장음표시 사용
141쪽
134 I. I O. Argument. criticum ex parallelismo Poetico. S. 140. Argumentum criticum ex parallelismo Poe
In poematibus collationi contextus opem non contemnendam fert parallelismus poeticus. Num Cum membra in poesi Hebraica sint vel synonyma, vel antithetica, Vel saltem syntactice sibi consormia: se invicem quoque illustrant, et lectio, quae membro Parallelo repugnat, est g Puria, quamquam e Conmtrario statui non potest, lectionem membro parallelo congentientem e gge genuinam, quum et spuria lectio, inprimis quae ex erroneo librariorum judicio orta est, membro parallelo apprime consentire sossit. In canticis alphabethicis facile observantur Omiggiones Versuum Ps. E5, 4- 5. II - a 8., ST , 28. 39. 145 , 15 - 14., et etiam additiones vel transpositione8 Verborum, uti Ps. gr. 59. additio praefixae literae Uau in versus enim a Thau incipere debet; ita quoque transpositio Verborum Ρ8. 26, a. na pro nam Prima versus litera Belli esse debet.
S. I 41. Argumentum ex locis parallelis.
Quum librarii 1oca parallelu non raro reddiderint consormia, regula est critica: lectioia loco Pa rallelo dissentiens, ceteris paribus, Verisimilior est quam eonsentiens. Quum autem ex collatione locorum parallelorum paleat, librarios. Pruritu mutandi loca parallela, non adeo late grassa log egge, ut manifestos quoque errores intactos reliquerint: dubiuin non est, menda etiam ex locis parallelis emendanda esse; ita locus a Paral. 22, 2., ubi filius di-
citur 42 annorum, igitur coli. a Paral. 2I, 2O. duo-hus annis suo patre senior, dubio Procul eX et Reg. 8. 26. restituendus erit. ut filius sit a 2 annorum nam ex 2, 22, errore Oculorum lacile ortum est an, 42. Non Taro vero loca parallela talia sunt, ut anceps sit judi-
142쪽
g. 1 I. Argumentum ex locis parallelis. 135cium. - Si loca parallela ejusdem libri invicem pug-
nant , alteruter quidem Iocus procul dubio mendosus est; rimandum itaque est, quae lectio ex altera facilius oriri potuerit, quod ipsum non raro destituit criticum. -- Quod Si auctor recentior respicit quem pium locum antiquioris libri, in quo nunc est lectio varians, legii- , monium dicit amplissimum de vera illius loci lectione. Sic Egechiel c. 21, 27 Vel 52. testatur, Gen. 49, ID. Suo aevo lectum suis se exponit enim per UzzE 'Πυ.
g. 142. Probabilitas. quid auctor scrip Serit.
Quum auctor quilibet in regione certa, loco singulari, aetate definita, et adjunctis determinatis scriΡ- gerit, haec omnia orationi ejus impreg qa sunt, et subtiliori attentione observari possunt; unde regula critica prodit, lectionem regioni, loco, aetati et adjunctis auetoris repugnantem e 8 se spuriam; atque hinc lique f. historiam auctorum orifico esse necessariam. - Cui libet quoque μcriptori est peculiaris linguae consormatio, stili character, ratio cogitandi, certus comple Xus tr Oporum, certa denique doctrinae ratio, ex quibus Omnibus quoque regulae criticae, cuilibet libro gingulares, deducendae sunt, quae res magnam subtilitatem , attentionem, et gaese repetitam lectionem librorum des Og it.
S. 143. Begulae criticae genor Ales.
Critico vastissima et accuratissima rerum Plurimarum et minutissimarum necessaria est notitia , inprimis de manu goriptis codicibus, de editionibus, de versionibus, de scriptis antiquorum Iudaeorum et Christia' norum, de origine variantium lectionum, de satis textus et Vergionum, atque de aliis innumerabilibus minutiis. Criticum praeterea subtili judicio, felici memoria, acri, attentione instructum. et lectione magnorum criticorum' exercitatum esse oportet. Quodsi his omnibus instruc-
143쪽
I36 . g. I 45. Regulae criticae generaleg. tus est, nihilominus rem plenam aleae fractat, uti tot
errores gummorum Virorum 1uculenter docent. Itaque
tironeg critici meminerint, in re difficili summa sibi cautione opu8 esse, et quidem eo magis in libris sacris qui multo majori cum cura descripti suerunt quam Pro- sani, in quorum tamen critica eadem commendari solet cautio. Quare generales quassiam regulas adjicimuμ . quae modum procedendi, quem Optimi critici tenuerunt, paucis sistant. Ι. Criticus, non secus ac iudex, ab omni partium studio, i. e., ab omni praejudicata opinione
immunis esto. Quare non modo nulla cupiditate Oecu- palum esse oportet, lectionem receptam luendi aut mutandi, sed etiam ante maturum testium et argumentorum internorum examen non est serenda gententia. II. Quemadmodum iudex non modo argumenta aetoris, sed etiam rei audit et examinat: ita quoque a criti O non modo argumenta contra lectionem receptam, ged illa quoque, quae iaciunt pro ea, cura eadem examinanda gunt, quo in negotis cavendum est, ne testes omnes, qui Pro lectione Variante non adducuntur ,- pro renepta lectionestare exig timentur; sunt enim plures non raro testes
muli, id est, codices hoc loco habent Iacunam, aut ex versionibus colligi non potest, quid interpres legerit. III. Quum Iectiones spuriae per Ma8Oram , Vel Per codices normaleg, ex quibus multi alii descripti vel correcti suerunt, vel etiam quia erant magis orthodoxae ex gententia Iudaeorum, latissime propagari Ρο- tuerint: non omnis lectio , pro qua Ρlurimi testes de-Ρonunt, censenda egi genuina, quae etiam a paucigtestibus, Vel ab unico quoque congeryata esse Pote8t ut a solo Alexandrino interprete conservatum est iΙlud Inm. Ps. 3I, 23.; quare testes, Velut in foro politico et criminali, non solum numerandi, sed etiam diiudicandi, eorumque te8timonia examinanda, quae ΟΡ- poni possunt, excutienda, et interna quoque argumenta expendenda sunt. IV. Quodsi omnia reliqua sint pa-
144쪽
g. 14s. Regulae criticae generaleg. III ria, quod rarum egi; glandum est testium numero, qui, quo major e3t, eo majorem quoque sarit Verigi- militudinem. Ε numero testium vero non modo omneg ersiones mediatae excludendae sunt, sed etiam codi-
ceg ejusdem recensionis seu familiae, respiciendi forent tanquam testis unicus, quod autem, quamdiu codices in familias redacti non sunt, fieri nequit. V. Si pro altera lectione testes edicunt multo antiquiores, aut eo- dices meliores vel graviora pugnant argumenta interna haudquaquam Omnia sunt paria; nam testes antiquiores sunt graViores, Versiones Vetustae majoris sunt momen-
ii quam codice 8, atque antiquiores aut meliores codices iunioribus et deterioribus praeserendi sunt, et a gumenta interna leglibus magnum pergaepe momentum addunt. VI. Lectiones pro quibus omneg aut sere Omnes Vergiones. DOdioeg et editiones unanimes edicunt. et interna quoque argumenta Pugnant, pritice certae sunt. Quum haec, exceptis saucis varietatibus sensum mutantibus, pro omnibus Iectionibus veteris foederis pugnent et liquet, textum universum critica gaudere eertitudine , qua incorruptio librorum V, F. amplius
Egimus hucusque de emendati une textus ex testimoniis antiquorum; iam quaeritur, an nunquam liceat emendare textum Hebraicum gine ullo Veterum testimonio ex argumentis duntaxat internis, seu ex conjectura critica. hano Vetare Vigum fuerit, comprobandum erit, sub manibus librariorum lapsu tot seculorum, ex qu9rum Postre mi quinque quidem plures adsunt teste g codices , ex illis autem temporibus a seculo decimo post Christum usque ad tertium ante Christum, duntaxat aliquae versiones et quaepiam a scriptoribus horum seculor9m H- legata loca, a seculo demum tertio ante Chr. usque ad
145쪽
138 g. 144. Coniectura critica.
Ipsos auetores nulli testes lectionum praesto Funt, nullam periisse lectionem genuinam. Quod si pertisse
Iectiones genuinas concedere cogimur, talendum quo que erit, ut saltem illae spuriae lectione . quae gen-gum mutant, ex solis argumentis internis, seu Per coniecturam criticam restituantur. /
S. I 45. Usus conjecturae criticae. Si ars critica, quae testibus agit, multo mctgis,
quae sine testibus coniicit, graviter et moderate exercenda est. Data Opera conjecturas quaerere. aut levi-hus momentis Iectionem mutare, ei mutationem in textum inferre, prurilum atque scabiem corrigendi compellant cordati critici, qui statuunt, conlectura g non esse tentandas . nisi quando nece 8 sitas urget, aut Permagna Verisimilitudo suadet, atque tum quoque non in textum recipiendus, sed in notus eo n- iiciendag esse censent. Necessitus urget, quan do interpres eruditus et exercitatuq tironum enim non est hoc negotium ex omnibu8, quae sus er- sunt loci lectionibus, tentatis omnibus aliis mediis nullum gen8um congruum elicere Potest, aut gensus historiae certae et auctori libri bene cognitae, vel doctrinae , ab eodem auctore alibi Propositae , - repugnat. Atque hoc casu conjectura non quaeri, sed se ipsa OL ferre ac Obtrudere, et in exigua Verbi mutatione iuxta analogiam, qua lectiones spuriae oriuntur, congistere debet. Sic Ps. O7, 5. mutandum videtur in. Magna pugnat pro conjectura Verigimilitudo, si lectio quaepiam gensum tolerabilem quidem. contextui tamen non usquequaque conVenientem fundit, et exigua, juxta analogiam, qua menda oriuntur, facta mutatione omnia optime cohaerent, uti si Iud. I 4, 14. tres dies, die autem gestimo, mutetur seu a, 3 , in duo seu . 6, omnia salva gunt. - Quod
si pro bab ili tas mendi hit levior, vel mutatio
146쪽
f. 143. Usus conjecturae criticae. lectionis sit maior, aut ab analogia, qua men da oriuntur, longius recedat, coniectura. et8lse offerat . repudienda est; ita I. D. Nichaelis sine ra-
tione sufficiente conjecit, L. Sam. 8. I 6. Pro asinos Vestrog, legendum esse pretio ga
vestra, quodsi melior hujus loci lectio desideretur, offertur ab interprete Alexandrino, qui expressit
BOVes V eg tro g. - Conjectura, quae textum grammaticae consor mem reddere tentat, scabiem cor.
Μutatio lectionis sine teste ex arguet mentis dogmaticis, nomine conjecturae dogmati- eae Venit, quae non est nisi corruptio , et in nullo li-hro toleratur. Id solum monendum est, argumenta, quibus haec conjectura innititur, omnia illa esse, quηe ex praejudicatis sententiis ducuntur; quare non modo conjectura dogmatica fuit, si Iudaei Deut. 27, 4. - λin mutarunt. ut Samaritanis argumentum pro hoc Ioco adorationis praeriperent, sed etiam quum Samaritani Exod. 12, 40. commorationi Isras litarum in Aegypto, addebanir et in Canaan; quia ex praejudicata sententia conjecerunt, 43O annos quatuor generationibus non conVenire. Imo cavendum quomque eηt critico, nB unquam argumentis dogmaticis mo-Veatur, ut vel testibus, vel argumentis infernis ideo .
amplius momentum tribuat, quia lectio, Pro que militant, certis gententiis lavet. l. 147. Ars critica sublimior. Sublimior ars critica a coniectura critica non distinguitur , nisi quod non singulis verbis aut dictionibus; sed sententiis et prolixioribus commatibus, atque libris quoque integris occupatur, qui ex argumentis internis esse, Vel non esse hujus scriptoris vel aetatis
147쪽
I a I. 1 7. Ars eritica sublimior.
arguuntur. - In liuris P. F., de quorum historia se
pauca a testibus discimus, hac sublimiori arte carere non Possumus, cujus ope detecta sunt non pauca, quae ad historicam accedunt certitudinem. Exercitium autem eiuss, ut conjecturae criticae. esse oportet sobrium et modestum; non est Innitendum illis, quae esse aut fieri sorte potuerunt; nam a possibili ad actum non est legitima conclusio; nec res agenda est levibus momentis, ex quibus non efficitur nisi exigua quaepiam Probabilitas, quae, re attentius perlustrata, in sumum abit. Errores in dignoscendis aliunde bene cognitis nostri aevi auctoribus, qui anonymi lingua vernacula scri- Pgerunt, commissi, insigni documento esse deberent audacioribus nostrae aetatis criticis, ut hae ancipiti arte cautius uterentur, et Spaligerovum ad Casau bono-Tum exemplum severiug in imitationem traherent. Suis
spicionibus aut leviculis rationibus nihil probatur, sed docendum est, librum Vel libri partem res manifeste recentiores , Vel talia continere, quae ab illo auctore ob aetatem, qua vixit, vel oti di 8ciplinam, quam ge-cutus est, Vel propter Orationem, qua usus est, Plane et perfecte nobis cognitam, scribi Prorgus non potuerunt. Cavendum denique, ne unquam argumenta dogmatica, quae ex quibuscunque praejudicatia senteptiis duopintur. in gubsidium vocentur.
148쪽
Introductio specialis in singulos bros Veteris Foederisi
Examinatis iliis, quae omnibus v. F. Itbris commutila
sunt. Progredimur ad exansen singulorum librorum. quos non eo pertractabimus ordine, quo in codicibustet editionibuq digepti sunt, sed sequemur, quatenus fieri potest, aetatem; qua libri singuli scripti sunt, aut cujus historiam exponunti Exordium ducimus a li-hris historicis, progressuri dein ad propheticos, adhagiographos, et demum ad deutero canonicos, atque ita tractatio quatuor se etionibus absolvetur.
149쪽
De Pentateucho. l. 2. Argumentum Pentaleuchi.
An Pentateucho narrantur quae a Deo. inde a creatio- ne hominis usque ad obitum Mosis, ad condendam. 1irmandam, conservandam et promovendam religionem et religiosam morum probitatem, disposita sunt. Longct maxima pars Versatur in his, quae Deus per Mosen - . . . constituit, ut illa, quae praecedunt, sint introductio, sine qua autem sequentia non possent recte Et plene intelligi. Quinque nunc quidem numerantur libri, sed tres, Pro Prie Sunt Partes argumenti. quarum I. Genesis, complectitur divinas dispositiones in subsidium religionis et probitatis ante legislationem Mosaicam, B crea tione hominis usque ad obitum Iosephi, anno mundi In his duae rursus distingui possunt partes: Pri tua sen. I, 1 - 11. 26. . paucis documentis sistit prae eipua a Creatione hominis usque ad nativitatem Abrahami anno I948., et re seps hujus Patriarchae maiores, qui religionem et studium probitatis coluerunt et cu- todierunt; altera exhibet Gen. II, 27 - 50, 26. Ple
150쪽
S. E. Argumentum Pentateuchiiniorem historiam Abraham i, Isaaci et Iacobi usque ad obitum Jo8 ephi, per annos 295., ubi promissiones, his
Patriarchis datae , utramque faciunt paginam. - ΙΙ. Exodus, Leviticus et liber Numerorum refert historiam Mosis et legislationis Mosaicae, et docet, qua ratione illis promissis, quae Patriarchis factae suerant, eventu g responderit, scilicet multiplicationem posterorum , liberationem ex Aegypto, ac constitutum theo oratiae ordinem et adparatum . quo religio et religiosa morum probitas conservanda esset usque ad ii , tam aetatem, qua . ut Patriarchis promissum fuit, ad alias gentes propagari posset. Pleraque ex duobus prinis anni'. longe pauciora autem et Praecipua duntaxat ex sequentibus 5 et annis Num. c. I 5 - I9 , et ex anno quadra-
n Oinio monentur Hebraei. Ut legem custodiant, quaepiam leges, adcuratius definitae, repetuntur, quaepiam mutantur, quaepiam etiam adduntur, et bona, quae Hebraeos legem custodientes manent, se mala, quae ea ui negligentibus imminent, exponuntur. Narratur demum restauratio foederis cum Deo Rege, et adiicitur Propheticum de sutura gentis sorie earmen , Ab Hebraeiq memoriae mundandum. Hae U Omnia oon ernunt
habitationem in Canaan, quae jam iam occupanda erat. Nos es denique librum publice tradit sacerdotibus et Proceribus populi, ut in adyto sacri tabernaculi penes arcum foederis custodiatur, et omni septennio , festo tabernaculorum, populo praelegatur. Deut. 35 multis
ab alio Scriptore sacro adiectum esse Videtur. 38nng-
1 e n s Herm. S. Vol. 1. pag. 1 8. Verum Bleli litus in bibl. exeget. Repertorii Vol. I. a Rosen multero edit. Lipsiae 1822 probavit, nihil hoc canti eo contineri, quod Mosi auctori repugnet. Caput 34, in quo Mo