Institutiones poeticae ad vsum collegiorum Societatis Jesu. Ab vno ejusdem Societatis rhetorices professore

91쪽

De Narratione uva D. Uid est Narratio EpiM. Est pars, seu potius malis : cui Propositio & Invocatio quasi

facem preferunt,parantque attentionem,& docilitatem. Cum autem non tam Verum , quam Verisimile poetae sit propositum: sic non tam I ei gestae quam velut gestae expositio dici debet haec Narratio.

D. Quid est spectandum maxime in illi

Narratione rM. Cum tam late pateat, ut totum poema exhauriat: cadunt in illam quae haetenus omnia de Epopoeia, atque etiam de

poesi universe sumpta diximus. Quare addenda sunt aliqua duntaxat circa proprias quae Vulgo assignantur, illius dotes D. Quae sunt illis dotes 2

f. Tot Epicae, quot oratoriae Narrationi dotes tribuuntur : Brevitas, Perspicuitas,

Probabilitas, & Suavitas. D. Quod sensu narratio Epica debeteste brevis pM. Eo sensu, ut crebriores, prolixioresque digressiones ne adhibeantur, maximh si ad rem parum faciunt arguitur

Catullus , quod dimidium Poematis de nuptiis Pelei & Thetidos in descriptione Vesti

92쪽

in I

vestis, Ariadnaeque fabula consumpserit, ut nihil deductum longius, sic nec repetitum fastidiosus, aut quaesitum ambitiosius afferatur;Fabulet epic ,qualem des Cripsimus, servetur magnitudo ; quae longior non erit, si nihil adducatur inane, quod recidi possit.Nam & acute Martialis AN sunt longa, quibus nihil est, quod demere ' λ v

Sed tu cosi oηi disticha longa facis. . Quomodo debet esse perspicua Nar - i

U. Si alludatur quidem ad fabulas, & - ' historias, si usurpentur hellenismi, seu formae loquendi a Graecis desumptae r sed ' ita tamen , ut a quovis non imperito facile intelligantur; si vocabula obsoleta, di ex altissimis antiquitatis ruderibus effossa, ac proinde obscura vitentur. Sane ut quisque disertissimus est, ita loquitur apertissime:sed sat multa eo de argumen me io. to tradidimus uipra in Dictione poetica. g. 3. D. Quomodo debet esse Probabilis illa Narratio M. Eo sensu, ut sit verisimilis; nihil debet magis cavere Poeta, ut iam saepe do-,cuimus. Itaque, quod recte monet Horatius , Ficta soluptatis causa sint proxIma Ueris, . in Nec quodcumque volet poscat sibi Dbula credi. Axxς-Γt ut jam inde a principio docuerat risioribus atque Poetis, F

93쪽

' 84 Poeticeraeuidlibet audeηdi sempeν fuit aequa potestis

Sed non ut placidis coeant immitia, non ut Serpentes atabus jungantu , teibus agni. In locis, temporibusque notandis , maxime vero in effiagendis personis hujus verisimilitudinis ii penda est ratio, pr ' aetatis cujusique notandi sunt tibi moro , ς' Mobilibusque decor Maturis Dudus, ct annis, inquit idem Horatiqs, lai varios hominum mores luculenter ibidem describit , de quibus & nos quantum fatis est egimus superius. Ubi tamen velim as vertas non tam arctis circudari terminis probabile , ut locus non sit Admirabili, quod in poemate spectatur imprimis. D. Quomodo sua is erit Narratio Epica3M. Si elegantia , & iucunditate verbo. rum4 nantium, leniumque floreat, quod de oratione monet Tullius : si neque aspe'xos habeat concursus , neque disjunctos atque biriotes: si fit circvscripta non longo anfractu, sed ad spiritum vocis apto: si

eodem semper tenore n*n decurr lat' carmina. Item suavis erit, si intexantur hypotypo ses, i ipens0nes, metaphorae, exclamationes, & admirationes; si interponantur motus animorum, mores &colloquia personarum, Obliquae oratio.. nes, exitum inopinati,d0lores, laetitiae,

metus, cupiditῖxς- , bacundiae pro re-

94쪽

i iam varietate. Sed nihil ad suavitatem accommodatius est, quam idonea, rebusq; ipsis consentanea modulatio numerorum , de qua egimus in Dictione poetica. Atque haec de generali Narratione, quae corpus effςit eoematis; peculiaribus tamen, quae huic intexuntur narra-. tionibus eadem pro rata portione conve- ' ζ' niunt ; eximia illiusmodi narrationum poe- habes exempla apud Frizonium & in gra- mat. vi, & intemperato genere.

CAPUT VII.

I, peroratio Epopoeiae App'nitur , non semper quidem, sed aliquando tamen & Epopoeiae,& aliis Poematis : atque etiam interdum in ipso decursu opcris post aliquod nobile Ita Virgilius in V. AEneid. narrata Nisi, & Euryali celeberrimi paris amicorum caede , rem hoc Epi1ogo sive epiphonemate concludit. Fortunati crabo, si qaid mea tamina possunt :Nulsa dies unquam memori vos extaei aedo, Dum domus AEnee c Gitol; immobilesaxum Accolet , imp riumque pater Romanus habchit. -

In sine s pius suorum operum Episo- eum usurpant Poetae variis modis. Nam

95쪽

poetices

aliquando indicant ea, quae cecinerunt,& temporis, loci, artatis, occupationum sitarum aliquam mentionem attexunt , ita Virgilius in fine Georgic.

Ego super arvorum cultu, pecorumque canebam, E t super arboribus: cssar dum magnus ad aliae Fulminat Euphratem bello, υictorque volentes Perpopulos dat jura, viamque assectat olympo. Isso Virgilium me tempore dulcis alebat

Partheave, studiis florentem ignobilis oti, carmina qui lusi pastorum, audaxque juυenta Tityre te atula cecini sub tegmine fagi. Virgilium Scaevola Sammarthanus in sine Pardotrophiae canit. Haec ego Pictanicis quoniam siecretus in atris Buxiferos inter colles, O confraga saxa Numen ubi dabat ipse loci gratisimus horror, cantabam; exili qua se vagus amne per herbam clanus agit sensim, o sinuoso littoreserpit; Tempore quo veteri deductus ab Hectoresanguis

Henricus nova spes hominum, nova cura Deorn, Gallica Sarmaticis forti conjuncta gerebat Sceptra manu, Oc.

Aliquando gratulantur, & immortalitatis spe sibi blandiuntur; sic Ovidiis in

fine Metamorphoseon canit, yamque vus exegi,quod nec Ioυis ira,nec ignea Nec poterit ferrum, nec edax abolere vetustas;

cum υotiet illa dies, quae nil nisi corporis hujus Ius habet, incerti spatium mihi finiet aevi: Parte tamen mesiore mei super alta perennis ira ferar, nomenque erit indelebile vostrum.

96쪽

In eundem sensum librum tertium carminum claudit Horatius.

Exegi monimentum aere pere tui,

Regalique situ nramidum altius: quod nec imber edax, aut aquilo impotens Tossit diruere, aut innumerabilis Annorum series, O fuga temporum.

Non omnis moriar, Oc.

Modestius suam Thebaida astatur Statius in fine: D urabisne procul, dominoque legere superstes O mihi bullinos multum vigilata per annos Thebai iam coeptae praesens tibi fama benignum

Stravit iter,coepti que novam mons are futu=is. Iam te magnanimus dignatur noscere caesar , Itala jam studio discis , memor atque juventus. Viυe precor, nec I u divinam aeneida tenta,

Sei longe sequere, O vestigia semper adora ; Ox tibi si quis adhuc praetendit nubila livor, Occidet, O meriti post me referentur honores. Aliquando Poeta missionem petit a Musis, laboris diuturnitatem causatus, &in alicujus laudes digreditur ue ita Frironius Carmen absolvit de Pace sive de Insula fortunata. Emeritς hic demum statio benesida caripae,

Hic longi requies cursus. At tu iηclyte Iilli, Nam quid dismulo Genius tu pacis Haroo cum magno adυersas componens Foedere gentes, ceu Gemini implacidos tranquillant lumine

fluctus, Ecce alium ex alio rapis indesis e laborem.

97쪽

ss Poetices

Epilogum Epopoeiae minime necessaiatium esse demonstrant Ilias , Odyssea Maeneis , quae ipsa narrationis absolutio,

98쪽

INSTITUTIONUM POETICARUM.

Liber III.

De Dramate. PICAM Poesn excipit proxime Dramatica:

de qua sic disputabi

mus,ut in Poema Dra

maticum universe primum , deinde in su-gulas ejus species inquiramus: ac proinstituto dicendi ordine definitionem, materiam, formam , partes, finem, aliasque , quae ipsum tum generatim, tum fingulatim assiciunt, proprietates breviter

CAPUT I.

Dσηitio Foematis aeramali. D. Uid est Poema Dramaticum 'M. s. Si vocis etymon spectes, a , H

99쪽

8s Poetices

Voce graeci latine agere dicitur Poe ma Dramaticum ; quod totum sit in actione: unde Actores vocantur ii, qui eo in

Poemate colloquuntur.

2. Si rei definitionem quaeras, est Imit tioActionis unius, totius,iustet magnitudinis , verae vel falsae, verisimilis , insignis vel vulgaris, felicis vel infelicis; quet metro , & harmonia, non narrando , sed agendo vel quosdam animi affectus excitat S perpurgat, vel vitae privatae exemplum proponit. D. Explica, quaeso, singulas voces pM. I. Dicitur Imitatio actionis, quia cum poesis in imitatione actionum huma lib 1 narum sit posita, ut initio docuimus: see- cap 1 cies quoque illius singulae ejusmodi actiones imitantur.

a. Dicitur Actionis unius , totius , it star magnitudinis, verae vel falsae, Verisimilis , insignis vel vulgaris, felicis vel infelicis : quibus verbis partim Dramatica Poesis cum Epica convenit, cujus Actio est una, tota, magna, vera, Verisimilis, Illastris, ac felix: partim ab eadem discrepat, clim Actio Dramatica possit esse falsa & vulgaris, si scribatur Comoedia; infelix si Tragoedia. 3. Dicitur Poema Dramaticum imitari metro & harmonia: quia inducuntur personae colloquentes inter se , non λα- iuta, sed illigata numeris oratione ζ cui

100쪽

i si

santus in certis quibusdam locis adjicia

tur.

. Dicitur non narrando, sed agendo imitari r quia nihil ipse Poeta exhonit , aut commemorat, ut in Epopoeia : sed productis in scenam personis sermonem tribuit, easque inter se agentes,negotiantesque exhibet. 3- Dicitur vel excitare ac purgare aia sectus , vel privatae Vitae exemplum proponere : quibus verbis tum ossicium, tum finis poematis illius attingitur. Excitat enim, ac purgat affectus Tragoedia ; vitae privat proponit exemplum Comoedia; mores utraque, ut omnis poesis, recte instituit. CAPUT II.

ssa,

atus

a Dramatici

M. Est Actio una , tota , magna , Vera

vel falsa, verisimilis , insignis vel vulgaris, felix vel infelix. D. Quo sensu debet esse Una, & Tota illa Actio 3M. Eo sensu, ut nec in plures actiones i. iaprimarias dividatur , nec tuo initio, me- e. i. dio, ac fine careat, ut supra docuimus. g. 3.

D. Quo sensu debet esse Magna R