Stephani Roderici Castrensis,... Tractatus de complexu morborum, studio et diligentia Valerii Nervii,...

81쪽

as nactatus

nem illam consequabantur non commemorat, Vt pote non necessaria ad

rem , de qua agebat. Neq; faciliust quod contra Matthiolum dico per

vena sine coniuge transiret pus . nam multo facilius e pulmone, per asperas, Igues'; arterias est iter, quam epulmone in thorace ut inde exiguis venae sine pari osculis se se insinuet. Tande pus materia est magna ex parate elaborata, neq; adeo maligna, ut eam cor pati non possit. Quamuis enim in Coacis sic dictum suppuratis a pulmone pus per ventrem secedere lethale nempe quoniam natura ia male constituta, cosuetis viis relictis per partes nobiles materiam mouet, materiam, inquam, quae potest mordacitate sua partes per quas transit ubce rare. Tamen Galenus,id quod nar

est materiam in pulmone, gut thora ce contentam relicta anacathars,per inferiora delabi, hoc est, e pulmone per cor, & Venam cauam ad renes, etho

82쪽

De Compimu Morborum 8 thorace per venam sine coniuge ad intestina . At de his satis,quibus, non inutiliter , ad auferendam proposita difficultatem, longe a priore via sumus digressi. De Causis. C A P. XVIII.

SI nihil est quod urgeat, curatio,

ab extirpatione causae, incipieda est, hoc considerandum secundo loco Galenus proponit,& merito: si enim curatio non amplius est, ob id quod urget, praepostero ordine suscepta, non melius id quod efficitur auferemus, quam auferedo id quod efficit. Et quamuis his verbis videar cause essicientis solius metionem facere, scire expedit in morbis emecientem, & materialem fere semper Vna, ct eadem esse. fere semper dico, quia aliquando eviciens differt a materia, Vt qua do flatuu efficiens causa est deminutus naturalis calor materia Ve-

83쪽

88 Tractatus ro pituitosus, melancholicusve aut alius quis pia excrementosuS humor, saepius tamen materia est que essicit, uti in tumore causa emciens est materia ipsius tumoris . febris putridae materia, & emcies una&eadem est, nempe putrescens humor. Iam vero formalis causa est ipsa morbi esse-tia, quapropter ri su excipiendus mihi Capi uacca videtur , qui in omni , morbo causam formalem qu rendo defatigatur, & vel symptomata Vel ipsam morbi essentiam nobis pro forviali causa affert. Einalis causa in morbo nulla datur: morbus quippe monstrum est,& praeter omnem naturian

tentionem.

Sed magis proprie ad causam morbi quae prius curanda est,accedamus. Erit ne ea quam continentqm appellant Medicit Argenterius adeo ad' dimis fuit cotinenti causae,ut eam in omni morbo dari,& huic non autem morbo curationem adhibendam esse fuerit arbiti alius. V erum in sua hac

84쪽

De Complexu Morborum 8 e doctrina morbum, cum causa morbi confundit, multaqr penitus refcie da scribit,de quibus in praesente agere non est opportunum. Oeterum etiam in ijs morbis, in quibus causam

continentem admittimus, improprie dicemus causam esse que prius cura-da est: quippe causa continens non prius, sed sola, curatur: cum enim ea

posita ponatur effectus , & ablata

auferatur, post eius curationem, eX-tirpationem ve nihil remanet peragendum .

Nuquid de causa procathartica hoc intelligendu esti minime causa naq; procathartica,seu praeincipies,quam primitivam appellant Arabes, Ut constat ex Avicenna, alij externam,nihil a tindicar, quod ad curationem usui sit, ut Galenus est autor. Causa haec velabijt &tunc non indiget ablatione; φ.3- vel remanet, & tunc eam curado Medicus nihil a plebe distat : Quis enim est qui nesciat, eum, qui Pin febrem, ob iram,aut moerore ncidit,admo serens neu

85쪽

ςo Tractatus nendiam esse ut has deponat passo.

nes . Sunt qui dicant causam istam, cum r emanet, irans1re in antecedentem . Sed falluntur: nam antecedens medic amenta expostulat, procathasetica sblis admonitionibuS curatur.

tis a. e. ,1 Quoci si Paulus, & Avicenna caput scrip serunt de ijs, qui amore insani' unt, imorbum melancholicum cura dum proponunt, causae autem procathar ticae mentionem faciunt ut sci min, quibus admonitionibus qger indiget, ut videlicet inanes amantium cur as reprehendamus, mulieris am

tae vitia, deformitates'; sepius repetamus, & alia similia praestemus,quae ingeniose cecidit Ouidius in libro de

re medio amoris.

Nec rursus audiendi sunt, qui passiones animi, somnum atq; vigiliam,

motum & quietem , e causarum istarum num o excludunt,adiungentes etiam replexionem,& inanitionem;ci& potum; quonia Galenus e crementorum euacuationem,cibum, po

86쪽

De Compimu Morborum s I& potum, ad differetiam aeris, dixit,

interius nos alterare. Avicenna peris a peram hunc nodum soluit. Externas ' causas alias statuit ex parte corporis, ut verberatio,aeris calor,cibus intemperatus, aliaS ex parte animae, Vt passisiones,iram, & timorem: quoniam ani

ma sinquit ille aliud es a corpore .

quibus verbis mihi videtur animam corpori extrinsecam facere,& ei soluassistene ut assistit gubernator.naui, qui Ρlatonis fuit error. Dicunt alij

passiones esse causas externas: quia, ut plurimum a causis externis origine ducunt. Haec responsio non satisfacit: nam rarum est morbum dari, in quo error externus culpam non habeat, ac proinde etiam causae internet ab externis oriuntur. Melius videtur dicendu,passiones,& reliquas res no naturales, quae in fiunt, ut sui cibus, & potus repletio ,

ct inanitio, motus,& quies, sbmnus,&vigilia, externas dicis quoniam sunt non minus euidentes quam ii ob ocu

87쪽

yx nactatus

Ios ponerentur. ideo eas aliquando tuis bis. Galenus manifestas appellauit,&Celiet sus causas diuidit in abditas,& euide tes. Abditas appellat, quas internas appellamus: quia adeo sunt absconditae, ut signis indigeant, euidetes au- te externas quia omnibus sunt co- spicuae . Autor definitionum causas manifestas vocat eas , quae ex se ipsis facientes sensu deprehenduntur, non manifestas, quae non ex se ipsis, sed per signa cognoscuntur. Itaq; siue sint passiones animae, siue aliquae aliae ex

rebus non naturalibus, de earum curatione agere superuacaneum, in artificiosium ue est:& licet non sit nega dum, cum Galeno, easdem ad cognitionem affectuum conferre, nos non

quaerimus de signis, sed quaerimus a

quo nam incipienda sit curatio. Quare causa,qua auserenda prius, In cum Galeno, ce n se mus, est causa anatecedens. Quae nam est causa antecedens y Avicenna Causam antecedentem mediatam appellat: quia sciliceti contis

88쪽

De Complexu Morborum 93eontinens est immediata. Verum aliis quando continens nulla datur, & antecedens immediata dici debet. Est ergo antecedenS opposita continenti. Continentem diximus qua posita ponitur effectus, & qua ablata aufer tur; antecedens est,qua posita n' necessarium est ut effectus statim ponatur, & qua ablata no necessario aufertur effectus. e. g. Humor mordax potest membrum occupare , nec tamen adhuc ulcus emcere, essiciet aute corrodendo postea,ecce causa qua posita non statim ponitur effectus. Rursus idem humor mordax fi ab ulcere

auferatur non statim ulcus sanabitur: quippe necesse est ut caro regeneretur & cicatrix fiat, ecce ablata caus remanet effectus. Intellige tamen ablata causa antecedente remanere effectum vel in specie, vel in genere. Sic bumor putrescens est febris causa antecedens quia potest in corpore eise nec adhuc cor accendere, si vero remoto illo remoueatur febris,remanet

89쪽

ς4 Tractatus

saltem calida intemperies, Vnde G lenus, prius oportet causam curare, doinde ad eam, quae facta es, venire dias fiam. Quaeres in quo nam morbo incipiendum est ab extirpatione causae considerato morbum aut futurum esse, aut factum, aut fientem,laturo debetur precautio per ablationem causae, facto curatio per ablationem morbi,fienti mixta curatio cum praeseruatione, Sc tantum de preseruatione adhibendum est, quantum non dum habet factum . Morbus futurus est,qui, quamuis nondum adsit, adest tamen eius suspicio. nam si1 suspicio non esu se nec futurus diceretur morbus,sed status saluber. Dicetur igitur morbus futurus,status neutrorum, Ut quando adsunt lassitudinaes spontaneae, quae non sunt morbi sed, ut Hippocrates .apse ait,morbos praenuntiant. Quid autem sit morbus siens,& morbus iactus nosatis constat.

Aliqui,inter quos est Turiantis fietem

90쪽

Dὸ complexu Morborum. . tem morbu proprie se appellare a rhitrantur cum in transitu,& fluxu e1LSed non cosiderant morbum esse AD se affectum,& motu a passione diwrre, quod Galenus tapissime inculcauit: quippe cessante eo quod alterM-hat, alteratio, que in passo iam remanet affectus eius est. Ergo sui Galenus ait)is qui morbum esse motum praeter naturam dixit, non intellexit quid

diceret . .

Sed dices, non ne Galenus febrem appellat conuersionem natiua caliditatis in igneam naturam non ne couersio motum significat eius, quod conuertitur ' Respondeo squicquid alii somnient) conuersionem accipi protermino conuersionis, ut multoties generatio, nutritio, coctio, accipi solent. Cum terminum dico ne intellige Vltimum, qualis est ignis,aut summus calor: cum hoc enim non posset homo vivere. Ne rursus intellige calorem squale: nam sic sola febris hectica esset febris. Intellige terminum coirens me

c. IS.