Stephani Roderici Castrensis,... Tractatus de complexu morborum, studio et diligentia Valerii Nervii,...

101쪽

1ois Tractatus petentia, proptermateriam, quae ilia luc a capite de scendit, humoris descesum prius prohibere conuenit, si re-e e curare velis e sic enim a causa incipies. Sin,contempta causa, effectui, hoc est,inappetentiS medeare, nempe abscindendo,abnergendo, euacua do, & corroborando. Succedet aliquando Vt appetentia reuertatur, difficilis tame est ista curatio quae timorem recidivae relinquit. Sic habes contempto eo quod magis Vrget,&s6 tempta causa curationes quidem,

sed praepostereas, at si praesens adsit impedimentu, seu conditio sine qua 'On, profecto nec prepostere, nec alio modo, quidquam assequi pote

TiS. e. g. Ulcus cauum: neq; enim Vlcus cauitatis causa, nec ulceris cauitas dici potest, neq; alteru, altero longe magis urget, & tamen Vlcus curationi cauitatis impedimento est,adeo Vt quatum Uis cauitatem carne adimplere satagas, nunquam id efficies nisi parte ulcerata prius ad mediocritatem

102쪽

De Complexu Morborum Io tem reducta ; atq; ita habes impedimentum in Vicere cavo, hoc est , in duobus morbis, sunt enim teste Galeno ulcus, & cauitas duo morbi quia cauitas & ulcus diuersas exigunt curationes Videlicet ulcus unione sub stantiae, & cauitas substantiae regene rationem. Praeterea cauitas sine ulcere , & ulcus sine cauitate possunt subsistire,quando ergo duo ita se hahent ut alterum sine altero subsistere possit diuersis res sunt . Si vero qu ras quis nam morbus sit cauitas,profecto si pars aliqua tota ablata est, erit morbus in numero . poterit esse morbus in figura si figurae vitio actio laedatur. Vniuersim autem dicetur morb'in deminuta magnitudine quoniam saltem portio aliqua similaris memnri deficit. Sed ad susceptum prius iter reue tamur, si duo morbi sint eiusdem speciei, nunquam Vnus alterius est conditio sine qua non: etenim Vnus non impedit curationem allexius, Vel e

103쪽

1o8 Tractatus go debent esse specie diuersi vel tot6

genere. diuersi1 specie. e. g. tertiana cum quartana, aut cum quotidiana, ct tumores praeter naturam,Erysipelas phlegmonDdes, schyrruS aedema. todes & alij similes. bimiliter si1 vice- si quod est morbus in compositione, adsit phlegmon, aut Erysipelas, qui etiam in copositione simi morbi . sed tamen specie diuersi. Eode modo vulneri Epigasti ij accidit exitus omenti, ita ut duo sint morbi fere eiusdem generis non eiusdem speciei est enim exitus omenti morbus in compositione vitiat sigurae quemadmodum etiam vii inus. Quod autem diximus de duobus

morbis dicemus etiam de morbo,&symptomate nam aliquado symptomati occurrimus, non quia magis Vrget: neq; enim semper magis urget)sed quia sine symptomatis ablatione

morbus auferri nequit . Sordities in vicere viceris est symptoma , vibcus morbus, quis autem, non abster'

104쪽

Te Complexu Morborum Ioς sa prius sorditie, Ulcus curabit tPossunt etiam duo symptomata simul concurrere s1ue ea sub eodem sint genere, siue sub diuersis. Tria sunt symptomatum genera, quedam enim consistunt in actione laesa, alia

in excretis, alia in qualitate mutata.

Quando igitur vigilia,& deliriu complicantur, Vtraq; sunt symptomata in genere laesis actionis, & tamen no possumus sedare delirium ni prius somnum conciliemus. Ruo somnus δε- a. ilirium non seda inquit Hippocrates, mortale. Ecce symptomata eiusdem generis. Si queras symptomata diuersi generis, que se impediant in curatione, considerato aegrum, qui inappetentiam simul patitur,& alui fluxu, alui fluxus symptoma est in genere eXcretorum immodice, inappetetiasymptoma est in genere les' actionis,

non potest tamen alui fluxus curari nisi curetur inappetentia.EXemplum

etiam tibi sit in diabete sitis, & urinae Profluuium: nam profluuiu est sis coirens . Plo

105쪽

ito Amractatus ploma in genere excretor u immodiceritis eit in genere te' actionis,quis autem Vrinae profluuium sanabit non

sedata r ius sitit

we duobus pariter urgentibus. C A P. XX.

HActenus facilis fuit doctrina,

& leniter fluens, quam Galeno acceptam refero, nempe primo inchoandam esse curatione ab eo quod magis urget,se credo loco ab eo quod se habet veluti causa, tertio ab eo quod ordo postulat,hoc est, a conditione sine qua non . Caeterum ut haec facilia sunt,ita redduntur difficilia, si duo simul adsint quae grauiter Vrgeant, si duae causae quae sibi inuice sint causae, si duae conditiones sine quibuS non , quae se mutuo impediant. Agamus primo de duobus vrgentubus, quorum, si alterum superet,curatio ei adhibenda est, ea tamen lege, quam sanciuit Galenus, videliceta

106쪽

De complexu Morborum III cet ne quod reliquum es contemnas. fundi. Ιtau: curatio adhibenda est quae V- τονή ς 9. trumq; respiciat,magis tame id quod . inest maius, Non est autem maioriS ratio in omnibus una,sed aliquando ex rei dignitate, aliquando aute ex pro

pria ipsius essentia . Exemplum ha- lhes apud Galenum in lassitudinibus rita. nam lassitudinem phlegmonosam Vlcerosae dignitate praesert. si igitur v-traq; pariter Vrgeat phlegmonosa quidem praecipuam solicitudinem ad se trahet, Vt pote dignitate pollens . Si

vero Ulcerosa plurimum phlegmonosa parum, a naturali habitu recessit, aestimare oportet, num tantum Vlcerosa superest magnitudine, quantum phlegmonos a dignitate, an minuS,an

magis & sic ad id quod pollet conuerti. Quod si pariter pollentes videris, pari studio est viriq; consulendum. I sc est Galeni doctrina, qui pro cOxonide haec verba adiungit . Atq; haec ratio perpetua μ omnium coniugatoria ectuum. Cuperem tamen ut illo Osrens Ire a

107쪽

-, i 1 Tractatus me, aliquo saltem proposito exeplo, doceret, quomodo Vtrumq; simul affectum pariter Vrgentem pariter etiacurare oporteat, quod quoniam non praestitit, pro viribus prestare contendam . Quando duo valenter,ac fere qualiter urgent cosiderare oportet

an utrumq; secum presens habeat periculum, an utrumq; futurum, an alterum praesens, alterum futurum. Rursus quando Vtrumq; periculuest praesens, vel utrumq; Vnam, & e dem curationem expostulat, vel unuquodq; diuersam. Si utrumq; eande

exigit curationem, facilis est via. e.g. in muliere quq menstruorum redundantia laborans simul diarrhaeam patitur . His duobus affectibus,quorum Vtrumq; valde urget,una dabitur c radi ratio in genere, nempe astrictio, quod si in specie aliquantulum eua

rient non ita tame Vt inuicem aduersentur, uti sunt in diarrhaea clysteres, in menstruis immodicis iniectiones, aut pessaria. Caeterum qui per os su-

108쪽

De Complexu Morborum Harnuntur ita conueniunt uni, viliter aliqua ex parte conueniant, diu reti ca purgationes menstruas ab utero diuertui: per ea enim curauit Galenus de V ad

Boethi vΣorem. Alui fluxui etia pro desie possunt quatenus urinam multiplicando, deiectionem paruam em-ciunt , ut colligimus ex Hippocrate Si unumquodq; urgentium diuersam,& pene contrariam curationem expostulat, dissicilioris est negotij. Vt si ob aceruatos putridos in ventri /culo humores caput grauissi me doleat, & simul ob eosdem ad intestina fluetes, desynteria premat. coueniet cephalalgiae reuulsio ad inseriora, de synteriae autem ad superiora. In his' angustiis debet Medicus per interualla nunc ad hoc, nunc ad illud animuconuertere, prout videatur nuc hoc, nuc illud malum magis augeri, ita tamen ut quando uni occurritur, alte

rius ratio qu piam habeatur. Vt si cucurbitulae affgendet sint ob capitis dolorem ne ad inseriora nimis descen-

109쪽

fi4 Tractatus dant, sed scapulis, aut saltem ad paratem quq renibus superstat assigatur. Si vero aliqumdo intestinorum dolor, & multitudo excretionum in intestinis augeatur, per Vomitum quidem esset revulsio peragenda, nihilominus, quia dolor capitis adest, contetus debet esset Medicus ijs auxilijs quae descensuin humoris ad intestina prohibent , & ablutionibus , quae id quod descenderat abluant & extrahant . Hoc effciem tum cibi, tum medicamenta incrassantiae, & astringentia, clysteresse , abstergendi vim

habentes interim tamen, ne retenti humores vaporibus caput repleant, oportet Ut caput Corroboretuwid hypocrusticis materia inde repellatur. lieneda praeterea. sunt in ore ea,quae ascensum Vapqri4 prohibentis ut est conserua rosarum, ex sorbulis, ex Ebhes, aut ex ijs extractum , quod gelu CC muniter appellatur, confert & dia-codion & pastilli ex diatrag canin. Λtq; haec de urgentibus qua

110쪽

De complexu Morborum. II spraesens habent periculum. Si vero duo Vrgentia concurrant, quae futuram noxam minentur,in his similiter conueniet spectare , an Utrumq; eadem curationem expostu-iet, uti catarrhus fluens ad oculos, &ad aures aut ad pulmones, quoru primus cecitatem, alter surditatem,tertius phthysim minatur, OmneS tamepossunt uno & eodem ictu superari. Aliter vero si eius fuerint naturae, Vt una & eadem curatione non corrigatur . Exemplum habes apud Hippocratem. Nam suppressae omnino haemorrhoides posiunt vel hydrope adducere : quia i ut Galenus vult) regi ediente ad iecur sanguine suffocatur iecoris caliditas, velut ignis ex cogerie lignorum . quod si in illo viscere calor naturalis desit, sanguifc tionis opus non perficitur, atq; ita fit hydrops , quod si vis hepatis possit sanguinem ad superiora reij cere propulsabit illum ad thoracem, inde Fer situ exiet,& fiet sanguinis sputu ad

castrens. H χ quod,