장음표시 사용
131쪽
124 S. Iaa. Μas orae testimonium. trusit. aut in paucIs codicibus reliquit: multas tamen quoque lectioneg bonas conservaVit, quae e codicibuq exciderunt, aut in perpaudis con8ervatae sunt, ut Vad'. 22.1T. . in ΜaSora Num. 24, 9. congematum. Testimonium ejus aequale est codicibus, ex quibus lectiones desum-iae sunt, id vero est, codicibu8 geeulorum illorum a VI. usque ad X. Ceterum obgerVandum est, Nas Oram , si cum Thalmudicis et cum codicibus consentit, cum lis dem unico gaudere suffragio , si vero dissentit . singulare testimonium dicere. - Αnnotationes illae dictae cons. g. 107. iam in Thalmude Ierosolymitano memoratae, et in Magora repetitae, pleraeque Sunt Variae lectiones, quarum alteram, quae notata 28t in m a gine, praeserendam esse praecipitur; ast Praeceptum non obligat criticum, qui codices, quos illi Iudae, nequidem nominarunt, dijudicare non potest; sed ex teg- limonio versionum et codicum vel ex argumentis internis sententiam ferre debet.
Judaeorum Praeceptores, qui a seculo Praeflertim ΣΙ. usque ad XV. floruerunt, Ioca Bibliorum, quae adducunt, ex codicibus sui aevi aut paulo antiquioribus deprom serunt; et allegatae ab illis lectiones eandem cum codici-hus illorum temporum habent auctoritatem. Verum quum
textus hoc aevo jam in formam magorethicam redactus esset, allegata quoque eorum sere textui nostro consen-
tiunt; aliquae tamen graviores disserentiae observatae sunt quae eo majoris sunt momenti, quod Masorae et Thargum im repugnant , et anfiquissimis Versionibus consentiunt, Velut Gen. 49, Io. nis et pro In allegatis Rabbinorum eadem cautela opus est, quam in Thalna udicis e omniendavimus, nempe non omnem a textu recepto dissensum variis leelioni hus accensendum θεεe, nam saepe neglectis Verbis sensum adducunt, aut
132쪽
ad locum duntaxat alludunt, aut e labili saepe memoria Verba textus minus accurate reserunt, atque non mο- do quaepiam Verba bmittunt, aut cum aliis Ρermulant, sed alia quoque addunt, ex quibus non sunt exsculpendae lectionum varietates. Quare testimonium eorum eo gravius est, quo minus dubitari potest, eos e codice evoluto descripsisse Verba textus, Velut in commenlctriis , et inprimis si ex ip8a explanatione apparet, Iectionem sui se hano et non aliam, ut ne suspicioni quidem sit locus, Verba a librariis vel ab editoribus suisse mutata ; sic in Beres chilh Rabba. Tanchuma et Iarchi Gen. 49, IO. non modo scribitur, sed etiam ex. plicatur. - Qui sunt e Rabbinis critici, velut B. Moix seu Todrogius sec. XIII.. R. Menachem de Longano et
B. Salomo Norgi sec. XVI. passim ex antiquissimis codicibus, qui Vero seculum XI. Vix fluperant, proserunt Iecliones Varias, quae contemnendae non sunt, etsi Ple raeque exigui sint momenti. i ' e
g. 124. Allegata Patrum Ecclesiae.
Scriptores ecclesiastici loca scripturae, quae adinducunt, ex versione suae ecclesiae depromgerunt, adeoque de lectionibus hujus duntaxat Versionis testantur. Origenes et Hieronymus sunt soli, quos constat usos esse codicibus Hebraicis, et eorum testimonia codicibus illiu3 aetatis aequalia sunt. Si qui alii ecclesiae
Putres ad textum Hebraicum proVocant, sua sere ex Origine et Hieronymo hauserunt. S. I 25. Collectiones lectionum variantium.
Brevior est VIta hominis, quam ut, praeter pedimulta alia aeque praestanda, omnia illa monumenta, sine quibu8 esse ars critica nequit, perscrutari possit; verum quum Pluros progredientu tempore erudiit ἐν
133쪽
Dd g. 125. Collectiones lectionum Variantium;
versa documenta excuterent, ortae tandem sunt locupletiores lectionum Variantium collectiones, quas eri licus in rem suam Vertere debet. - Initia quaepiam jam lacta erant per antiquos illos Iudaeos, quibus ablationes et correctiones scribarum, et reliquas supra g. IO T. expositus annotationes debemus. Recentiori aevo Todrogius, Menachem et XOrgi Paulo ampliores a P- paratus collegerunt. - Εx Christianis Ρrimum Mun-sterus editioni 1536. qua spiam lectiones Varias adjecit; nec multo plures inveniuntur in editione Van der IIo Og li I 705.; in editione vero Ioh. Henr. Nichaelis II 2 O. Variationes quinque codicum et novemdecim editionum exhibentur. - Ηaec erant tenuio initia, quum 1753. Pres-hyter oratorii Parisiensis Houbigantius editionem criticam V. F. ad textum Van der Hoogli curaret, sed permulta corrigeret, quo ausu eruditi excitati sunt ad indolem texistus Hebraici curiosius examinandam. Hinc prodieruna plures collationes codicum Hebraicorum, donec si eni- coitus per totam Europam codie eg eonferri curaret, et demum Variationes 615 codicum, ba editionum et
utriusque Thalinudis collectas, editioni suae juxta textum Van der Ηooglianum, adliceret. Prodiit editio a T. in Fol. II 6 - 28 o. Oxonii. Eenni coit Dissert. Gen. edita a Brunsio Ρ. 279 - 329, - Ex hoostpΡaratu gra Viora excerpsit de Boggi, et collatis alii a codicibus 731, et editionibus Sos, consultis quoquo passiIn antiquis versionibus et libris etiam manu scriΡtis
Babbinorum, omnes Observata 8 Varietates quatuor VO
luminibus iii 4to 1784- Iet 88. Parmae edidit, quibus addidit I 98. supplementa seu scholia critica. Dolendum, de Rossi, ut ipse Vol. IV. Diss. Praelim. P. I9.
Col. 2. latetur, monumenta sua non integra contulisse,
sed sere in iis tantum locis inspexisse, in quibus Eenni cottus et alii quipiam critici Varietatem annotaverant.
Grandes quidem sunt hi apparatus, plura tamen ad persectio-i nem erilicae V. F. desiderantur ; nam codicea nec accurato
134쪽
S. 125. Collectiones Iectionum variantium. Iaa
descripti, neque in familias redacti, et plurimi non integri collati, sed in quibusdam duntaxat locis inspecti sunt, ad
quos reserendi sere omnes codices de Ro8si; Mas ora non dum integra excerpta est, VerSiones pleraeque nec critici opem repererunt, neque integrae collatae sunt; haec pluxaque alia posteris praestanda relinquuntur.
I 26. De argumentis criticis internis. hrgumenta quidem lectionum praecipua fiant externu seu testes, de quibus hucusque diximus; quum vero hi plerumque acii ter inter se Pugnent, ut ex eorum auctoritate sententi, ferri non possit: in subsidium Oeanda sunt argumenta interna, quibus lis dirimatur. novum praecipua gunt; quae petuntur ex rationibus 1eu modis, quibus lectiones spuriae oriuntur; nam quo dissicilius Iectio ex alia oriri soluit, eo Ρro habilius ab is so scriptore descen- . dit; et quo facilius ex alia lectione oriri potuit, eo magis prodit recentiorem Originem et salsitatem suam. Ut argumenta hue ori te deducantur, Opus est, ab experientia diligenter abbtrahere ratione8, quibus errores nuScuntur. Sutis constat, Iectiones spurias oriri duplici ex fonte, ne mysex erroribus calami, et ex judicio erroneo librarii. - Errores calami rursus quadruplicis sunt generis, vel enim quidpiam omittitur, vel
Ρermutatur. Permutationes Porro oriuntur et exercore oculorum, Vel aurium si dictatur, Vel memoriae. - ΕΚ erroneo judicio loca vel ex aliis locis parallelis mutantur, Vel ex compendiis scribendi male perceptis Ρervertuntur, Vel notae marginales in seriem orationis inseruntur, vel denique rectum, quod erroneum Putatur, male corri
gitur. De omnibus bis jam singillatim agendum.
135쪽
128 S.I27. Errores; qui Ommissione committuntur.
q. I 22. Errore S, qui omissione eommittuntur. Librarii lacile omittunt literam, syllabam, Vocem, imo sententiam quoque et periodum, inprimis si adsint
Olao ιοτελευτα, i, e ., si initium aut finis sequentis gententiae aut periodi idem vel similis sit. Sic; Thren. 2, 4. ba pro ba, quod Thargiim asservaVit; integrae sen tententiae sunt omissae in Ps. 23, 5. I 45, 13.; Omissio ob similiter desinentia observatur Ps. 37, 28. , ubi ob simile omissum est a', quod Versio
Alexandrina asservavit. Omis; iones in codicibus sunt adeo frequentes, ut plera eq o meris erroribus calami adnumerandae sint, nisi in diligentissime exaratis coindicibus occurrant. Hinc permulti testes, pro omissione edicentes, nihil evincunt, et pauci testes sum ciunt ad assumendum illud, quod omissum est, imo et unicus testis veritatem ejus, quod omissum egi, evincere potest, si alia gravia argumenta interna accedunt. g. 128. Errores ex additione orti. Haec tamen regula nimium urgenda non egi, quia librarii facile quoque addunt literam, syllabam, aut verbum; ast integram sententiam errore calami non
facile quis adjecerit. Potegi additamentum etiam inde descendere, quod librarius literam, syllabam aut Ver-hum, subtili linea damnatum, descripserit. Nonnunquam judicium ambiguum est, uti omissio, Vel adjectio,
sit verisimilior, nisi alia succurrant argumenta. Matres lectionis, quae interdum magni sunt momenti. Plerumque Pro arbitrio, et interdum quoque loco injusto scribere consueverunt librarii, unde ortum est Gen. 49, ao. Pro Hinc repetenda est quoque orthographia Arabica nonnunquam obvia . uti dra pro Ilos. 10. I 4. Si Vero in Iibro quopiam, uti in Jobo, haec orthographia frequentior est, dubio procul auc-
136쪽
loria manum prodit; percipi enim nequit, cur librarii In hoc inprimi Iibro saepius' exoticam orthographiam secuti essent. Dubitandum autem non est, Oscitantes librarios saepe addidisse articulum n, n saragogicum,. Particulam re, et Voculam 'a. V i d e I e g. 29, 1 1. M i c h. ,3, 2. I. S am. 26 , 22.
Proclives quoque sunt librarii, ut Iiteras, Verba, vel sententias transponant; sic Eccl. 9, 4. legitur 'na'. pro quod Alexandrinus et Thargum expressit. et geries orationis Postulat; 2 Sam. 2I, 19. post TVLlegitur ', quod ex linea in seriori huc translatum est: .rranspositiones Versuum habentur Thon. 2. A. et 4. c. in litera Ajin et Phe. Rennico it Dis s. Gen. s. 42 - 47. xesert codices, in quibus Psalmi et capita librorum transposita sunt. S. I 3O. Permutata errore oculorum. Frequenter errore visus permutantur literae aut verba, unde permultae ortae sunt lectiones Variue,' ad quas dijudicandas observandae sunt literae, quae sibi similes sunt, aut si sorte litera una duabus, Vel duae uni similes sint, et permutari soluerint, Ps. 11, i. en cnpermutatum fuit cum n , quod Alexandrinus expressit. Dolendum est, Ignotam esse antiquiorum characte-
Tum formam, ex qua antiquissimae lectionum Varietates explicari possent; occurrunt tamen varietates antiquae ex permutatione literarum . quae nunc sibi similes sunt, ortae, Vel ni JOs. I 5, 4et. L'ri Ex hoc sonte manarunt multi et magni errores in numeris, qui olim literis exprimebantur, quarum permutatione ingentes illi numeri facile oriri potuerunt, qui in libris historicis passim occurrunt. Sic si Paral. 22, 2. 22 22 , cum
ad 4a permutatum suil, ut ex 2 Beg. 8, 26. Patet.
137쪽
15o g. 151. Permutata desectu memoriae.
q. 131. Permutata desectu memoricte. . . r
Quum librarii inspecto exemplari plura Verba BP- Prehenderent, quae deincepη scribebant; sallax interdum memoria aliud Verbum, praesertim synonymum aut simile, suggerebat. Hinc saepe permutatae Occur
runt particulae, ut ,η eum Lamud praefixo, ' cum Mem praefixo, H, oum , et ba. Ila quoque permuta
tum interdum suit cum In 2 Sam. 22. I. CO dices 1 o habent, pro mi; e Contrario Ps. 18. I. in pluribus codicibus legitur pro Frequens hine etiam venit permutatio nominum Dei n', . et ;cum enim Judaei iam a 20OO abhinc annis pro n)I' ron-st inter legant 'a . aut si hoc nomen simul adest, ἔmemoria librariis has non raro voces pro illa suggessit.
f. 132. Permulata errore auditus. Si pluribus librariis dicisbatur, unus alter e VO-eem interdum male percepit, et aliam pronunciationes affinem scripsit. Hinc ortae videntur illae IT permutationes hi, cum , , quae in tractatu Sopherim et . In margine librorum nostrorum ann Olulae sunt. Hinc quoquctventre videtur permutatio He cum Aleph , ut 1
Beg. la. 18., et a Para L IO, i 8. sic etiam 2 Reg. 8, 28. p m, et si Paral. 22, 5. d m
s. 133. Nulationes ex locis parallelis. pons uberrimus mulationum erant loca parallela , quae librario erant noti a , et hinc invito subrepebant; vel quae incautior librariu' conformia reddi debere optu batur. Sic Ps. 28. 8. IV, in quibusdam codicibus ex Ps. 20. 11 in Py,iν, mutatum est. Nutationes
autem hujusmodi non nimium augendae Sunt, quum ex collatione librorum Samuelis Regumque et librorum Paralipomenon. constet , librarios in conformationu
138쪽
S. I 34. Compendia scribendi male intellecta. 131 Iocorum parallelorum, haudquaquam omnia sibi indul
S. 134. compendia scribendi male intellecta.
Compendia scribendi in codicibus Hebraicis rariora' quidem sunt, ob gerVantur tamen quaepiam , quae interdum male intellecta suisse videntur. Sic illud compendium nominis Iehova in Thargum im λ Alexandrinus interpres Ionae, I, 9. IV , pro π'm raP, reperisse videtur, et male legisse 'Iὴν δουλαρ μου; ita quoque Jer. 6, 11. pro drrinn, legisse Videtur θυ11oii μου. Codex 76. Eeni cotti ultimas literas frequenter omittit, ut dis pro Pro x d; pro rinna. g. 135. Ex margine in textum illata.
Quae passim in margine codicum adscribebantur annotationes, a librarii 8 nonnunquam pro parte Orationis habitae. et in textum illatae sunt, ut Ies. 4O, .d 'ξη. Vere gramen est populus, et Ieg. , i . Πη Tale est et illud I Sam. 6, 19.
'κ-5ouos virorum, quod ordini Verborum
repugnat, et in Josepho Arch. VI. 2, 4. desideratur. Huc etiam reserre volunt multi recentiorum Ioea I Sam. I ,1a - 3l. 5o. 55 - 58. 18, I - 5. 0 - 11. II - 19, quorum sententiam egregie resellii Dr. A. Th. De reina e r in opere: Die heil. Schrist des A. T. Part. II. Τom. I. S. 155. Perversa Verborum separBlio. Etsi orientales intervalla verborum reliquerunt, vel finem qingularum Vocum punctis indicarunt, non raro tamen a librariis properantibus vel oscitantibus neglecta, et verba saepe coniuncta suerunt, quae ulli. quum Tursus separarent, nonnunquam minus recte dige erneis boni. et perversam faciebant literarum divisionem, ut literam ad antecedentem Vocem traherent, quae pertinebat ad sequentem, aut vicissim, Vel etiam unicum
139쪽
13a 3. 136. Perversa verborum separalio. in verbum In duo separarent, Vel duo Verba in unum conjungerent. Sic Ps. 48, 15. - 7 ortum est ex ' quod in I 43. obdicibus legitur, atque in Versione ΛΙexandrina et in paraphrasi Chald Bica expreRsum est. ita quoque Pq. F5, 16. k'ri vel quod in pluribus quoque editionibus et ab interprete Alexandrino. Aquila, Symmacho, Hieronymo, auctore SyriacAe Phes philo expressum est. Sic quoque Hos. 6, β.NA' NM π M'. pro κ' , S. 13 et . Emendationes male Sancte. Textum hinc inde ad Grammaticam vel Magoram inale correctum fuisse, jam g. Io8 et III. ObservaVimus; quare lectio grammaticae et Magorae dig- gentiens de mutatione minus sus secta, et ideo verigimilior est quam consentiens. Quum Vero librarii et lectores codicum proclives quoque essent ad Corrigenda ea, quae rariora et difficiliora , aut ipsis ignota aut impervia erant, vel Ossendiculo esse videbantur: lectio rarior, dissicilior, . et quae o DLendiculo esse posset, Verisimilior est quam frequens, facili3 eL omni offendiculo vacua, quae Vel ideo de recenti Ori mutatione suspecta est. Haed regula quasi lapis Lydius est boni et cordati critici. . g. 138. Variantes lectiones ex corruptione ortae pQuamquam textus Hebraicus corruptus non fuit, potuisMent tamen corruptiones lentari, et hinc saltem lectionum Varietates oriri; Verum hujusmodi te tamen corruptioni g exemplis varietatum, quae ex hoc sontem anas flent, comprobari non potest. nisi huc reserri. vi Kum fuerit mutationem d' 'o in bis, De uti uet, 4.. et filo in Iud. 18, 3O., in quo ultimo loco ipsi librarii per Nun suspensum candide monuerunt, genuinam lectionem ess s Πτο. et Mus Orethae quoque dissente re
serunt, illud Nun infertqui suisse i ne Primus idoli sa-
140쪽
as. I 33. Variantes Iectiones ex eorruptione ortae 133
eerdos diceretur nepos Mosis. Etsi autem lectiones alia eX corruptione natae , non adgunt: non desunt tamen . exempla, librarios lectiones, Christianis minus faventes, praetulisse et late per codices propaga μου e, ut Vr ori Ps I 6, 10.; Pg. 22. II.; et fi . Gen. 49, 10. quare Iectio gensu Iudaico minus orthodoxa
Vergim ilior est quam orthodoxa . ut maiore quoque testium, qui Pro ea deponunt, multitudo ex-eeΡtionem admittat. f. 139. Argumentum criticum ex serie Oration IS. .
Quidquid ex depositionibus festium, et ex inVesti- .gatione, quaenam lectio ex altera facilius oriri potuerit, resultet: conserenda tamen est series orationis ἰ nanael si Veritas lectionis ex contextu erui nequit, quia salsa quoque lectio seriei orationis bene respondere Potest: lectio tamen, quae contextui repugnat, certo sΡuria egi; nullus enim ganae mentis auctor Verba gensu Va. tua, aut a nexu Orationis abhorrentia scribit. Magna Vero circumspectione opus est, ne lectio, quae Primo intuitu videtur contextui repugnare, aut gensum non fundere congruentem, mox reprobetur; potest enim esse lectio dissicilior, quae, recte intellecta, cum con textu amice conspiret, et vel ob tygam hanc dissicultatem, quam continet, ut sus ra g. 13 . monuimu8, Prae serenda sit. Ad contextum vero pertinet non modo, quod in orationis gerie praecessit et sequitur, sed is saetiam sententiae syntaxis, in cujus collatione multo majori cautione opus est, primum quidem, quia nulla reguIa sine exceptione est, . et quod anomalum Putatur, Iegitima potest esse exceptio a regula; dein vero, quia soloecismus quoque ab ipso auctore proficisci potuit, dummodo anomalia a genio linguae non sit nimium ab-