15. 22.24 - 26 i ait, huno integrum librum a p r i iis cipio us qu u a d si II em a se esse conscriptum, Pro ceribus popuIi et sacerdotibus traditum, ut in adyto sacri tabernaculi penes arcam foederis custodiatur . et omni septennio. diebus sesti tabernaculorum, uni
erso populo praelegatur. Qui dicunt; Id ad solitin Deuteron Omium spectare, meminerint, quod supra Ostendimus, hunc librum scriptos sonere libros Numeri. Levitici . Exodi et Genes eos. - Haec itaque Omnia scripta Moses non solum Deut. 3I, 9-I3. 22.24 - 26., sed etiam Deut. I, 5. 4, 44 - 45. aet, 18. 28, 58. 61. 29. 9. 2O. 26. 3O, IO., ubi simul de Ρraecedentibus scrip tis loquitur, nuncupat legem, vvl das Geselet) et hanc legem, ' , ε cilicet, contentum pro continente, uti explicat, cum hae e nomina permutat cum n Q ndo seu Itbro legis, id est: religionis; nam n in proprie d o c t r i n a m et inprimis d o ctrinam religionis significat, ad quam non solum
deges, sed etiam doctritia de vero Deo, et universu illa historia promissionum, commi .ationum . heneficiorum et castigationum ac reliquorum iactorum divino-
156쪽
s. 4. Auctor Pentateuchi se dicit Mosem 149
rum pertinet, per quae religio condita, eonservata, demum a superstitionibus Aegyptiaci g purgata et Periheocratiam civilem suffulta suit. Cum haec Opera di-
Vina non solum in Deuteronomio, in quo paucis duntaxat recapitu Iantur et alibi scripta ponuntur, sed etiam et quidem inprimis et Iustus in Genesi, Exodo, Levilico et libro Numerorum narrentur: nomina illa: Ie X, I ex haec, Iiber legis, hos omnes libros; tanquam unum, non tum in quinque libros dispertitum, opus designant. Hic horum nominum complexus confirmatur I. Exod. iet, a 4.. ubi Deus iubet Nos en,' insidIas, quas Amalellttae Hebraeis itinere de saligatis et de hi libus stru-
X erant, hellum, quod con Recutram est, et decretum illis suturo aevo excidium . scribere . in De T
nifestum nihilominus est.. Mosen iam tum scripsisse vel incepi se scribere librum historicum. II. Lxod. a. , 4-I-34 , 27. annotatur, Mosen non solum leges, sed etiam apparationes Dei, adeoque saeta histori ea litoris consigna pse. - III: Num. 33. 1 - 2. Moses fieri ysisse refertur stativa Hebraeorum in Arabia, quae pro se e-
to sunt his lorica . - Si igitur Nos es, inde ab egressu ex Aegypto, leges et gesta in librum conscripsit: hic profecto non est alius, quam ille . quem Deut. I, 5. 4, 44 - 45. 12, 38. 23. 58. 63. 29, 9. 20. 26. ID, io. St, s - i5. 24 - 26. compellat Iegem, Iegd in hane, et librum legis, seu religionis . atque publice sacerdotibus et proceribus populi tradidit in adyto ta- hernaculi custodiendum. Haec pro auctore Mose sunt multo graviora testimonia, quam quae pro ullo antiquo
scriptore proferuntur; nam a nullius libri antiqui editio suit adeo solemnis, sublica et omnibus eo ac vignotissima: sh nullius libri auctor tanta certitudine Pon- stubal, et in illa librorum paucitate potuit tants facilitate ad posteros propagari ; e) nullus estus liber in
157쪽
15o g. 4. Auctor reni teuchi se dicit Mosen. Ioco publico, et sanctissimo asservabatur, et d) per publicam observationem legum, quae nunquam Omne get penitus negliget antur, Publicum et Per omnes au- lates constans recxyit testimo pium; nam leges observa-hantur propte rea. quid in libro Musis Rcriptae, et auctoritate illius Dei latae erant, qui . uni r8a creaVit. diluvium immisit, Patriarchis amplas promissiones secit, et partim etiam jam opere complevit. atque in Aegyp to et Arabia grandia illa miracula patravit. s Cons. Ρ. I. g. 8.) Ηoo Perpetuum de. Mose, auctore Pentatruchi, testimonium Ρluribus confirmare non abs re erit, quod gradatim proe globimus.
Qui monent, ex his non esse concludendum, non solum leges sed etiam reliqua omnia a. mse descendere, videant, quid Velint; anne omnibus segmentis adjunctam postulant notama Μose conscripta esse ' an unquam de ullo alio libro antiquo, etsi per fragmenta scripto, uti de historia Herodoti, Diodori Siculi, Albu dae, Μakrigi etc., aliquid simile postulatum suil y In Ρentateucho, oisi per Dagmenta. eriarato, omnia tamen eohaerent in fine , ad quem tendunt, ut doctrinis, legibus, historiis, promissionibus et comminationibus ducant ad religionem et religiosam morum probitatem. Antiquorum imo et multo etiam recentiorum orientalium non fuit ea ars scribendi, quae omnia disparata apte nectere novit. De- . nique Iloges tot aliis negotiis e lesiasticis, civilihus si juridicialibus occupatus, et frequentibus itineribus distractus, non habuit illud otium, quo scriptores recentiores ad connectenda
et expolienda sua scripta abundant. in quibus nihilominus non pauci hiatus observantur, quin ideo hae partes illis abjudicentur, ut Μοges immoderatis criticis respondere possit: o αναμαρτητος ύμων πρωτος τον λιθον επ' εμοι βαλετω.
5. Argumentum Pentate vehi omni ae late publi-
Argumentum Pentateuchi inde a Iosua per omnes aetates publice notum fuissse, liquet ex sorma reipublicao et ecclesiae . atque ex legibus soliticis et religiosis, quae historiae et auctoritati miraculorum ΜΟ-
158쪽
3. g. Argumentum Pentateuthi omni aetale etc. 1g1
salcorum innitebantur, et nullo non tempore vigebasit; quodsi quaepiam nonnunquam aliquo temporis spatio neglectae erant, Paulo Post rurgus omnia ad tenorem horum librorum restituebantur. In libris sequentibus per omnia secula respicitur ad historiam non minus
petuo laudantur, quae libris Mogis consentanea, et arguuntur, quae eisdem contraria acta sunt; Psalmi et Pr o v erh i a spirant indolem Pentateuchi; p r o p he- . tae per Petuo urgent obedientiam huic libro praestandam, Plures quoque reserunt historiae partes, quas ex eo deprom gerunt, atque promittunt et minantur, quae Pentateuchus promittit et minatur, ut dici pos-git, omnes libros recentiores esse commentarios Pentateuchi.
g. 6. Argumentum Pontateuchi omni aetati nomine legis deho vae notum.
Argumentum Pentateuchi per Omnes sequentes aetales nomine Legis, tanquam proprio libri nomine, et etiam plenius nomine Legis I eho Vae, commemora tur et sicut Hebraeis mox in Deuteronomio non modo leges, sed etiam eventus historici. et bene licia divina, in his libris exposita. inculcantur, ut haec Omnia memoria retineant, saeΡe Persendant, et Posteris custodienda cominmittant: ita eadem mox Jos. I, 7 - 8. Ieguntur , et in omnibus reliquis libris serpetuo repetuntur. Ps. I, I-6.8, -9. 12, 6 - 7. 19, 1- ra. 53.5 - 9. 5 - 6. et L '15 - 2I. 99, 7-8. 104, 3.; Ps. O9. I - 176. 68, 2 - 35, 8ι , 4 - 8., PS. I 05. I - 45. I Ps. 73, 1 - 55.; iuexilio Ps. io 6, I--48. etc. In Prophetis Ioca hujus generis sunt infinita, Qui argutantur, non ipsa Peuta. teuchi vecta adferri, meminerint, non fuisse morem antiquorum loca aliorum librorum verbo tenus adducere. CL Exod. E4 , 6. et diuul. 14, 18. cum Ps. 86, 15.
159쪽
g. I. Pentateuchus ut Lex Mosis notus.
Hunc Legem, Legem Ieh o Vst e, Legem Mo- .s Is , Legem. quam J e hova per Mosen tulit fuisse non ore tenus tradit 4 m. sed librum hoo nomine insignitum, Permulta loca testantur. Ita mox post obitum Musi3 monetur JOgua c. I, 7 - 8., u t Ii
160쪽
f. 8. Pensati, ut Itb er No sit onmi .aelais mitus. 135hrum legis Μogis perpetuo legat; et Iosuae D. 23, 3 - 16. monet Primores Israelitarum , ut faciant omnia, quae in libro I e g i s N O s i s s e ripi a , unt;
pluresque non modo leges, sed etiam historias, QO mminati ones et promissiones ex eo alIegat.
Ιta quoque Iosua in comitiis ultimis c. ili , praeopust Pentateuchi capita paucis ad dueit , laedus cum Deo restaurat . . idque inscribit fini libri Legis Iehοπ a e . qui non est alius, quam ille, qui i , 7 8.et et I . 6ι dictus est I i h e e L e g I s M o sa s , duo nomina ejusdem Pentate uehi, sicut quoque qui Jos. e. a. 3 dicitur I i b er Legis, ibidem V. 32. Iiber Legis Mosis nuncupatur. . Qui contendunt, Iib Tun Iμgis diei ab antiquiori scriptore commentarii, Ii-hrum legis Mopis autem a recentiori reda etOre, hypotheseos gratia id gratis sumunt. nec comprobare Possunt; videbimus Paulo post similem horum nomimum Permutationem. -- Da id P .. ill 9. saePius repe lit. Relegere, meditari et custodire legem Dei . Pro tDeus. IT, I 8-2O. Praescriptum est, mandat x Parat 16, 40., ut Gibeone juxta statuta legis Μο g i s, . osse-
Tantur sacrifieia. et demum, moriturus , ad filium loquens , altribuit legem hanc, volumine librieomprehensam Nosi I Reg. g. 3. I Paral. 22, 23. Iosaphit mittit a Paral. i et . s. sacerdotes et Levitas eum. libro Legis Ieho vae qui profecto, sicut JO8. 24. 26. 1 Reg. 2, 3. I Paral. 2 , I 3. idem est liber Iegis Mosis, in civitates et oppida, ut populum instruaui. -- Iojada praecipit a Paral. 23. Is., ut holocausta ODserantur, sicut in Lege Mosis scriptum est. Amaalas parcit a Reg. I 4, 6. a Paral. 2I, 4. filiis perduellium . sicut in Lege Musis scriptum est, et de hova mandavit. -- Sub Rigkia Ezechia non modo a Reg. 17, 37. liber Legis Iehovae scriΡ- ius memoratur, sed etiam 2 Paral. do, i 6 - 18. EI, 3. 4. a , hic rex pascha celebrat, sIcut in Lege i i-