Stephani Roderici Castrensis,... Tractatus de complexu morborum, studio et diligentia Valerii Nervii,...

91쪽

ss Tractatus medium, in quo actiones sens1biliter

laed untur: cum enim eo deuentumeti iam est morbus, & subinde febris. Aliorum fuit opinio, qu fere cum praedicta coincidit, morbum fientem esse, cuius aliquae iam sunt parteS, a- D in . li ae non adhuc sunt. Isti tamen vid

morbum succes1iuorum numea o reponere, cum tamen reS permanens a Galeno dicatur , & merito. Nam morbus, non minus quam sanitas, subiectum suu denominat, nulla autem qualitas corpori, cui inest,

appellatione indit, ni si suis partibus,

ct essentia constet. Dicunt alij morbum sentem habere quidem omnes suas partes, sed noomnes aequaliter, & propterea inter febres, solas hecticas, morbum factu esse fatentur. Hinc est quod Gale innus, in arte medicinali , videtur febres putridas fientes appellare. Hi etiam parum rationabilia loquuntur: qui pe ephemere non habent calore aequalem, & tamen non sunt morbus fienS.

92쪽

De Complexu Morborum 9 siens. neq; enim in remotione earum attenditur ad cauta remotionem . Montanus existimauit morbum factum dici, qui ad suu vigorem accesssit. Sed fallitur: nam sic morbus an te vigorem semper esset siens, & m xta expostularet cum curatione praeseruationem,cum tamen febris hectica statim in principio sit facta,& nullius cauta expostulet ablationem.

Tumor praeter naturam, cum tendit ad maturationem suppurantia eXpostulat, hoc autem cum praeseruatione

nihil commune habet. E contrario febris putrida etiam in vigore est sies: quippe in vigore etiam causς ablationem requirit. non ergo quia morbus est in vigore, desinit esse siens. Communior opinio est morbu f ctum dici,qui non amplius dependet a causa, neq; expostulat curationem separatam a praeseruatione, sed solam indicationem, quae sumitur a morbo. Morbum sientem ex aduerso a sua causa dependere, & expostulare mi-

93쪽

ς8 Nacta tis xtam indicationem. Haec sententia admitti posset, nisi in circulum deducta esset. Fit autem in ea circulus hoc modo. Quaero cui nam debeatur in .dicatio miXta 8 respondes,niorbo fieti. Rursus quiro, quis sit morbus fu ens I respodes, cui debetur indicatio mixta. Propterea mihi potius dicendu vi, detur, morbum factum, a fiente sola stabilitate distingui. Stabilitas autem constantia est: sic stabilitatis nomen, et M. S*ν apud Galenum condero,quando ait, causam accessonum ubi nFfuerit a, ac bilita non seruare terminum, ac eircurium: ubi vero matafuerit, sese

uare . Atq; ideo dis iis solubilem esse causam, quae a, atq;inabilitasti: facile vero siauridem, quy talis non es.

2'cam quae Armatasunt magnam vim, ut quispiam dixerit, demolientem exposcunt, quae longo tempore per for riora, ac plura auxilia comparatur Sic Galenus, quod tamen ille de causa

morbi, Ego de morbis dico,videlicet O factum

94쪽

De complexu Morborum 99 factum morbum esse dissiculter educibilem,fientem Vexo,qui facile educi potest. Hoc manifeste exemplo ostedam, sed prius pro hypothesi statuam,morbum sentem posse adhuc adeo eXiguam partem stabilita habere, ut neq;

causae, neq; morbi extirpatione egeat,sed se sola ad sanitatem reducatur . In hoc statu ad futuros reducitur morbos, progrediatur deinde vlterius, & stabilitatem iam considerabilem nanciscatur, tunc dicetur fies. Postquam autem est omnino flabilitus, iam nuncupabitur factus, exem-Plum ergo statuamus in aere ambiente . In hyeme a Solis radijs incalescit Parum, ita ut illud parum pro nihilo

reputetur, & ita est exiguus calor Vt statim discedente Sole abeat. Verno tempore iam calor a Sole acquisitus flabilitatem aliquam habet, & recedente Sole adhuc pars eius conseruatur. In aestate est omnino stabilitusi adeo ut in Solis absentia etiam Vra

95쪽

ibo Tractatus Accipe igitur mihi morbum illo medio statu, in quo Verno calori comparabitur, tuc fientem appellabis,cuius pars remanet post remotionem causae, & sc non sola praeseruatione , sed curatione etiam indiget. Accipe rursus morbum in ultima stabilitate, quam estiuo calori similem esse dixismus,tunc factus dicetur siquidem nihil remouetur ad remotionem causi , sed oportet attendere ablationi morbi, Ita tamen Misaboccasu, in quo morbus est adhuc adest ea renibuenda est, An tanquam causa, se angat i conritio sine qua non, de dua diox agemus si vero causa abij si morsit elltirpatium incisibe

Sed nisiquid insephemera, qua

facile tollitii 'Estu 5 us factus' maxime , dumodo nOSabeat adhuc praeserem causam: in suo enim genere ita stabilita est, ut si spiritus, qui sunt eius subiectum, fixam habuissent coditionem , illa profecto fixa esset, dissipatur

96쪽

De Complexu Morborum Io Itur ergo febris facile ob facile subiecti cui inest, dissipationem . Rursus nunquid febris putrida n O poterit eo accedere, ut sit stabilis, & facta I cur ergo semper dicitur siens I Quia videlicet terminus caloris in quo febris putrida consistit, est terminus quida medi , uti diximus, qui sufficit quidem ad morbum constituendum, nosufficit ad firmandum neq; enim firmabitur calor nisi vel terminetur in aegrotantis interitu, vel traseat in hecticam. Instabis forsan,inquiens,hoc idem de ephemera dici posse,contingit enim aliquando eam vel in putridam vel in hecticam trasmutari. Respondeo ephemeram, ni transeat in aliam, omnem suam stabilitatem habere spiritus enim eum habent calorem quem habere possunt,at putridansi habet omnem suam stabilitatem,

humores enim ideo putrescentes dicuntur, quia semper magis, ac magis putrescunt. Itaqe febris ephemera,&hectica morbi sunt facti, & propria

cas ense G 3 cura

97쪽

curatione tractatur,febris autem piutrida morbus est fiens iccirco non soala curatione sed praeseruatione etiam eget, quod nos sapienter docet Galenus his verbis . Diariarum quidem febrium,quemad modum 9 hecticarum vera, ct propria curatio es. earum vero qua ex putrescentibus excitantur humoribus, vocata curatio, prophylaticem

quoq; sibi adiungit. iAdducunt jn mediu aliqui neptiri

licum affectu,& obstructiones: sunt enim morbi facti, neq; maiorem stabilitatem habere possunt, quam ha bent, nihilominus tamen statim, ablatione causae, auferuntur. Nam lapis& humor obstruens sunt causae, non morbi, extrahe lapidem, aut expelle humorem obstruentem,non amplius

affliget morbus. Respondeo lapidem non morbi causam sed morbum esse, quod Galeni doctrinam sapit: quippe immediate & per se functiones laedit, neς deest lapidi sua causa nempe materia a qua fuit genitus : haec iam

98쪽

De complexu Morborum Ioanon curatur, quare extrActio lapidis, veramorb1 facti curatio cessenda est . obstructio etiam est morbus, edcausam habet humorem lentum impactum, cuius curationi attenditur, at obstruens humor causa continens est,qua posita ponitur effectus,& qua ablata aufertur. Iam vero diximus causam continentem, cum adest, solam esse extirpandam, & ad eius e tirpationem evanescere effect um. Ideo morbi, qui causam continetem habent, suapte natura fientes appellari debent, quia videlicet in his nulla alia est stabilitas, quam stabilitas suae causae, sit ergo lapis renum morbus factus: quia non amplius dependet a causa sua,nempe antecedente, sit obstructio morbus fiens: quia no aliam habet durationem quam durationem suae causae, hoc est , causis conti

nentis.

99쪽

ro4 Tractatus De conditionibus e quibus non. C A P. XIX.

Potest aliquado neq; aliquid val

de urgere, neq; causa, quae prius abscindenda sit, adesse , tunc ad id, quod ordo postulat animum conue tere oportet, hoc est, ad id ante quod,

ad id cum quo, or ad id pos quod curari debet. Vocant neoterici conditionem sine qua non,quae licet causa nosit,est saltim impedimentum,sine cuius ablatione sanitas nunquam sequitur. Duo morbi, vel morbus & symptoma, vel duo etiam symptomata, possunt complicari, neq; Vnum alterius esse causa , sed impedimentum duntaxat, seu conditio sine qua non, quam tali facit Turis anus ut ad eant,

tum Vrgentis, tum etiam causae, con

siderationem reducat. Nam&quod magis Vrget, & quod causa est, ideo prius curantur, quia sine ijs alterum curari nequit. Verum animaduerte

100쪽

De Complexu Morborum I O see debuerat aliud esse id sine quo alterum recte curari nequit, aliud id sine quo absolute curari nequit. Sine ablatione Urgentis, aut sine ablatione causae, non recte quidem, sed per medias dissicultates, per media per cula,medeberis. A sine ablatione veri impedimenti , nullo modo curare poteris. Hoc exemplis siet manifestum. Siquis inflammationem patitur, cum Vrgetissimus superuenit dolor, recte curabis si prius dolori incubas. Si vero non incumbas, sed inflammationem solam respicias,eam quo ad poteris cohibendo, forsitan sanabitur qger, verum non nisi cum difficultate,& periculo, cum difficul-

cultate quidem quoniam dolor trahens inflammationis materiam augebit; cum periculo: quia vires a dolore dissoluentur. C terum & traetionem diuersionibus, & virium lapsum refectionibus,corrigis. Praepostera fateor est curatio. sed que no est impos