장음표시 사용
71쪽
s64 g. 63. Quo modo excepta suerit versio Hieronymi
ge superavit, et multo certe longius superasset; si non adeo properanter Vertisset, cο ns. Hi er on. Pr a e Lin
Libros Salom., et Praes. in Tobiam.
S. 63. Ouo modo excepta suerit versio Hieronymi. Versio haec, . ut ut Praecellens, ubique locorum nacta est adversurios. de quibus Hieronymus in Omniabus ferme praelationibus et in pluribus epistolis conqueritur. C O n s. Augusti n. ep. t O. ad Hiero mBussin T. IV. Ρ. 424. 448.45o. Hieron. Ρrael. Ι. et II. i n Jo b. in Esr. et N e h. et A polo gia II. ΡΟ-
steri, aequiores judices, Versionem adprobarunt, et Progressu temporis in omnes ecclesias Latinus introdu- Nerunt, ut iam Vergente seculo Vlto praevaleret, et seculo VIImo locum hunc sola occuparet. Cons. Gregor. I. Ρ r a e s. a d Μ o r al. in I o b, et I s i d o r. L. I. O ssi c. 12.
g. 64. Fola Versionis Hieronymi. .
Universalis hujus versionis in Vastissima ecclesia Latina usus multiplicabat exemplaria, quorum librarii multis eam deturpurunt erroribus; nec deerant, qui eam ex antiqua Itala male corrigebant, aut quaepiam ex libris liturgicis, imo et ex JOSepho Flavio inserre audeboni, prout non modo Martianaeus in libris Regum s et prove ebiis divinae Bibliothecae Hieronymi, sed etiam correctoria Biblimi uin eXempli8 eo in Proh urant. - Seis culo lubente VIII vo Vel incipiente IXno sugsu Caroli M. Per Alcvinum emendata est e V e s t u t i o r i b u s 1ontibus, id vero eΝt, prout Hody de textilius Biblior. originalibus P. 407. - ii . reperit, ex texta Bebrseo. Haec recensio Vel non multum propagata, vel xurgus erroribus insecta eSt; quare Lanci runcus epiqcopus Cantuariensis it 10893 rursus emendata procuravit exempluria. Ast Nicolaus Cardinalis circa dimidium seca.
A XIImi iterum tot invenit exemplaria quot codices, et
72쪽
3. 64. Fata versionis Hieronymi. hinc emendatam curavit editionem. Circa haec tempora
coeperunt theologi Parisiens eg Suum σπανο ατη v, seu correctorium Sorbonicum; seculum est dein Correctorium Hugonis a S. Caro, quod Dominicani ab anno I 240. continuarunt, quorum duo correctoria minoris aestimata, et a Bogerio Bacone in epistola sinter annum 1264 et 1268) ad Clementem IV. scripta, nequaquam laudata sunt. In his monumentis multo plures reseruntur varietates, quam in xecentioribus versionis hujus codicibus reperiuntur; unde liquet, id saltem effectum fuisse, ut librarii minus sibi indulgerent, et majori cura describerent. Cons. Richard Simon Histo ire Cr i ii q u e d v Nouve aia Testamen t Τ. ΙΙ. P. 114.s e q q. II o d y d e 1 e x t. B i h l. O r i g. s. 420.429. 8 e q q. g. 65. Decretum concilii Tridentini de versione
HieronJmi. Quum haec Versio , quae nomine Vulgatae veniebat, seculo XVI. a Protestantibus eliminaretur, concilium Trident inuin Sess. IV. sequens decretum edidit i ,insuper eadem sacro sancta Synodu8 con- ,siderans non sarum utilitatis accedere posse eccle- Miae Dei, si ex omnibus Latinis editionibus, Μ qucte cireumferuntur, flacrorum librorum, quae-Μnain Pro authentica sit habenda, innotescat, statuit,et declarat, ut haec ipsa Vetus et vulgata editio, quae,longo tot seculorum usu in ipsa eccle8ia probata est,
sin publicis lectionibus, disputationibus,
,praedicationibus et expositionibus pro
ωauthentica habeatur, et nemo illam rejicere quo-ηVis si aetextu audeat.α - Hoc decretum, etsi perspicuum , non exiguas tamen peperit controversias, contendentibus' nonnullis, textum Hebraicum suisse' reΡrobatum, ' quibus doctiores alii jure repugnarunt. Nam I. Concilium loquitur de solis Latinis editioni hus, quae circumferuntur, nec, ut
73쪽
66 g. 65. De ciet. concilii Tridentini de versione IIieron.
Bellarminus observavitς ullam facit sontium ment Ionem. idque etiam Salmero Proheg. 5. '), et Vega L. XV. c. s. 'J , qui cum Bellarmino intersuit concilio , disertis
sNihil de Exemplaribus graecis, vel hebraicis agebatur; tantum inter tot editiones latinas, quas nostra saue ulu Parturierant, quaenam ex illis praestaret, sermo erat; Iiberum autem reliquit omnibus, qui Seripturas sacras profundius meditantur, sontes hebraeos, et graecos, quatenus Onu A e At, consulere, quo nostram vitio librariorum, vel temporum injuria corruptam emendare valeant.α
s Synodus non approbavit menda , quae linguarum perili, et in sacris literis mediocriter versati, in ea deprehendunt. Approbavit duntaxat vulgatam editionem repurgatam a mendis, quae Vitio Scriptorum, vel chalco graphoruinin ea obrepserunt. Nec eam tanquam e coelo delapsam ad O. rure voluit. Interpretem illius, quisquis ille fuerit, sciebat non fuisse prophetam, nec nos meruisse hactenuS quenquam, qui eodem in Omnibus spiritu sacras literas a propria, et tiativa lingua in alienam linguam trans sudorit. Ac proinde nec cohibuit, nec colithere voluit studiosorum linguarum industriam, qui aliquando docent melius potuisse aliqua verti, et uno eodemque verbo vel plures nobis suggessisse. Spiritum S. Sensus, .: vel certe alios commodiores, quam e Vulgata editione possent haberi. Sed in honorem vetustulis, et honoris quem ei jam a muliis annis detulerant concilia Latina , quae sunt ea usa, et ut certo scirent fideles, quod et verissimum est, nullum inde haberi posse perniciosum errorem, et tul O illam, et ei tra periculum posse legi, ad coercendam etiam confusionem, quam affert multitudo translationum , et temperandam licentiam nimium cudendi semper novas tran Stationes, sapienter statuit, ut ista uteremur in publicis lectionibus, disputationibus, praedicationibus, et expo Sitionibus. Atque eatenus voluit eam a uintho laticam liaberi, ut certum omnibus esset, nullo eam de-
edalam errore, ex quo perniciosum aliquod dogma in fido et moribus colligi posset, alque ideo adjecit, ne quis illam quovis praeteκtu rejicere auderet. - Et hanc fuisse mentem Synodi nec quidpiam amplius statuere voluisse, eκ Verbis ipsis, et ex aliis consuetis approbationibus concilii potes Calvine colligere. Et ne dubites de his, verissima possum tibi allegaro
74쪽
g. 65. Decret. concilii Tridenunt de vers Ione III eron. 6
verbis testatur. - ΙΙ. Authenticam dolet esse ver sionem eo sensu, quo Venit haec dictio iurisconsultis, quibus authenticum dicitur documentum, gius descriptum, si Ve eX alia 1ingua conVersum, ab errore graviori ad substantiam rei pertinente immune, et ideo fide dignum; nec errores minoris momenti impediunt, ne documentum dicatur authenticum. Hoc sensu intelligendum esse concilium. testatus est Cardinalis a San
eta cruce, legatus Pontificis in concilio, et postmodum Pontifex sub nomine Marcelli II., prout refert Andradius Desens. p. 36 I. Id ipsum agnoverunt Pius IV. et V., Sixtus V., Gregorius XIV., et Clemens VIII., qui
emendatam procurarunt versionis editionem. Errore R
Vulgatae doctiores Catholici nunquam negarunt ' , imb
pro his amplissimum, et observantIssimum D. sanciae Cru- eis Cardinalem, de pietate. et do litoris et studiosis omni-hua optime meritum, qui illi sessioni, et aliis omnibus praesuit, ac pridie quidem quam illud decretum firmaret, et postea non opinor semel mihi testatus est, nihil amplius voluisso Ρatres firmare. Itaque nec tu, nec quispiam alius propter hanc approbationem Vulgatae editionis impeditur, quo minus, ubi haesitaverit, ad sontes recurrat, et in medium proserat, quidquid habere poluerit, quo juventur, et locupletentur Latini , et vulgatam editionem ab erroribus repurgent, et quod sensui Spiritus s. et ipsis sontibus sunt
Bellar inius lib. II. de vePbo Dei c. II. vStultum est dicere, Theodotionem haereticum ex quo quaedam in Vulgatam
translata sunt non potuisse errare, Vel S. Hieronymum nunquam errasse, quum ipse in Isa. e. 19. dicat, Se errasse, et Ecclesia ejus correctionem acceperit. Non illos auctores canonigavit Ecclesia, sed lanium hanc versionem approb Vit, certos nos reddere voluit in iis, quae ad fidem et mores pertinent, nulla esse in hac Versione interpretum errata' - Notatu quoque dignum est, quod Iulius Ru geri u s Secretarius apostolicus libr. de Script. Can. c. 44. 8eribit vCujus piae aures ferre poterunt Hebraicam editionem - - -- R quo omnes editiones Velut a parent. , et
75쪽
m s. 65. Decret. concilii Tridentini de versione Hieron. Isidorus Clarius errores 8000 reperit. - ΙΙΙ. Concilium
Iectionibus, disputationibus, praedicationibus et expositionibus, ut nemo eam x ejicere quo Vis praetextu audeat; ast id cum respectu ad praecedentia capiendum est, prout ab omnibus eruditis Catholicis semper intellectum suit, ne nempe alia ex Latinis versionibus, quae circumseruntur sacrorum librorum, ei sub stilueretur; quare Catholici Graeci utuntur Versione
Alexandrina; Syri Syriaca; et Arabicam loquente 8 Αrabica ; atque eruditi Catholici Latini post concilium, nullo non temporu usi sunt textu originali ' . Cons. Du P in Dis s. Ρre1 im. L. I. C h. VII. I. S. P. 2Di 2O9., et Praecipue D e Age velo. Pro Vulg. Lat. liber apologet. Olisi pone 1292. Marchini l. c. P. 1O5. sqq. Jans sens Hermen. S. VOl. Il. p. 242. 8 q q.
Concilium Tridentinum Sess. IV. mandavit, ut licte eversio quam emendatissime imprimatur. Verum iam hinc ab initio seculi XVI. Adrianus Gum melli, Albertus Castellanus et editores polyglollorum Complutensium,
emendatas dederant editiones, atque Robertus Stephanus non modo 1525. , Vulgatam ex antiquis codicibus
sonte suo nuxerunt, correctiones derivantur, et discrepantiae librariorum culpa exortae Saepius sublatae sunt , nunc explosam, et damnatum esse p-α Calmetus in dissertatione in Vulg. vSalva Concilii, et Vulgatae auctoritale, integrum est cuique ad Originalia illam recensere , et Sive mendosam corrigere , si vc Originalibus illis cohaerentem defendere, vel tandem Originalia ipsa ad Vulgatam reformare, cum de ecatior, et Correctior vP- paret; quod non raro contingero norunt Omn , qui a Ceu ratiorem sedulitatem, et scientiam ad studium Scripturae S.
76쪽
emendatam, sed I 54O quoque cum Varietatibus 3 editionum et 14 codicum ediderat, quam de in Hentenius eum pluribus aliis codicibus et editionibus contulit, et observatas lectionum varietates adjecit editioni 154 . LOVanii, quae dein saepius repetita, et a theologis I Ovaniensibus, instituta nova manuscriptorum codicum coitalione, pluribus ollis Varietatibus locupletata, emissa e 8t sintversiae 158O, et rursus I 585. - Ιnterim Pius IV. theologis quibusdam Romanis mandavit, ut conquisitos undique antiquissimos codices conferrent; id, in consilium Vocato quoque textu originali, sub Pio V. continuatum fuit. Suh Gregorio XIII. res haesit, doneo sub Sixto V. rursus assumeretur et Persiceretur. Εὐ-tio prodiit 1590, et constitutione Perse tuo valitura universae ecclesiae Latinae Ρraescripta suit: simulque ea utum erat. ne Porro editioni vulgatae 3 ectiones Variae adjicerentur. Desuncto Daulo post Sixto
est, et sub Gregorio XlV. fere 2OOo loca ex eo dicibus, allegatis Ρatrum. et etiam ex textu originali emendata sunt, pleraque itimen hausta erant ex editione theologorum Lovaniensium. NOVa haec editio, in cuius praefatione errores Sixtinae editionis in typographum rejiciuntur, prodiit sub Clemente VIII. 1592., quam sequuntur omnes, quae deince PS Prodierunt. - ΕΚ Ρraeinsatione patet, emendationem ad regulas criticae exactam suiqse, excepto eo unico, quod quaepiam ex textu originali mutata sunt, quum solummodo quaerendum suisset, qua ratione Hieronymus textum verterit, quod ex antiquis hujus versionis monumentis exquirendum suisset. Liquet porro Ioca plura, a textu originali discordantia, consulto relicta suisse, quod plures illius aevi eruditi, qui regulas sanae criticae ignorabant, immerito carpebant.
77쪽
q0 67. Quam versionem exhibet Latina Vulgata g62. Ouam versionem exhibet Latina Vulgata pEx his, quae hucusque dicta sunt, conficitur, nostram Vulgatam esse Versionem Hieronymi, neque suisse rationem, cur seculo XVIto dubia agitarentur. Addendum tamen est, quod ex dictis patet, I. eam non esse puram; nam non omnia menda emendata fiunt, neque hac quidem methodo emendari Ρoterant; purior habetur Hieronymi Versio in Divina Bibliotheca Hieronymi, a Martianae O edita Parisiis 1693. sol.; II. quosdam libros non eg8e ex Versione Hieronymi, nempe: L. Psalterium, quod exhibet versionem Latinam antis quam communem, geu Itistam; quipiam tamen opinantur, esse Psalterium Gallicanum, astericos autem et obelos fuisse omissos; ita etiam 2. Baruch, Eccle-
si asticus, Sapientia et duo libri Maccabaeorum, ex antiquiori Versione Latina conservati sunt.
Primae editiones Vulgatae nec annum, neque locum impressi onis exhibent; prima his insignita, est in Germania de anno Iέ62. Moguntiae, in Italia 147 I. Romae; I576 Neapoli , et I475. Venetiis.
De lingua librorum V. F. , et de adminiculis eam intelligendi.
S. 68. Lingua librorum. V. F. Lingua Hebraica, qua libri proto canonici exces iis partibus Chaldaicis, Dan. 2, 4 - 7, 23. , Ezr. 4, 8 I, 19.
7, 11 - 2T. et Ierem. IO, II.)scripti sunt, dialectus est Semitarum, a dialecto tamen Chamitarum in Palaestina et Phoenice seu Canaanaeorum, parum aut Prorsus non
78쪽
g. 63. Lingua librorum V. F. II
divers', quod vel ex reliquiis Punicis, seu Phoeniciis in Africa, liquet. cs. Plaut. Comoed. T. III. Poenul. P.
75 - 8 s. ed. Berol. 18Oz - 181 1., et Bochari. in Ch a n a a n L. II. c. I T. Vel potius Bellermann VersuPh. oiner Erlilae. der Puni schen Stellen im Poenulus des Plautus 1806-13or. Idem Augu*tinus et Hieronymus pluribus locis confirmant. Hinc lingua Hebraica Jeg. - 19, 10. nuncupatur Canaana ea, ut Abrahamus Semita, exue Chaldaeorum in Palaestinam veniens, dialectum Cu-naana eorum Ρurum diversam adoΡtaverit, et ad posteros
propagaverit. Iudaica dicitur Jes. 56. II. 2 Beg. 18, 26. 2 Paroli p. 32, 18., quia id temporis sere in solo regno Juda usitata suit. In Bibliis nunquam venit nomine He-hraicae, quod in Ν. F., uti et Philoni et Iosephori.
nomen proprium est Aramaeae, I Oh. 5, 2. I9, 13. Aet. A P. 21, 40. 22, 2. 26, I 4. quia Hebraeis hi, tempo-Tibus Vernacula erat, prout et nos linguam veteris De derig Hebraicam dicimus, quia quondam Hebraeis Vernacula erat.
S. 69. Fata linguae Hebraicas. Lingua haec olim per Phoenices, qui ubique in Astael in omnibus sere littoribus Africae et Euro pue emporia et colonius habebant, latissime propagata fuit, cons. Bocharti Chanaan L. I. de Phoenicum Col Oniis. Incolae quoque Babyloniae, Mesopotamiae, ASSyriae, Arabiae, ut Aethiopiae, qui alias quidem dialectos Semiticas, parum tamen discrepantes loquebantur, eam intelligebant. ut Hebraica nequaquam dici possit angulo terrae inclusa, et reliquis omnibus populis in Pervia fuisse. Hinc populi valde dissili per id designantur, quod Hebraei linguam eorum non intelligunt, D e u t. 28. 49. Jer. 5, I 5. - Lingua haec jam 22oo annis ante 'Chr. ita exculta erat, ut scriberetur, uti ex documento Gen. 25. , aetate Abraham i scripto, liquet. Quare nihil mirandum, Canaana eos jam 16oo annis ante Chr.
79쪽
S. 69. Fata litiguae Hebraicae.
habuisse m d p, civitatem librorum, Iud. I,
11 - 12. Upera poetica ex aetate Mosis, quae Ex Od. s. De ut. 32 et 35. leguntur, aetatem linguae auream arguunt. - ΑeVO Iudicum lingua non prorsus neglecta jacebat, prout testantur canticum Deborae Jud. 5., et
sabula Iothami Jud. 0, 8. seqq. Hinc aetate demum Davidis laetissime florebat, et intervallum, quod inde usque ad Ilithiam Ezechiam) elapsum est, aetas argentea dici
P0te 8t, qua Vergente tamen, per frequentiora tandem eum Assyriis et Babyloniis commercia, illata sunt quaepiam exotica, inprimis Aramae a. Id in regno Israel ae- late antiquiori contigit, atque regno ever8O reliqui cives, cum coloniis introductis coalescentes, Hebraeam eum Aramaea miscuerunt, unde prodiit dialectus Suma- Titana. - ΑΛ Ηighia usque ad exilium Babylonium linguae puritas Dorro neglecta , et pluribus exoticis deformata fuit, ut haec aetas dici possit serrea. - Exules Hebraei, linguae antiquae obliti, adoptabant Vernaculam locorum, in quibus degebant, nempe Ara Inaeam , ut deinceps reduces, alii loquerentur Chaldaicam, alii vero Syriacam ; illi in Iudaea, hi in Galilaea sedes fixerunt. Aliquo post reditum tempore Hebraica adhuc dum politioribus Judaeis usitata erat, donec Ρenitus emoreretur. Haec ultima aetas dici potest plumbea . - Demum eruditi, inprimis qui legem in synagogis populuinterpretabantur, conservabant aliquam linguae Hebrai- eae cognitionem, quam in scholis combibebant et pro-Pagabant, ita quidem, ut ea in et loquerentur et scriberent, Verum haudquaquam puram; nam desectum Vo- eum ex Aramea et Persica, utque tem Poris progressu quoque ex Graeca et Latina lingua supplebant. Hac ratione recentior lingua Hebraica, fere ut lingua Latina scholastica medii aevi, Orta est, quam legimus
in Thalmude, sed jam aevo Christi et Apostolorum fuisse plene formatam, plura loca N. F. comΡrobant. Haec dialectus dicitur Tha Imudica. Recentiori de
80쪽
. g. 70. Dctura linguae Hebraicae. . 75mum aevo Porro noVis mutationibus et exoticis vocibus transformata fuit, et haec est, quae Rabbinica audit. l. et O. Jactura linguae Hebraicae.
Lingua antiquorum Hebraeorum non quidem, ut tot aliarum antiquorum gentium linguae, prorsus Periit, neque tumen aequam cum Lalina et Graeca sortem eXPerta est , ut non modo in quam plurimis libris conser-Varetur , sed etiam Vergiones, lexica aut scholia glas ex aevo Vitae suae congervasset, ex quibus sufficientia de usu loquendi testimonia peti possent; nam non adsunt nisi reliquiae in paucis libellis residuae, in quibus ix duae tertiae partes linguae continentur; sermultae VO-ces, VOeum notiones, et phrases amissae sunt, et quae Supersunt, non habent testem idoneum, Iexico gra Phum, interpretem vel scholiastam ex illo aeVO, quo lingua 'adhuc dum erat Vernacula.
q. et 1. Difficultas linguae Hebraicae. Hinc oritur difficultas linguae Hebraicae. Quum
enim, quas gens quaelibet notiones sonis aut vocibus, et quem sensum sententiis subjiciat, lactum sit historicum, quod non noverunt; nisi qui lingua hae utuntur Vernacula, Vel qui ab iis, qui ea vernacula utuntur, edocti sunt: notiones vocum et gensus dictionum cu-
juscunque linguae mortuae, adeoque et Hebraicae, testibus, qui ea vernacula utebantur, vel eam ab Ufentibus perdidicerant, comprobari debent. Atqui huiusmodi testes de usu loquendi Hebraico. prorsus deficiunt ; nam antiquissimi interpretes, Alexandrini, duOhus seculis post linguae salum vixerunt ; omnes reliqui multis seculis recentiores sunt, testes itaque non sunt idonei, quod elium frequentes eorum dissensiones et manifesti quoque errore 8 comprobant.
S. 22. Linguae Hebraicae notitia in scholis Iudaeorum et Christianorum. Jua deorum praeceptores conservarunt quidem in